LIBER QVARTVS
|
|
Tertius horrentem zephyris laxauerat annum
|
4.1
|
Phoebus et angusto cogebat limite uernum
|
|
longius ire diem, cum fracta impulsaque fatis
|
|
consilia et tandem miseri data copia belli.
|
|
prima manu rutilam de uertice Larisaeo
|
5
|
ostendit Bellona facem dextraque trabalem
|
|
hastam intorsit agens, liquido quae stridula caelo
|
|
fugit et Aoniae celso stetit aggere Dirces.
|
|
mox et castra subit ferroque auroque coruscis
|
|
mixta uiris turmale fremit; dat euntibus enses,
|
10
|
plaudit equos, uocat ad portas; hortamina fortes
|
|
praeueniunt, timidisque etiam breuis addita uirtus.
|
|
dicta dies aderat. cadit ingens rite Tonanti
|
|
Gradiuoque pecus, nullisque secundus in extis
|
|
pallet et armatis simulat sperare sacerdos.
|
15
|
iamque suos circum pueri nuptaeque patresque
|
|
funduntur mixti summisque a postibus obstant.
|
|
nec modus est lacrimis: rorant clipeique iubaeque
|
|
triste salutantum, et cunctis dependet ab armis
|
|
suspiranda domus; galeis iuuat oscula clausis
|
20
|
inserere amplexuque truces deducere conos.
|
|
illi, quis ferrum modo, quis mors ipsa placebat,
|
|
dant gemitus fractaeque labant singultibus irae.
|
|
sic ubi forte uiris longum super aequor ituris,
|
|
cum iam ad uela noti et scisso redit ancora fundo,
|
25
|
haeret amica manus: certant innectere collo
|
|
bracchia, manantesque oculos hinc oscula turbant,
|
|
hinc magni caligo maris, tandemque relicti
|
|
stant in rupe tamen; fugientia carbasa uisu
|
|
dulce sequi, patriosque dolent crebrescere uentos.
|
30
|
[stant tamen et nota puppim de rupe salutant.]
|
|
nunc mihi, Fama prior mundique arcana Vetustas,
|
|
cui meminisse ducum uitasque extendere curae,
|
|
pande uiros, tuque, o nemoris regina sonori,
|
|
Calliope, quas ille manus, quae mouerit arma
|
35
|
Gradiuus, quantas populis solauerit urbes,
|
|
sublata molire lyra: neque enim altior ulli
|
|
mens hausto de fonte uenit. rex tristis et aeger
|
|
pondere curarum propiorque abeuntibus annis
|
|
inter adhortantes uix sponte incedit Adrastus,
|
40
|
contentus ferro cingi latus; arma manipli
|
|
pone ferunt, uolucres portis auriga sub ipsis
|
|
comit equos, et iam inde iugo luctatur Arion.
|
|
huic armat Larisa uiros, huic celsa Prosymna,
|
|
aptior armentis Midea pecorosaque Phlius,
|
45
|
quaeque pauet longa spumantem ualle Charadron
|
|
Neris, et ingenti turritae mole Cleonae
|
|
et Lacedaemonium Thyrea lectura cruorem.
|
|
iunguntur memores transmissi ab origine regis,
|
|
qui Drepani scopulos et oliuiferae Sicyonis
|
50
|
culta serunt, quos pigra uado Langia tacenti
|
|
lambit et anfractu riparum incuruus Elisson.
|
|
saeuus honos fluuio: Stygias lustrare seueris
|
|
Eumenidas perhibetur aquis; huc mergere suetae
|
|
ora et anhelantes poto Phlegethonte cerastas,
|
55
|
seu Thracum uertere domos, seu tecta Mycenes
|
|
impia Cadmeumue larem; fugit ipse natantes
|
|
amnis, et innumeris liuescunt stagna uenenis.
|
|
it comes Inoas Ephyre solata querelas
|
|
Cenchreaeque manus, uatum qua conscius amnis
|
60
|
Gorgoneo percussus equo, quaque obiacet alto
|
|
Isthmos et a terris maria inclinata repellit.
|
|
haec manus Adrastum numero ter mille secuti
|
|
exultant; pars gaesa manu, pars robora flammis
|
|
indurata diu (non unus namque maniplis
|
65
|
mos neque sanguis) habent, teretes pars uertere fundas
|
|
adsueti uacuoque diem praecingere gyro.
|
|
ipse annis sceptrisque subit uenerabilis aeque:
|
|
ut possessa diu taurus meat arduus inter
|
|
pascua iam laxa ceruice et inanibus armis,
|
70
|
dux tamen: haud illum bello attemptare iuuencis
|
|
sunt animi; nam trunca uident de uulnere multo
|
|
cornua et ingentes plagarum in pectore nodos.
|
|
proxima longaeuo profert Dircaeus Adrasto
|
|
signa gener, cui bella fauent, cui commodat iras
|
75
|
cuncta cohors: huic et patria de sede uolentes
|
|
aduenere uiri, seu quos mouet exul (et haesit
|
|
tristibus aucta fides), seu quis mutare potentes
|
|
praecipuum, multi, melior quos causa querenti
|
|
conciliat; dederat nec non socer ipse regendas
|
80
|
Aegion Arenenque, et quas Theseia Troezen
|
|
addit opes, ne rara mouens inglorius iret
|
|
agmina, neu raptos patriae sentiret honores.
|
|
idem habitus, eadem arma uiro, quae debitus hospes
|
|
hiberna sub nocte tulit: Teumesius implet
|
85
|
terga leo et gemino lucent hastilia ferro,
|
|
aspera uulnifico subter latus ense riget Sphinx.
|
|
iam regnum matrisque sinus fidasque sorores
|
|
spe uotisque tenet, tamen et de turre suprema
|
|
attonitam totoque extantem corpore longe
|
90
|
respicit Argian; haec mentem oculosque reducit
|
|
coniugis et dulces auertit pectore Thebas.
|
|
ecce inter medios patriae ciet agmina gentis
|
|
fulmineus Tydeus, iam laetus et integer artus,
|
|
ut primae strepuere tubae: ceu lubricus alta
|
95
|
anguis humo uerni blanda ad spiramina solis
|
|
erigitur liber senio et squalentibus annis
|
|
exutus laetisque minax interuiret herbis:
|
|
a miser, agrestum si quis per gramina hianti
|
|
obuius et primo fraudauerit ora ueneno.
|
100
|
huic quoque praesentes Aetolis urbibus adfert
|
|
belli fama uiros: sensit scopulosa Pylene
|
|
fletaque cognatis auibus Meleagria Pleuron
|
|
et praeceps Calydon et quae Ioue prouocat Iden
|
|
Olenos Ioniis et fluctibus hospita portu
|
105
|
Chalcis et Herculea turpatus gymnade uultus
|
|
amnis; adhuc imis uix truncam attollere frontem
|
|
ausus aquis glaucoque caput summersus in antro
|
|
maeret, anhelantes aegrescunt puluere ripae.
|
|
omnibus aeratae propugnant pectora crates,
|
110
|
pilaque saeua manu; patrius stat casside Mauors.
|
|
undique magnanimum pubes delecta coronant
|
|
Oeniden, hilarem bello notisque decorum
|
|
uulneribus; non ille minis Polynicis et ira
|
|
inferior, dubiumque adeo cui bella gerantur.
|
115
|
maior at inde nouis it Doricus ordo sub armis,
|
|
qui ripas, Lyrcee, tuas, tua litora multo
|
|
uomere suspendunt, fluuiorum ductor Achiuum,
|
|
Inache (Persea neque enim uiolentior exit
|
|
amnis humo, cum Taurum aut Pliadas hausit aquosas
|
120
|
spumeus et genero tumuit Ioue), quos celer ambit
|
|
Asterion Dryopumque trahens Erasinus aristas,
|
|
et qui rura domant Epidauria (dexter Iaccho
|
|
collis at Hennaeae Cereri negat); auia Dyme
|
|
mittit opem densasque Pylos Neleia turmas;
|
125
|
nondum nota pylos iuuenisque aetate secunda
|
|
Nestor, et ire tamen peritura in castra negauit.
|
|
hos agitat pulchraeque docet uirtutis amorem
|
|
arduus Hippomedon; capiti tremit aerea cassis
|
|
ter niueum scandente iuba, latus omne sub armis
|
130
|
ferrea suta terunt, umeros ac pectora late
|
|
flammeus orbis habet, perfectaque uiuit in auro
|
|
nox Danai: sontes Furiarum lampade nigra
|
|
quinquaginta ardent thalami; pater ipse cruentis
|
|
in foribus laudatque nefas atque inspicit enses.
|
135
|
illum Palladia sonipes Nemeaeus ab arce
|
|
deuehit arma pauens umbraque inmane uolanti
|
|
implet agros longoque attollit puluere campum.
|
|
non aliter siluas umeris et utroque refringens
|
|
pectore montano duplex Hylaeus ab antro
|
140
|
praecipitat: pauet Ossa uias, pecudesque feraeque
|
|
procubuere metu; non ipsis fratribus horror
|
|
afuit, ingenti donec Peneia saltu
|
|
stagna subit magnumque obiectus detinet amnem.
|
|
quis numerum ferri gentesque et robora dictu
|
145
|
aequarit mortale sonans? suus excit in arma
|
|
antiquam Tiryntha deus; non fortibus illa
|
|
infecunda uiris famaue inmanis alumni
|
|
degenerat, sed lapsa situ fortuna, neque addunt
|
|
robur opes; rarus uacuis habitator in aruis
|
150
|
monstrat Cyclopum ductas sudoribus arces.
|
|
dat tamen haec iuuenum tercentum pectora, uulgus
|
|
innumerum bello, quibus haud ammenta nec enses
|
|
triste micant: flauae capiti tergoque leonum
|
|
exuuiae, gentilis honos; et pineus armat
|
155
|
stipes, inexhaustis artantur tela pharetris.
|
|
Herculeum paeana canunt uastataque monstris
|
|
omnia; frondosa longum deus audit ab Oeta.
|
|
dat Nemea comites, et quas in proelia uires
|
|
sacra Cleonaei cogunt uineta Molorchi.
|
160
|
gloria nota casae, foribus simulata salignis
|
|
hospitis arma dei, paruoque ostenditur aruo,
|
|
robur ubi et laxos qua reclinauerit arcus
|
|
ilice, qua cubiti sedeant uestigia terra.
|
|
at pedes et toto despectans uertice bellum
|
165
|
quattuor indomitis Capaneus erepta iuuencis
|
|
terga superque rigens iniectu molis aenae
|
|
uersat onus; squalet triplici ramosa corona
|
|
Hydra recens obitu: pars anguibus aspera uiuis
|
|
argento caelata micat, pars arte reperta
|
170
|
conditur et fuluo moriens nigrescit in auro;
|
|
circum amnis torpens et ferro caerula Lerna.
|
|
at laterum tractus spatiosaque pectora seruat
|
|
nexilis innumero Chalybum subtemine thorax,
|
|
horrendum, non matris, opus; galeaeque corusca
|
175
|
prominet arce Gigans; atque uni missilis illi
|
|
cuspide praefixa stat frondibus orba cupressus.
|
|
huic parere dati, quos fertilis Amphigenia
|
|
planaque Messene montosaque nutrit Ithome,
|
|
quos Thryon et summis ingestum montibus Aepy,
|
180
|
quos Helos et Pteleon, Getico quos flebile uati
|
|
Dorion; hic fretus doctas anteire canendo
|
|
Aonidas mutos Thamyris damnatus in annos
|
|
ore simul citharaque (quis obuia numina temnat?)
|
|
conticuit praeceps, qui non certamina Phoebi
|
185
|
nosset et inlustres Satyro pendente Celaenas.
|
|
iamque et fatidici mens expugnata fatiscit
|
|
auguris; ille quidem casus et dira uidebat
|
|
signa, sed ipsa manu cunctanti iniecerat arma
|
|
Atropos obrueratque deum, nec coniugis absunt
|
190
|
insidiae, uetitoque domus iam fulgurat auro.
|
|
hoc aurum uati fata exitiale monebant
|
|
Argolico; scit et ipsa (nefas!), sed perfida coniunx
|
|
dona uiro mutare uelit, spoliisque potentis
|
|
inminet Argiae raptoque excellere cultu.
|
195
|
illa libens (nam regum animos et pondera belli
|
|
hac nutare uidet, pariter si prouidus heros
|
|
militet) ipsa sacros gremio Polynicis amati
|
|
exuerat cultus haud maesta atque insuper addit:
|
|
'non haec apta mihi nitidis ornatibus' inquit
|
200
|
'tempora, nec miserae placeant insignia formae
|
|
te sine: sat dubium coetu solante timorem
|
|
fallere et incultos aris aduerrere crines.
|
|
scilicet (infandum!), cum tu claudare minanti
|
|
casside ferratusque sones, ego diuitis aurum
|
205
|
Harmoniae dotale geram? dabit aptius isto
|
|
fors decus, Argolicasque habitu praestabo maritas,
|
|
cum regis coniunx, cum te mihi sospite templa
|
|
uotiuis implenda choris; nunc induat illa
|
|
quae petit et bellante potest gaudere marito.'
|
210
|
sic Eriphylaeos aurum fatale penates
|
|
inrupit scelerumque ingentia semina mouit,
|
|
et graue Tisiphone risit gauisa futuris.
|
|
Taenariis hic celsus equis, quam dispare coetu
|
|
Cyllarus ignaro generarat Castore prolem,
|
215
|
quassat humum; uatem cultu Parnasia monstrant
|
|
uellera: frondenti crinitur cassis oliua,
|
|
albaque puniceas interplicat infula cristas.
|
|
arma simul pressasque iugo moderatur habenas.
|
|
hinc atque inde morae iaculis, et ferrea curru
|
220
|
silua tremit; procul ipse graui metuendus in hasta
|
|
eminet et clipeo uictum Pythona coruscat.
|
|
huius Apollineae currum comitantur Amyclae,
|
|
quos Pylos et dubiis Malea uitata carinis
|
|
plaudentique habiles Caryae resonare Dianae,
|
225
|
quos Pharis uolucrumque parens Cythereia Messe,
|
|
Taygetique phalanx et oloriferi Eurotae
|
|
dura manus. deus ipse uiros in puluere crudo
|
|
Arcas alit nudaeque modos uirtutis et iras
|
|
ingenerat; uigor inde animis et mortis honorae
|
230
|
dulce sacrum. gaudent natorum fata parentes
|
|
hortanturque mori, deflent iamque omnis ephebum
|
|
turba, coronato contenta est funere mater.
|
|
frena tenent duplexque inserto missile nodo,
|
|
exerti ingentes umeros, chlamys horrida pendet,
|
235
|
et cono Ledaeus apex. non hi tibi solum,
|
|
Amphiarae, merent: auget resupina maniplos
|
|
Elis, depressae populus subit incola Pisae,
|
|
qui te, flaue, natant, terris Alphee Sicanis
|
|
aduena tam longo non umquam infecte profundo.
|
240
|
curribus innumeris late putria arua lacessunt
|
|
et bellis armenta domant: ea gloria genti
|
|
infando de more et fractis durat ab usque
|
|
axibus Oenomai; strident spumantia morsu
|
|
uincula, et effossas niueus rigat imber harenas.
|
245
|
tu quoque Parrhasias ignara matre cateruas
|
|
(a rudis annorum, tantum noua gloria suadet!),
|
|
Parthenopaee, rapis; saltus tunc forte remotos
|
|
torua parens (neque enim haec iuueni foret ire potestas)
|
|
pacabat cornu gelidique auersa Lycaei.
|
250
|
pulchrior haud ulli triste ad discrimen ituro
|
|
uultus et egregiae tanta indulgentia formae;
|
|
nec desunt animi, ueniat modo fortior aetas.
|
|
quas non ille duces nemorum fluuiisque dicata
|
|
numina, quas magno non abstulit igne Napaeas?
|
255
|
ipsam, Maenalia puerum cum uidit in umbra,
|
|
Dianam, tenero signantem gramina passu,
|
|
ignouisse ferunt comiti, Dictaeaque tela
|
|
ipsam et Amyclaeas umeris aptasse pharetras.
|
|
prosilit audaci Martis percussus amore,
|
260
|
arma, tubas audire calens et puluere belli
|
|
flauentem sordere comam captoque referri
|
|
hostis equo: taedet nemorum, titulumque nocentem
|
|
sanguinis humani pudor est nescire sagittas.
|
|
igneus ante omnes auro micat, igneus ostro,
|
265
|
undantemque sinum nodis inrugat Hiberis,
|
|
imbelli parma pictus Calydonia matris
|
|
proelia; trux laeua sonat arcus, et aspera plumis
|
|
terga Cydonea gorytos harundine pulsat
|
|
electro pallens et iaspide clarus Eoa.
|
270
|
cornipedem trepidos suetum praeuertere ceruos,
|
|
uelatum geminae deiectu lyncis et arma
|
|
mirantem grauioris heri, sublimis agebat,
|
|
dulce rubens uiridique genas spectabilis aeuo.
|
|
Arcades huic ueteres astris lunaque priores
|
275
|
agmina fida datis, nemorum quos stirpe rigenti
|
|
fama satos, cum prima pedum uestigia tellus
|
|
admirata tulit; nondum arua domusque nec urbes,
|
|
conubiisue modus; quercus laurique ferebant
|
|
cruda puerperia, ac populos umbrosa creauit
|
280
|
fraxinus, et feta uiridis puer excidit orno.
|
|
hi lucis stupuisse uices noctisque feruntur
|
|
nubila et occiduum longe Titana secuti
|
|
desperasse diem. rarescunt alta colonis
|
|
Maenala, Parthenium fugitur nemus, agmina bello
|
285
|
Rhipeque et Stratie uentosaque donat Enispe.
|
|
non Tegea, non ipsa deo uacat alite felix
|
|
Cyllene templumque Aleae nemorale Mineruae
|
|
et rapidus Clitor et qui tibi, Pythie, Ladon
|
|
paene socer candensque iugis Lampia niuosis
|
290
|
et Pheneos nigro Styga mittere credita Diti.
|
|
uenit et Idaeis ululatibus aemulus Azan
|
|
Parrhasiique duces, et quae risistis, Amores,
|
|
grata pharetrato Nonacria rura Tonanti,
|
|
diues et Orchomenos pecorum et Cynosura ferarum
|
295
|
Aepytios idem ardor agros Psophidaque celsam
|
|
uastat et Herculeo uulgatos robore montes,
|
|
monstriferumque Erymanthon et aerisonum Stymphalon.
|
|
Arcades hi, gens una uiris, sed dissona cultu
|
|
scinditur: hi Paphias myrtos a stirpe recuruant
|
300
|
et pastorali meditantur proelia trunco,
|
|
his arcus, his tela sudes, his cassida crines
|
|
integit, Arcadii morem tenet ille galeri,
|
|
ille Lycaoniae rictu caput asperat ursae.
|
|
hos belli coetus iurataque pectora Marti
|
305
|
milite uicinae nullo iuuere Mycenae;
|
|
funereae tunc namque dapes mediique recursus
|
|
solis, et hic alii miscebant proelia fratres.
|
|
iamque Atalantaeas implerat nuntius aures
|
|
ire ducem bello totamque impellere natum
|
310
|
Arcadiam: tremuere gradus, elapsaque iuxta
|
|
tela; fugit siluas pernicior alite uento
|
|
saxa per et plenis obstantia flumina ripis,
|
|
qualis erat, correpta sinus et uertice flauum
|
|
crinem sparsa Noto; raptis uelut aspera natis
|
315
|
praedatoris equi sequitur uestigia tigris.
|
|
ut stetit aduersisque impegit pectora frenis
|
|
(ille ad humum pallens): 'unde haec furibunda cupido,
|
|
nate, tibi? teneroque unde improba pectore uirtus?
|
|
tu bellis aptare uiros, tu pondera ferre
|
320
|
Martis et ensiferas inter potes ire cateruas?
|
|
quamquam utinam quires! nuper te pallida uidi,
|
|
dum premis obnixo uenabula comminus apro,
|
|
poplite succiduo resupinum ac paene ruentem;
|
|
et ni curuato torsissem spicula cornu,
|
325
|
nunc ubi bella tibi? nil te mea tela iuuabunt
|
|
nec teretes arcus maculis nec discolor atris
|
|
hic, cui fidis, equus; magnis conatibus instas,
|
|
uix Dryadum thalamis Erymanthiadumque furori
|
|
Nympharum mature puer. sunt omina uera:
|
330
|
mirabar cur templa mihi tremuisse Dianae
|
|
nuper et inferior uultu dea uisa, sacrisque
|
|
exuuiae cecidere tholis; hoc segnior arcus
|
|
difficilesque manus et nullo in uulnere certae.
|
|
expecta dum maior honos, dum firmius aeuum,
|
335
|
dum roseis uenit umbra genis uultusque recedunt
|
|
ore mei; tunc bella tibi ferrumque, quod ardes,
|
|
ipsa dabo et nullo matris reuocabere fletu.
|
|
nunc refer arma domum! uos autem hunc ire sinetis,
|
|
Arcades, o saxis nimirum et robore nati?'
|
340
|
plura cupit; fusi circum natusque ducesque
|
|
solantur minuuntque metus, et iam horrida clangunt
|
|
signa tubae. nequit illa pio dimittere natum
|
|
complexu multumque duci commendat Adrasto.
|
|
at parte ex alia Cadmi Mauortia plebes,
|
345
|
maesta ducis furiis nec molli territa fama,
|
|
quando his uulgatum descendere uiribus Argos,
|
|
tardius illa quidem regis causaeque pudore,
|
|
uerum bella mouet. nulli destringere ferrum
|
|
impetus aut umeros clipeo clausisse paterno
|
350
|
dulce nec alipedum iuga comere, qualia belli
|
|
gaudia; deiecti trepidas sine mente, sine ira
|
|
promisere manus; hic aegra in sorte parentem
|
|
unanimum, hic dulces primaeuae coniugis annos
|
|
ingemit et gremio miseros adcrescere natos.
|
355
|
bellator nulli caluit deus; ipsa uetusto
|
|
moenia lapsa situ magnaeque Amphionis arces
|
|
iam fessum senio nudant latus, et fide sacra
|
|
aequatos caelo surdum atque ignobile muros
|
|
firmat opus. tamen et Boeotis urbibus ultrix
|
360
|
adspirat ferri rabies, nec regis iniqui
|
|
subsidio quantum socia pro gente mouentur.
|
|
ille uelut pecoris lupus expugnator opimi,
|
|
pectora tabenti sanie grauis hirtaque saetis
|
|
ora cruentata deformis hiantia lana,
|
365
|
decedit stabulis huc illuc turbida uersans
|
|
lumina, si duri comperta clade sequantur
|
|
pastores, magnique fugit non inscius ausi.
|
|
accumulat crebros turbatrix Fama pauores:
|
|
hic iam dispersos errare Asopide ripa
|
370
|
Lernaeos equites, hic te, bacchate Cithaeron,
|
|
ille rapi Teumeson ait noctisque per umbras
|
|
nuntiat excubiis uigiles arsisse Plataeas.
|
|
nam Tyrios sudare lares et sanguine Dircen
|
|
inriguam fetusque nouos iterumque locutam
|
375
|
Sphinga petris, cui non et scire licentia passim
|
|
et uidisse fuit? nouus his super anxia turbat
|
|
corda metus: sparsis subito correpta canistris
|
|
siluestris regina chori decurrit in aequum
|
|
uertice ab Ogygio trifidamque huc tristis et illuc
|
380
|
lumine sanguineo pinum disiectat et ardens
|
|
erectam attonitis implet clamoribus urbem:
|
|
'omnipotens Nysaee pater, cui gentis auitae
|
|
pridem lapsus amor, tu nunc horrente sub Arcto
|
|
bellica ferrato rapidus quatis Ismara thyrso
|
385
|
pampineumque iubes nemus inreptare Lycurgo,
|
|
aut tumidum Gangen aut claustra nouissima Rubrae
|
|
Tethyos Eoasque domos flagrante triumpho
|
|
perfuris, aut Hermi de fontibus aureus exis:
|
|
at tua progenies, positis gentilibus armis
|
390
|
quae tibi festa litant, bellum lacrimasque metumque
|
|
cognatumque nefas, iniusti munera regni,
|
|
pendimus. aeternis potius me, Bacche, pruinis
|
|
trans et Amazoniis ululatum Caucason armis
|
|
siste ferens, quam monstra ducum stirpemque profanam
|
395
|
eloquar. en urgues (alium tibi, Bacche, furorem
|
|
iuraui): similes uideo concurrere tauros;
|
|
idem ambobus honos unusque ab origine sanguis;
|
|
ardua conlatis obnixi cornua miscent
|
|
frontibus alternaque truces moriuntur in ira.
|
400
|
tu peior, tu cede, nocens qui solus auita
|
|
gramina communemque petis defendere montem.
|
|
a miseri morum! bellastis sanguine tanto
|
|
et saltum dux alter habet.' sic fata gelatis
|
|
uultibus et Baccho iam demigrante quieuit.
|
405
|
at trepidus monstro et uariis terroribus impar
|
|
longaeui rex uatis opem tenebrasque sagaces
|
|
Tiresiae, qui mos incerta pauentibus, aeger
|
|
consulit. ille deos non larga caede iuuencum,
|
|
non alacri penna aut uerum salientibus extis,
|
410
|
nec tripode implicito numerisque sequentibus astra,
|
|
turea nec supra uolitante altaria fumo
|
|
tam penitus, durae quam Mortis limite manes
|
|
elicitos, patuisse refert; Lethaeaque sacra
|
|
et mersum Ismeni subter confinia ponto
|
415
|
miscentis parat ante ducem, circumque bidentum
|
|
uisceribus laceris et odori sulphuris aura
|
|
graminibusque nouis et longo murmure purgat.
|
|
silua capax aeui ualidaque incurua senecta,
|
|
aeternum intonsae frondis, stat peruia nullis
|
420
|
solibus; haud illam brumae minuere, Notusue
|
|
ius habet aut Getica Boreas impactus ab Vrsa.
|
|
subter operta quies, uacuusque silentia seruat
|
|
horror et exclusae pallet male lucis imago.
|
|
nec caret umbra deo: nemori Latonia cultrix
|
425
|
additur; hanc piceae cedrique et robore in omni
|
|
effictam sanctis occultat silua tenebris.
|
|
huius inaspectae luco stridere sagittae
|
|
nocturnique canum gemitus, ubi limina patrui
|
|
effugit inque nouae melior redit ora Dianae;
|
430
|
aut ubi fessa iugis, dulcesque altissima somnos
|
|
lux mouet, hic late iaculis circum undique fixis
|
|
effusam pharetra ceruicem excepta quiescit.
|
|
extra inmane patent, tellus Mauortia, campi;
|
|
fetus ager Cadmo, durus qui uomere primo
|
435
|
post consanguineas acies sulcosque nocentes
|
|
ausus humum uersare et putria sanguine prata
|
|
eruit; ingentes infelix terra tumultus
|
|
lucis adhuc medio solaque in nocte per umbras
|
|
expirat, nigri cum uana in proelia surgunt
|
440
|
terrigenae; fugit incepto tremibundus ab aruo
|
|
agricola insanique domum rediere iuuenci.
|
|
hic senior uates (Stygiis accommoda quippe
|
|
terra sacris, uiuoque placent sola pinguia tabo)
|
|
uelleris obscuri pecudes armentaque sisti
|
445
|
atra monet; quaecumque gregum pulcherrima ceruix
|
|
ducitur; ingemuit Dirce maestusque Cithaeron,
|
|
et noua clamosae stupuere silentia ualles.
|
|
tum fera caeruleis intexit cornua sertis
|
|
ipse manu tractans, notaeque in limite siluae
|
450
|
principio largos nouies tellure cauata
|
|
inclinat Bacchi latices et munera uerni
|
|
lactis et Actaeos imbres suadumque cruorem
|
|
manibus; aggeritur quantum bibit arida tellus.
|
|
trunca dehinc nemora aduoluunt, maestusque sacerdos
|
455
|
tres Hecatae totidemque satis Acheronte nefasto
|
|
uirginibus iubet esse focos; tibi, rector Auerni,
|
|
quamquam infossus humo superat tamen agger in auras
|
|
pineus; hunc iuxta cumulo minor ara profundae
|
|
erigitur Cereri; frontes atque omne cupressus
|
460
|
intexit plorata latus. iamque ardua ferro
|
|
signati capita et frugum libamine puro
|
|
in uulnus cecidere greges; tunc innuba Manto
|
|
exceptum pateris praelibat sanguen, et omnes
|
|
ter circum acta pyras sancti de more parentis
|
465
|
semineces fibras et adhuc spirantia reddit
|
|
uiscera, nec rapidas cunctatur frondibus atris
|
|
subiectare faces. atque ipse sonantia flammis
|
|
uirgulta et tristes crepuisse ut sensit aceruos
|
|
Tiresias (illi nam plurimus ardor anhelat
|
470
|
ante genas impletque cauos uapor igneus orbes)
|
|
exclamat (tremuere rogi et uox terruit ignem):
|
|
'Tartareae sedes et formidabile regnum
|
|
Mortis inexpletae, tuque, o saeuissime fratrum,
|
|
cui seruire dati manes aeternaque sontum
|
475
|
supplicia atque imi famulatur regia mundi,
|
|
soluite pulsanti loca muta et inane seuerae
|
|
Persephones uulgusque caua sub nocte repostum
|
|
elicite, et plena redeat Styga portitor alno.
|
|
ferte simul gressus, nec simplex manibus esto
|
480
|
in lucem remeare modus; tu separe coetu
|
|
Elysios, Persei, pios, uirgaque potenti
|
|
nubilus Arcas agat; contra per crimina functis,
|
|
qui plures Erebo pluresque e sanguine Cadmi,
|
|
angue ter excusso et flagranti praeuia taxo,
|
485
|
Tisiphone, dux pande diem, nec lucis egentes
|
|
Cerberus occursu capitum detorqueat umbras.'
|
|
dixerat, et pariter senior Phoebeaque uirgo
|
|
erexere animos; illi formidine nulla,
|
|
quippe in corde deus, solum timor obruit ingens
|
490
|
Oedipodioniden, uatisque horrenda canentis
|
|
nunc umeros nunc ille manus et uellera prensat
|
|
anxius inceptisque uelit desistere sacris.
|
|
qualis Gaetulae stabulantem ad confraga siluae
|
|
uenator longo motum clamore leonem
|
495
|
expectat firmans animum et sudantia nisu
|
|
tela premens; gelat ora pauor gressusque tremescunt,
|
|
quis ueniat quantusque, sed horrida signa frementis
|
|
accipit et caeca metitur murmura cura.
|
|
atque hic Tiresias nondum aduentantibus umbris:
|
500
|
'testor,' ait, 'diuae, quibus hunc saturauimus ignem
|
|
laeuaque conuulsae dedimus carchesia terrae,
|
|
iam nequeo tolerare moram. cassusne sacerdos
|
|
audior? an, rabido iubeat si Thessala cantu,
|
|
ibitis? et, Scythicis quotiens medicata uenenis
|
505
|
Colchis aget, trepido pallebunt Tartara motu?
|
|
nostri cura minor, si non attollere bustis
|
|
corpora nec plenas antiquis ossibus urnas
|
|
egerere et mixtos caelique Erebique sub unum
|
|
funestare deos libet aut exanguia ferro
|
510
|
ora sequi atque aegras functorum carpere fibras?
|
|
ne tenues annos nubemque hanc frontis opacae
|
|
spernite, ne, moneo: et nobis saeuire facultas.
|
|
scimus enim et quidquid dici noscique timetis
|
|
et turbare Hecaten (ni te, Thymbraee, uererer)
|
515
|
et triplicis mundi summum, quem scire nefastum.
|
|
illum—sed taceo: prohibet tranquilla senectus.
|
|
iamque ego uos—' auide subicit Phoebeia Manto:
|
|
'audiris, genitor, uulgusque exangue propinquat.
|
|
panditur Elysium chaos, et telluris opertae
|
520
|
dissilit umbra capax, siluaeque et nigra patescunt
|
|
flumina: liuentes Acheron eiectat harenas,
|
|
fumidus atra uadis Phlegethon incendia uoluit,
|
|
et Styx discretis interflua manibus obstat.
|
|
ipsum pallentem solio circumque ministras
|
525
|
funestorum operum Eumenidas Stygiaeque seueros
|
|
Iunonis thalamos et torua cubilia cerno.
|
|
in speculis Mors atra sedet dominoque silentes
|
|
adnumerat populos; maior superinminet ordo.
|
|
arbiter hos dura uersat Gortynius urna
|
530
|
uera minis poscens adigitque expromere uitas
|
|
usque retro et tandem poenarum lucra fateri.
|
|
quid tibi monstra Erebi, Scyllas et inane furentes
|
|
Centauros solidoque intorta adamante Gigantum
|
|
uincula et angustam centeni Aegaeonis umbram?'
|
535
|
'immo,' ait, 'o nostrae regimen uiresque senectae,
|
|
ne uulgata mihi. quis enim remeabile saxum
|
|
fallentesque lacus Tityonque alimenta uolucrum
|
|
et caligantem longis Ixiona gyris
|
|
nesciat? ipse etiam, melior cum sanguis, opertas
|
540
|
inspexi sedes, Hecate ducente, priusquam
|
|
obruit ora deus totamque in pectora lucem
|
|
detulit. Argolicas magis huc appelle precando
|
|
Thebanasque animas; alias auertere gressus
|
|
lacte quater sparsas maestoque excedere luco,
|
545
|
nata, iube; tum qui uultus habitusque, quis ardor
|
|
sanguinis adfusi, gens utra superbior adsit,
|
|
dic agedum nostramque mone per singula noctem.'
|
|
iussa facit carmenque serit, quo dissipat umbras,
|
|
quo reciet sparsas; qualis, si crimina demas,
|
550
|
Colchis et Aeaeo simulatrix litore Circe.
|
|
tunc his sacrificum dictis adfata parentem:
|
|
'primus sanguineo summittit inertia Cadmus
|
|
ora lacu, iuxtaque uirum Cythereia proles
|
|
insequitur, geminusque bibit de uertice serpens.
|
555
|
terrigenae comites illos, gens Martia, cingunt,
|
|
quis aeui mensura dies, manus omnis in armis,
|
|
omnis et in capulo; prohibent obstantque ruuntque
|
|
spirantum rabie, nec tristi incumbere fossae
|
|
cura, sed alternum sitis exhaurire cruorem.
|
560
|
proxima natarum manus est fletique nepotes.
|
|
hic orbam Autonoen, et anhelam cernimus Ino
|
|
respectantem arcus et ad ubera dulce prementem
|
|
pignus, et oppositis Semelen a uentre lacertis.
|
|
Penthea iam fractis genetrix Cadmeia thyrsis
|
565
|
iamque remissa deo pectusque adoperta cruentum
|
|
insequitur planctu; fugit ille per auia Lethes
|
|
et Stygios super usque lacus, ubi mitior illum
|
|
flet pater et lacerum componit corpus Echion.
|
|
tristem nosco Lycum dextramque in terga reflexum
|
570
|
Aeoliden, umero iactantem funus onusto.
|
|
necdum ille aut habitus aut uersae crimina formae
|
|
mutat Aristaeo genitus: frons aspera cornu,
|
|
tela manu, reicitque canes in uulnus hiantes.
|
|
ecce autem magna subit inuidiosa caterua
|
575
|
Tantalis et tumido percenset funera luctu,
|
|
nil deiecta malis; iuuat effugisse deorum
|
|
numina et insanae plus iam permittere linguae.'
|
|
talia dum patri canit intemerata sacerdos,
|
|
illius elatis tremefacta adsurgere uittis
|
580
|
canities tenuisque impelli sanguine uultus.
|
|
nec iam firmanti baculo nec uirgine fida
|
|
nititur, erectusque solo, 'desiste canendo,
|
|
nata,' ait, 'externae satis est mihi lucis, inertes
|
|
discedunt nebulae, et uultum niger exuit aer.
|
585
|
umbrisne an supero dimissus Apolline complet
|
|
spiritus? en uideo quaecumque audita. sed ecce
|
|
maerent Argolici deiecto lumine manes!
|
|
toruus Abas Proetusque nocens mitisque Phoroneus
|
|
truncatusque Pelops et saeuo puluere sordens
|
590
|
Oenomaus largis umectant imbribus ora.
|
|
auguror hinc Thebis belli meliora. quid autem
|
|
hi grege condenso (quantum arma et uulnera monstrant,
|
|
pugnaces animae) nobis in sanguine multo
|
|
oraque pectoraque et falso clamore leuatas
|
595
|
intendunt sine pace manus? rex, fallor? an hi sunt
|
|
quinquaginta illi? cernis Cthoniumque Chrominque
|
|
Phegeaque et nostra praesignem Maeona lauro.
|
|
ne saeuite, duces, nihil hic mortalibus ausum,
|
|
credite, consiliis: hos ferrea neuerat annos
|
600
|
Atropos. existis casus: bella horrida nobis,
|
|
atque iterum Tydeus.' dicit, uittaque ligatis
|
|
frondibus instantes abigit monstratque cruorem.
|
|
stabat inops comitum Cocyti in litore maesto
|
|
Laius, inmiti quem iam deus ales Auerno
|
605
|
reddiderat, dirumque tuens obliqua nepotem
|
|
(noscit enim uultu) non ille aut sanguinis haustus,
|
|
cetera ceu plebes, aliumue accedit ad imbrem,
|
|
inmortale odium spirans. sed prolicit ultro
|
|
Aonius uates: 'Tyriae dux inclute Thebes,
|
610
|
cuius ab interitu non ulla Amphionis arces
|
|
uidit amica dies, o iam satis ulte cruentum
|
|
exitium, et multum placata minoribus umbra,
|
|
quo miserande fugis? iacet ille in funere longo,
|
|
quem fremis, et iunctae sentit confinia mortis,
|
615
|
obsitus exhaustos paedore et sanguine uultus
|
|
eiectusque die: sors leto durior omni,
|
|
crede mihi! quaenam inmeritum uitare nepotem
|
|
causa tibi? confer uultum et satiare litanti
|
|
sanguine uenturasque uices et funera belli
|
620
|
pande, uel infensus uel res miserate tuorum.
|
|
tunc ego et optata uetitam transmittere Lethen
|
|
puppe dabo placidumque pia tellure reponam
|
|
et Stygiis mandabo deis.' mulcetur honoris
|
|
muneribus tingitque genas, dein talia reddit:
|
625
|
'cur tibi uersanti manes, aequaeue sacerdos,
|
|
lectus ego augurio tantisque potissimus umbris,
|
|
qui uentura loquar? satis est meminisse priorum.
|
|
nostrane praeclari (pudeat) consulta nepotes
|
|
poscitis? illum, illum sacris adhibete nefastis,
|
630
|
qui laeto fodit ense patrem, qui semet in ortus
|
|
uertit et indignae regerit sua pignora matri.
|
|
et nunc ille deos Furiarumque atra fatigat
|
|
concilia et nostros rogat haec in proelia manes.
|
|
quodsi adeo placui deflenda in tempora uates,
|
635
|
dicam equidem, quo me Lachesis, quo torua Megaera
|
|
usque sinunt: bellum, innumero uenit undique bellum
|
|
agmine, Lernaeosque trahit fatalis alumnos
|
|
Gradiuus stimulis; hos terrae monstra deumque
|
|
tela manent pulchrique obitus et ab igne supremo
|
640
|
sontes lege morae. certa est uictoria Thebis,
|
|
ne trepida, nec regna ferox germanus habebit
|
|
sed Furiae; geminumque nefas miserosque per enses
|
|
(ei mihi!) crudelis uincit pater.' haec ubi fatus
|
|
labitur et flexa dubios ambage relinquit.
|
645
|
interea gelidam Nemeen et conscia laudis
|
|
Herculeae dumeta uaga legione tenebant
|
|
Inachidae; iam Sidonias auertere praedas,
|
|
sternere, ferre domos ardent instantque. quis iras
|
|
flexerit, unde morae, medius quis euntibus error,
|
650
|
Phoebe, doce: nos rara manent exordia famae.
|
|
marcidus edomito bellum referebat ab Haemo
|
|
Liber; ibi armiferos geminae iam sidera brumae
|
|
orgia ferre Getas canumque uirescere dorso
|
|
Othryn et Icaria Rhodopen adsueuerat umbra,
|
655
|
et iam pampineos materna ad moenia currus
|
|
promouet; effrenae dextra laeuaque sequuntur
|
|
lynces, et uda mero lambunt retinacula tigres.
|
|
post exultantes spolia armentalia portant
|
|
seminecesque lupos scissasque Mimallones ursas.
|
660
|
nec comitatus iners: sunt illic Ira Furorque
|
|
et Metus et Virtus et numquam sobrius Ardor
|
|
succiduique gradus et castra simillima regi.
|
|
isque ubi puluerea Nemeen efferuere nube
|
|
conspicit et solem radiis ignescere ferri,
|
665
|
necdum compositas belli in certamina Thebas,
|
|
concussus uisis, quamquam ore et pectore marcet,
|
|
aeraque tympanaque et biforem reticere tumultum
|
|
imperat, attonitas qui circum plurimus aures,
|
|
atque ita: 'me globus iste meamque excindere gentem
|
670
|
apparat; ex longo recalet furor; hoc mihi saeuum
|
|
Argos et indomitae bellum ciet ira nouercae.
|
|
usque adeone parum cineri data mater iniquo
|
|
natalesque rogi quaeque ipse micantia sensi
|
|
fulgura? reliquias etiam fusaeque sepulcrum
|
675
|
paelicis et residem ferro petit impia Theben.
|
|
nectam fraude moras; illum, illum tendite campum,
|
|
tendite, io comites.' Hyrcanae ad signa iugales
|
|
intumuere iubas, dicto prius astitit aruis.
|
|
tempus erat medii cum solem in culmina mundi
|
680
|
tollit anhela dies, ubi tardus hiantibus aruis
|
|
stat uapor atque omnes admittunt aethera luci.
|
|
undarum uocat ille deas mediusque silentum
|
|
incipit: 'agrestes, fluuiorum numina, Nymphae,
|
|
et nostri pars magna gregis, perferte laborem
|
685
|
quem damus. Argolicos paulum mihi fontibus amnes
|
|
stagnaque et errantes obducite puluere riuos.
|
|
praecipuam Nemeen, qua nostra in moenia bellis
|
|
nunc iter, ex alto fugiat liquor; adiuuat ipse
|
|
Phoebus adhuc summo, cesset ni uestra uoluntas,
|
690
|
limite; uim coeptis indulgent astra, meaeque
|
|
aestifer Erigones spumat canis. ite uolentes,
|
|
ite in operta soli; post uos ego gurgite pleno
|
|
eliciam, et quae dona meis amplissima sacris
|
|
uester habebit honos, nocturnaque furta licentum
|
695
|
cornipedum et cupidas Faunorum arcebo rapinas.'
|
|
dixerat; ast illis tenuior percurrere uisus
|
|
ora situs, uiridisque comis exhorruit umor.
|
|
protinus Inachios haurit sitis ignea campos:
|
|
diffugere undae, squalent fontesque lacusque,
|
700
|
et caua feruenti durescunt flumina limo.
|
|
aegra solo macies, tenerique in origine culmi
|
|
inclinata seges, deceptum margine ripae
|
|
stat pecus, atque amnes quaerunt armenta natatos.
|
|
sic ubi se magnis refluus suppressit in antris
|
705
|
Nilus et Eoae liquentia pabula brumae
|
|
ore premit, fumant desertae gurgite ualles
|
|
et patris undosi sonitus expectat hiulca
|
|
Aegyptos, donec Phariis alimenta rogatus
|
|
donet agris magnumque inducat messibus annum.
|
710
|
aret Lerna nocens, aret Lyrceus et ingens
|
|
Inachus aduoluensque natantia saxa Charadrus
|
|
et numquam in ripis audax Erasinus et aequus
|
|
fluctibus Asterion, ille alta per auia notus
|
|
audiri et longe pastorum rumpere somnos.
|
715
|
[sic Hyperionios cum lux effrena per orbem
|
|
rapta ruit Phaethontis equos, magnumque laborem
|
|
discordes gemuere poli, dum pontus et arua
|
|
stellarumque ruunt crines, non amnibus undae,
|
|
non lucis mansere comae, sed multus ubique
|
720
|
ignis, ubique faces et longa fluminis instar
|
|
indiget Aegaeon deceptus imagine ripae.]
|
|
una tamen tacitas, sed iussu numinis, undas,
|
|
haec quoque, secreta nutrit Langia sub umbra.
|
|
nondum illi raptus dederat lacrimabile nomen
|
725
|
Archemorus, nec fama deae; tamen auia seruat
|
|
et nemus et fluuium; manet ingens gloria nympham,
|
|
cum tristem Hypsipylen ducibus sudatus Achaeis
|
|
ludus et atra sacrum recolet trieteris Ophelten.
|
|
ergo nec ardentes clipeos uectare nec artos
|
730
|
thoracum nexus (tantum sitis horrida torret)
|
|
sufficiunt; non ora modo angustisque perusti
|
|
faucibus, interior sed uis quatit: aspera pulsu
|
|
corda, gelant uenae et siccis cruor aeger adhaeret
|
|
uisceribus; tunc sole putris, tunc puluere tellus
|
735
|
exhalat calidam nubem. non spumeus imber
|
|
manat equum: siccis inlidunt ora lupatis,
|
|
ora catenatas procul exertantia linguas;
|
|
nec legem dominosue pati, sed perfurit aruis
|
|
flammatum pecus. huc illuc impellit Adrastus
|
740
|
exploratores, si stagna Licymnia restent,
|
|
si quis Amymones superet liquor: omnia caecis
|
|
ignibus hausta sedent, nec spes umentis Olympi,
|
|
ceu flauam Libyen desertaque pulueris Afri
|
|
conlustrent nullaque umbratam nube Syenen.
|
745
|
tandem inter siluas (sic Euhius ipse pararat)
|
|
errantes subitam pulchro in maerore tuentur
|
|
Hypsipylen; illi quamuis et ad ubera Opheltes
|
|
non suus, Inachii proles infausta Lycurgi,
|
|
dependet (neglecta comam nec diues amictu),
|
750
|
regales tamen ore notae, nec mersus acerbis
|
|
extat honos. tunc haec adeo stupefactus Adrastus:
|
|
'diua potens nemorum (nam te uultusque pudorque
|
|
mortali de stirpe negant), quae laeta sub isto
|
|
igne poli non quaeris aquas, succurre propinquis
|
755
|
gentibus; Arquitenens seu te Latonia casto
|
|
de grege transmisit thalamis, seu lapsus ab astris
|
|
non humilis fecundat amor (neque enim ipse deorum
|
|
arbiter Argolidum thalamis nouus), aspice maesta
|
|
agmina. nos ferro meritas excindere Thebas
|
760
|
mens tulit, imbelli sed nunc sitis aspera fato
|
|
summittitque animos et inertia robora carpit.
|
|
da fessis in rebus opem, seu turbidus amnis,
|
|
seu tibi foeda palus, nihil hac in sorte pudendum,
|
|
nil humile est; tu nunc Ventis pluuioque rogaris
|
765
|
pro Ioue, tu refugas uires et pectora bellis
|
|
exanimata reple: sic hoc tibi sidere dextro
|
|
crescat onus. tantum reduces det flectere gressus
|
|
Iuppiter, o quanta belli donabere praeda!
|
|
Dircaeos tibi, diua, greges numerumque rependam
|
770
|
plebis, et hic magna lucus signabitur ara.'
|
|
dixit, et orantis media inter anhelitus ardens
|
|
uerba rapit, cursuque animae labat arida lingua;
|
|
idem omnes pallorque uiros flatusque soluti
|
|
oris habet. reddit demisso Lemnia uultu:
|
775
|
'diua quidem uobis, etsi caelestis origo est,
|
|
unde ego? mortales utinam haud transgressa fuissem
|
|
luctibus! altricem mandati cernitis orbam
|
|
pignoris; at nostris an quis sinus, uberaque ulla,
|
|
scit deus; et nobis regnum tamen et pater ingens—
|
780
|
sed quid ego haec, fessosque optatis demoror undis?
|
|
mecum age nunc, si forte uado Langia perennes
|
|
seruat aquas; solet et rabidi sub limite Cancri
|
|
semper, et Icarii quamuis iuba fulguret astri,
|
|
ire tamen.' simul haerentem, ne tarda Pelasgis
|
785
|
dux foret, a! miserum uicino caespite alumnum
|
|
(sic Parcae uoluere) locat ponique negantis
|
|
floribus aggestis et amico murmure dulces
|
|
solatur lacrimas: qualis Berecyntia mater,
|
|
dum paruum circa iubet exultare Tonantem
|
790
|
Curetas trepidos; illi certantia plaudunt
|
|
orgia, sed magnis resonat uagitibus Ide.
|
|
at puer in gremio uernae telluris et alto
|
|
gramine nunc faciles sternit procursibus herbas
|
|
in uultum nitens, caram modo lactis egeno
|
795
|
nutricem clangore ciens iterumque renidens
|
|
et teneris meditans uerba inluctantia labris
|
|
miratur nemorum strepitus aut obuia carpit
|
|
aut patulo trahit ore diem nemorique malorum
|
|
inscius et uitae multum securus inerrat.
|
800
|
sic tener Odrysia Mauors niue, sic puer ales
|
|
uertice Maenalio, talis per litora reptans
|
|
improbus Ortygiae latus inclinabat Apollo.
|
|
illi per dumos et opaca uirentibus umbris
|
|
deuia: pars cingunt, pars arta plebe sequuntur
|
805
|
praecelerantque ducem. medium subit illa per agmen
|
|
non humili festina modo; iamque amne propinquo
|
|
rauca sonat uallis, saxosumque impulit aures
|
|
murmur: ibi exultans conclamat ab agmine primus,
|
|
sicut erat leuibus tollens uexilla maniplis,
|
810
|
Argus, 'aquae?' longusque uirum super ora cucurrit
|
|
clamor, 'aquae!' sic Ambracii per litora ponti
|
|
nauticus in remis iuuenum monstrante magistro
|
|
fit sonus inque uicem contra percussa reclamat
|
|
terra, salutatus cum Leucada pandit Apollo.
|
815
|
incubuere uadis passim discrimine nullo
|
|
turba simul primique, nequit secernere mixtos
|
|
aequa sitis, frenata suis in curribus intrant
|
|
armenta, et pleni dominis armisque feruntur
|
|
quadripedes; hos turbo rapax, hos lubrica fallunt
|
820
|
saxa, nec implicitos fluuio reuerentia reges
|
|
proterere aut mersisse uado clamantis amici
|
|
ora. fremunt undae, longusque a fontibus amnis
|
|
diripitur; modo lene uirens et gurgite puro
|
|
perspicuus, nunc sordet aquis egestus ab imis
|
825
|
alueus; inde tori riparum et proruta turbant
|
|
gramina; iam crassus caenoque et puluere torrens,
|
|
quamquam expleta sitis, bibitur tamen. agmina bello
|
|
decertare putes iustumque in gurgite Martem
|
|
perfurere aut captam tolli uictoribus urbem.
|
830
|
atque aliquis regum medio circumfluus amni:
|
|
'siluarum, Nemea, longe regina uirentum,
|
|
lecta Iouis sedes, quam tu non Herculis actis
|
|
dura magis, rabidi cum colla comantia monstri
|
|
angeret et tumidos animam angustaret in artus!
|
835
|
hac saeuisse tenus populorum in coepta tuorum
|
|
sufficiat; tuque o cunctis insuete domari
|
|
solibus, aeternae largitor corniger undae,
|
|
laetus eas, quacumque domo gelida ora resoluis
|
|
inmortale tumens; neque enim tibi cana repostas
|
840
|
bruma niues raptasque alio de fonte refundit
|
|
arcus aquas grauidiue indulgent nubila Cauri,
|
|
sed tuus et nulli ruis expugnabilis astro.
|
|
te nec Apollineus Ladon nec Xanthus uterque
|
|
Spercheosque minas Centaureusque Lycormas
|
845
|
praestiterint; tu pace mihi, tu nube sub ipsa
|
|
armorum festasque super celebrabere mensas
|
|
(a Ioue primus honos), bellis modo laetus ouantes
|
|
accipias fessisque libens iterum hospita pandas
|
|
flumina defensasque uelis agnoscere turmas.'
|
850
|