LIBER SEXTVS
|
|
Nuntia multiuago Danaas perlabitur urbes
|
6.1
|
Fama gradu, sancire nouo sollemnia busto
|
|
Inachidas ludumque super, quo Martia bellis
|
|
praesudare paret seseque accendere uirtus.
|
|
Graium ex more decus: primus Pisaea per arua
|
5
|
hunc pius Alcides Pelopi certauit honorem
|
|
puluereumque fera crinem detersit oliua;
|
|
proxima uipereo celebratur libera nexu
|
|
Phocis, Apollineae bellum puerile pharetrae;
|
|
mox circum tristes seruata Palaemonis aras
|
10
|
nigra superstitio, quotiens animosa resumit
|
|
Leucothea gemitus et amica ad litora festa
|
|
tempestate uenit: planctu conclamat uterque
|
|
Isthmos, Echioniae responsant flebile Thebae.
|
|
et nunc eximii regum, quibus Argos alumnis
|
15
|
conexum caelo, quorumque ingentia tellus
|
|
Aonis et Tyriae suspirant nomina matres,
|
|
concurrunt nudasque mouent in proelia uires.
|
|
ceu primum ausurae trans alta ignota biremes,
|
|
seu Tyrrhenam hiemem, seu stagna Aegaea lacessant,
|
20
|
tranquillo prius arma lacu clauumque leuesque
|
|
explorant remos atque ipsa pericula discunt;
|
|
at cum experta cohors, tunc pontum inrumpere fretae
|
|
longius ereptasque oculis non quaerere terras.
|
|
clara laboriferos caelo Tithonia currus
|
25
|
extulerat uigilesque deae pallentis habenas
|
|
et Nox et cornu fugiebat Somnus inani;
|
|
iam plangore uiae, gemitu iam regia mugit
|
|
flebilis, acceptos longe nemora auia frangunt
|
|
multiplicantque sonos. sedet ipse exutus honoro
|
30
|
uittarum nexu genitor squalentiaque ora
|
|
sparsus et incultam ferali puluere barbam.
|
|
asperior contra planctusque egressa uiriles
|
|
exemplo famulas premit hortaturque uolentes
|
|
orba parens, lacerasque super procumbere nati
|
35
|
reliquias ardet totiensque auulsa refertur.
|
|
arcet et ipse pater. mox ut maerentia dignis
|
|
uultibus Inachii penetrarunt limina reges,
|
|
ceu noua tunc clades et primo saucius infans
|
|
uulnere letalisue inrumperet atria serpens,
|
40
|
sic alium ex alio quamquam lassata fragorem
|
|
pectora congeminant, integratoque resultant
|
|
accensae clamore fores: sensere Pelasgi
|
|
inuidiam et lacrimis excusant crimen obortis.
|
|
ipse, datum quotiens intercisoque tumultu
|
45
|
conticuit stupefacta domus, solatur Adrastus
|
|
adloquiis genitorem ultro, nunc fata recensens
|
|
resque hominum duras et inexorabile pensum,
|
|
nunc aliam prolem mansuraque numine dextro
|
|
pignora. nondum orsis modus, et lamenta redibant.
|
50
|
ille quoque adfatus non mollius audit amicos
|
|
quam trucis Ionii rabies clamantia ponto
|
|
uota uirum aut tenues curant uaga fulmina nimbos.
|
|
tristibus interea ramis teneraque cupresso
|
|
damnatus flammae torus et puerile feretrum
|
55
|
texitur: ima uirent agresti stramina cultu;
|
|
proxima gramineis operosior area sertis,
|
|
et picturatus morituris floribus agger;
|
|
tertius adsurgens Arabum strue tollitur ordo
|
|
Eoas complexus opes incanaque glebis
|
60
|
tura et ab antiquo durantia cinnama Belo.
|
|
summa crepant auro, Tyrioque attollitur ostro
|
|
molle supercilium, teretes hoc undique gemmae
|
|
inradiant, medio Linus intertextus acantho
|
|
letiferique canes: opus admirabile semper
|
65
|
oderat atque oculos flectebat ab omine mater.
|
|
arma etiam et ueterum exuuias circumdat auorum
|
|
gloria mixta malis adflictaeque ambitus aulae,
|
|
ceu grande exequiis onus atque inmensa ferantur
|
|
membra rogo, sed cassa tamen sterilisque dolentes
|
70
|
fama iuuat, paruique augescunt funere manes.
|
|
inde ingens lacrimis honor et miseranda uoluptas,
|
|
muneraque in cineres annis grauiora feruntur;
|
|
namque illi et pharetras breuioraque tela dicarat
|
|
festinus uoti pater insontesque sagittas;
|
75
|
iam tunc et nota stabuli de gente probatos
|
|
in nomen pascebat equos cinctusque sonantes
|
|
armaque maiores expectatura lacertos.
|
|
[spes auidi quas, non in nomen credula, uestes
|
|
urguebat studio cultusque insignia regni
|
80
|
purpureos sceptrumque minus, cuncta ignibus atris
|
|
damnat atrox suaque ipse parens gestamina ferri,
|
|
si damnis rabidum queat exaturare dolorem.]
|
|
parte alia gnari monitis exercitus instat
|
|
auguris aeriam truncis nemorumque ruina,
|
85
|
montis opus, cumulare pyram, quae crimina caesi
|
|
anguis et infausti cremet atra piacula belli.
|
|
[his labor accisam Nemeen umbrosaque tempe
|
|
praecipitare solo lucosque ostendere Phoebo.]
|
|
sternitur extemplo ueteres incaedua ferro
|
90
|
silua comas, largae qua non opulentior umbrae
|
|
Argolicos inter saltusque educta Lycaeos
|
|
extulerat super astra caput: stat sacra senectae
|
|
numine, nec solos hominum transgressa ueterno
|
|
fertur auos, Nymphas etiam mutasse superstes
|
95
|
Faunorumque greges. aderat miserabile luco
|
|
excidium: fugere ferae, nidosque tepentes
|
|
absiliunt (metus urguet) aues; cadit ardua fagus
|
|
Chaoniumque nemus brumaeque inlaesa cupressus,
|
|
procumbunt piceae, flammis alimenta supremis,
|
100
|
ornique iliceaeque trabes metuendaque suco
|
|
taxus et infandos belli potura cruores
|
|
fraxinus atque situ non expugnabile robur.
|
|
hinc audax abies et odoro uulnere pinus
|
|
scinditur, adclinant intonsa cacumina terrae
|
105
|
alnus amica fretis nec inhospita uitibus ulmus.
|
|
dat gemitum tellus: non sic euersa feruntur
|
|
Ismara cum fracto Boreas caput extulit antro,
|
|
non grassante Noto citius nocturna peregit
|
|
flamma nemus. linquunt flentes dilecta locorum
|
110
|
otia cana Pales Siluanusque arbiter umbrae
|
|
semideumque pecus, migrantibus aggemit illis
|
|
silua, nec amplexae dimittunt robora Nymphae.
|
|
ut cum possessas auidis uictoribus arces
|
|
dux raptare dedit, uix signa audita, nec urbem
|
115
|
inuenias; ducunt sternuntque abiguntque feruntque
|
|
inmodici, minor ille fragor quo bella gerebant.
|
|
iamque pari cumulo geminas, hanc tristibus umbris
|
|
ast illam superis, aequus labor auxerat aras,
|
|
cum signum luctus cornu graue mugit adunco
|
120
|
tibia, cui teneros suetum producere manes
|
|
lege Phrygum maesta. Pelopem monstrasse ferebant
|
|
exequiale sacrum carmenque minoribus umbris
|
|
utile, quo geminis Niobe consumpta pharetris
|
|
squalida bissenas Sipylon deduxerat urnas.
|
125
|
portant inferias arsuraque fercula primi
|
|
Graiorum, titulisque pios testantur honores
|
|
gentis quisque suae; longo post tempore surgit
|
|
colla super iuuenum (numero dux legerat omni)
|
|
ipse fero clamore torus. cinxere Lycurgum
|
130
|
Lernaei proceres, genetricem mollior ambit
|
|
turba; nec Hypsipyle raro subit agmine: uallant
|
|
Inachidae memores, sustentant liuida nati
|
|
bracchia et inuentae concedunt plangere matri.
|
|
illic infaustos ut primum egressa penates
|
135
|
Eurydice, nudo uocem de pectore rumpit
|
|
planctuque et longis praefata ululatibus infit:
|
|
'non hoc Argolidum coetu circumdata matrum
|
|
speraui te, nate, sequi, nec talia demens
|
|
fingebam uotis annorum elementa tuorum,
|
140
|
nil saeuum reputans: etenim his in finibus aeui
|
|
unde ego bella tibi Thebasque ignara timerem?
|
|
cui superum nostro committere sanguine pugnas
|
|
dulce? quis hoc armis uouit scelus? at tua nondum,
|
|
Cadme, domus, nullus Tyrio grege plangitur infans.
|
145
|
primitias egomet lacrimarum et caedis acerbae,
|
|
ante tubas ferrumque, tuli, dum deside cura
|
|
credo sinus fidos altricis et ubera mando.
|
|
quidni ego? narrabat seruatum fraude parentem
|
|
insontesque manus. en quam ferale putemus
|
150
|
abiurasse sacrum et Lemni gentilibus unam
|
|
inmunem furiis! haec illa (et creditis ausae?)
|
|
haec pietate potens solis abiecit in aruis—
|
|
non regem dominumque—alienos impia partus,
|
|
hoc tantum, siluaque infamis tramite liquit
|
155
|
quem non anguis atrox (quid enim hac opus, ei mihi, leti
|
|
mole fuit?) tantum caeli uiolentior aura
|
|
impulsaeque Noto frondes cassusque ualeret
|
|
exanimare timor. nec uos incessere luctu
|
|
orba habeo, fixum matri inmotumque manebat
|
160
|
hac altrice nefas; †atquin et blandus ad illam
|
|
nate magis solam nosse atque audire uocantem
|
|
ignarusque mei† nulla ex te gaudia matri.
|
|
illa tuos questus lacrimososque impia risus
|
|
audiit et uocis decerpsit murmura primae.
|
165
|
illa tibi genetrix semper dum uita manebat,
|
|
nunc ego. sed miserae mihi nec punire potestas
|
|
sic meritam! quid dona, duces, quid inania fertis
|
|
iusta rogis? illam (nil poscunt amplius umbrae),
|
|
illam, oro, cineri simul excisaeque parenti
|
170
|
reddite, quaeso, duces, per ego haec primordia belli
|
|
cui peperi; sic aequa gemant mihi funera matres
|
|
Ogygiae.' sternit crines iteratque precando:
|
|
'reddite, nec uero crudelem auidamque uocate
|
|
sanguinis: occumbam pariter, dum uulnere iusto
|
175
|
exaturata oculos unum impellamur in ignem.'
|
|
talia uociferans alia de parte gementem
|
|
Hypsipylen (neque enim illa comas nec pectora seruat)
|
|
agnouit longe et socium indignata dolorem:
|
|
'hoc saltem, o proceres, tuque o, cui pignora nostri
|
180
|
proturbata tori: prohibete, auferte supremis
|
|
inuisam exequiis. quid se funesta parenti
|
|
miscet et in nostris spectatur et ipsa ruinis?'
|
|
[cui luget complexa suos?' dixitque repente
|
|
concidit abruptisque obmutuit ore querelis.]
|
185
|
sic ait abruptisque inmutuit ore querelis.
|
185b
|
non secus ac primo fraudatum lacte iuuencum,
|
186
|
cui trepidae uires et solus ab ubere sanguis,
|
|
seu fera seu duras auexit pastor ad aras;
|
|
nunc uallem spoliata parens, nunc flumina questu,
|
|
nunc armenta mouet uacuosque interrogat agros;
|
190
|
tunc piget ire domum, maestoque nouissima campo
|
|
exit et oppositas impasta auertitur herbas.
|
|
at genitor sceptrique decus cultusque Tonantis
|
|
inicit ipse rogis, tergoque et pectore fusam
|
|
caesariem ferro minuit sectisque iacentis
|
195
|
obnubit tenuia ora comis, ac talia fletu
|
|
uerba pio miscens: 'alio tibi, perfide, pacto,
|
|
Iuppiter, hunc crinem uoti reus ante dicaram,
|
|
si pariter uirides nati libare dedisses
|
|
ad tua templa genas; sed non ratus ore sacerdos,
|
200
|
damnataeque preces; ferat haec, quae dignior, umbra.'
|
|
iam face subiecta primis in frondibus ignis
|
|
exclamat; labor insanos arcere parentes.
|
|
stant iussi Danaum atque obtentis eminus armis
|
|
prospectu uisus interclusere nefasto.
|
205
|
ditantur flammae; non umquam opulentior illic
|
|
ante cinis: crepitant gemmae, atque inmane liquescit
|
|
argentum, et pictis exsudat uestibus aurum;
|
|
nec non Assyriis pinguescunt robora sucis,
|
|
pallentique croco strident ardentia mella,
|
210
|
spumantesque mero paterae uerguntur et atri
|
|
sanguinis et rapto gratissima cymbia lactis.
|
|
tunc septem numero turmas (centenus ubique
|
|
surgit eques) uersis ducunt insignibus ipsi
|
|
Graiugenae reges, lustrantque ex more sinistro
|
215
|
orbe rogum et stantes inclinant puluere flammas.
|
|
ter curuos egere sinus, inlisaque telis
|
|
tela sonant, quater horrendum pepulere fragorem
|
|
arma, quater mollem famularum bracchia planctum.
|
|
semianimas alter pecudes spirantiaque ignis
|
220
|
accipit armenta; hic luctus abolere nouique
|
|
funeris auspicium uates, quamquam omina sentit
|
|
uera, iubet: dextri gyro et uibrantibus hastis
|
|
hac redeunt, raptumque suis libamen ab armis
|
|
quisque iacit, seu frena libet seu cingula flammis
|
225
|
mergere seu iaculum summae seu cassidis umbram.
|
|
[multa gemunt extra raucis concentibus agri,
|
|
et lituis aures circum pulsantur acutis.
|
|
terretur clamore nemus: sic Martia uellunt
|
|
signa tubae, nondum ira calet, nec sanguine ferrum
|
230
|
inrubuit, primus bellorum comitur illo
|
|
uultus, honoris opus. stat adhuc incertus in alta
|
|
nube quibus sese Mauors indulgeat armis.]
|
|
finis erat, lassusque putres iam Mulciber ibat
|
|
in cineres; instant flammis multoque soporant
|
235
|
imbre rogum, posito donec cum sole labores
|
|
exhausti; seris uix cessit cura tenebris.
|
|
roscida iam nouies caelo dimiserat astra
|
|
Lucifer et totidem Lunae praeuenerat ignes
|
|
mutato nocturnus equo (nec conscia fallit
|
240
|
sidera et alterno deprenditur unus in ortu):
|
|
mirum opus accelerasse manus! stat saxea moles,
|
|
templum ingens cineri, rerumque effictus in illa
|
|
ordo docet casus: fessis hic flumina monstrat
|
|
Hypsipyle Danais, hic reptat flebilis infans,
|
245
|
hic iacet, extremum tumuli circum asperat orbem
|
|
squameus; expectes morientis ab ore cruenta
|
|
sibila, marmorea sic uoluitur anguis in hasta.
|
|
iamque auidum pugnas uisendi uulgus inermes
|
|
(fama uocat cunctos) aruis ac moenibus adsunt
|
250
|
exciti; illi etiam quis belli incognitus horror,
|
|
quos effeta domi, quos prima reliquerat aetas,
|
|
conueniunt: non aut Ephyraeo in litore tanta
|
|
umquam aut Oenomai fremuerunt agmina circo.
|
|
collibus incuruis uiridique obsessa corona
|
255
|
uallis in amplexu nemorum sedet; hispida circum
|
|
stant iuga, et obiectus geminis umbonibus agger
|
|
campum exire uetat, longo quem tramite planum
|
|
gramineae frontes sinuataque caespite uiuo
|
|
mollia non subitis augent fastigia cliuis.
|
260
|
illic conferti, iam sole rubentibus aruis,
|
|
bellatrix sedere cohors; ibi corpore mixto
|
|
metiri numerum uultusque habitusque suorum
|
|
dulce uiris, tantique iuuat fiducia belli.
|
|
centum ibi nigrantes, armenti robora, tauros
|
265
|
lenta mole trahunt; idem numerusque colorque
|
|
matribus et nondum lunatis fronte iuuencis.
|
|
exin magnanimum series antiqua parentum
|
|
inuehitur, miris in uultum animata figuris.
|
|
primus anhelantem duro Tirynthius angens
|
270
|
pectoris attritu sua frangit in ossa leonem.
|
|
haud illum impauidi quamuis et in aere suumque
|
|
Inachidae uidere decus. pater ordine iuncto
|
|
laeuus harundineae recubans super aggere ripae
|
|
cernitur emissaeque indulgens Inachus urnae.
|
275
|
Io post tergum, iam prona dolorque parentis,
|
|
spectat inocciduis stellatum uisibus Argum.
|
|
ast illam melior Phariis erexerat aruis
|
|
Iuppiter atque hospes iam tunc Aurora colebat.
|
|
Tantalus inde parens, non qui fallentibus undis
|
280
|
inminet aut refugae sterilem rapit aera siluae,
|
|
sed pius et magni uehitur conuiua Tonantis.
|
|
parte alia uictor curru Neptunia tendit
|
|
lora Pelops, prensatque rotas auriga natantes
|
|
Myrtilos et uolucri iam iamque relinquitur axe.
|
285
|
et grauis Acrisius speciesque horrenda Coroebi
|
|
et Danae culpata sinus et in amne reperto
|
|
tristis Amymone, paruoque Alcmena superbit
|
|
Hercule tergemina crinem circumdata luna.
|
|
iungunt discordes inimica in foedera dextras
|
290
|
Belidae fratres, sed uultu mitior astat
|
|
Aegyptus; Danai manifestum agnoscere ficto
|
|
ore notas pacisque malae noctisque futurae.
|
|
mille dehinc species. tandem satiata uoluptas
|
|
praestantesque uiros uocat ad sua praemia uirtus.
|
295
|
primus sudor equis. dic incluta, Phoebe, regentum
|
|
nomina, dic ipsos; neque enim generosior umquam
|
|
alipedum conlata acies, ceu praepete cursu
|
|
confligant densae uolucres aut litore in uno
|
|
Aeolus insanis statuat certamina uentis.
|
300
|
ducitur ante omnes rutilae manifestus Arion
|
|
igne iubae. Neptunus equo, si certa priorum
|
|
fama, pater; primus teneri laesisse lupatis
|
|
ora et litoreo domitasse in puluere fertur,
|
|
uerberibus parcens; etenim insatiatus eundi
|
305
|
ardor et hiberno par inconstantia ponto.
|
|
saepe per Ionium Libycumque natantibus ire
|
|
interiunctus equis omnesque adsuerat in oras
|
|
caeruleum deferre patrem; stupuere relicta
|
|
Nubila, certantesque Eurique Notique sequuntur.
|
310
|
nec minor in terris bella Eurysthea gerentem
|
|
Amphitryoniaden alto per gramina sulco
|
|
duxerat, illi etiam ferus indocilisque teneri.
|
|
mox diuum dono regis dignatus Adrasti
|
|
imperia et multum mediis mansueuerat annis.
|
315
|
tunc rector genero Polynici indulget agendum
|
|
multa monens, ubi feruor equo, qua suetus ab arte
|
|
mulceri, ne saeua manus, ne liber habenis
|
|
impetus. 'urgue alios,' inquit, 'stimulisque minisque;
|
|
ille ibit, minus ipse uoles.' sic ignea lora
|
320
|
cum daret et rapido Sol natum imponeret axi,
|
|
gaudentem lacrimans astra insidiosa docebat
|
|
nolentesque teri zonas mediamque polorum
|
|
temperiem: pius ille quidem et formidine cauta,
|
|
sed iuuenem durae prohibebant discere Parcae.
|
325
|
Oebalios sublimis agit, spes proxima palmae,
|
|
Amphiaraus equos; tua furto lapsa propago,
|
|
Cyllare, dum Scythici diuersus ad ostia Ponti
|
|
Castor Amyclaeas remo permutat habenas.
|
|
ipse habitu niueus, niuei dant colla iugales,
|
330
|
concolor est albis et cassis et infula cristis.
|
|
quin et Thessalicis felix Admetus ab oris
|
|
uix steriles compescit equas, Centaurica dicunt
|
|
semina: credo, adeo sexum indignantur, et omnis
|
|
in uires adducta Venus; noctemque diemque
|
335
|
adsimulant maculis internigrantibus albae:
|
|
tantus uterque color, credi nec degener illo
|
|
de grege, Castaliae stupuit qui sibila cannae
|
|
laetus et audito contempsit Apolline pasci.
|
|
ecce et Iasonidae iuuenes, noua gloria matris
|
340
|
Hypsipyles, subiere iugo, quo uectus uterque,
|
|
nomen auo gentile Thoas atque omine dictus
|
|
Euneos Argoo. geminis eadem omnia: uultus,
|
|
currus, equi, uestes, par et concordia uoti,
|
|
uincere uel solo cupiunt a fratre relinqui.
|
345
|
it Chromis Hippodamusque, alter satus Hercule magno,
|
|
alter ab Oenomao: dubites uter effera presset
|
|
frena magis. Getici pecus hic Diomedis, at ille
|
|
Pisaei iuga patris habet, crudelibus ambo
|
|
exuuiis diroque imbuti sanguine currus.
|
350
|
metarum instar erat hinc nudo robore quercus,
|
|
olim omnes exuta comas, hinc saxeus umbo,
|
|
arbiter agricolis; finem iacet inter utrumque
|
|
quale quater iaculo spatium, ter harundine, uincas.
|
|
interea cantu Musarum nobile mulcens
|
355
|
concilium citharaeque manus insertus Apollo
|
|
Parnasi summo spectabat ab aethere terras.
|
|
. . .
|
357a
|
orsa deum, nam saepe Iouem Phlegramque suique
|
358
|
anguis opus fratrumque pius cantarat honores.
|
|
tunc aperit quis fulmen agat, quis sidera ducat
|
360
|
spiritus, unde animi fluuiis, quae pabula uentis,
|
|
quo fonte inmensum uiuat mare, quae uia solis
|
|
praecipitet noctem, quae porrigat, imane tellus
|
|
an media et rursus mundo succincta latenti.
|
|
finis erat, differt auidas audire sorores,
|
365
|
dumque chelyn lauro tectumque inlustre coronae
|
|
subligat et picto discingit pectora limbo,
|
|
haud procul Herculeam Nemeen clamore reductus
|
|
aspicit atque illic ingens certaminis instar
|
|
quadriiugi. noscit cunctos, et forte propinquo
|
370
|
constiterant Admetus et Amphiaraus in aruo.
|
|
tunc secum: 'quisnam iste duos, fidissima Phoebi
|
|
nomina, commisit deus in discrimina reges?
|
|
ambo pii carique ambo; nequeam ipse priorem
|
|
dicere. Peliacis hic cum famularer in aruis
|
375
|
(sic Iouis imperia et nigrae uoluere Sorores),
|
|
tura dabat famulo nec me sentire minorem
|
|
ausus; at hic tripodum comes et pius artis alumnus
|
|
aetheriae. potior meritis tamen ille, sed huius
|
|
extrema iam fila colu; datur ordo senectae
|
380
|
Admeto serumque mori; tibi nulla supersunt
|
|
gaudia, nam Thebae iuxta et tenebrosa uorago.
|
|
scis miser, et nostrae pridem cecinere uolucres.'
|
|
dixit, et os fletu paene inuiolabile tinctus
|
|
extemplo Nemeen radiante per aera saltu
|
385
|
ocior et patrio uenit igne suisque sagittis.
|
|
ipse olim in terris, caelo uestigia durant,
|
|
claraque per zephyros etiamnum semita lucet.
|
|
et iam sortitus Prothous uersarat aena
|
|
casside, iamque locus cuique est et liminis ordo.
|
390
|
terrarum decora ampla uiri, decora aequa iugales,
|
|
diuum utrumque genus, stant uno margine clausi,
|
|
spesque audaxque una metus et fiducia pallens.
|
|
nil fixum cordi: pugnant exire pauentque,
|
|
concurrit summos animosum frigus in artus.
|
395
|
qui dominis, idem ardor equis; face lumina surgunt,
|
|
ora sonant morsu, spumisque et sanguine ferrum
|
|
uritur, impulsi nequeunt obsistere postes
|
|
claustraque, compressae transfumat anhelitus irae.
|
|
stare adeo miserum est, pereunt uestigia mille
|
400
|
ante fugam, absentemque ferit grauis ungula campum.
|
|
circumstant fidi, nexusque et torta iubarum
|
|
expediunt firmantque animos et plurima monstrant.
|
|
insonuit contra Tyrrhenum murmur, et omnes
|
|
exiluere loco. quae tantum carbasa ponto,
|
405
|
quae bello sic tela uolant, quae nubila caelo?
|
|
amnibus hibernis minor est, minor impetus igni,
|
|
tardius astra cadunt, glomerantur tardius imbres,
|
|
tardius e summo decurrunt flumina monte.
|
|
emissos uidere atque agnouere Pelasgi,
|
410
|
et iam rapti oculis, iam caeco puluere mixti
|
|
una in nube latent, uultusque umbrante tumultu
|
|
uix inter sese clamore et nomine noscunt.
|
|
euoluere globum, et spatio quo quisque ualebat
|
|
diducti. delet sulcos iterata priores
|
415
|
orbita, nunc auidi prono iuga pectore tangunt,
|
|
nunc pugnante genu et pressis duplicantur habenis.
|
|
colla toris crinita tument, stantesque repectit
|
|
aura iubas, bibit albentes humus arida nimbos.
|
|
fit sonus inmanisque pedum tenuisque rotarum:
|
420
|
nulla manu requies, densis insibilat aer
|
|
uerberibus; gelida non crebrior exilit Arcto
|
|
grando, nec Oleniis manant tot cornibus imbres.
|
|
senserat adductis alium praesagus Arion
|
|
stare ducem loris, dirumque expauerat insons
|
425
|
Oedipodioniden; iam illinc a limine discors
|
|
iratusque oneri solito truculentior ardet.
|
|
Inachidae credunt accensum laudibus; ille
|
|
aurigam fugit, aurigae furiale minatur
|
|
efferus, et campo dominum circumspicit omni.
|
430
|
ante tamen cunctos sequitur longeque secundus
|
|
Amphiaraus agit, quem Thessalus aequat eundo
|
|
Admetus; iuxta gemini, nunc Euneos ante
|
|
et nunc ante Thoas, cedunt uincuntque, nec umquam
|
|
ambitiosa pios conlidit gloria fratres.
|
435
|
postremum discrimen erant Chromis asper et asper
|
|
Hippodamus, non arte rudes, sed mole tenentur
|
|
cornipedum; prior Hippodamus fert ora sequentum,
|
|
fert gemitus multaque umeros incenditur aura.
|
|
sperauit flexae circum compendia metae
|
440
|
interius ductis Phoebeius augur habenis
|
|
anticipasse uiam; nec non et Thessalus heros
|
|
spe propiore calet, dum non cohibente magistro
|
|
spargitur in gyros dexterque exerrat Arion.
|
|
iam prior Oeclides et iam non tertius ibat
|
445
|
Admetus, laxo cum denique ab orbe reductus
|
|
aequoreus sonipes premit euaditque parumper
|
|
gauisos; subit astra fragor, caelumque tremescit,
|
|
omniaque excusso patuere sedilia uulgo.
|
|
sed nec lora regit nec uerbera pallidus audet
|
450
|
Labdacides: lassa ueluti ratione magister
|
|
in fluctus, in saxa ruit nec iam amplius astra
|
|
respicit et uictam proiecit casibus artem.
|
|
rursus praecipites in recta ac deuia campi
|
|
obliquant tenduntque uias, iterum axibus axes
|
455
|
inflicti, radiisque rotae; pax nulla fidesque.
|
|
bella geri ferro leuius, bella horrida, credas;
|
|
is furor in laudes. trepidant mortemque minantur,
|
|
multaque transuersis praestringitur ungula campis.
|
|
nec iam sufficiunt stimuli, non uerbera; uoce
|
460
|
nominibusque cient Pholoen Admetus et Irin
|
|
funalemque Thoen, rapidum Danaeius augur
|
|
Ascheton increpitans meritumque uocabula Cycnum.
|
|
audit et Herculeum Strymon Chromin, Euneon audit
|
|
igneus Aetion; tardumque Cydona lacessit
|
465
|
Hippodamus, uariumque Thoas rogat ire Podarcen.
|
|
solus Echionides errante silentia curru
|
|
maesta tenet trepidaque timet se uoce fateri.
|
|
uixdum coeptus equis labor, et iam puluere quarto
|
|
campum ineunt, iamque et tepidis sudoribus artus
|
470
|
effeti, et crassum rapit eiectatque uaporem
|
|
cornipedum flammata sitis, nec iam integer illis
|
|
impetus, et longi suspendunt ilia flatus.
|
|
hic anceps Fortuna diu decernere primum
|
|
ausa uenit. ruit, Haemonium dum feruidus instat
|
475
|
Admetum superare, Thoas, nec praetulit ullam
|
|
frater opem. uelit ille quidem, sed Martius ante
|
|
obstitit Hippodamus mediasque inmisit habenas.
|
|
mox Chromis Hippodamum metae interioris ad orbem
|
|
uiribus Herculeis et toto robore patris
|
480
|
axe tenet prenso; luctantur abire iugales
|
|
nequiquam frenosque et colla rigentia tendunt.
|
|
ut Siculas si quando rates tenet aestus et ingens
|
|
auster agit, medio stant uela tumentia ponto.
|
|
tunc ipsum fracto curru deturbat, et isset
|
485
|
ante Chromis; sed Thraces equi ut uidere iacentem
|
|
Hippodamum, redit illa fames, iam iamque trementem
|
|
partiti furiis, ni frena ipsosque frementes
|
|
oblitus palmae retro Tirynthius heros
|
|
torsisset uictusque et conlaudatus abisset.
|
490
|
at tibi promissos iamdudum Phoebus honores,
|
|
Amphiarae, cupit. tandem ratus apta fauori
|
|
tempora puluerei uenit in spatia horrida circi,
|
|
cum iam in fine uiae, et summum uictoria nutat;
|
|
anguicomam monstri effigiem, saeuissima uisu
|
495
|
ora, mouet siue ille Erebo seu finxit in astus
|
|
temporis, innumera certe formidine cultum
|
|
tollit in astra nefas. non illud ianitor atrae
|
|
impauidus Lethes, non ipsae horrore sine alto
|
|
Eumenides uidisse queant, turbasset euntes
|
500
|
Solis equos Martisque iugum. nam flauus Arion
|
|
ut uidit, saliere iubae, atque erectus in armos
|
|
stat sociumque iugi comitesque utrimque laboris
|
|
secum alte suspendit equos. ruit ilicet exul
|
|
Aonius nexusque diu per terga uolutus
|
505
|
exuit: abripitur longe moderamine liber
|
|
currus; at hunc putri praeter tellure iacentem
|
|
Taenarii currus et Thessalus axis et heros
|
|
Lemnius obliqua, quantum uitare dabatur,
|
|
transabiere fuga. tandem caligine mersum
|
510
|
erigit accursu comitum caput aegraque tollit
|
|
membra solo, et socero redit haud speratus Adrasto.
|
|
quis mortis, Thebane, locus, nisi dura negasset
|
|
Tisiphone, quantum poteras dimittere bellum!
|
|
te Thebe fraterque palam, te plangeret Argos,
|
515
|
te Nemea, tibi Lerna comas Larisaque supplex
|
|
poneret, Archemori maior colerere sepulcro.
|
|
tum uero Oeclides, quamquam iam certa sequenti
|
|
praemia, cum uacuus domino praeiret Arion,
|
|
ardet adhuc cupiens uel inanem uincere currum.
|
520
|
dat uires refouetque deus; uolat ocior Euro,
|
|
ceu modo carceribus dimissus in arua solutis,
|
|
uerberibusque iubas et terga lacessit habenis
|
|
Ascheton increpitansque leuem Cycnumque niualem.
|
|
nunc, saltem dum nemo prior, rapit igneus orbes
|
525
|
axis, et effusae longe sparguntur harenae.
|
|
dat gemitum tellus et iam tum saeua minatur.
|
|
forsitan et uicto prior isset Arione Cycnus,
|
|
sed uetat aequoreus uinci pater: hinc uice iusta
|
|
gloria mansit equo, cessit uictoria uati.
|
530
|
huic pretium palmae gemini cratera ferebant
|
|
Herculeum iuuenes: illum Tirynthius olim
|
|
ferre manu sola spumantemque ore supino
|
|
uertere, seu monstri uictor seu Marte, solebat.
|
|
Centauros habet arte truces aurumque figuris
|
535
|
terribile: hic mixta Lapitharum caede rotantur
|
|
saxa, faces (aliique iterum crateres); ubique
|
|
ingentes morientum irae; tenet ipse furentem
|
|
Hylaeum et torta molitur robora barba.
|
|
at tibi Maeonio fertur circumflua limbo
|
540
|
pro meritis, Admete, chlamys repetitaque multo
|
|
murice: Phrixei natat hic contemptor ephebus
|
|
aequoris et picta tralucet caerulus unda;
|
|
in latus ire manu mutaturusque uidetur
|
|
bracchia, nec siccum speres in stamine crinem;
|
545
|
contra autem frustra sedet anxia turre suprema
|
|
Sestias in speculis, moritur prope conscius ignis.
|
|
has Adrastus opes dono uictoribus ire
|
|
imperat; at generum famula solatur Achaea.
|
|
sollicitat tunc ampla uiros ad praemia cursu
|
550
|
praeceleres: agile studium et tenuissima uirtus,
|
|
pacis opus, cum sacra uocant, nec inutile bellis
|
|
subsidium, si dextra neget. prior omnibus Idas,
|
|
nuper Olympiacis umbratus tempora ramis,
|
|
prosilit; excipiunt plausu Pisaea iuuentus
|
555
|
Eleaeque manus. sequitur Sicyonius Alcon,
|
|
et bis in Isthmiaca uictor clamatus harena
|
|
Phaedimus, alipedumque fugam praegressus equorum
|
|
ante Dymas, sed tunc aeuo tardante secutus.
|
|
multi et, quos uarii tacet ignorantia uulgi,
|
560
|
hinc atque hinc subiere. sed Arcada Parthenopaeum
|
|
appellant densique cient uaga murmura circi.
|
|
nota parens cursu; quis Maenaliae Atalantes
|
|
nesciat egregium decus et uestigia cunctis
|
|
indeprensa procis? onerat celeberrima natum
|
565
|
mater, et ipse procul fama iam notus inermes
|
|
narratur ceruas pedes inter aperta Lycaei
|
|
tollere et emissum cursu deprendere telum.
|
|
tandem expectatus uolucri super agmina saltu
|
|
emicat et torto chlamydem diffibulat auro.
|
570
|
effulsere artus, membrorumque omnis aperta est
|
|
laetitia, insignes umeri, nec pectora nudis
|
|
deteriora genis, latuitque in corpore uultus.
|
|
ipse tamen formae laudem aspernatur et arcet
|
|
mirantes; tunc Palladios non inscius haustus
|
575
|
incubuit pinguique cutem fuscatur oliuo.
|
|
hoc Idas, hoc more Dymas aliique nitescunt.
|
|
sic ubi tranquillo perlucent sidera ponto
|
|
uibraturque fretis caeli stellantis imago,
|
|
omnia clara nitent, sed clarior omnia supra
|
580
|
Hesperus exercet radios, quantusque per altum
|
|
aethera, caeruleis tantus monstratur in undis.
|
|
proximus et forma nec multum segnior Idas
|
|
cursibus atque aeuo iuxta prior; attamen illi
|
|
iam tenuem pingues florem induxere palaestrae,
|
585
|
deserpitque genis nec se lanugo fatetur
|
|
intonsae sub nube comae. tunc rite citatos
|
|
explorant acuuntque gradus, uariasque per artes
|
|
instimulant docto languentia membra tumultu:
|
|
poplite nunc sidunt flexo, nunc lubrica forti
|
590
|
pectora conlidunt plausu, nunc ignea tollunt
|
|
crura breuemque fugam necopino fine reponunt.
|
|
ut ruit atque aequum summisit regula limen,
|
|
corripuere leues spatium, campoque refulsit
|
|
nuda cohors: uolucres isdem modo tardius aruis
|
595
|
isse uidentur equi; credas e plebe Cydonum
|
|
Parthorumque fuga totidem exiluisse sagittas.
|
|
non aliter, celeres Hyrcana per auia cerui
|
|
cum procul impasti fremitum accepere leonis
|
|
siue putant, rapit attonitos fuga caeca metusque
|
600
|
congregat, et longum dant cornua mixta fragorem.
|
|
effugit hic oculos rapida puer ocior aura
|
|
Maenalius, quem deinde gradu premit horridus Idas
|
|
inspiratque umero, flatuque et pectoris umbra
|
|
terga premit. post ambiguo discrimine tendunt
|
605
|
Phaedimus atque Dymas, illis celer inminet Alcon.
|
|
flauus ab intonso pendebat uertice crinis
|
|
Arcados; hoc primis Triuiae pascebat ab annis
|
|
munus et, Ogygio uictor cum Marte redisset,
|
|
nequiquam patriis audax promiserat aris.
|
610
|
tunc liber nexu lateque in terga solutus
|
|
occursu Zephyri retro fugit et simul ipsum
|
|
impedit infestoque uolans obtenditur Idae.
|
|
inde dolum iuuenis fraudique accommoda sensit
|
|
tempora; iam finem iuxta, dum limina uictor
|
615
|
Parthenopaeus init, correpto crine reductum
|
|
occupat, et longe primus ferit ostia portae.
|
|
Arcades arma fremunt, armis defendere regem,
|
|
ni raptum decus et meriti reddantur honores,
|
|
contendunt totoque parant descendere circo.
|
620
|
sunt et quis Idae placeat dolus. ipse regesta
|
|
Parthenopaeus humo uultumque oculosque madentes
|
|
obruit, accessit lacrimarum gratia formae.
|
|
pectora nunc maerens, nunc ora indigna cruento
|
|
ungue secat meritamque comam, furit undique clamor
|
625
|
dissonus, ambiguumque senis cunctatur Adrasti
|
|
consilium. tandem ipse refert: 'compescite litem,
|
|
o pueri! uirtus iterum temptanda; sed ite
|
|
limite non uno, latus hoc conceditur Idae,
|
|
tu diuersa tene; fraus cursibus omnis abesto.'
|
630
|
audierant, dictoque manent. mox numina supplex
|
|
adfatu tacito iuuenis Tegeaeus adorat:
|
|
'diua potens nemorum (tibi enim hic, tibi crinis honori
|
|
debitus, eque tuo uenit haec iniuria uoto),
|
|
si bene quid genetrix, si quid uenatibus ipse
|
635
|
promerui, ne, quaeso, sinas hoc omine Thebas
|
|
ire nec Arcadiae tantum meruisse pudorem.'
|
|
auditum manifesta fides: uix campus euntem
|
|
sentit, et exilis plantis interuenit aer,
|
|
raraque non fracto uestigia puluere pendent.
|
640
|
inrumpit clamore fores, clamore recurrit
|
|
ante ducem prensaque fouet suspiria palma.
|
|
finiti cursus, operumque insignia praesto.
|
|
Arcas equum dono, clipeum gerit improbus Idas,
|
|
cetera plebs Lyciis uadit contenta pharetris.
|
645
|
tunc uocat, emisso si quis decernere disco
|
|
impiger et uires uelit ostentare superbas.
|
|
it iussus Pterelas et aenae lubrica massae
|
|
pondera uix toto curuatus corpore iuxta
|
|
deicit; inspectant taciti expenduntque laborem
|
650
|
Inachidae. mox turba ruunt, duo gentis Achaeae,
|
|
tres Ephyreiadae, Pisa satus unus, Acarnan
|
|
septimus; et plures agitabat gloria, ni se
|
|
arduus Hippomedon cauea stimulante tulisset
|
|
in medios, lateque ferens sub pectore dextro
|
655
|
orbem alium: 'hunc potius, iuuenes, qui moenia saxis
|
|
frangere, qui Tyrias deiectum uaditis arces,
|
|
hunc rapite: ast illud cui non iaculabile dextrae
|
|
pondus?' et arreptum nullo conamine iecit
|
|
in latus. absistunt procul attonitique fatentur
|
660
|
cedere; uix unus Phlegyas acerque Menestheus
|
|
(hos etiam pudor et magni tenuere parentes)
|
|
promisere manum; concessit cetera pubes
|
|
sponte et adorato rediit ingloria disco.
|
|
qualis Bistoniis clipeus Mauortis in aruis
|
665
|
luce mala Pangaea ferit solemque refulgens
|
|
territat incussaque dei graue mugit ab hasta.
|
|
Pisaeus Phlegyas opus incohat et simul omnes
|
|
abstulit in se oculos: ea uiso corpore uirtus
|
|
promissa. ac primum terra discumque manumque
|
670
|
asperat, excusso mox circum puluere uersat,
|
|
quod latus in digitos, mediae quod certius ulnae
|
|
conueniat, non artis egens: hic semper amori
|
|
ludus erat, patriae non tantum ubi laudis obiret
|
|
sacra, sed alternis Alpheon utrumque solebat
|
675
|
metari ripis et, qua latissima distant,
|
|
non umquam merso transmittere flumina disco.
|
|
ergo operum fidens non protinus horrida campi
|
|
iugera, sed caelo dextram metitur, humique
|
|
pressus utroque genu collecto sanguine discum
|
680
|
ipse super sese rotat atque in nubila condit.
|
|
ille citus sublime petit similisque cadenti
|
|
crescit in aduersum, tandemque exhaustus ab alto
|
|
tardior ad terram redit atque inmergitur aruis.
|
|
sic cadit, attonitis quotiens auellitur astris,
|
685
|
Solis opaca soror; procul auxiliantia gentes
|
|
aera crepant frustraque timent, at Thessala uictrix
|
|
ridet anhelantes audito carmine bigas.
|
|
conlaudant Danai †sed non tibi molle tuenti,
|
|
Hippomedon† maiorque manus speratur in aequo.
|
690
|
atque illi extemplo, cui spes infringere dulce
|
|
inmodicas, Fortuna uenit. quid numina contra
|
|
tendere fas homini? spatium iam inmane parabat,
|
|
iam ceruix conuersa, et iam latus omne redibat:
|
|
excidit ante pedes elapsum pondus et ictus
|
695
|
destituit frustraque manum demisit inanem.
|
|
ingemuere omnes, rarisque ea uisa uoluptas.
|
|
inde ad conatus timida subit arte Menestheus
|
|
cautior, et multum te, Maia crete, rogato
|
|
molis praeualidae castigat puluere lapsus.
|
700
|
illa manu magna et multum felicior exit,
|
|
nec partem exiguam circi transuecta quieuit.
|
|
fit sonus, et fixa signatur terra sagitta.
|
|
tertius Hippomedon ualida ad certamina tardos
|
|
molitur gressus; namque illum corde sub alto
|
705
|
et casus Phlegyae monet et fortuna Menesthei.
|
|
erigit adsuetum dextrae gestamen, et alte
|
|
sustentans rigidumque latus fortesque lacertos
|
|
consulit ac uasto contorquet turbine, et ipse
|
|
prosequitur. fugit horrendo per inania saltu
|
710
|
iamque procul meminit dextrae seruatque tenorem
|
|
discus, nec dubia iunctaue Menesthea uictum
|
|
transabiit meta: longe super aemula signa
|
|
consedit uiridesque umeros et opaca theatri
|
|
culmina ceu latae tremefecit mole ruinae:
|
715
|
quale uaporifera saxum Polyphemus ab Aetna
|
|
lucis egente manu tamen in uestigia puppis
|
|
auditae iuxtaque inimicum exegit Vlixen.
|
|
[sic et Aloidae, cum iam calcaret Olympum
|
|
desuper Ossa rigens, ipsum glaciale ferebant
|
720
|
Pelion et trepido sperabant iungere caelo.]
|
|
tum genitus Talao uictori tigrin inanem
|
|
ire iubet, fuluo quae circumfusa nitebat
|
|
margine et extremos auro mansueuerat ungues.
|
|
Cnosiacos arcus habet et uaga tela Menestheus.
|
725
|
'at tibi' ait 'Phlegya, casu frustrate sinistro,
|
|
hunc, quondam nostri decus auxiliumque Pelasgi,
|
|
ferre damus, neque enim Hippomedon inuiderit, ensem.
|
|
nunc opus est animis: infestos tollite caestus
|
|
comminus; haec bellis et ferro proxima uirtus.'
|
730
|
constitit inmanis cerni inmanisque timeri
|
|
Argolicus Capaneus, ac dum nigrantia plumbo
|
|
tegmina cruda boum non mollior ipse lacertis
|
|
induitur, 'date tot iuuenum de milibus unum
|
|
huc' ait 'atque utinam potius de stirpe ueniret
|
735
|
aemulus Aonia, quem fas demittere leto,
|
|
nec mea crudelis ciuili sanguine uirtus.'
|
|
obstipuere animi, fecitque silentia terror.
|
|
tandem insperatus nuda de plebe Laconum
|
|
prosilit Alcidamas: mirantur Dorica regum
|
740
|
agmina, sed socii fretum Polluce magistro
|
|
norant et sacras inter creuisse palaestras.
|
|
ipse deus posuitque manus et bracchia finxit
|
|
(materiae suadebat amor); tunc saepe locauit
|
|
comminus, et simili stantem miratus in ira
|
745
|
sustulit exultans nudumque ad pectora pressit.
|
|
illum indignatur Capaneus ridetque uocantem,
|
|
ut miserans, poscitque alium; tandemque coactus
|
|
restitit, et stimulis iam languida colla tumescunt.
|
|
fulmineas alte suspensi corpora plantis
|
750
|
erexere manus; tuto procul ora recessu
|
|
armorum in speculis, aditusque ad uulnera clausi.
|
|
hic, quantum Stygiis Tityos consurgat ab aruis,
|
|
si toruae patiantur aues, tanta undique pandit
|
|
membrorum spatia et tantis ferus ossibus extat.
|
755
|
hic paulo ante puer, sed enim maturius aeuo
|
|
robur, et ingentes spondet tener impetus annos,
|
|
quem uinci haud quisquam saeuo neque sanguine tingi
|
|
malit, et erecto timeat spectacula uoto.
|
|
ut sese permensi oculis et uterque priorem
|
760
|
sperauere locum, non protinus ira nec ictus:
|
|
alternus paulum timor et permixta furori
|
|
consilia, inclinant tantum contraria iactu
|
|
bracchia et explorant caestus hebetantque terendo.
|
|
doctior hic differt animum metuensque futuri
|
765
|
cunctatus uires dispensat: at ille nocendi
|
|
prodigus incautusque sui ruit omnis et ambas
|
|
consumit sine lege manus atque inrita frendit
|
|
insurgens seque ipse premit. sed prouidus astu
|
|
et patria uigil arte Lacon hos reicit ictus,
|
770
|
hos cauet; interdum nutu capitisque citati
|
|
integer obsequio, manibus nunc obuia tela
|
|
discutiens, instat gressu uultuque recedit:
|
|
saepe etiam iniustis conlatum uiribus hostem
|
|
(is uigor ingenio, tanta experientia dextrae est)
|
775
|
ultro audax animis intratque et obumbrat et alte
|
|
adsilit. ut praeceps cumulo salit unda minantes
|
|
in scopulos et fracta redit, sic ille furentem
|
|
circumit expugnans; leuat ecce diuque minatur
|
|
in latus inque oculos; illum rigida arma cauentem
|
780
|
auocat ac manibus necopinum interserit ictum
|
|
callidus et mediam designat uulnere frontem:
|
|
iam cruor, et tepido signantur tempora riuo.
|
|
nescit adhuc Capaneus subitumque per agmina murmur
|
|
miratur; uerum ut fessam super ora reduxit
|
785
|
forte manum et summo maculas in uellere uidit,
|
|
non leo, non iaculo tantum indignata recepto
|
|
tigris: agit toto cedentem feruidus aruo
|
|
praecipitatque retro iuuenem atque in terga supinat,
|
|
dentibus horrendum stridens, geminatque rotatas
|
790
|
multiplicatque manus. rapiunt conamina uenti,
|
|
pars cadit in caestus; motu Spartanus acuto
|
|
mille cauet lapsas circum caua tempora mortes
|
|
auxilioque pedum, sed non tamen inmemor artis
|
|
aduersus fugit et fugiens tamen ictibus obstat.
|
795
|
et iam utrumque labor suspiriaque aegra fatigant:
|
|
tardius ille premit, nec iam hic absistere uelox,
|
|
defectique ambo genibus pariterque quierunt.
|
|
sic ubi longa uagos lassarunt aequora nautas
|
|
et signum de puppe datum, posuere parumper
|
800
|
bracchia: uix requies, iam uox citat altera remos.
|
|
ecce iterum inmodice uenientem eludit et exit
|
|
sponte ruens mersusque umeris: effunditur ille
|
|
in caput, adsurgentem alio puer improbus ictu
|
|
perculit euentuque impalluit ipse secundo.
|
805
|
clamorem Inachidae, quantum non litora, tollunt,
|
|
non nemora. illum ab humo conantem ut uidit Adrastus
|
|
tollentemque manus et non toleranda parantem:
|
|
'ite, oro, socii, furit, ite, opponite dextras,
|
|
festinate, furit, palmamque et praemia ferte!
|
810
|
non prius, effracto quam misceat ossa cerebro,
|
|
absistet, uideo; moriturum auferte Lacona.'
|
|
nec mora, prorumpit Tydeus, nec iussa recusat
|
|
Hippomedon; tunc uix ambo conatibus ambas
|
|
restringunt cohibentque manus ac plurima suadent:
|
815
|
'uincis, abi; pulchrum uitam donare minori.
|
|
noster et hic bellique comes.' nil frangitur heros,
|
|
ramumque oblatumque manu thoraca repellit
|
|
uociferans: 'liceat! non has ego puluere crasso
|
|
atque cruore genas, meruit quibus iste fauorem
|
820
|
semiuiri, foedem, mittamque informe sepulcro
|
|
corpus et Oebalio donem lugere magistro?'
|
|
dicit; at hunc socii tumidum et uicisse negantem
|
|
auertunt, contra laudant insignis alumnum
|
|
Taygeti longeque minas risere Lacones.
|
825
|
iamdudum uariae laudes et conscia uirtus
|
|
Tydea magnanimum stimulis urguentibus angunt.
|
|
ille quidem et disco bonus et contendere cursu,
|
|
nec caestu bellare minor, sed corde labores
|
|
ante alios erat uncta pale. sic otia Martis
|
830
|
degere et armiferas laxare adsueuerat iras
|
|
ingentes contra ille uiros Acheloia circum
|
|
litora felicesque deo monstrante palaestras.
|
|
ergo ubi luctandi iuuenes animosa citauit
|
|
gloria, terrificos umeris Aetolus amictus
|
835
|
exuitur patriumque suem. leuat ardua contra
|
|
membra Cleonaeae stirpis iactator Agylleus,
|
|
Herculea nec mole minor, sic grandibus alte
|
|
insurgens umeris hominem super improbus exit.
|
|
sed non ille rigor patriumque in corpore robur:
|
840
|
luxuriant artus, effusaque sanguine laxo
|
|
membra natant; unde haec audax fiducia tantum
|
|
Oenidae superare parem. quamquam ipse uideri
|
|
exiguus, grauia ossa tamen nodisque lacerti
|
|
difficiles. numquam hunc animum natura minori
|
845
|
corpore nec tantas ausa est includere uires.
|
|
postquam oleo gauisa cutis, petit aequor uterque
|
|
procursu medium atque hausta uestitur harena.
|
|
tum madidos artus alterno puluere siccant,
|
|
collaque demersere umeris et bracchia late
|
850
|
uara tenent. iam tunc astu deducit in aequum
|
|
callidus et celsum procuruat Agyllea Tydeus,
|
|
summissus tergo et genibus uicinus harenae.
|
|
ille autem, Alpini ueluti regina cupressus
|
|
uerticis urguentes ceruicem inclinat ad Austros
|
855
|
uix sese radice tenens, terraeque propinquat,
|
|
iamdudum aetherias eadem reditura sub auras:
|
|
non secus ingentes artus praecelsus Agylleus
|
|
sponte premit paruumque gemens duplicatur in hostem,
|
|
et iam alterna manus frontemque umerosque latusque
|
860
|
collaque pectoraque et uitantia crura lacessit.
|
|
interdumque diu pendent per mutua fulti
|
|
bracchia, nunc saeui digitorum uincula frangunt.
|
|
non sic ductores gemini gregis horrida tauri
|
|
bella mouent; medio coniunx stat candida prato
|
865
|
uictorem expectans, rumpunt obnixa furentes
|
|
pectora, subdit amor stimulos et uulnera sanat:
|
|
fulmineo sic dente sues, sic hispida turpes
|
|
proelia uillosis ineunt complexibus ursi.
|
|
uis eadem Oenidae; nec sole aut puluere fessa
|
870
|
membra labant, riget arta cutis durisque laborum
|
|
castigata toris. contra non integer ille
|
|
flatibus alternis aegroque effetus hiatu
|
|
exuit ingestas fluuio sudoris harenas
|
|
ac furtim rapta sustentat pectora terra.
|
875
|
instat agens Tydeus fictumque in colla minatus
|
|
crura subit; coeptis non eualuere potiri
|
|
frustratae breuitate manus, uenit arduus ille
|
|
desuper oppressumque ingentis mole ruinae
|
|
condidit. haud aliter collis scrutator Hiberi,
|
880
|
cum subiit longeque diem uitamque reliquit,
|
|
si tremuit suspensus ager subitumque fragorem
|
|
rupta dedit tellus, latet intus monte soluto
|
|
obrutus, ac penitus fractum obtritumque cadauer
|
|
indignantem animam propriis non reddidit astris.
|
885
|
acrior hoc Tydeus, animisque et pectore supra est.
|
|
nec mora, cum uinclis onerique elapsus iniquo
|
|
circumit errantem et tergo necopinus inhaeret,
|
|
mox latus et firmo celer implicat ilia nexu,
|
|
poplitibus genua inde premens euadere nodos
|
890
|
nequiquam et lateri dextram insertare parantem
|
|
improbus, horrendum uisu ac mirabile pondus,
|
|
sustulit. Herculeis pressum sic fama lacertis
|
|
terrigenam sudasse Libyn, cum fraude reperta
|
|
raptus in excelsum, nec iam spes ulla cadendi,
|
895
|
nec licet extrema matrem contingere planta.
|
|
fit sonus, et laetos attollunt agmina plausus.
|
|
tunc alte librans inopinum sponte remisit
|
|
obliquumque dedit, procumbentemque secutus
|
|
colla simul dextra, pedibus simul inguina uinxit.
|
900
|
deficit obsessus soloque pudore repugnat.
|
|
tandem pectus humi pronamque extensus in aluum
|
|
sternitur, ac longo maestus post tempore surgit,
|
|
turpia signata linquens uestigia terra.
|
|
palmam autem dextra laeuaque nitentia dono
|
905
|
arma ferens Tydeus: 'quid si non sanguinis huius
|
|
partem haud exiguam (scitis) Dircaeus haberet
|
|
campus, ubi hae nuper Thebarum foedera plagae?'
|
|
haec simul ostentans quaesitaque praemia laudum
|
|
dat sociis, sequitur neglectus Agyllea thorax.
|
910
|
sunt et qui nudo subeant concurrere ferro:
|
|
iamque aderant instructi armis Epidaurius Agreus
|
|
et nondum fatis Dircaeus agentibus exul.
|
|
dux uetat Iasides: 'manet ingens copia leti,
|
|
o iuuenes! seruate animos auidumque furorem
|
915
|
sanguinis aduersi. tuque o, quem propter auita
|
|
iugera, dilectas cui desolauimus urbes,
|
|
ne, precor, ante aciem ius tantum casibus esse
|
|
fraternisque sinas (abigant hoc numina!) uotis.'
|
|
sic ait, atque ambos aurata casside ditat.
|
920
|
tum generum, ne laudis egens, iubet ardua necti
|
|
tempora Thebarumque ingenti uoce citari
|
|
uictorem: dirae retinebant omina Parcae.
|
|
ipsum etiam proprio certamina festa labore
|
|
dignari et tumulis supremum hunc addere honorem
|
925
|
hortantur proceres ac, ne uictoria desit
|
|
una ducum numero, fundat uel Lyctia cornu
|
|
tela rogant, tenui uel nubila transeat hasta.
|
|
obsequitur gaudens, uiridique ex aggere in aequum
|
|
stipatus summis iuuenum descendit; at illi
|
930
|
pone leues portat pharetras et cornua iussus
|
|
armiger: ingentem iactu transmittere circum
|
|
eminus et dictae dare uulnera destinat orno.
|
|
quis fluere occultis rerum neget omina causis?
|
|
fata patent homini, piget inseruare, peritque
|
935
|
uenturi praemissa fides: sic omina casum
|
|
fecimus, et uires hausit Fortuna nocendi.
|
|
campum emensa breui fatalis ab arbore tacta,
|
|
horrendum uisu, per quas modo fugerat auras,
|
|
uenit harundo retro uersumque a fine tenorem
|
940
|
pertulit, et notae iuxta ruit ora pharetrae.
|
|
multa duces errore serunt: hi nubila et altos
|
|
occurrisse Notos, aduersi roboris ictu
|
|
tela repulsa alii. penitus latet exitus ingens
|
|
monstratumque nefas: uni remeabile bellum,
|
945
|
et tristes domino spondebat harundo recursus.
|
|