| Quae cur ita sint, haec sunt causae. litteras architectum | 1.1.4.1 |
| scire oportet, uti commentariis memoriam firmiorem effi- | |
| cere possit. deinde graphidis scientiam habere, quo facilius | |
| exemplaribus pictis quam velit operis speciem deformare | |
| valeat. geometria autem plura praesidia praestat archi- | 5 |
| tecturae; et primum ex euthygrammis circini tradit usum | |
| <regulaeque>, e quo maxime facilius aedificiorum in areis | |
| expediuntur descriptiones normarumque et librationum | |
| et linearum directiones. item per opticen in aedificiis ab | |
| certis regionibus caeli lumina recte ducuntur. per arith- | 10 |
| meticen vero sumptus aedificiorum consummantur, men- | |
| surarum rationes explicantur, difficilesque symmetriarum | |
| quaestiones geometricis rationibus et methodis inveniuntur. | |
| historias autem plures novisse oportet, quod multa orna- | 5.1 |
| menta saepe in operibus architecti designant, de quibus | |
| argumenti rationem, cur fecerint, quaerentibus reddere | |
| debent. quemadmodum si quis statuas marmoreas muli- | |
| ebres stolatas, quae caryatides dicuntur, pro columnis in | 5 |
| opere statuerit et insuper mutulos et coronas conlocaverit, | |
| percontantibus ita reddet rationem. Carya, civitas Pelo- | |
| ponnensis, cum Persis hostibus contra Graeciam consensit. | |
| postea Graeci per victoriam gloriose bello liberati com- | |
| muni consilio Caryatibus bellum indixerunt. itaque oppido | 10 |
| capto, viris interfectis, civitate deflagrata matronas eorum | |
| in servitutem abduxerunt, nec sunt passi stolas neque | |
| ornatus matronales deponere, non uti una triumpho duce- | |
| rentur, sed aeterna, servitutis exemplo gravi contumelia | |
| pressae poenas pendere viderentur pro civitate. ideo qui | 15 |
| tunc architecti fuerunt aedificiis publicis designaverunt | |
| earum imagines oneri ferendo conlocatas, ut etiam posteris | |
| [nota] poena peccati Caryatium memoriae traderetur. non | 6.1 |
| minus Lacones, Pausania Agesilae filio duce, Plataico | |
| proelio pauca manu infinitum numerum exercitus Per- | |
| sarum cum superavissent, acto cum gloria triumpho spo- | |
| liorum et praedae, porticum Persicam ex manubiis, laudis | 5 |
| et virtutis civium indicem, victoriae posteris pro tro- | |
| paeo constituerunt. ibique captivorum simulacra bar- | |
| barico vestis ornatu, superbia meritis contumeliis punita, | |
| sustinentia tectum conlocaverunt, uti et hostes horrescerent | |
| timore eorum fortitudinis effectus, et cives id exemplum | 10 |
| virtutis aspicientes gloria erecti ad defendendam liber- | |
| tatem essent parati. itaque ex eo multi statuas Persicas | |
| sustinentes epistylia et ornamenta eorum conlocaverunt, | |
| et ita ex eo argumento varietates egregias auxerunt operi- | |
| bus. item sunt aliae eiusdem generis historiae, quarum | 15 |
| notitiam architectos tenere oporteat. philosophia vero | 7.1 |
| perficit architectum animo magno et uti non sit adrogans, | |
| sed potius facilis, aequus et fidelis, sine avaritia, quod est | |
| maximum; nullum enim opus vere sine fide et castitate | |
| fieri potest; ne sit cupidus neque in muneribus accipiendis | 5 |
| habeat animum occupatum, sed cum gravitate suam tuea- | |
| tur dignitatem bonam famam habendo; et haec enim | |
| philosophia praescribit. praeterea de rerum natura, quae | |
| graece φυσιολογια dicitur, philosophia explicat. quam ne- | |
| cesse est studiosius novisse, quod habet multas et varias | 10 |
| naturales quaestiones. ut etiam in aquarum ductionibus. | |
| incursibus enim et circumitionibus et librata planitie ex- | |
| pressionibus spiritus naturales aliter atque aliter fiunt, | |
| quorum offensionibus mederi nemo poterit, nisi qui ex | |
| philosophia principia rerum naturae noverit. item qui | 15 |
| Ctesibii aut Archimedis et ceterorum, qui eiusdem generis | |
| praecepta conscripserunt, leget, sentire non poterit, nisi | |
| his rebus a philosophis erit institutus. musicen autem sciat | 8.1 |
| oportet, uti canonicam rationem et mathematicam notam | |
| habeat, praeterea ballistarum, catapultarum, scorpionum | |
| temperaturas possit recte facere. in capitulis enim dextra | |
| ac sinistra sunt foramina hemitoniorum, per quae tendun- | 5 |
| tur suculis et vectibus e nervo torti funes, qui non prae- | |
| cluduntur nec praeligantur, nisi sonitus ad artificis aures | |
| certos et aequales fecerint. bracchia enim, quae in eas | |
| tentiones includuntur, cum extenduntur, aequaliter et | |
| pariter utraque plagam mittere debent; quodsi non homo- | 10 |
| tona fuerint, inpedient directam telorum missionem. item | 9.1 |
| theatris vasa aerea, quae in cellis sub gradibus mathe- | |
| matica ratione conlocantur sonitûm ex discrimine, quae | |
| Graeci ηχεια appellant, ad symphonias musicas sive con- | |
| centus componuntur divisa in circinatione diatessaron | 5 |
| et diapente et <diapason ad> disdiapason, uti vox scaenici, | |
| sonitu conveniens in dispositionibus tactu cum offenderit, | |
| aucta cum incremento clarior et suavior ad spectatorum | |
| perveniat aures. hydraulicas quoque machinas et cetera, | |
| quae sunt similia his organis, sine musicis rationibus | 10 |
| efficere nemo poterit. disciplinam vero medicinae novisse | 10.1 |
| oportet propter inclinationem caeli, quae Graeci κλιματα | |
| dicunt, et aeris et locorum, qui sunt salubres aut pesti- | |
| lentes, aquarumque usus; sine his enim rationibus nulla | |
| salubris habitatio fieri potest. iura quoque nota habeat | 5 |
| oportet, ea quae necessaria sunt aedificiis <locis> com- | |
| munibus parietum ad ambitum, stillicidiorum et cloaca- | |
| rum, luminum, item aquarum ductiones et cetera, quae | |
| eiusmodi sunt. nota oportet sint architectis, uti ante | |
| caveant quam instituant aedificia, ne controversiae factis | 10 |
| operibus patribus familiarum relinquantur, et ut legibus | |
| scribendis prudentia cavere possit et locatori et conduc- | |
| tori; namque si lex perite fuerit scripta, erit ut sine cap- | |
| tione uterque ab utroque liberetur. ex astrologia autem | |
| cognoscitur oriens, occidens, meridies, septentrio, etiam | 15 |
| caeli ratio, aequinoctium, solstitium, astrorum cursus; | |
| quorum notitiam si quis non habuerit, horologiorum ratio- | |
| nem omnino scire non poterit. |