| ARGONAUTICON LIBER QUARTUS | |
| Atque ea non oculis divum pater amplius aequis | 4.1 |
| sustinuit natique pios miseratus amores | |
| Iunonem ardenti trepidam gravis increpat ira: | |
| 'ut nova nunc tacito <se> pectore gaudia tollunt! | |
| haeret inops solisque furit Tirynthius oris, | 5 |
| at comite immemores Minyae facilesque relicto | |
| alta tenent. sic Iuno ducem fovet anxia curis | |
| Aesonium, sic arma viro sociosque ministrat. | |
| iam quibus incertam bellis Scythicaeque paventem | |
| gentis opes, quanta trepidam formidine cernam! | 10 |
| tum precibus, tum me lacrimis et supplice dextra | |
| attemptare veto. rerum mihi firma potestas. | |
| i, Furias Veneremque move, dabit impia poenas | |
| virgo nec Aeetae gemitus patiemur inultos.' | |
| dixit et arcano redolentem nectare rorem, | 15 |
| quem penes alta quies liquidique potentia somni, | |
| detulit inque vagi libavit tempora nati. | |
| ille graves oculos et Hylan resonantia semper | |
| ora ferens, ut nulla deum superare potestas, | |
| procumbit. tandem fessis pax reddita silvis | 20 |
| fluminaque et vacuis auditae montibus aurae. | |
| ecce puer summa se tollere visus ab unda | |
| frondibus in croceis et iniquae munera nymphae | |
| stansque super carum talis caput edere voces: | |
| 'quid, pater, in vanos absumis tempora questus? | 25 |
| hoc nemus, hoc fatis mihi iam domus, improba quo me | |
| nympha rapit saevae monitu Iunonis, in amne. | |
| nunc Iovis accessus et iam mihi limina caeli | |
| conciliat iungitque <toros> et fontis honores. | |
| o dolor, o dulces quas gessimus ante pharetrae! | 30 |
| iam socii laetis rapuerunt vincula ventis, | |
| hortator postquam furiis et voce nefanda | |
| impulit Oenides. verum cum gente domoque | |
| ista luet saevaeque aderunt tua numina matri. | |
| surge age et in duris haud umquam defice, caelo | 35 |
| mox aderis teque astra ferent: tu semper amoris | |
| sis memor et cari comitis ne abscedat imago.' | |
| talibus orantem dictis visuque fruentem | |
| ille ultro petit et vacuis amplexibus instat | |
| languentisque movet frustra conamina dextrae: | 40 |
| corpus hebet somno refugaque eluditur umbra. | |
| tum lacrimis, tum voce sequi, tum rumpere questus, | |
| cum sopor et vano spes maesta resolvitur actu. | |
| fluctus ab undisoni ceu forte crepidine saxi | |
| cum rapit halcyonis miserae fetumque laremque, | 45 |
| it super aegra parens queritur<que> tumentibus undis | |
| certa sequi quocumque ferant audetque pavetque, | |
| icta fatiscit aquis donec domus haustaque fluctu est; | |
| illa dolens vocem dedit et se sustulit alis: | |
| haud aliter somni maestus labor. exsilit amens | 50 |
| effusisque genas lacrimis rigat. 'ibimus' inquit | |
| 'solus et hos montes desertaque lustra tenebis, | |
| care puer, nec res ultra mirabere nostras?' | |
| haec fatus relegitque vias et vallibus exit | |
| incertus quid Iuno ferat, quas apparet iras. | 55 |
| nec minus et socios cernit procul aequore ferri | |
| praecipites tacitumque pudet potuisse relinqui. | |
| Iamque iter ad Teucros atque hospita moenia Troiae | |
| flexerat Iliaci repetens promissa tyranni, | |
| cum maesto Latona simul Dianaque vultu | 60 |
| ante Iovem stetit et supplex sic fatur Apollo: | |
| 'in quem alium Alciden, in quae iam tempora differs | |
| Caucaseum, rex magne, senem? nullumne malorum | |
| finem adeo poenaeque dabis? te cuncta precatur | |
| gens hominum atque ipsi iam te, pater <optime>, montes | 65 |
| fessaque cum silvis orant iuga. sat tibi furtum | |
| ignis et aetheriae defensa silentia mensae!' | |
| dixit ubi, e scopulis media inter pabula diri | |
| vulturis ipse etiam gemitu maestaque fatigat | |
| voce Iovem saevis relevans ambusta pruinis | 70 |
| lumina, congeminant amnes rupesque fragorem | |
| Caucaseae, stupet ipse dei clamoribus ales. | |
| tunc etiam super<as> Acheronte auditus ad arces | |
| Iapetus, gravis orantem procul arcet Erinys | |
| respiciens celsi legem Iovis. ille dearum | 75 |
| fletibus et magno Phoebi commotus honore | |
| velocem roseis demittit nubibus Irin. | |
| 'i, Phrygas Alcides et Troiae differat arma. | |
| nunc' ait 'eripiat dirae Titana volucri.' | |
| diva volat defertque viro celeranda parentis | 80 |
| imperia atque alacrem laetis hortatibus implet. | |
| Iam Minyae mediis clarae per sidera noctis | |
| fluctibus intulerant placido cava lintea cursu | |
| multaque deserto memores super Hercule volvunt. | |
| Thracius at summa sociis e puppe sacerdos | 85 |
| fata deum et miserae solans incommoda vitae | |
| securum numeris agit et medicabile carmen. | |
| quod simul adsumpta pulsum fide, luctus et irae | |
| et labor et dulces cedunt e pectore nati. | |
| Interea magni iamiam subeuntibus astris | 90 |
| Oceani genitale caput Titania frenis | |
| antra sonant, Sol auricomis urgentibus horis | |
| multifidum iubar et bisseno sidere textam | |
| loricam induitur; ligat hanc qui nubila contra | |
| balteus undantem variat mortalibus arcum. | 95 |
| inde super terras et eoi cornua montis | |
| emicuit traxitque diem candentibus undis | |
| et Minyas viso liquerunt flamina Phoebo. | |
| Proxima Bebrycii panduntur litora regni, | |
| pingue solum et duris regio non invida tauris. | 100 |
| rex Amycus. regis fatis et numine freti | |
| non muris cinxere domos, non foedera legum | |
| ulla colunt placidas aut iura tenentia mentes. | |
| quales Aetnaeis rabidi Cyclopes in antris | |
| nocte sub hiberna servant freta, sicubi saevis | 105 |
| advectet ratis acta notis tibi pabula dira | |
| et miseras, Polypheme, dapes, sic undique in omnes | |
| prospiciunt cursantque vias, qui corpora regi | |
| capta trahant. ea Neptuno trux ipse parenti | |
| sacrifici pro rupe iugi media aequora supra | 110 |
| torquet agens. sin forma viris praestantior adsit, | |
| tum legere arma iubet sumptisque occurrere contra | |
| caestibus: haec miseri sors est aequissima leti. | |
| huc ubi devectam Neptunus gurgite puppem | |
| sensit et extremum nati prospexit in oras | 115 |
| et quondam laetos domini certamine campos, | |
| ingemit ac tales evolvit pectore questus: | |
| 'infelix imas quondam mihi rapta sub undas | |
| nec potius magno Melie tum mixta Tonanti! | |
| usque adeone meam quacumque ab origine prolem | 120 |
| tristia fata manent? sic te olim pergere sensi, | |
| Iuppiter, iniustae quando mihi virginis armis | |
| concidit infelix et nunc chaos implet Orion. | |
| nec tibi nunc virtus aut det fiducia nostri, | |
| nate, animos opibusque ultra ne crede paternis. | 125 |
| iamiam aliae vires maioraque sanguine nostro | |
| vincunt fata Iovis, potior cui cura suorum est. | |
| atque ideo nec ego hanc tumidis avertere ventis | |
| temptavi tenuive ratem nec iam mora morti | |
| hinc erit ulla tuae. reges preme, dure, secundos!' | 130 |
| abstulit inde oculos natumque et tristia linquens | |
| proelia sanguineo terras pater adluit aestu. | |
| Principio fluvios gentemque et litora ductor | |
| explorare iubet paulumque egressus Echion | |
| invenit obscura gemitus in valle trahentem | 135 |
| clam iuvenem et caesi maerentem nomen amici. | |
| ille virum ut contra venientem umbrataque vidit | |
| tempora Parrhasio patris de more galero | |
| paciferaeque manu nequiquam insignia virgae, | |
| 'heu fuge' ait 'certo quicumque es, perdite, passu | 140 |
| dum datur!' obstipuit visu Nonacria proles | |
| quid ferat admirans. postquam remeare monentem | |
| ocius et dictis perstantem cernit in isdem, | |
| abripit et sociis quae sint ea promere cogit. | |
| ille manum tendens 'non haec' ait 'hospita vobis | 145 |
| terra, viri, non hic ullos reverentia ritus | |
| pectora: mors habitat saevaeque hoc litore pugnae. | |
| iam veniet diros Amycus qui tollere caestus | |
| imperet et vasto qui vertice nubila pulset. | |
| talis in advectos Neptuni credita proles | 150 |
| aeternum furit atque aequae virtutis egentes | |
| ceu superum segnes ad iniqua altaria tauros | |
| constituit, tandem ut misero lavet arma cerebro. | |
| consulite atque fugae medium ne temnite tempus. | |
| namque isti frustra quisquam concurrere monstro | 155 |
| audeat et quaenam talem vidisse voluptas?' | |
| ductor ad haec: 'Bebryxne venis diversaque regi | |
| corda gerens—melior vulgi nam saepe voluntas— | |
| hostis an externis fato delatus ab oris? | |
| et tua cur Amycus caestu nondum obruit ora?' | 160 |
| 'nomen' ait 'praedulce mihi †nomen†que secutus | |
| Otreos unanimi. decus ille et laeta suorum | |
| gloria nec vestros comes aspernandus in actus | |
| Hesionam et Phrygiae peteret cum gaudia nuptae, | |
| hic Amycum contra iussus stetit atque ego palmas | 165 |
| implicui. sed prima procul vixdum ora levantis | |
| fulminea frontem dextra disiectaque fudit | |
| lumina. me numquam leto dignatus et armis, | |
| sed lacrimis potius luctuque absumor inerti. | |
| spes tamen, his fando si nuntius extitit oris | 170 |
| et Mariandynum patrias penetravit ad urbes, | |
| unde genus fraterque viro—sed et ille quierit | |
| oro nec vanis cladem Lycus augeat armis.' | |
| Haec ubi non ulla iuvenes formidine moti | |
| accipiunt (dulce et dura sic pergere mente), | 175 |
| terga sequi properosque iubet coniungere gressus. | |
| litore in extremo spelunca apparuit ingens | |
| arboribus super et dorso contecta minanti, | |
| non quae dona deum, non quae trahat aetheris ignem, | |
| infelix domus et sonitu tremebunda profundi. | 180 |
| at varii pro rupe metus: hinc trunca rotatis | |
| bracchia rapta viris strictoque immortua caestu | |
| ossaque taetra situ <et> capitum maestissimus ordo | |
| per piceas, quibus adverso sub vulnere nulla | |
| iam facies nec nomen erat; media ipsius arma | 185 |
| sacra metu[que] magnique aris imposta parentis. | |
| hospitis hic primum monitus rediere Dymantis | |
| et pavor et monstri subiit absentis imago | |
| atque oculos cuncti inter se tenuere silentes, | |
| donec sidereo Pollux interritus ore | 190 |
| 'te tamen hac, quicumque es,' ait 'formidine faxo | |
| iam tua silva ferat, modo sint tibi sanguis et artus!' | |
| omnibus idem animus forti decernere pugna | |
| exoptantque virum contra<que> occurrere poscunt. | |
| qualiter ignotis spumantem funditus amnem | 195 |
| <. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .> | |
| pandit iter, mox omne pecus formidine pulsa | |
| pone subit iamque et mediis procedit ab undis. | |
| At procul e silvis sese gregibusque ferebat | |
| saevus in antra gigas, quem nec sua turba tuendo | 200 |
| it taciti secura metus. mortalia nusquam | |
| signa manent; instar scopuli, qui montibus altis | |
| summus abit longeque iugo stat solus ab omni. | |
| devolat inde furens nec quo via curve profecti | |
| nec genus ante rogat, sed tali protonat ira: | 205 |
| 'incipite, o iuvenes! etenim fiducia, credo, | |
| huc tulit auditas et sponte lacessitis oras. | |
| sin errore viae necdum mens gnara locorum, | |
| Neptuni domus atque egomet Neptunia proles. | 213 |
| hic mihi lex caestus adversaque tollere contra | 209 |
| bracchia, sic ingens Asiae plaga quique per Arcton | 210 |
| dexter et in laevum pontus iacet haec mea visit | |
| hospitia, hoc cuncti remeant certamine reges. | |
| iam pridem caestus resides et frigida raris | 214 |
| dentibus aret humus. quis mecum foedera iunget? | 215 |
| prima manu cui dona fero? mox omnibus idem | |
| ibit honos. fuga sub terras, fuga nulla per auras. | |
| nec lacrimae—ne ferte preces—superive vocati | |
| pectora nostra movent: aliis rex Iuppiter oris. | |
| faxo Bebrycium nequeat transcendere puppis | 220 |
| ulla fretum et ponto volitet Symplegas inani.' | |
| Talia dicta dabat, cum protinus asper Iason | |
| et simul Aeacidae simul et Calydonis alumni | |
| Nelidesque Idasque prior quae maxima surgunt | |
| nomina, sed nudo steterat iam pectore Pollux. | 225 |
| tum pavor et gelidus defixit Castora sanguis, | |
| nam nec ad Elei pugnam videt ora parentis | |
| nec sonat Oebalius caveae favor aut iuga nota | |
| Taygeti, lavitur patrios ubi victor ad amnes, | |
| nec pretium sonipes aut sacrae taurus harenae, | 230 |
| praemia sed manes reclusaque ianua leti. | |
| illum Amycus nec fronte trucem nec mole tremendum, | |
| vixdum etiam primae spargentem signa iuventae, | |
| ore renidenti lustrans obit et fremit ausum | |
| sanguineosque rotat furiis ardentibus orbes. | 235 |
| non aliter iam regna poli, iam capta Typhoeus | |
| astra ferens Bacchum ante acies primamque deorum | |
| Pallada et oppositos doluit sibi virginis angues. | |
| sic adeo insequitur rabidoque ita murmure terret: | |
| 'quisquis es, infelix celeras puer, haud tibi pulchrae | 240 |
| manserit hoc ultra frontis decus orave matri | |
| nota feres. tune a sociis electus iniquis? | |
| tune Amyci moriere manu?' nec plura moratus | |
| ingentes umeros spatiosaque pectoris ossa | |
| protulit horrendosque toris informibus artus. | 245 |
| deficiunt visu Minyae, miratur et ipse | |
| Tyndarides. redit Alcidae iam sera cupido | |
| et vacuo maestos lustrarunt lumine montes. | |
| at satus aequoreo fatur tunc talia rege: | |
| 'aspice et haec crudis durata volumina tauris | 250 |
| nec peto sortis opem, sed quos potes indue caestus.' | |
| Dixit et urgentis post saeva piacula fati | |
| nescius extremum hoc armis innectere palmas | |
| dat famulis, dat et inde Lacon. odia aspera surgunt | |
| ignotis prius atque incensa mente feruntur | 255 |
| in medium sanguis Iovis et Neptunia proles. | |
| hinc illinc dubiis intenta silentia votis | |
| et pater orantis caesorum Tartarus umbras | |
| nube cava tandem ad meritae spectacula pugnae | |
| emittit. summi nigrescunt culmina montis. | 260 |
| Continuo Bebryx, Maleae velut arce fragosa | |
| turbo rapax, vix ora virum, vix tollere passus | |
| bracchia torrenti praeceps agit undique nimbo | |
| cursibus involvens totaque immanis harena | |
| insequitur. vigil ille metu cum pectore et armis | 265 |
| huc alternus et huc, semper cervice reducta | |
| semper et in digitis et summi pulvere campi, | |
| proiectusque redit. spumanti qualis in alto | |
| Pliade capta ratis, trepidi quam sola magistri | |
| cura tenet, rapidum ventis certantibus aequor | 270 |
| intemerata secat, Pollux sic providus ictus | |
| servat et Oebalia dubium caput eripit arte. | |
| ut deinde urgentes effudit nubibus iras | |
| ardoremque viri, paulatim insurgere fesso | |
| integer et summos †manibus† deducere caestus. | 275 |
| ille dies aegros Amyci sudoribus artus | |
| primus et arenti cunctantem vidit hiatu | |
| nec sua defessum noscunt loca nec sua regem | |
| agmina. respirant ambo paulumque reponunt | |
| bracchia, ceu Lapithas aut Paeonas aequore in ipso | 280 |
| cum refovet fixaque silet Gradivus in hasta. | |
| vix steterant et iam ecce ruunt inflictaque late | |
| terga sonant. nova vis iterum, nova corpora surgunt. | |
| hunc pudor, hunc noto iam spes audentior hoste | |
| instimulat. fumant crebro praecordia pulsu, | 285 |
| avia responsant gemitu iuga. pervigil ut cum | |
| artificum notat Aet<na> manus et fulmina Cyclops | |
| prosubigit, pulsis strepitant incudibus urbes. | |
| emicat hic dextramque parat dextramque minatur | |
| Tyndarides, redit huc oculis et pondere Bebryx | 290 |
| sic ratus, ille autem celeri rapit ora sinistra: | |
| conclamant socii et subitas dant gaudia voces. | |
| illum insperata turbatum fraude furentemque | |
| Oebalides prima refugit dum detonet ira, | |
| territus ipse etiam atque ingentis conscius ausi. | 295 |
| saevit inops Amycus nullo discrimine sese | |
| praecipitans avidusque viri (respectat ovantes | |
| quippe procul Minyas), tunc caestu elatus utroque | |
| inruit. hos inter Pollux subit et trucis ultro | |
| advolat ora viri nec spes effecta, sed ambae | 300 |
| in pectus cecidere manus. hoc saevior ille | |
| ecce iterum vacuas agit inconsulta per auras | |
| bracchia. sentit ubi Pollux rationis egentem, | |
| dat genibus iunctis latus effusumque secutus | |
| haud revocare gradum patitur turbatque premitque | 305 |
| ancipitem crebros et liber congerit ictus | |
| desuper averso. sonat omni vulnere vertex | |
| inclinis ceditque malis. iam tempora manant | |
| sanguineaeque latent aures, vitalia donec | |
| vincula, qua primo cervix committitur artu, | 310 |
| solvit dextra gravis. labentem propulit heros | |
| ac super insistens 'Pollux ego missus Amyclis | |
| et Iove natus.' ait 'nomen mirantibus umbris | |
| hoc referes. sic et memori noscere sepulchro.' | |
| Bebrycas extemplo spargit fuga, nullus adempti | 315 |
| regis amor: montem celeres silvamque capessunt. | |
| haec sors, haec Amycum tandem manus arcuit ausis | |
| effera servantem Ponti loca vimque iuventae | |
| continuam et magni sperantem tempora patris. | |
| tenditur ille ingens hominum pavor arvaque late | 320 |
| occupat, annosi veluti si decidat olim | |
| pars Erycis vel totus Athos. qua mole iacentis | |
| ipse etiam expleri victor nequit oraque longo | |
| comminus obtutu mirans tenet. at manus omnis | |
| heroum densis certatim amplexibus urgent | 325 |
| armaque ferre iuvat fessasque attollere palmas. | |
| 'salve, vera Iovis, vera o Iovis' undique 'proles' | |
| ingeminant 'o magnanimis memoranda palaestris | |
| Taygeta et primi felix labor ille magistri!' | |
| dumque ea dicta ferunt, tenues tamen ire cruores | 330 |
| siderea de fronte vident nec sanguine Pollux | |
| territus averso siccabat vulnera caestu. | |
| illius excelsum ramis caput armaque Castor | |
| implicat et viridi conectit tempora lauro | |
| respiciensque ratem 'patriis' ait 'has precor oris, | 335 |
| diva, refer frondes cumque hac freta curre corona.' | |
| dixerat. hinc valida caedunt armenta bipenni | |
| perfusique sacro placati gurgitis amne | |
| graminea sternuntur humo, tunc liba dapesque | |
| frondibus accumulant; exsortia terga Laconi | 340 |
| praecipiunt pecudum. toto mox tempore mensae | |
| laetus ovat nunc laude virum, nunc vatis honoro | |
| carmine, victori geminans cratera parenti. | |
| Iamque dies auraeque vocant rursusque capessunt | |
| aequora, qua rigidos eructat Bosporos amnes. | 345 |
| illos, Nile, tuis nondum dea gentibus Io | |
| transierat fluctus, unde haec data nomina ponto. | |
| tum pius Oeagri claro de sanguine vates | |
| admonita genetrice refert casusque locorum | |
| Inachidosque vias pelagusque emensa iuvencae | 350 |
| exilia intentisque canit. 'videre priores | |
| saepe Iovem <in> terras Argivaque regna Pelasgum | |
| virginis Iasiae blandos descendere ad ignes. | |
| sentit Iuno dolos curaque accensa iugali | |
| aethere desiluit (dominam Lyrceia tellus | 355 |
| antraque deprensae tremuerunt conscia culpae), | |
| cum trepida Inachiae paelex subit ora iuvencae | |
| sponte dei; plausu fovet hanc et pectora mulcet | |
| Iuno renidenti cohibens suspiria vultu. | |
| mox ita adorta Iovem: "da quam modo ditibus Argis | 360 |
| campus alit primae referentem cornua Phoebes | |
| indomitamque bovem, da carae munera nuptae. | |
| ipsa ego dilectae pecudi iam pascua digna | |
| praecipuosque legam fontes." qua fraude negaret | |
| aut quos inventos tenuisset Iuppiter astus? | 365 |
| muneris illa potens custodem protinus Argum | |
| adiungit. custos Argus placet, inscia somni | |
| lumina non aliter toto cui vertice quam si | |
| Lyda nurus sparso telas maculaverit ostro. | |
| Argus et in scopulos et monstris horrida lustra | 370 |
| ignotas iubet ire vias heu multa morantem | |
| conantemque preces inclusaque pectore verba. | |
| ultima tum patriae cedens dedit oscula ripae; | |
| flevit Amymone, flerunt Messeides undae, | |
| flevit et effusis revocans Hyperia lacertis. | 375 |
| illa, ubi vel fessi tremerent erroribus artus | |
| vel rueret summo iam frigidus aethere vesper, | |
| heu quotiens saxo posuit latus aut, ubi longa | |
| aegra siti, quos ore lacus, quae pabula carpsit, | |
| verbere candentes quotiens exhorruit armos! | 380 |
| quin et ab excelso meditantem vertice saltus | |
| audentemque mori valles citus egit in imas | |
| Argus et arbitrio durus servavit erili, | |
| cum subito Arcadio sonuit cava fistula ritu | |
| imperiumque patris celerans Cyllenius ales | 385 |
| advenit et leni modulatur carmen avena | |
| "quo" que ait "hinc diversus abis? heus respice cantus!" | |
| haud procul insectans Argum languentia <cantu> | |
| lumina cuncta notat dulcesque sequentia somnos | |
| et celerem mediis in cantibus exigit harpen. | 390 |
| iamque refecta Iovi paulatim in imagine prisca | |
| ibat agris Io victrix Iunonis et ecce | |
| cum facibus spirisque et Tartareo ululatu | |
| Tisiphonen videt: ac primo vestigia visu | |
| figit et in miserae rursus bovis ora recurrit. | 395 |
| nec qua valle memor <nec> quo se vertice sistat | |
| Inachias errore etiam defertur ad undas, | |
| qualis et a prima quantum mutata iuvenca! | |
| nec pater aut trepidae temptant accedere nymphae. | |
| ergo iterum silvas, iterum petit invia retro | 400 |
| ceu Styga dilectum fugiens caput. inde per urbes | |
| raptatur Graias atque ardua flumina ripis, | |
| oblato donec paulum cunctata profundo | |
| incidit. absistunt fluctus et gnara futuri | |
| dant pavida alta viam, celsis procul ipsa refulget | 405 |
| cornibus ac summa palearia sustinet unda. | |
| ast Erebi virgo ditem volat aethere Memphin | |
| praecipere et Pharia venientem pellere terra. | |
| contra Nilus adest et toto gurgite torrens | |
| Tisiphonen agit atque imis inlidit harenis | 410 |
| Ditis opem ac saevi clamantem numina regni. | |
| apparent sparsaeque faces disiectaque longe | |
| verbera et abruptis excussi crinibus hydri. | |
| nec Iovis interea cessat manus: intonat alto | |
| insurgens caelo genitor curamque fatetur | 415 |
| atque ipsa imperium Iuno pavet. haec procul Io | |
| spect[ab]at ab arce <Phari>, iam divis addita iamque | |
| aspide cincta comas et ovanti persona sistro. | |
| Bosporon hinc veteres errantis nomine divae | |
| vulgavere. iuvet nostros nunc ipsa labores | 420 |
| immissisque ratem sua per freta provehat Euris.' | |
| Dixerat et placidi tendebant carbasa venti. | |
| postera non cassae Minyis Aurora retexit | |
| noctis iter: nova cuncta vident Thyneaque iuxta | |
| litora fatidici poenis horrentia Phinei, | 425 |
| dira deum summo quem vis urgebat in aevo. | |
| quippe neque extorrem tantum nec lucis egentem | |
| insuper Harpyiae Typhonides, ira Tonantis, | |
| depopulant ipsoque dapes praedantur ab ore. | |
| talia prodigia et tales pro crimine poenas | 430 |
| perpetitur. spes una seni, quod pellere saevam | |
| quondam fata luem dederant Aquilone creatis. | |
| ergo ubi iam Minyas certamque accedere Phineus | |
| sentit opem, primas baculo defertur ad undas | |
| vestigatque ratem atque oculos attollit inanes. | 435 |
| tunc tenuem spirans animam 'salve o mihi longum | |
| exspectata manus nostrisque' ait 'agnita votis. | |
| novimus et divis geniti quibus et via iussos | |
| quae ferat ac vestri rebar sic tempora cursus | |
| proxima quaeque legens, quantum Vulcania Lemnos | 440 |
| traxerit, infelix tulerit quae Cyzicus arma. | |
| sensi et Bebrycio supremam in litore pugnam | |
| iam propior iamque hoc animam solamine mulcens. | |
| non ego nunc magno quod cretus Agenore Phineus | |
| aut memorem mea quod vates insedit Apollo | 445 |
| pectora: praesentis potius miserescite fati! | |
| nec mihi diversis erratum casibus orbem | |
| amissas aut flere domos aut dulcia tempus | |
| lumina; consuetis serum est ex ordine fatis | |
| ingemere. Harpyiae semper mea pabula servant, | 450 |
| fallere quas nusquam misero locus: ilicet omnes | |
| deveniunt niger intorto ceu turbine nimbus | |
| iamque alis procul et sonitu mihi nota Celaeno. | |
| diripiunt verruntque dapes foedataque turbant | |
| pocula, saevit odor surgitque miserrima pugna | 455 |
| parque mihi monstrisque fames. sprevere quod omnes | |
| pollueruntque manu quodque unguibus excidit atris | |
| has mihi fert in luce moras. nec rumpere fata | |
| morte licet, trahitur victu crudelis egestas. | |
| sed vos o servate precor, praedicta deorum | 460 |
| si non falsa mihi, vos finem imponite poenis. | |
| nempe adsunt qui monstra fugent, Aquilonia proles | |
| non externa mihi: nam rex ego divitis Hebri | |
| iunctaque vestra meo quondam Cleopatra cubili.' | |
| Nomen ad Actaeae Calais Zetesque sororis | 465 |
| prosiliunt Zetesque prior 'quem cernimus?' inquit | |
| 'tune ille Odrysiae Phineus rex inclitus orae? | |
| tu Phoebi comes et nostro dilecte parenti? | |
| o ubi nunc regni generisque ubi gloria? quam te | |
| exedit labor et miseris festina senectus! | 470 |
| quin age mitte preces: namque est tibi nostra voluntas, | |
| si non ira deum—vel si placabilis—urget.' | |
| sustulit hic geminas Phineus ad sidera palmas | |
| 'te'que ait 'infesti, quae nunc premis, ira Tonantis, | |
| ante precor, nostrae tandem iam parce senectae, | 475 |
| sit modus. et fore credo equidem, nam vestra voluntas | |
| quid, iuvenes, sine pace deum? nec credite culpam | |
| saevitiae scelerumve mihi nunc crimina pendi: | |
| fata loquax mentemque Iovis quaeque abdita solus | |
| consilia et terris subito ventura parabat | 480 |
| prodideram miserans hominum genus. hinc mihi tanta | |
| pestis et offusae media inter dicta tenebrae. | |
| iam tandem cessere irae nec casus ab alto, | |
| ipse volens nostris sed vos deus adpulit oris.' | |
| sic ait et fatis ita iam cedentibus omnes | 485 |
| impulit et durae commovit imagine poenae. | |
| instituere toros mediisque tapetibus ipsum | |
| accipiunt circumque iacent; simul aequora servant, | |
| astra simul, vescique iubent ac mittere curas, | |
| cum subitus misero tremor et pallentia primae | 490 |
| ora senis fugere manus. nec prodita pestis | |
| ante, sed in mediis dapibus videre volucres. | |
| fragrat acerbus odor patriique exspirat Averni | |
| halitus, unum omnes incessere planctibus, unum | |
| infestare manus. inhiat Cocytia nubes | 495 |
| luxurians ipsoque ferens fastidia visu. | |
| tum sola conluvie atque inlusis stramina mensis | |
| foeda rigant, stridunt alae praedaque retenta | |
| saevit utrimque fames. nec solum horrenda Celaeno | |
| Phinea, sed miseras etiam prohibere sorores. | 500 |
| emicat hic subito seseque Aquilonia proles | |
| cum clamore levat, genitor simul impulit alas. | |
| hoste novo turbata lues lapsaeque rapinae | |
| faucibus et primum pavidae Phineia tecta | |
| pervolitant, mox alta petunt. stant litore fixi | 505 |
| Haemonidae atque oculis palantia monstra sequuntur. | |
| sicut, prorupti tonuit cum forte Vesevi | |
| Hesperiae letalis apex, vixdum ignea montem | |
| torsit hiems, iamque eoas cinis induit urbes: | |
| turbine sic rapido populos atque aequora longe | 510 |
| transabeunt nullaque datur considere terra. | |
| iamque et ad Ionii metas atque intima tendunt | |
| saxa, vocat magni Strophadas nunc incola ponti. | |
| hic fessae leti<que> metu propioris anhelae | |
| dum trepidant humilique graves timidoque volatu | 515 |
| implorant clamore patrem Typhona nefando, | |
| extulit adsurgens noctem pater imaque summis | |
| miscuit et mediis vox exaudita tenebris: | |
| 'iam satis huc pepulisse deas. cur tenditis ultra | |
| in famulas saevire Iovis, quas fulmina quamquam | 520 |
| aegidaque ille gerens magnas sibi legit in iras? | |
| nunc quoque Agenoreis idem decedere tectis | |
| imperat: agnoscunt monitus iussaeque recedunt. | |
| mox tamen et vobis similis fuga, cum premet arcus | |
| letifer. Harpyiae numquam nova pabula quaerent | 525 |
| donec erunt divum meritae mortalibus irae.' | |
| haesit uterque polo dubiisque elanguit alis, | |
| mox abit et sociae victor petit agmina puppis. | |
| Interea Minyae pulsa lue prima Tonanti | |
| sacra novant, tum vina toris epulasque reponunt. | 530 |
| ipse inter medios ceu dulcis imagine somni | |
| laetus ad oblitae Cereris suspirat honores; | |
| agnoscit Bacchi latices, agnoscit et undam | |
| et nova non pavidae miratur gaudia mensae. | |
| hunc ubi reclinem stratis et pace fruentem | 535 |
| aspicit ac longae ducentem oblivia poenae | |
| talibus appellat supplexque ita fatur Iason: | |
| 'vota, senex, perfecta tibi. nunc me quoque curis | |
| eripe et ad nostros animum converte labores. | |
| omnis adhuc sors laeta quidem nec numine vano, | 540 |
| siqua fides curae superum, tantum aequor adorti | |
| tendimus: ipsa mihi puppem Iovis optima proles | |
| instituit, dedit et socios Saturnia reges. | |
| fidere mens sed nostra nequit quantumque propinquat | |
| Phasis et ille operum summus labor, hoc magis angunt | 545 |
| proxima nec vates sat iam mihi Mopsus et Idmon.' | |
| ille ducem nec ferre preces nec dicere passus | |
| amplius hic demum vittas laurumque capessit | |
| numina nota ciens. stupet Aesonis inclita proles | |
| Phinea ceu numquam poenis nullaque gravatum | 550 |
| peste Iovis: tam largus honos, tam mira senectae | |
| maiestas infusa; vigor novus auxerat artus. | |
| tum canit: 'o terras fama venture per omnes, | |
| quem sociis ducibusque deis atque arte benigna | |
| Pallados ipse ultro Pelias ad sidera tollit, | 555 |
| demens, dum profugi non sperat vellera Phrixi, | |
| fata locosque tibi, possum quas reddere grates, | |
| expediam rerumque vias finemque docebo. | |
| ipse etiam, qui me prohibet sua pandere terris | |
| saecula, te propter fandi mihi Iuppiter auctor. | 560 |
| hinc iter ad Ponti caput errantesque per altum | |
| Cyaneas. furor his medio concurrere ponto; | |
| necdum ullas videre rates: sua comminus actae | |
| saxa premunt cautesque suas. ceu vincula mundi | |
| ima labant, tremere ecce solum, tremere ipsa repente | 565 |
| tecta vides: illae redeunt, illae aequore certant. | |
| di tibi progresso propius, di forsitan ipsi | |
| auxilium mentemque dabunt. ast ipse iuvare | |
| ausa quibus monitis possim tua? quippe per altum | |
| tenditis unde procul venti, procul unde volucres, | 570 |
| et pater ipse maris pavidas detorquet habenas. | |
| siqua brevis scopulis fieret mora, si semel orsis | |
| ulla quies, fuga tunc medio speranda recursu: | |
| vix repetunt primae celeres confinia terrae | |
| iamque alio clamore ruunt omnisque tenetur | 575 |
| pontus et infestis anceps cum montibus errat. | |
| verum animo redit illa meo sors cognita divum | |
| (fabor enim nec spe dubios solabor inani): | |
| cum mihi Tartareas saevo clangore volucres | |
| protulit ira Iovis, vox haec simul excidit auris: | 580 |
| "ne vanas impende preces finemque malorum | |
| expete, Agenoride! Pontum penetraverit ulla | |
| cum ratis et rabidi steterint in gurgite montes, | |
| tum sperare modum poenae veniamque licebit." | |
| sic deus. aut vobis ergo fera [per] saxa patescunt | 585 |
| aut mea iam saevae redeunt ad pabula Dirae. | |
| verum inter medias dabitur si currere cautes | |
| (certe digna manus) vacuumque exibis in aequor, | |
| proxima regna Lyci, remeat qui victor ab oris | |
| Bebryciis. toto non ullus litore Ponti | 590 |
| mitior. hic lecto comitum de robore siquem | |
| perculerit vicina lues, ne defice casus | |
| praedicti memor atque animos accinge futuris. | |
| illic pestiferas subter iuga concava torquet | |
| alter aquas Acheron vastoque exundat hiatu | 595 |
| fumeus et saeva sequitur caligine campos. | |
| linque gravem fluvium et miseris sua fata colonis: | |
| sic quoque non uno dabitur transcurrere luctu. | |
| quid tibi nubifera surgentem rupe Carambin, | |
| quid memorem quas Iris aquas aut torqueat Ancon? | 600 |
| proxima Thermodon hinc iam secat arva—memento— | |
| inclita Amazonidum magnoque exorta Gradivo | |
| gens ibi: femineas nec tu nunc crede catervas, | |
| sed qualis, sed quanta viris insultat Enyo | |
| divaque Gorgonei gestatrix innuba monstri. | 605 |
| ne tibi tunc horrenda rapax ad litora puppem | |
| ventus agat, ludo volitans cum turma superbo | |
| pulvereis exsultat equis ululataque tellus | |
| intremit et pugnas mota pater incitet hasta. | |
| non ita sit metuenda tibi saevissima quamquam | 610 |
| gens Chalybum, duris patiens cui cultus in arvis | |
| et tonat adflicta semper domus ignea massa. | |
| inde omnem innumeri reges per litoris oram, | |
| hospitii quis nulla fides, sed limite recto | |
| puppis et aequali transcurrat carbasus aura: | 615 |
| sic demum rapidi venies ad Phasidis amnem. | |
| castra ibi iam Scythiae fraternaque surgit Erinys. | |
| ipse truces illic Colchos hostemque iuvabis | |
| auxiliis. nec plura equidem discrimina cerno. | |
| fors etiam optatam dabitur contingere pellem. | 620 |
| sed te non animis nec solis viribus aequum | |
| credere: saepe acri potior prudentia dextra. | |
| quam tulerit deus, arripe opem. iamque ultima nobis | |
| promere fata nefas. sileo prior.' atque ita facto | |
| fine dedit tacitis iterum responsa tenebris. | 625 |
| Tum subita resides socios formidine Iason | |
| praecipitat rumpitque moras tempusque timendi. | |
| ipse viros gradiens ad primi litoris undam | |
| prosequitur Phineus. 'quaenam tibi praemia,' dixit | |
| 'quas, decus o Boreae, possim persolvere grates? | 630 |
| me Pangaea super rursus iuga meque paterna | |
| stare Tyro dulcesque iterum mihi surgere soles | |
| nunc reor. exactae (verumne?) abiere volucres | |
| nec metuam tutaeque dapes? date tangere vultus, | |
| dem sinite amplexus propiusque accedite dextrae.' | 635 |
| dixerat. abscedunt terris et litora condunt. | |
| Omnibus extemplo saeva sub imagine rupes | |
| Cyaneae propior<que> labor. quando adfore quaque | |
| parte putent? stant ora metu nec fessa recedunt | |
| lumina diversas circum servantibus undas, | 640 |
| cum procul auditi sonitus insanaque saxa, | |
| saxa neque illa viris, sed praecipitata profundo | |
| siderei pars visa poli. dumque ocius instant, | |
| ferre fugam maria ante ratem, maria ipsa repente | |
| deficere adversosque vident discedere montes, | 645 |
| omnibus et gelida rapti formidine remi. | |
| ipse per arma volans et per iuga summa carinae | |
| hortatur supplexque manus intendit Iason | |
| nomine quemque premens: 'ubi nunc promissa superba | |
| ingentesque minae, mecum quibus ista secuti? | 650 |
| idem Amyci certe visus timor omnibus antro | |
| perculerat; stetimus tamen et deus adfuit ausis. | |
| quin iterum idem aderit, credo, deus.' haec ubi fatus | |
| corripit abiecti remumque locumque Phaleri | |
| et trahit, insequitur flammata pudore iuventus. | 655 |
| unda laborantes praeceps rotat ac fuga ponti | |
| obvia. miscentur rupes iamque aequore toto | |
| Cyaneae iuga praecipites inlisa remittunt. | |
| bis fragor infestas cautes adversaque saxis | |
| saxa dedit, flamma expresso bis fulsit in imbri. | 660 |
| sicut multifidus ruptis e nubibus horror | |
| effugit et tenebras nimbosque intermicat ignis | |
| terrificique ruunt tonitrus elisaque noctem | |
| lux dirimit (pavor ora virum, pavor occupat aures), | |
| haud secus implevit pontum fragor; effluit imber | 665 |
| spumeus et magno puppem procul aequore vestit. | |
| Advertere dei defixaque numina ponto, | |
| quid scopulis praeclusa ratis, quid dura iuventus | |
| expediat. pendet magnis favor ortus ab ausis. | |
| prima coruscanti signum dedit aegide virgo | 670 |
| fulmineam iaculata facem. vixdum ardua cautes | |
| cesserat, illa volans tenui per concita saxa | |
| luce fugit. rediere viris animique manusque | |
| ut videre viam. 'sequor, o quicumque deorum,' | |
| Aesonides 'vel fallis' ait praecepsque fragores | 675 |
| per medios ruit et fumo se condidit atro. | |
| coeperat hinc cedens abductis montibus unda | |
| ferre ratem pelagoque dies occurrere aperto. | |
| sed neque permissis iam fundere rector habenis | |
| vela neque eniti remis pote, cum super adsunt | 680 |
| Cyaneae. premit umbra ratem scopulique feruntur | |
| comminus. hic <Iuno> praecepsque ex aethere Pallas | |
| insiliunt pariter scopulos: hunc nata coercet, | |
| hunc coniunx Iovis, ut valido qui robore tauros | |
| sub iuga et invito detorquet in ilia cornu. | 685 |
| inde, velut mixtis Vulcanius ardor harenis | |
| verset aquas, sic ima fremunt fluctuque coacto | |
| angitur et clausum scopulos super effluit aequor. | |
| contra omnes validis tenui discrimine remis | |
| pergere iter mediosque ratem transferre per ictus. | 690 |
| saxa sed extremis tamen increpuere corymbis | |
| parsque (nefas) deprensa iugis, nam cetera caelo | |
| debita. conclamant Minyae, latera utraque quippe | |
| dissiluisse putant. fugit ipse novissimus ictus | |
| Tiphys et <e> mediis sequitur freta rapta ruinis | 695 |
| nec prius obsessum scopulis respexit ad aequor | |
| aut sociis temptata quies, nigrantia quam iam | |
| litora longinquique exirent flumina Rhebae. | |
| tunc fessas posuere manus, tunc arida anheli | |
| pectora, discussa quales formidine Averni | 700 |
| Alcides Theseusque comes pallentia iungunt | |
| oscula vix primis amplexi luminis oris. | |
| nec vero ipse metus curasque resolvere ductor, | |
| sed maria aspectans 'heu qui datus iste deorum | |
| sorte labor nobis! serum ut veniamus ad amnem | 705 |
| Phasidis et mites' inquit 'dent vellera Colchi, | |
| unde per hos iterum montes fuga?' talia fundit | |
| imperio fixos Iovis aeternumque revinctos | |
| nescius. id fati certa nam lege manebat, | |
| siqua per hos undis umquam ratis isset apertis. | 710 |
| Tum freta, quae longis fuerant impervia saeclis, | |
| ad subitam stup<uer>e ratem Pontique iacentis | |
| omne solum regesque patent gentesque repostae. | |
| non alibi effusis cesserunt longius undis | |
| litora, non, tantas quamvis Tyrrhenus et Aegon | 715 |
| volvat aquas, geminis tot desint Syrtibus undae. | |
| nam super huc vastos tellus quoque congerit amnes; | |
| non septemgemini memorem quas exitus Histri, | |
| quas Tanais flavusque Tyres Hypanisque Novasque | |
| addat opes quantosque sinus Maeotia laxent | 720 |
| aequora. flumineo sic agmine fregit amari | |
| vim salis hinc Boreae cedens glaciantibus auris | |
| Pontus et exorta facilis concrescere bruma. | |
| utque vel immotos Ursae rigor invehit amnes | |
| vel freta versa vadis, hiemem sic unda per omnem | 725 |
| aut campo iacet aut tumido riget ardua fluctu, | |
| atque hac Europam curvis anfractibus urget, | |
| hac Asiam, Scythicum specie sinuatus in arcum. | |
| illic umbrosae semper stant aequore nubes | |
| et non certa dies, primo nec sole profundum | 730 |
| solvitur aut vernis cum lux aequata tenebris, | |
| sed redit extremo tandem in sua litora Tauro. | |
| Iam Mariandynis advertit puppis harenis | |
| atque celer terras regemque exquirit Echion | |
| dicta ferens lectos (fama est si nominis umquam) | 735 |
| Haemoniae subiisse viros, det litora fessis. | |
| adproperat Lycus auditis laetatus Achivis | |
| ac simul Aesoniden omnemque in regia turbam | |
| tecta trahit modo Bebryciis praefixa tropaeis, | |
| mitis et in mediis effatur talia Grais: | 740 |
| 'haud temere est, fato divum reor ad mea vectos | |
| litora vos, odium quibus atque eadem ira furentis | |
| Bebryciae saevaque pares de gente triumphi: | |
| certa fides animis, idem quibus incidit hostis. | |
| nos quoque, nos Amycum tanto procul orbe remoti | 745 |
| sensimus et saevis frater mihi fusus harenis. | |
| ultor ego atque illuc cunctis accensus in armis | |
| tunc aderam, cum vos mediis contenta ferebant | |
| vela fretis. illum in sanie taboque recenti | |
| vidimus aequoreo similem per litora monstro. | 750 |
| nec vero praerepta mihi suprema tyranni | |
| fata queror bellove magis laetarer et armis | |
| procubuisse meis, quam lege quod occidit ultus | |
| ipse sua meritoque madent quod sanguine caestus.' | |
| excipit Aesonides: 'tuus ergo in montibus ignis | 755 |
| ille? tuas acies medio de gurgite vidi?' | |
| fatur et ostentans prolem Iovis 'hic tibi Pollux | |
| en,' ait 'inviso solvit cui pectore poenas.' | |
| ille virum circa mirantia lumina volvit. | |
| festa dehinc mediis ineunt convivia tectis | 760 |
| communesque vocant superos, quorum eruta nutu | |
| Bebrycia, et votis pariter praeda<que> fruuntur. |