| EPITHALAMION IN STELLAM ET | |
| VIOLENTILLAM | |
| Vnde sacro Latii sonuerunt carmine montes? | 1.2.1 |
| cui, Paean, nova plectra moves umeroque comanti | |
| facundum suspendis ebur? procul ecce canoro | |
| demigrant Helicone deae quatiuntque novena | |
| lampade sollemnem thalamis coeuntibus ignem | 5 |
| et de Pieriis vocalem fontibus undam. | |
| quas inter vultu petulans Elegea propinquat | |
| celsior adsueto divasque hortatur et ambit | |
| alternum fultura pedem, decimamque videri | |
| se cupit et medias fallit permixta sorores. | 10 |
| ipsa manu nuptam genetrix Aeneia duxit | |
| lumine demissam et dulci probitate rubentem, | |
| ipsa toros et sacra parat coetuque Latino | |
| dissimulata deam crinem vultusque genasque | |
| temperat atque nova gestit minor ire marita. | 15 |
| Nosco diem causasque sacri: te concinit iste | |
| (pande fores!) te, Stella, chorus; tibi Phoebus et Euhan | |
| et de Maenalia volucer Tegeaticus umbra | |
| serta ferunt. nec blandus Amor nec Gratia cessat | |
| amplexum niveos optatae coniugis artus | 20 |
| floribus innumeris et olenti spargere nimbo. | |
| tu modo fronte rosas, violis modo lilia mixta | |
| excipis et dominae niveis a vultibus obstas. | |
| Ergo dies aderat Parcarum conditus albo | |
| vellere, quo Stellae Violentillaeque professus | 25 |
| clamaretur hymen. cedant curaeque metusque, | |
| cessent mendaces obliqui carminis astus, | |
| fama tace: subiit leges et frena momordit | |
| ille solutus amor, consumpta est fabula vulgi | |
| et narrata diu viderunt oscula cives. | 30 |
| tu tamen attonitus, quamvis data copia tantae | |
| noctis, adhuc optas permissaque numine dextro | |
| vota paves. pone o dulcis suspiria vates, | |
| pone: tua est. licet expositum per limen aperto | |
| ire redire gradu: iam nusquam ianitor aut lex | 35 |
| aut pudor. amplexu tandem satiare petito | |
| (contigit!) et duras pariter reminiscere noctes. | |
| digna quidem merces, et si tibi Iuno labores | |
| Herculeos, Stygiis et si concurrere monstris | |
| fata darent, si Cyaneos raperere per aestus | 40 |
| hanc propter: tanti Pisaea lege trementem | |
| currere et Oenomai fremitus audire sequentis. | |
| nec si Dardania pastor temerarius Ida | |
| sedisses, haec dona forent, nec si alma per auras | |
| te potius prensum aveheret Tithonia biga. | 45 |
| Sed quae causa toros inopinaque gaudia vatis | |
| attulit, hic mecum, dum fervent agmine postes | |
| atriaque et multa pulsantur limina virga, | |
| hic, Erato iucunda, doce. vacat apta movere | |
| colloquia, et docti norunt audire penates. | 50 |
| Forte, serenati qua stat plaga lactea caeli, | |
| alma Venus thalamo pulsa modo nocte iacebat | |
| amplexu duro Getici resoluta mariti. | |
| fulcra torosque deae tenerum premit agmen Amorum; | |
| signa petunt quas ferre faces, quae pectora figi | 55 |
| imperet; an terris saevire an malit in undis, | |
| an miscere deos an adhuc vexare Tonantem. | |
| ipsi animus nondum nec cordi fixa voluntas: | |
| fessa iacet stratis, ubi quondam conscia culpae | |
| Lemnia deprenso repserunt vincula lecto. | 60 |
| hic puer e turba volucrum, cui plurimus ignis | |
| ore manuque levi numquam frustrata sagitta, | |
| agmine de medio tenera sic dulce profatur | |
| voce (pharetrati pressere silentia fratres): | |
| 'scis ut, mater,' ait 'nulla mihi dextera segnis | 65 |
| militia: quemcumque hominum divumque dedisti, | |
| uritur. at quondam lacrimis et supplice dextra | |
| et votis precibusque virum concede moveri, | |
| o genetrix: duro nec enim ex adamante creati, | |
| sed tua turba sumus. clarus de gente Latina | 70 |
| est iuvenis, quem patriciis maioribus ortum | |
| nobilitas gavisa tulit praesagaque formae | |
| protinus e nostro posuit cognomina caelo. | |
| hunc egomet tota quondam (tibi dulce) pharetra | |
| improbus et densa trepidantem cuspide fixi. | 75 |
| quamvis Ausoniis multum gener ille petitus | |
| matribus, edomui victum dominaeque potentis | |
| ferre iugum et longos iussi sperare per annos. | |
| ast illam summa leviter (sic namque iubebas) | |
| lampade parcentes et inerti strinximus arcu. | 80 |
| ex illo quantos iuvenis premat anxius ignes, | |
| testis ego attonitus, quantum me nocte dieque | |
| urgentem ferat: haud ulli vehementior umquam | |
| incubui, genetrix, iterataque vulnera fodi. | |
| vidi ego et immiti cupidum decurrere campo | 85 |
| Hippomenen, nec sic meta pallebat in ipsa. | |
| vidi et Abydeni iuvenis certantia remis | |
| brachia laudavique manus et saepe natanti | |
| praeluxi: minor ille calor quo saeva tepebant | |
| aequora: tu veteres, iuvenis, transgressus amores. | 90 |
| ipse ego te tantos stupui durasse per aestus | |
| firmavique animos blandisque madentia plumis | |
| lumina detersi. quotiens mihi questus Apollo | |
| sic vatem maerere suum! iam, mater, amatos | |
| indulge thalamos. noster comes ille piusque | 95 |
| signifer armiferos poterat memorare labores | |
| claraque facta virum et torrentes sanguine campos; | |
| sic tibi plectra dedit, mitisque incedere vates | |
| maluit et nostra laurum subtexere myrto. | |
| hic iuvenum lapsus suaque aut externa revolvit | 100 |
| vulnera; pro! quanta est Paphii reverentia, mater, | |
| numinis: hic nostrae deflevit fata columbae.' | |
| Finis erat: tenera matris cervice pependit | |
| blandus et admotis tepefecit pectora pennis. | |
| illa refert vultum non aspernata rogari: | 105 |
| 'grande quidem rarumque viris, quos ipsa probavi, | |
| Pierius votum iuvenis cupit. hanc ego, formae | |
| egregium mirata decus cui gloria patrum | |
| et generis certabat honos, tellure cadentem | |
| excepi fovique sinu; nec colla genasque | 110 |
| comere nec pingui crinem deducere amomo | |
| cessavit mea, nate, manus. mihi dulcis imago | |
| prosiluit. celsae procul aspice frontis honores | |
| suggestumque comae. Latias metire quid ultra | |
| emineat matres: quantum Latonia Nymphas | 115 |
| virgo premit quantumque egomet Nereidas exsto. | |
| haec et caeruleis mecum consurgere digna | |
| fluctibus et nostra potuit considere concha, | |
| et si flammigeras potuisset scandere sedes | |
| hasque intrare domos, ipsi erraretis, Amores. | 120 |
| huic quamvis census dederim largita beatos, | |
| vincit opes animo. queritor iam Seras avaros | |
| angustum spoliare nemus Clymeneaque deesse | |
| germina nec virides satis inlacrimare sorores, | |
| vellera Sidonio iam pauca rubescere tabo | 125 |
| raraque longaevis nivibus crystalla gelari. | |
| huic Hermum fulvoque Tagum decurrere limo, | |
| nec satis ad cultus; huic Inda monilia Glaucum | |
| Proteaque atque omnem Nereida quaerere iussi. | |
| hanc si Thessalicos vidisses, Phoebe, per agros, | 130 |
| erraret secura Daphne. si in litore Naxi | |
| Theseum iuxta foret haec conspecta cubile, | |
| Gnosida desertam profugus liquisset et Euhan. | |
| quod nisi me longis placasset Iuno querelis, | |
| falsus huic pennas et cornua sumeret aethrae | 135 |
| rector, in hanc vero cecidisset Iuppiter auro. | |
| sed dabitur iuveni cui tu, mea summa potestas, | |
| nate, cupis, thalami quamvis iuga ferre secundi | |
| saepe neget maerens. ipsam iam cedere sensi | |
| inque vicem tepuisse viro.' sic fata levavit | 140 |
| sidereos artus thalamique egressa superbum | |
| limen Amyclaeos ad frena citavit olores. | |
| iungit Amor laetamque vehens per nubila matrem | |
| gemmato temone sedet. iam Thybridis arces | |
| Iliacae: pandit nitidos domus alta penates | 145 |
| claraque, gaudentes plauserunt limina cygni. | |
| Digna deae sedes, nitidis nec sordet ab astris. | |
| hic Libycus Phrygiusque silex, hic dura Laconum | |
| saxa virent, hic flexus onyx et concolor alto | |
| vena mari, rupesque nitent quis purpura saepe | 150 |
| Oebalis et Tyrii moderator livet aeni. | |
| pendent innumeris fastigia nixa columnis, | |
| robora Dalmatico lucent satiata metallo. | |
| excludunt radios silvis demissa vetustis | |
| frigora, perspicui vivunt in marmore fontes. | 155 |
| nec servat natura vices: hic Sirius alget, | |
| bruma tepet, versumque domus sibi temperat annum. | |
| Exsultat visu tectisque potentis alumnae | |
| non secus alma Venus quam si Paphon aequore ab alto | |
| Idaliasque domos Erycinaque templa subiret. | 160 |
| tunc ipsam solo reclinem adfata cubili: | |
| 'quonam hic usque sopor vacuique modestia lecti, | |
| o mihi Laurentes inter dilecta puellas? | |
| quis morum fideique modus? numquamne virili | |
| summittere iugo? veniet iam tristior aetas. | 165 |
| exerce formam et fugientibus utere donis: | |
| non ideo tibi tale decus vultusque superbos | |
| meque dedi viduos ut transmittare per annos, | |
| ceu non cara mihi. satis o nimiumque priores | |
| despexisse procos. at enim hic tibi sanguine toto | 170 |
| deditus unam omnes inter miratur amatque, | |
| nec formae nec stirpis egens: nam docta per urbem | |
| carmina qui iuvenes, quae non didicere puellae? | |
| hunc et bissenos (sic indulgentia pergat | |
| praesidis Ausonii!) cernes attollere fasces | 175 |
| ante diem; certe iam nunc Cybeleia movit | |
| limina et Euboicae carmen legit ille Sibyllae. | |
| iamque parens Latius, cuius praenoscere mentem | |
| fas mihi, purpureos habitus iuvenique curule | |
| indulgebit ebur, Dacasque (et gloria maior) | 180 |
| exuvias laurosque dabit celebrare recentes. | |
| ergo age, iunge toros atque otia deme iuventae. | |
| quas ego non gentes, quae non face corda iugali? | |
| alituum pecudumque mihi durique ferarum | |
| non renuere greges; ipsum in conubia terrae | 185 |
| aethera, cum pluviis rarescunt nubila, solvo. | |
| sic rerum series mundique revertitur aetas. | |
| unde novum Troiae decus ardentumque deorum | |
| raptorem, Phrygio si non ego iuncta marito? | |
| Lydius unde meos iterasset Thybris Iulos? | 190 |
| quis septemgeminae posuisset moenia Romae | |
| imperii Latiale caput, ni Dardana furto | |
| cepisset Martem, nec me prohibente, sacerdos?' | |
| His mulcet dictis tacitaeque inspirat honorem | |
| conubii. redeunt animo iam dona precesque | 195 |
| et lacrimae vigilesque viri prope limina questus, | |
| Asteris et vatis totam cantata per urbem, | |
| Asteris ante dapes, nocte Asteris, Asteris ortu, | |
| quantum non clamatus Hylas. iamque aspera coepit | |
| flectere corda libens et iam sibi dura videri. | 200 |
| Macte toris, Latios inter placidissime vates, | |
| quod durum permensus iter coeptique laboris | |
| prendisti portus. nitidae sic transfuga Pisae | |
| amnis in externos longe flammatus amores | |
| flumina demerso trahit intemerata canali, | 205 |
| donec Sicanios tandem prolatus anhelo | |
| ore bibat fontes: miratur dulcia Nais | |
| oscula nec credit pelago venisse maritum. | |
| Quis tibi tunc alacri caelestum in munere claro, | |
| Stella, dies? quanto salierunt pectora voto, | 210 |
| dulcia cum dominae dexter conubia vultus | |
| adnuit! ire polo nitidosque errare per axes | |
| visus. Amyclaeis minus exsultavit harenis | |
| pastor ad Idaeas Helena veniente carinas; | |
| Thessala nec talem viderunt Pelea Tempe, | 215 |
| cum Thetin Haemoniis Chiron accedere terris | |
| erecto prospexit equo. quam longa morantur | |
| sidera! quam segnis votis Aurora mariti! | |
| At procul ut Stellae thalamos sensere parari | |
| Letous vatum pater et Semeleius Euhan, | 220 |
| hic movet Ortygia, movet hic rapida agmina Nysa. | |
| huic Lycii montes gelidaeque umbracula Thymbrae | |
| et Parnasus honos: illi Pangaea resultant | |
| Ismaraque et quondam genialis litora Naxi. | |
| tunc caras iniere fores comitique canoro | 225 |
| hic chelyn, hic flavam maculoso nebrida tergo, | |
| hic thyrsos, hic plectra ferunt; hic enthea lauro | |
| tempora, Minoa crinem premit ille corona. | |
| Vixdum emissa dies, et iam socialia praesto | |
| omina, iam festa fervet domus utraque pompa. | 230 |
| fronde virent postes, ecfulgent compita flammis, | |
| et pars immensae gaudet celeberrima Romae. | |
| omnis honos, cuncti veniunt ad limina fasces, | |
| omnis plebeio teritur praetexta tumultu; | |
| hinc eques, hinc iuvenum questus, stola mixta laborat. | 235 |
| felices utrosque vocant, sed in agmine plures | |
| invidere viro. iamdudum poste reclinis | |
| quaerit Hymen thalamis intactum dicere carmen | |
| quo vatem mulcere queat. dat Iuno verenda | |
| vincula, et insigni geminat Concordia taeda. | 240 |
| hic fuit ille dies: noctem canat ipse maritus, | |
| quantum nosse licet. sic victa sopore doloso | |
| Martia fluminea posuit latus Ilia ripa; | |
| non talis niveos strinxit Lavinia vultus | |
| cum Turno spectante rubet; non Claudia talis | 245 |
| respexit populos mota iam virgo carina. | |
| Nunc opus, Aonidum comites tripodumque ministri, | |
| diversis certare modis: eat enthea vittis | |
| atque hederis redimita cohors, ut pollet ovanti | |
| quisque lyra. sed praecipui qui nobile gressu | 250 |
| extremo fraudatis opus, date carmina festis | |
| digna toris. hunc ipse Coo plaudente Philitas | |
| Callimachusque senex Vmbroque Propertius antro | |
| ambissent laudare diem, nec tristis in ipsis | |
| Naso Tomis divesque foco lucente Tibullus. | 255 |
| Me certe non unus amor simplexque canendi | |
| causa trahit: tecum similes iunctaeque Camenae, | |
| Stella, mihi, multumque pares bacchamur ad aras | |
| et sociam doctis haurimus ab amnibus undam. | |
| at te nascentem gremio mea prima recepit | 260 |
| Parthenope, dulcisque solo tu gloria nostro | |
| reptasti. nitidum consurgat ad aethera tellus | |
| Eubois et pulchra tumeat Sebethos alumna; | |
| nec sibi sulpureis Lucrinae Naides antris | |
| nec Pompeiani placeant magis otia Sarni. | 265 |
| Heia age, praeclaros Latio properate nepotes, | |
| qui leges, qui castra legant, qui carmina ludant. | |
| acceleret partu decimum bona Cynthia mensem, | |
| sed parcat Lucina precor; tuque ipse parenti | |
| parce, puer, ne mollem uterum, ne stantia laedas | 270 |
| pectora; cumque tuos tacito natura recessu | |
| formarit vultus, multum de patre decoris, | |
| plus de matre feras. at tu, pulcherrima forma | |
| Italidum, tandem merito possessa marito, | |
| vincla diu quaesita fove: sic damna decoris | 275 |
| nulla tibi; longe virides sic flore iuventae | |
| perdurent vultus, tardeque haec forma senescat. |