LUCII AMPELII
|
|
LIBER MEMORIALIS
|
|
LUCIUS AMPELIUS MACRINO SUO SAL.
|
|
Volenti tibi omnia nosse scripsi hunc librum me-
|
pr.1.1
|
morialem, ut noris quid sit mundus, quid elementa, quid
|
|
orbis terrarum ferat, vel quid genus humanum peregerit.
|
|
De mundo
|
|
Mundus est universitas rerum, in quo omnia sunt
|
1.1.1
|
et extra quem nihil; qui Graece dicitur cosmos.
|
|
Elementa mundi quattuor: ignis ex quo est caelum,
|
2.1
|
aqua ex qua mare Oceanum, aer ex quo venti et tem-
|
|
pestates, terra quam propter formam eius orbem ter-
|
|
rarum appellamus.
|
|
Caeli regiones sunt quattuor: oriens occidens me-
|
3.1
|
ridies septentrio.
|
|
Caelum dividitur in circulos quinque: arcticum et
|
4.1
|
antarcticum, qui ob nimiam vim frigoris inhabitabiles
|
|
sunt; aequinoctialem cui <quae> subiacet regio cata-
|
|
cecaumene dicitur neque incolitur ob nimiam vim ar-
|
|
doris; brumalem et solstitialem sub quibus habitatur
|
5
|
(sunt enim temperatissimi); per quos oblicus circulus
|
|
vadit cum duodecim signis, in quibus sol annuum
|
|
conficit cursum.
|
|
De duodecim signis
|
|
Signa sunt in caelo duodecim.
|
2.1.1
|
Aries beneficio Liberi, quod is cum exercitum in
|
|
Indiam per Libyam duceret per loca sicca et arenosa,
|
|
qua aquae inopia esset et exercitus eius siti adfligere-
|
|
tur, aries eis aquam demonstravit; et ob id a Libero
|
5
|
Iovis Ammon est appellatus, eique fanum magnifi-
|
|
cum fecit ad eum locum ubi aquam invenit; quod
|
|
abest ab Aegypto et Alexandria milia passuum novem.
|
|
ob eam rem a Iove petît ut in<ter> sidera reciperetur.
|
|
alii putant eum esse qui Hellen et Phryxum vexerit.
|
10
|
Taurus beneficio Iovis, quem Iuppiter a Neptuno
|
2.1
|
fratre per gratiam abduxit; qui sensum humanum fi-
|
|
gura tauri continebat hisque Iovis iussu Europam Age-
|
|
noris filiam Sidonia adludens decepit et eam Cretam
|
|
deportavit. ob eam rem Iuppiter in sideribus eum
|
5
|
dignatus est immortali memoria.
|
|
Gemini, qui <dii> Samothraces nominantur [esse];
|
3.1
|
quorum argumentum nefas est pronuntiare praeter eos
|
|
qui mi<ste>riis prae[sto]sunt. alii Castorem et Pol-
|
|
lucem dicunt, quod hi principes mare tutum a prae-
|
|
donibus praestitissent. sunt qui dicant Herculem et
|
5
|
Theseum, quod similia athla sint adepti.
|
|
Cancer, carcinus, receptus beneficio Iunonis,
|
4.1
|
quod eius iussu, cum Hercules missus esset ad hy-
|
|
dram Lernaeam (quam nos excetram dicimus) inter-
|
|
ficiendam, <i>s carcinus ingressus Herculis pedes et
|
|
crura lanians incommodiorem faciebat eum quam ipsa
|
5
|
excetra; idque malum Hercules difficillimum habuit,
|
|
carcinumque [cancrum] ob id factum Iuno sideribus
|
|
est dignata.
|
|
Leo, leon, qui educatus est [Nemeae] Iunonis con-
|
5.1
|
silio ad Herculis interitum, missus in terram in Ar-
|
|
giva diu spelunca latitavit; quem Hercules dicitur
|
|
interfecisse cum Molorcho hospite suo, cuius clavam
|
|
ei tributam tum principio est adeptus; qua leonem
|
5
|
interfecit, eiusque pellem postea pro tegumento ha-
|
|
buit. ob id factum Iunoni odio esse coepit, leonemque
|
|
caelesti dignitate est honorata.
|
|
Virgo, quam nos Iustitiam dicimus, fuit cum ho-
|
6.1
|
minibus; sed postquam homines malefacere coeperunt,
|
|
Iovis eam inter signa posuit. sunt qui Erigonam Icarî
|
|
filiam Atheniensem dicunt; cuius patri Liber vinum
|
|
dedit, ut hominibus ad suavitatem daret: quibus dedit
|
5
|
ebriati sunt et lapidibus eum occiderunt. canis qui
|
|
cum illo erat vidit dominum occisum, et cum ululatu
|
|
ad Erigonem rediit; quem ut maestum et singularem
|
|
vidit, sollicita proficiscitur cum eo. venere ad locum
|
|
ubi Icarius iacebat. vidit corpus patris, magna lamen-
|
10
|
tatione in Hymetto monte sepelivit, ipsa vero se sus-
|
|
pendit laqueo. canis ad pedes eius discumbens diu-
|
|
tius et sine alimentis deficiens, post aquam anhelans
|
|
in puteum se proiecit. Tum Liber a Iove petît, quod
|
|
suo imperio deficerent, ut inter siderum cursus pone-
|
15
|
re<n>tur. <Erigone> Virgo, Icarius autem Arcturus no-
|
|
minatus est (cuius stella cum exoritur, continuas tem-
|
|
pestates facit), canis Canicula.
|
|
Libra, quam Graeci zygon appellant, virile no-
|
7.1
|
men est adeptus summa clementia et iustitia; <Stath->
|
|
muchos <est> dictus, qui<a> primus dicitur libram et
|
|
pondus [hominibus] invenisse, quae utilissima mor-
|
|
talibus aestimantur; ideoque in numerum stellarum
|
5
|
est receptus [est] et Libra est dictus.
|
|
Scorpius. qui dicitur ad perniciem Orionis in in-
|
8.1
|
sula Chio in monte Pelinaeo voluntate Dianae natus.
|
|
Orion autem dum venatur, visa Diana stuprare eam
|
|
voluit. illa scorpionem subiecit, qui eum vita privaret.
|
|
Iuppiter et scorpionem et Orionem inter sidera recepit.
|
5
|
Sagittarius, Crotos, filius nutricis Musarum;
|
9.1
|
que<m> Musae semper dilexerunt eo quod plausu et
|
|
lusu sagittarum eas oblectaret. alii Chironem dicunt,
|
|
quod iustus et pius [doctus] <atque> hospitalis fuerit.
|
|
ab eo Aesculapius <doctus> medicinam, Achilles ci-
|
5
|
tharam et alia multa.
|
|
Capricornus, cui nomen Pan. quo tempore Py-
|
10.1
|
thon speluncas incolens in monte Tauro Aegyptum
|
|
profectus est ad bellum, Pan se in caprae figuram con-
|
|
vertit. igitur dii immortales postquam Pythonem digna
|
|
poena affecerunt, Pana astrorum memoria decorave-
|
5
|
runt.
|
|
Aquarius, qui putatur esse Ganymedes; dicitur
|
11.1
|
Deucalion Thessalus; qui <cum> maximo cataclysmo
|
|
cum uxore Pyrrha solus evasisset, hic pietatis causa
|
|
inter sidera locatus est.
|
|
Pisces, ideo [pisces] quia bello Gigantum Venus
|
12.1
|
perturbata in piscem se transfiguravit. nam dicitur
|
|
et in Eufrate fluvio ovum piscis * * * in ora fluminis
|
|
columba adsedisse dies plurimos et exclusisse deam
|
|
benignam et misericordem hominibus ad bonam vitam.
|
5
|
utrique memoriae causa pisces inter sidera recepti.
|
|
De sideribus
|
|
Praeter duodecim signa potentissima sidera in
|
3.1.1
|
caelo:
|
|
Septemtriones duo, maior et minor, qui num-
|
|
quam merguntur ideoque navium cursus regunt. quo-
|
|
rum alter Cynosura dicitur, <alter * * * > Bootes, idem
|
5
|
Arcturus.
|
|
Orion, qui magnitudine sua dimidiam caeli ob-
|
2.1
|
tinet partem.
|
|
Pliades, quae latine Virgiliae dicuntur.
|
|
Hyades, quae a nobis Subuculae dicuntur; qua-
|
|
rum ortus et occasus a nautis et ab agricolis obser-
|
5
|
vantur.
|
|
Canicula, cuius vis praecipue solstitio est.
|
|
Stellae potentissimae in caelo sunt septem: Sa-
|
3.1
|
turnus Sol Luna Mars Mercurius Iuppiter Venus. quae
|
|
a Graecis planetae, a nobis erraticae dicuntur, qui<a>
|
|
ad arbitrium suum vagantur et motu suo hominum
|
|
fata moderantur. item adverso cursu contra caelum
|
5
|
feruntur.
|
|
[Quibus partibus sedeant XII signa duodecim ventorum]
|
|
Aries in aphelioten, Taurus in caeciam, Gemini in
|
4.1.1
|
aquilonem, Cancer in septentrionem, Leo in thraciam,
|
|
Virgo in argesten, Libra in zephyron, Scorpius in afri-
|
|
cum, Sagittarius in austrum et africum, Capricornus
|
|
in austrum, Aquarius in eurum et notum, Pisces in
|
5
|
eurum.
|
|
De ventis
|
|
Venti fiunt ex aeris motu et inclinatione. sunt au-
|
5.1.1
|
tem generales quattuor: eurus, idem apheliotes, idem
|
|
vulturnus ab oriente; ab occidente zephyrus, idem co-
|
|
rus, idem favonius; aquilo, idem boreas <et> aparc-
|
|
tias <a> septentrione; notus, idem libs et auster et
|
5
|
africus a meridie.
|
|
Hi sunt quattuor generales; ceteri speciales his tri-
|
2.1
|
buuntur, ut iapyx zephyro, qui a<b Ia>phygio Apuliae
|
|
promontorio flat; leuconotus noto, cum serenior flat;
|
|
circius aquiloni, cum vehementior Gallias perflat; item
|
|
etesiae, qui a statis diebus flant per aestatem.
|
5
|
De orbe terrarum
|
|
Orbis terrarum qui sub caelo est quattuor regioni-
|
6.1.1
|
bus incolitur. una pars eius est in qua nos habitamus;
|
|
altera huic contraria, quam qui incolunt vocantur an-
|
|
ticthones; quarum inferiores duae ex contrario harum
|
|
sitae, quas qui incolunt vocantur antipodes. orbis ter-
|
2.1
|
rarum quem nos colimus in tres partes dividitur, to-
|
|
tidemque nomina: Asia, quae est inter Tanain et Ni-
|
|
lum; Libya, quae est inter Nilum et Gaditanum sinum;
|
|
Europa, quae est inter fretum et Tanain.
|
5
|
In Asia clarissimae gentes: Indi, Seres, Persae,
|
3.1
|
Medi, Parthi, Arabes, Bithyni, Phryges, Cappadoces,
|
|
Cilices, Syri, Lydi. in Europa clarissimae gentes: Scy-
|
4.1
|
thae, Sarmatae, Germani, Daci, Moesi, Thraci, Mace-
|
|
dones, Dalmatae, Pannonî, Illyrici, Graeci, Itali, Galli,
|
|
Spani. in Libya gentes clarissimae: Aethiopes, Mauri,
|
5.1
|
Numidae, Poeni, Gaetuli, Garamantes, Nasamones,
|
|
Aegyptii.
|
|
Clarissimi montes in orbe terrarum: Caucasus in
|
6.1
|
Scythia, Emodus in India, Libanus in Syria, Olympus
|
|
in Macedonia, Hymettus in Attica, Taygetus Lace-
|
|
daemonia, Cithaeron et Helicon in Boetia, Parnasos
|
|
[et] <in Phocide,> Acroceraunia in Epiro, Maenalus
|
7.1
|
in Arcadia, Apenninus in Italia, Eryx in Sicilia, Alpes
|
|
inter Galliam <et Italiam>, Pyrenaeus inter Galliam
|
|
et Spaniam, Athlans in Africa, Calpe in freto Oceani.
|
|
Clarissima flumina in orbe terrarum: Indus Gan-
|
8.1
|
ges Hydaspes in India, Araxes in Armenia, Thermo-
|
|
don et Phasis in Colchide, Tanais in Scy<thi>a, Stry-
|
9.1
|
mon et Hebrus in Thracia, Sperchios in Thessalia,
|
|
Hermus et Pactolus auriferi Maeander et Caystrus in
|
|
Lydia, Cydnus in Cilicia, Orontes in Syria, Simois et
|
10.1
|
Xanthus in Phrygia, Eurotas Lacedaemone, Alpheus
|
|
in Elide, Ladon in Arcadia, Achelous et Inachus in
|
|
Epiro, Savus et Danubius qui idem Ister cognomina-
|
|
tur in Moesia, Eridanus et Tiberinus in Italia, Timavus
|
5
|
in Illyrico, Rhodanus in Gallia, Hiberus et Baetis in
|
|
Spania, Bagrada in Numidia, Triton in Gaetulia, Ni-
|
11.1
|
lus in Aegypto, Tigris et Eufrates in Parthia, Rhenus
|
|
in Germania.
|
|
Clarissimae insulae: in mari nostro duodecim:
|
12.1
|
Sicilia, Sardinia, Crete, Cypros, Euboea, Lesbos, Rho-
|
|
dos, duae Baleares, Ebusus, Corsica, Gades; in Oceano:
|
|
ad orientem Taprobane, ad occidentem Brittanni<a>,
|
|
ad septentrionem Thyle, ad meridiem Insulae Fortu-
|
5
|
natae; praeter has in Aegaeo mari Cyclades undecim:
|
13.1
|
Delos, Gyaros, Myconos, Andros, Paros, <Ol>earos,
|
|
Tenos, Cythnos, Melos, Naxos, Donusa; praeter has
|
14.1
|
Sporades innumerabiles, ceterum celeberrimae Aegina,
|
|
Salamina, Coos, Chios, Lemnos, Samothracia; in Ionio:
|
15.1
|
Echinades, Strophades, Ithace, Cephalenia, Zacynthos;
|
|
in Adriatico Crateae circiter mille; in Siculo Aeoliae
|
|
octo; in Gallico Stoechades tres; in Syrtibus Cercina
|
|
et Menix <quae> et Girba.
|
5
|
De maris ambitu
|
|
Mare quo cingimur universum vocatur Oceanum.
|
7.1.1
|
hoc quattuor regionibus inrumpit in terras: a septen-
|
|
trione vocatur Caspium, ab oriente Persicum, a meri-
|
|
die Arabicum, idem Rubrum et Erythraeum, ad occa-
|
|
sum magnum mare, idem Athlanticum; quod commer-
|
5
|
ciis totius generis humani peragratur. hoc intrat in
|
2.1
|
fretum Gaditanum inter duos montes clarissimos Abin-
|
|
nam et Calpem ob impositas Herculis Columpnas, dein
|
|
latissime simul et longissime <ef>fusum medium ter-
|
|
rarum orbem inundat et nomina adquirit: Balearicum,
|
3.1
|
quod Hispaniam adluit; Gallicum, quod Gallias tangit;
|
|
Ligusticum, quod Liguribus infunditur; Tuscum, Tyr-
|
|
rhenum, idem inferum, quod dextrum Italiae latus
|
|
circuit; Hadriaticum, idem superum, quod sinistrum
|
5
|
Italiae latus circuit; Siculum, in quo Sicilia; Creti-
|
4.1
|
cum, in quo insula est Creta; Ionium et Aegaeum, quae
|
|
Achaiam [idem Peloponnesum] it<a> ambiunt ut
|
|
in<ter>veniente Isthmo paene insulam faciant; Myr-
|
|
toum et Icarium, quae adhaerent Aegaeo mari, illud
|
5
|
a Myrtilo hoc ab Icaro cognominatum; Ponticum, quod
|
5.1
|
ingenti sinu Scythis infunditur; Hellesponticum, fauce
|
|
transmissum inter duas celeberrimas urbes, Seston
|
|
Asiae, Abydon Europae; Tanaiticum, quo Asia allui-
|
|
tur; Aegyptium ab Aegypto, Libycum a Libya cogno-
|
5
|
minatur; Syrticum a duabus Syrtibus reciprocis aesti-
|
|
bus retorquetur.
|
|
[Miracula mundi.] Miracula quae in terris sunt
|
|
Apollonia<e in> Athamantia <a mari> milia pas-
|
8.1.1
|
sus quinque in monte nymphaeum; ibi ignis est, et de
|
|
terra exit flamma. in silva Panis symphonia in oppi-
|
|
dum auditur. item sub eo monte in campo lacus aquae
|
|
pleni; inde pix exit et bitumen; cum manibus sub-
|
5
|
plodas, pix alte attollitur et quasi ab aqua bullescit.
|
|
Ambraciae in Epiro in pariete sunt picti Castor
|
2.1
|
et Pollux et Helena manu autocthonis, et nemo * * *
|
|
neque invenire potest quis pinxerit.
|
|
Argis in Epiro quod †ippaton appellatur: ibi
|
3.1
|
pons magnus columpnatus duplex, quem Medea aedi-
|
|
ficari imperasse fertur. ibi †picta sunt gubernacula
|
|
Argonautarum †quae cepta† navis. ibi Iovis templum
|
|
Typhonis, unde est ad inferos descensus ad tollendas
|
5
|
sortes; in quo loco dicuntur qui descenderunt Iovem
|
|
ipsum videre.
|
|
Leucade mons unde se Sappho deiecit propter
|
4.1
|
virum. in summo monte fanum est Apollinis, ubi
|
|
sacra fiunt; et cum homo inde desiluit, statim exci-
|
|
pitur lintribus.
|
|
Sicyone in Achaia in foro aedis Apollinis est. in
|
5.1
|
ea sunt posita Agamemnonis clipeus et machaera,
|
|
Ulixis chlamys et thoracium, Teucri sagittae et ar-
|
|
cus, Adrasti arca [quam deposuit] in qua quid sit
|
|
ignoratur; sed et olla aerea, <quam Medea po-
|
5
|
suit>, in qua Pelias coctus dicitur; item Palamedis
|
|
litterae, Marsyae <tibiae> itemque corium, remi Argo-
|
|
nautarum <cum> [et] gubernaculis <et> brachia, cau-
|
|
culus quo Minerva sortita est de Oreste †ceravit una
|
|
percomparasit† <ibi> palla pendet; quam si quis halitu
|
10
|
afflaverit, tota patefit; <item> Penelopae tela. ibi de
|
|
terra oleum scaturrit.
|
|
Argis in Achaia Iunonis templum magnifice orna-
|
6.1
|
tum, quod asylum vocant.
|
|
Olympiae templum Iovis nobile, ubi athletae ini-
|
7.1
|
tiantur.
|
|
Corintho ballaenae costa est magna secundum
|
8.1
|
mare, quam homo complecti non potest. eodem in
|
|
loco fanum est Veneris, in quo vas marmoreum Laidos.
|
|
Boetiae lacus sacer ubi Amphiaraus devoratus.
|
9.1
|
in eo lacu est urceus fictilis fractus pendens testa
|
|
inter se composita; unde autem pendeat non apparet,
|
|
nisi a vento moveatur.
|
|
Athenis Minervae aedes nobilis; cuius ad sini-
|
10.1
|
stra<m> clipeus appositus quem digito tangit; in quo
|
|
clipeo medio Daedali est imago ita colligata: quam
|
|
si quis imaginem <e> clipeo velit tollere, perit totum
|
|
opus; solvitur enim signum. ipsa autem dea habet
|
5
|
hastam de gramine.
|
|
Ilio lapis est quadratus, ubi Cassandra fuit alligata;
|
11.1
|
quem si ante [tangas id est aut] fricueris, lac demittit;
|
|
ex altera autem parte similiter si frices, [ac si] san-
|
|
guinem demittit. Iuxta autem mare locus qui Rhoe-
|
|
teon vocatur; ibi est Achillis et Patrocli tumulus et
|
5
|
flumen Scamandrus.
|
|
Ephesiae Dianae fanum nobilissimum maximum
|
12.1
|
pulcerrimumque orbis terrarum; introitu dextra sinistra
|
|
postes marmorei monolithi longi cubitis XX, qua
|
|
super templum †ascensu sunt CXL milia†.
|
|
Samio in templo Iunonis est scyphus factus ex he-
|
13.1
|
dera, cuius in ora capita quattuor arietina magna cor-
|
|
nibus mirae magnitudinis contortis.
|
|
Pergamo ara marmorea magna alta pedes qua-
|
14.1
|
draginta cum maximis sculpturis; continet autem gi-
|
|
gantomachiam.
|
|
Iaso signum Dianae marmoreum pulcerrimum
|
15.1
|
quod stat sub divo [caelo], nec cum pluit aqua tan-
|
|
gitur.
|
|
Bargylo est fanum Veneris super mare; ibi est
|
16.1
|
lucerna super candelabrum posita lucens ad mare sub
|
|
divo [caelo], quam neque ventus extinguit, nec plu-
|
|
via aspargit. sed et Herculis aedes antiqua; ibi <e>
|
|
columpna pendet cavea ferrea rotunda in qua conclusa
|
5
|
Sibylla dicitur. ibi iacent ossa ballaenae quasi lapides
|
|
quadrati.
|
|
Magnesiae aput Sipylum columpnae sunt quat-
|
17.1
|
tuor; inter has columpnas est Victoria ferrea pendens
|
|
sine aliquo vinculo in aëre ludens; sed quotiens ven-
|
|
tus aut pluvia fuerit, non
|
|
movet<ur * * * >.
|
18.1
|
Aedis Dianae Epheso
|
s1
|
quam constituit Amazon.
|
|
ibi et * * *
|
3
|
Sepulcrum in Caria
|
s3
|
stertentis quasi dormiat
|
4
|
mirae magnitudinis ex ori-
|
5
|
chalco et ferro.
|
|
Rhodi
|
19.1
|
colossi
|
s1
|
signum Solis al-
|
2
|
tum * * * super columpna
|
|
marmorea cum quadriga;
|
|
columpna vero habet cu-
|
5
|
bitis centum.
|
|
Cypro <signum * * * >
|
20.1
|
Signum Iovis Olympî
|
s1
|
aereum, facies ex auro,
|
2
|
quem fecit Phidias.
|
s2
|
<altu>m cubitis centum
|
3
|
quinquaginta et latum cu-
|
|
bitis sexaginta.
|
5
|
<Ecbatanis>
|
21.1
|
domus illic Cyri regis aedi-
|
s1
|
<in Media> * * *
|
2
|
ficata lapidibus candidis et
|
s2
|
nigellis auro vinctis.
|
|
ubi sunt columpnae, diver-
|
4
|
sis coloribus et innume-
|
5
|
rabiles lamnas ferreas,
|
|
fenestras ex argento et
|
|
tegulas ex lapide prasino;
|
|
murus [intus medio] Baby-
|
s8
|
loniae
|
22.s1
|
quem Memnon aedificavit.
|
2
|
lapide cocto [id est calce]
|
s2
|
et sulfure, ferro inter-
|
|
mixtus, ubi sunt iunc-
|
|
turae. latitudo eius cubitis
|
|
XXX, altus cubitis CXXX;
|
|
cingitur milia passuum
|
|
<Alexandriae>
|
8
|
XXX. hunc coepit Samira-
|
s8
|
mis; filius eius perfecit.
|
|
Pyramides in Aegypto.
|
23.s1
|
quem aedificavit Agartus.
|
2
|
[oppidum] ibi est Nilus
|
24.1
|
fluvius aere factus †plexi-
|
|
lis in cubitis trecentis, cuius facies <ex> smaragdo
|
|
limpido, brachia ex ebore magno; cuius aspectu et
|
|
bestiae terrentur. Athenis signum Iovis Olympî, Alex-
|
5
|
andria flumen Nilum maxime colunt.
|
|
Quot ferunt vel esse Iovis vel ubi; in loco deos deasque
|
|
Ioves fuere tres: primus in Arcadia Aetheris fi-
|
9.1.1
|
lius, cui etiam Aetherius cognomen fuit; hic primum
|
|
Solem procreavit. secundus ibidem in Arcadia qui Sa-
|
|
turnius cognominatur; qui ex Proserpina Liberum pa-
|
|
trem procreavit vini inventorem. tertius Cretae Sa-
|
5
|
turni et Opis filius, Optimus Maximus qui est ap-
|
|
pellatus.
|
|
Martes fuere duo: primus ex †enoposte, ut Eu-
|
2.1
|
hemerus ait, et noster Mars seu Marspiter et aliter
|
|
Mars Enyûs; secundus ex Iove et Iunone.
|
|
Soles fuere quinque: primus Iovis filius; secundus
|
3.1
|
Hyperionis; tertius Nili filius, cui Aegyptus est conse-
|
|
crata; quartus qui Rhodi natus est, cuius etiam Zmin-
|
|
theus est filius; quintus Colchi filius, ex quo Circe
|
|
et Medea et Phaëton nati sunt.
|
5
|
Volcani fuere quattuor: primus Caelo et Ope na-
|
4.1
|
tus; secundus Nili filius; tertius Saturnî et Iunonis;
|
|
quartus in Sicilia Melites filius.
|
|
Mercurii quattuor: primus Caeli et Diei filius;
|
5.1
|
secundus Iovis et Croniae filius vel Proserpinae; ter-
|
|
tius Cronî filius et Maiae, qui est inventor lyrae; quar-
|
|
tus Cyllenî filius qui Aegyptiis litteras et numerum
|
|
dixit.
|
5
|
Apollines quinque: primus Vulcani et Minervae;
|
6.1
|
secundus ex Corybante; tertius Iovis filius ex Latona;
|
|
quartus Sileni filius in Arcadia; quintus Ammonis fi-
|
|
lius <in> Libya natus.
|
|
Dianae tres: prima Iovis Cronî filia ex Proserpina;
|
7.1
|
quae est Liberi soror; secunda Iovis et Latonae Apol-
|
|
linis soror; tertia quae vocatur Ops de Glauce.
|
|
Aesculapi tres: primus Apollo dictus Vulcani
|
8.1
|
filius; secundus Elati filius; tertius †Aristeti et Al-
|
|
cippes filius.
|
|
Veneres quattuor: prima Caeli et Diei filia; se-
|
9.1
|
cunda quae ex spuma nata esse dicitur Aetheris et
|
|
Oceani<dos> filia; tertia quae Vulcano nupsit, quae
|
|
cum Marte se miscuit unde Cupido natus esse dicitur;
|
|
quarta Cypri et Syriae filia quam Adon habuit.
|
5
|
Minervae quinque: prima Vulcani filia unde Athe-
|
10.1
|
narum est civitas; secunda Nili filia, quam Aegyptî
|
|
colunt; tertia Iovis filia, quae in bellicis rebus se exer-
|
|
cuit; quarta Solis filia, <quae> quadrigas invenit;
|
|
quinta Pallantis et Titanidos filia; haec patrem occidit
|
5
|
pro suae virginitatis observatione qui<a> eius cupidus
|
|
fuit; unde et Pallas dicta est.
|
|
Liberi quinque: primus ex Iove et Proserpina; hic
|
11.1
|
agricola et inventor vini; cuius soror Ceres; secundus
|
|
Liber ex Melone et Flora †cuius nomine fluvius est
|
|
Granicus†; tertius de Cabiro qui regnavit in Asia;
|
|
quartus ex Saturnio et Semela * * * dicunt; quintus
|
5
|
Nisi et Thyonae filius.
|
|
Hercules sex: primus Iovis [et] Aetherii filius;
|
12.1
|
secundus Nili filius quem principem colunt Aegyptî;
|
|
tertium conditorem loci sui †Hellenes dicunt; quartus
|
|
Cronî filius et Carteres quem Carthaginenses colunt,
|
|
unde Carthago dicta est; quintus †Ioab filius qui cum
|
5
|
rege Medorum pugnavit; sextus Iovis filius ex Alce-
|
|
mena qui Atlanta domuit.
|
|
De imperiis
|
|
Imperia ab ineunte aevi memoria fuerunt septem:
|
10.1.1
|
primi rerum potiti s<unt> Assyrii, deinde Medi,
|
|
postea Persae, tum Lacedaemonii, dein Athe-
|
|
nienses, post hos inde Macedones, sic deinde
|
|
Romani.
|
5
|
Reges Assyriorum
|
|
Belus rex Iovis filius, cuius posteri per Ninum
|
11.2.1
|
Asiae regnaverunt, per Aegyptum Libyae, per Da-
|
|
naum Europae.
|
|
Ninus rex qui primus exercitu prope totam Asiam
|
1.1
|
sub se redegit et clarissimam urbem nominis sui con-
|
|
didit Ninon.
|
|
Samiramis Dercetis nymphae filia, <a> colum-
|
3.1
|
bis educta, uxor Nini regis, cuius post mortem regnum
|
|
Nini ampliavit armis; Indiam quoque parum prospera
|
|
expeditione temptavit. haec urbem pulcherrimam om-
|
|
nium quae unquam fuerunt Babylona constituit su-
|
5
|
pra flumen Eufraten.
|
|
Sardanapallus qui ob nimias delicias et luxu-
|
4.1
|
riam perdito regno, ne in potestate<m> hostium ve-
|
|
niret, cum exoletis suis venenum bibit et igni sub-
|
|
iecto cum regia sua conflagravit.
|
|
Reges Medorum
|
|
Arbaces primus rex qui eversas Assyriorum opes
|
12.1.1
|
luxuria Sardanapalli transtulit <ad Medos * * * > eos-
|
|
que iustissime rexit.
|
|
Astyages vir fortis et iustus qui per insidias vic-
|
2.1
|
tus a Cyro est, et dissolutum est Mediae regnum.
|
|
Reges Persarum
|
|
Cyrus rex fortissimus qui maiore parte Asiae sub-
|
13.1.1
|
acta Europam quoque inrupisset, ni a Tomyri Scy-
|
|
tharum regina victus oppressusque esset.
|
|
Cambyses filius nequam Cyri qui cum LXX milia
|
2.1
|
hostium subegisset in Aegypto et regem eius Amasin,
|
|
Aethiopiam profectus magna parte militum per fa-
|
|
mem amissa inritus rediit; urbem tamen ibi condidit
|
|
Meroen. is qui<a> Apin sacrum bovem interfici ius-
|
5
|
serat, ira deorum ex equo praeceps super gladium
|
|
suum ruit extinctusque est.
|
|
Darius rex unus ex septem Persis hinnitu equi
|
3.1
|
regnum adsecutus cum CCLXX milibus <militum in>
|
|
Europam transivit. victus ab Atheniensibus ducente
|
|
Miltiade apud [pseudo] Marathona recessit.
|
|
Xerses Darii filius, cum decessisset pater eius,
|
4.1
|
aliquantis navibus armatis [militibus] in Europam
|
|
transivit contabulato Hellesponto et forato Atho monte,
|
|
nec quicquam aliud egit quam ut Athenas incenderet.
|
|
mari victus a Lacedaemoniis et Atheniensibus in
|
5
|
Asiam rediit ibique suorum fraude interfectus est.
|
|
Duces et reges Lacedaemoniorum
|
|
Eurysthenes et Procles gemini qui genus ab
|
14.1.1
|
Heraclidis deducentes primi Spartae [regna] regna-
|
|
verunt.
|
|
Lycurgus legum lator quibus Lacedaemonii prin-
|
2.1
|
cipes Graeciae per annos septin<gentos>innisi fuerunt.
|
|
Theopompus et Polydorus reges qui Messe-
|
3.1
|
nium bellum XX annis gesserunt.
|
|
Othryades vir bellator qui Messenio bello quo
|
4.1
|
<trecenti> [id est centeni quinquageni] concertaverunt
|
|
[et] trophaeum suo sanguine <in>scripsit.
|
|
Tyrtaeus qui Messenio bello ex oraculo Apollinis
|
5.1
|
dux ab Atheniensibus per ludibrium missus poemate
|
|
suo ita militum animos concitavit, ut tam diuturnum
|
|
proelium victoria consu<m>marent.
|
|
Leonidas dux qui Persico bello [qui] cum tre-
|
6.1
|
centis Lacedaemoniis apud Thermopylas totam vim
|
|
Persici belli morte sua <ac> suorum comminuit.
|
|
Pausanias qui Persico bello Mardonium prae-
|
7.1
|
fectum Xersis cum pedestribus copiis aput Asopum
|
|
Boetiae flumen debellavit; mox [proditionis] a rege
|
|
susceptus [idem Mardonius] ideoque <proditionis>
|
|
accusatus in asylum Minervae confugit et ibi fame
|
5
|
confectus est.
|
|
Lysander dux qui dominantem toto mari clas-
|
8.1
|
sem Atticam aput Aegos potamos oppressit et victis
|
|
Atheniensibus XXX tyrannos inposuit.
|
|
Xanthippus vir Lacedaemoniorum fortissimus
|
9.1
|
qui bello Punico primo Carthaginiensibus dux missus
|
|
Regulum cepit.
|
|
Agesilaus cuius inventum est in hostili quam in
|
10.1
|
sua terra pugnare; ideoque in Asiam missus vastata
|
|
ea cum iam regi immineret revocatus Athenienses aput
|
|
Coroneam vicit. postea aput Corinthios flevit, quod
|
|
decem milia Graecorum occisa cognovisset, nec vo-
|
5
|
luit Corinthum delere cum posset.
|
|
Clarissimi reges et duces Atheniensium
|
|
Cecrops rex qui urbem condidit Athenas et ex
|
15.1.1
|
suo nomine Cecropidas appellavit cives; idem fabu-
|
|
lose quia indigena fuit ab inguinibus serpens fuisse
|
|
narratur.
|
|
Ericthonius rex, cui misteria Eleusinae con-
|
2.1
|
stituit Celeus hospite Eumolpo sacerdote, filiabus vir-
|
|
ginibus ministris, Triptolemo frugum praefecto qui
|
|
fame laborantem Graeciam circumlato frumento re-
|
|
stituit.
|
5
|
Pandion rex qui filias suas Procnen et Philome-
|
3.1
|
lam Thraciae regibus tradidit, ut barbaras sibi gentes
|
|
adfinitate sociaret.
|
|
Theseus Aegei filius qui Minotaurum interfecit.
|
4.1
|
Demophon Thesei filius qui cum Graecis Ilium
|
5.1
|
expugnavit.
|
|
Codrus rex qui pro salute et victoria patri[ci]ae
|
6.1
|
secundum oraculum Apollinis bello Peloponnesio se
|
|
devovit.
|
|
Pisistratus vir fortis et sapiens, qui adversus
|
7.1
|
principes populari causa tyrannidem invasit eamque
|
|
iustissime administravit.
|
|
Harmodius et Aristogypton homines plebeî
|
8.1
|
qui Hippiam et Hipparchum Pisistrati filios saeve do-
|
|
minantes facta coniuratione oppresserunt, ideoque ut
|
|
conservatoribus divini honores eis sunt constituti.
|
|
Miltiades dux qui LXXX milia militum Persarum
|
9.1
|
Darî regis praefectis Date et Tisapherne in saltu
|
|
Marathonio superavit.
|
|
Aristides Dicaeos qui hoc agnomen moribus
|
10.1
|
est consecutus <et> ob <id> ipsum exilio multatus est.
|
|
Cimon dux qui Persico bello [et] Xersis copias
|
11.1
|
pedestris simul atque navalis in ipsa Asia aput Eury-
|
|
medonta fluvium uno die vicit.
|
|
Alcibiades dux, vir genere copia opibus illustris,
|
12.1
|
qui propter detruncatos nocte Mercurios reus factus
|
|
ad Lacedaemoniorum confugit <exercitum> Pelopon-
|
|
nens bello et cum fecisset eos superiores adflic-
|
|
torum civium misertus rediit in patriam, et dux crea-
|
5
|
tus iterum victores Athenienses fecit.
|
|
Thrasybulus qui triginta magistratus Lacedae-
|
13.1
|
monios tyrannidis dominatione saevientis facta coniu-
|
|
ratione adflixit et libertatem Atheniensibus reddidit.
|
|
Conon dux qui omnes Lacedaemoniorum copias
|
14.1
|
aput Cnidum insulam cepit et imperium maris Athenis
|
|
restituit.
|
|
Dion qui octo onerariis navibus Dionysium re-
|
15.1
|
gem Siciliae centum rostratas habentem dum in Ita-
|
|
liam abest regno expulit occupatis Syracusis.
|
|
Iphicrates rei militaris peritissimus, qui arma
|
16.1
|
habiliore pondere et modo fecit.
|
|
Phocion qui vir bonus cognominatus est neque
|
17.1
|
ulla pecunia a Philippo potuit sollicitari ut ad eum
|
|
discederet; qui admonentibus amicis ut liberis suis
|
|
consuleret, 'si boni' inquit 'erunt, hic agellus eis suffi-
|
|
ciet, si mali, nihil.'
|
5
|
Chabrias dux qui gladiatoria arte pugnare mili-
|
18.1
|
tem docuit, Cypron et Naxon et omnes Asiaticas in-
|
|
sulas Athenis adiunxit, et circa Chion navali bello oc-
|
|
cidi maluit quam abiectis armis enatare.
|
|
Demetrius Phalereus <qui> vir bonus existi-
|
19.1
|
matus ob insignem iustitiam ideoque statuis CCC est
|
|
honoratus, quas ei pro libertate posuerunt in facie
|
|
publica.
|
|
Reges Macedonum
|
|
Philippus Amyntae filius primus Macedonum ob-
|
16.1.1
|
tinuit Thraciam redegitque in suam potestatem; et
|
|
cum transire in Asiam vellet, sub ipso belli apparatu
|
|
in theatro a Pausania est interfectus.
|
|
Alexander Philippi et Olympiadis filius ex urbe
|
2.1
|
Pella Macedoniae cum milibus XL militum <cum> in
|
|
Asiam transisset, Darium regem Persarum primum
|
|
aput Granicum flumen tum aput Issum Ciliciae tertio
|
|
apud Arbela tribus proeliis trecenta peditum quinqua-
|
5
|
ginta equitum duo milia falcatorum curruum vicit.
|
|
Mox regem Indorum et omnes Asiae gentes sub po-
|
|
testate<m> sua<m> redegit et nobilissimas urbes Asiae
|
|
cepit Sardes Bactra Susa Babyloniam; ubi etiam de-
|
|
functus dubium a<n> vinolentia an veneno, cum tamen
|
10
|
prius et Africam peragrasset usque ad Iovem Ammo-
|
|
nem et Oceanum primus omnium navigasset.
|
|
Philippus qui post Alexandrum [Macedoniam] sep-
|
3.1
|
timo gradu Macedoniam regnavit, invectus in Grae-
|
|
ciam cum saeve dominaretur a Sulpicio consule in
|
|
Phocide victus est, mox a Flamini<n>o in [Macedonia]
|
|
Thessalia aput Cynocephalas ubi dato obside filio
|
5
|
Demetrio regni parte multatus est.
|
|
Perses [Philippus] Philippi filius cum maximis
|
4.1
|
copiis Macedoniis et * * * cum impetum in Graeciam
|
|
fecisset, cum inanibus elephantorum simulacris a Mar-
|
|
cio consule aput Ascyridam paludem victus praeci-
|
|
pitatis in mare thesauris profugit; mox ab Aemilio
|
5
|
Paulo tota Macedonia fugatus Samothracam confugit
|
|
in asylum; unde data fide cum se Paulo commisisset,
|
|
ante currum eius in triumphum productus mox libera
|
|
custodia in Albano consenuit.
|
|
Pseudophilippus vir plebeius et degener cum
|
5.1
|
ex similitudine formae Philippi filium se persuasisset
|
|
et Macedonas in bellum excitasset, inter initia tumul-
|
|
tus comprehensus sub custodia missus est Romam;
|
|
ubi cum ex custodia aufugisset, concitata rursus Ma-
|
5
|
cedonia Thraciam bello recepit. In arce regni palu-
|
|
datus ius dixit. mox a Caecilio Metello ingenti proelio
|
|
victus cum profugisset in Thraciam, a regibus deditus
|
|
et in triumphum deportatus.
|
|
Reges [et duces] Romanorum
|
|
Romulus qui urbem condidit.
|
17.1.1
|
Numa Pompilius qui sacra constituit.
|
|
Tullus Hostilius qui Albam diruit.
|
|
Ancus Marcius qui leges plurimas tulit et Ostiam
|
|
coloniam constituit.
|
5
|
Priscus Tarquinius qui insignibus magistratus
|
|
adornavit.
|
|
Servius Tullius qui primum censum egit.
|
|
Tarquinius Superbus qui ob nimiam super-
|
|
biam regno pulsus est.
|
10
|
Clarissimi duces Romanorum
|
|
Brutus qui pro libertate publica liberos suos inter-
|
18.1.1
|
fecit.
|
|
Valerius Publicola qui propter eamdem liber-
|
2.1
|
tatem adversus Tarquinios bellum exercuit; idem ius
|
|
libertatis dando populum ampliavit.
|
|
Mallius Torquatus qui ad confirmandam ca-
|
3.1
|
strorum disciplinam filium suum interfecit.
|
|
Quinctius Cincinnatus [item Serranus] cui
|
4.1
|
aranti dictatura delata est.
|
|
Camillus qui Senonum gente deleta Gallorum in-
|
5.1
|
censam ab eis urbem restituit.
|
|
Fabî duo quorum alter una pugna Etruscos Sam-
|
6.1
|
nitas Umbros Gallosque subegit, libertinos e tribubus
|
|
repurgavit, ideoque Maximus cognominatus; alter Fa-
|
|
bius Hannibalem mora fregit ex quo Cunctator est
|
|
cognominatus.
|
5
|
Papirius Cursor: hic Samnites qui Romanos
|
7.1
|
sub iugum pugnando miserant victos ignominia pari
|
|
adfecit et a velocitate Cursor est appellatus.
|
|
Curius cum in foco rapas torreret, <legatis Sam-
|
8.1
|
nitum aurum> offerentibus 'malo' inquit 'in fictilibus
|
|
meis <esse> et aurum habentibus imperare.'
|
|
Fabricius Luscinus qui Cornelium Rufinum
|
9.1
|
consularem virum senatu amovit luxuriae et avaritiae
|
|
damnatum, quod decem pondo argenti possideret.
|
|
Claudius Marcellus qui Hannibalem primus in
|
10.1
|
Campania proelio vicit; idemque docuit in bello quo-
|
|
modo equites sine fuga cederent.
|
|
Scipiones duo; quorum alter prior Africanus qui
|
11.1
|
Hannibalem et in eo Africam debellavit; alter Scipio
|
|
minor Numantinus qui Carthaginem et Numantiam
|
|
diruendo [et] in hac Africam in illa Hispaniam fregit.
|
|
Quintus Nero qui Hannibale[m] in Apulia re-
|
12.1
|
licto venientem ab Hispania Hasdrubalem excepit co-
|
|
pia<s>que eius uno die apud Metaurum flumen devi-
|
|
cit; qui si se cum Hannibale iunxisset, dubitari non
|
|
potest paria eis populum <Romanum> facturum non
|
5
|
fuisse.
|
|
Paulus qui cum Macedoniam vicisset et Graeciam
|
13.1
|
liberasset et opulentissimum triumphum reportasset,
|
|
inter ipsos triumphi dies amissis duobus liberis pro
|
|
contione dixit gratias se agere fortunae, quod in suam
|
|
potius domum quam in rem publicam saevisset.
|
5
|
Duo Metelli; quorum alter Macedonicus devictis
|
14.1
|
Macedonibus qui Contrebiam inexpugnabilem Hispa-
|
|
niae civitatem iussis testamenta scribere et vetitis red-
|
|
ire nisi vicissent militibus occupavit; alter Numidi-
|
|
cus victa Numidia qui, cum perniciosas rei publicae
|
5
|
leges ferret Apuleius tribunus plebis totusque senatus
|
|
in eas iurasset, maluit in exilium ire quam iurare.
|
|
huius filius Pius cognominatus est, quod patrem in
|
|
exilium secutus est.
|
|
Gaius Marius qui in Africa Numidis in Gallia
|
15.1
|
Cimbris Teutonibusque superatis a caliga pervenit us-
|
|
que septimum consulatum.
|
|
Sylla qui bello civili victoria perpotitus Romanum
|
16.1
|
primus invasit imperium solusque deposuit.
|
|
Sertorius qui proscriptus a Sylla cum in exilium
|
17.1
|
profugisset, quam brevissimo tempore prope totam
|
|
Hispaniam redegit in suam potestatem et ubique ad-
|
|
versante fortuna insuperabilis fuit.
|
|
Lucullus qui Asia<ti>cae provinciae spoliis maxi-
|
18.1
|
mas opes est consecutus et aedificiorum tabellarum-
|
|
que pictarum studiosissimus fuit.
|
|
Pompeius qui Armenios sub rege Tigrane Ponti-
|
19.1
|
cos sub rege Mithridate Cilicas toto mari dominantis
|
|
intra quadrag<es>imum diem vicit et magnam partem
|
|
Asiae inter Oceanum Caspium Rubrumque <mare> vic-
|
|
toriis suis triumphisque peragravit.
|
5
|
Gaius Caesar qui Gallias Germaniasque subegit
|
20.1
|
et primus Romanorum navigavit Oceanum, in quo
|
|
Brittanniam invenit et vicit.
|
|
Iulius Caesar Augustus qui perpacatis om-
|
21.1
|
nibus provinciis exercitus toto orbe terrarum disposuit
|
|
et Romanum imperium ordinavit; post cuius conse-
|
|
crationem perpetua Caesarum dictatur<a> dominatur.
|
|
Romani qui in toga fuerunt illustres
|
|
Manius Agrippa qui dissidentem populum se-
|
19.1.1
|
natui conligavit atque conciliavit.
|
|
Appius Caecus qui pacem Pyrrhi diremit, ne
|
2.1
|
populus qui suis parere noluerat sub externis regibus
|
|
regeretur.
|
|
Tiberius Gracchus qui Scipionem Asiaticum
|
3.1
|
quamvis inimicum haberet non est passus <a> tribunis
|
|
in carcere<m> duci, quo<d> diceret nefas ibi esse Sci-
|
|
pionem ubi captivi illius adhuc alligati tenerentur.
|
|
hic est Gracchorum pater qui in tribunatu cum agra-
|
5
|
riis legibus seditiones excitarent interfecti sunt.
|
|
Decimus Brutus Callaecius qui <C.> Grac-
|
4.1
|
chum generum agrarîs legibus <re>i p<ublicae s>ta-
|
|
tum turbantem cum Opimio consule oppressit.
|
|
M. Brutus qui Pompeî partes secutus mox a Cae-
|
5.1
|
sare restitutus in mortem eius coniuravit, quod affec-
|
|
tare nomen regium videretur.
|
|
Livius Drusus qui agrarîs legibus promulgatis
|
6.1
|
summum p<opuli> Ro<mani> favorem consecutus, ne
|
|
promissa perficeret, per insidias a Philippo consule
|
|
domi suae interfectus est.
|
|
Lutatius Catulus qui Lepidum acta Syllae re-
|
7.1
|
scindere volentem admoto exercitu Italia fugavit et
|
|
solus omnium sine sanguine bellum civile confecit.
|
|
Cato Censorius qui totiens accusatus [est] quoad
|
8.1
|
vixit nocentis accusare non destitit. hic est omnium
|
|
rerum peritissimus et ut Sallustio Crispo videtur Ro-
|
|
mani generis disertissimus [Cato].
|
|
Cato Praetorius qui bello civili partes Pompei
|
9.1
|
secutus mori maluit quam superstes esse rei <publi-
|
|
cae> servienti.
|
|
Scaurus qui vetuit filium in conspectum suum
|
10.1
|
venire, quia bello Cimbrico deseruerat.
|
|
Scipio Nasica <qui> quia non rite inauguratus
|
11.1
|
consul es<se> videretur, consulatu se abdicavit et do-
|
|
mitis Dalmatis oblatum a senatu triumphum repudia-
|
|
vit statuasque quas sibi quisque in publico posuerat
|
|
in censura sua sustulit. censuit in senatu tamen Car-
|
5
|
thaginem non esse delendam; propterea optimus iu-
|
|
dicatus.
|
|
Cornelius Cettegus qui fratrem suum Cette-
|
12.1
|
gum quod cum Catilina coniurasset morte multandum
|
|
censuit.
|
|
Tullius Cicero qui in consulatu suo Catilinae
|
13.1
|
coniurationem fortissime oppressit.
|
|
Qui pro salute se optulerunt
|
|
Horatius trigeminus qui adversus Curiatios Alba-
|
20.1.1
|
norum [qui] de summo imperio dimicaverunt.
|
|
Fabii trecenti qui cum omnes patriciae stirpis es-
|
2.1
|
sent, bellum Veiens peculiariter sibi depoposcerunt.
|
|
Mucius Cordus qui[a] ignibus manus imposuit.
|
3.1
|
Horatius Cocles qui ponte rescisso Tiberis ar-
|
4.1
|
matus transiit natans.
|
|
Trecenti sub Calpurnio Flamma contra Poenos; qui
|
5.1
|
in Siciliensi saltu morte sua exercitum populi Romani
|
|
liberaverunt, ut plane CCC Lacedaemoniorum aput
|
|
Thermopylas gloriam adaequarent.
|
|
Duo Decii quorum alter Latino bello alter Sam-
|
6.1
|
nitico diis manibus se devoverunt.
|
|
Fabius pontifex qui urbe a Gallis Senonibus in-
|
7.1
|
censa se aliosque senes diis manibus devovit.
|
|
Regulus qui tormenta Carthaginiensium maluit
|
8.1
|
pati quam <ut> inutilis pax cum eis fieret aut ipse
|
|
iurisiurandi fidem falleret.
|
|
Curtius qui se in hiatu<m> terrae immisit, cum
|
9.1
|
ex oraculo quod optimum esset in urbe Romana po-
|
|
sceretur.
|
|
Spurius Postumius qui a Pontio Telesino Sam-
|
10.1
|
nitum duce sub iugum missus cum exercitu auctor
|
|
fuit rumpendi foederis seque hostibus censuit esse de-
|
|
dendum.
|
|
Gaius Metellus pontifex <qui ex> ardente[m]
|
11.1
|
templo Vestae Palladium extulit et oculos amisit.
|
|
Qui spolia opima rettulerunt
|
|
Romulus de Agrone Caeninensium rege.
|
21.1.1
|
Cossus Cornelius de Larte Tolumnio Veien-
|
|
tium rege.
|
|
Claudius Marcellus de Viridomaro rege Gal-
|
|
lorum.
|
5
|
Qui provocati ab hostibus manu contenderunt
|
|
Mallius Torquatus qui Gallo torquem detraxit
|
22.1.1
|
eumque sibi circumdedit.
|
|
Valerius Corvinus [qui] a Gallo provocatus
|
2.1
|
cum pugnaret, corvus galeam eius insedit et hostem
|
|
perturbavit.
|
|
Scipio Aemilianus cum esset legatus sub Lu-
|
3.1
|
cullo imperatore, aput Intercatiam Vaccaeorum urbem
|
|
provocatorem barbarum occidit.
|
|
Lucius Opimius sub Lutatio Catulo consule in
|
4.1
|
saltu Tridentino provocatorem Cimbrum interfecit.
|
|
<Qui magnis rebus gestis cognominati sunt>
|
|
[Qui pro Romanis gentes superaverunt]
|
|
Scipio Africanus, Scipio Numantinus, Scipio Asiati-
|
23.1.1
|
cus, Mummius Achaicus, Servilius Isauricus, Brutus
|
|
Callaecius, Paulus Macedonicus, Metellus Creticus,
|
|
Caesar German<ic>us, Caesar Dacicus.
|
|
Quot illustres Scipiones [qui magnis rebus gestis
|
|
cognominati sunt]
|
|
Scipio magnus Africanus qui vicit Hannibalem.
|
24.1.1
|
Scipio minor Numantinus qui Numantiam et
|
|
Carthaginem diruit.
|
|
Scipio Asiaticus qui de Antiocho triumphavit.
|
|
Scipio Nasica qui a senatu vir optimus est iudi-
|
5
|
catus.
|
|
Scipio qui occiso Pompeio partes restituit et victus
|
|
se interfecit.
|
|
Secessiones plebis a patribus fuerunt quattuor:
|
25.1.1
|
prima secessio propter impotentiam faeneratorum,
|
|
cum in <sacrum> montem plebs armata secessit; se-
|
2.1
|
cunda propter impotentiam decemvirum, cum inter-
|
|
fecta filia sua Virginius Appium et totam eius fac-
|
|
tionem in Aventino monte circumvenit effecitque ut
|
|
abdicato magistratu accusati atque dampnati variis
|
5
|
suppliciis punirentur; tertia propter matrimonia ple-
|
3.1
|
bei ne patriciis nuberent, quam Canuleius concitavit
|
|
in monte Ianiculo; quarta secessio in foro propter
|
4.1
|
magistratus ut plebei consules fierent, quam Sulpicius
|
|
Stolo concitavit.
|
|
Seditiones in urbe quattuor: Prima seditio Ti-
|
26.1.1
|
beri Gracchi quem de iudiciariis et agrariis legibus
|
|
statum civitatis moventem Scipio Nasica facta manu
|
|
in Capitolio oppressit; secunda seditio <C.> Gracchi
|
2.1
|
fratris eius quem ob similes largitiones novos motus
|
|
excitantem Opimius consul cum Decimo Bruto Cal-
|
|
laecio socero eius convocatis ad pilleum servis in
|
|
Aventino monte oppressit; tertia seditio Apulei Sa-
|
3.1
|
turnini tribuni plebis et Glauciae consulis, quos comi-
|
|
tia in campo caedibus perturbantes Marius in Capi-
|
|
tolium persecutus obsedit, et conficiendos fustibus
|
|
saxisque curavit; quarta seditio fuit Livi Drusi et
|
4.1
|
Quinti Caepionis cum ille senatum <hic> equestrem
|
|
ordinem adsereret; praecipua tamen ad motus exci-
|
|
tandos fuit causa, quod Drusus civitatem omnibus
|
|
Italicis pollicebatur, sed tum a Philippo consule in
|
5
|
domo sua interfectus.
|
|
Qui adversus patriam nefaria ini<e>re consilia
|
|
Coriolanus ob asperiorem annonam in exilium
|
27.1.1
|
actus Vulscorum exercitu admoto patriam expugnare
|
|
voluit, sed Veturiae matris precibus victus tum ab
|
|
exercitu suo confossus est.
|
|
[Marcus] Maelius frumentaria largitione cum <af-
|
2.1
|
fectare regnum> videretur, iussu Quinctî Cincinnati
|
|
dictatoris a magistro equitum in rostris occisus est.
|
|
Spurius cum agrariis legibus factione<m et> do-
|
3.1
|
minationem pararet, * * *
|
|
Manlius Capitolinus cum pecunia conturba-
|
4.1
|
tores liberaret, suspectus regni affectati de Tarpeio
|
|
saxo praecipitatus est.
|
|
Catilina cum in caedem senatus in incendium
|
5.1
|
urbis in direptionem aerarii coniurasset et in id faci-
|
|
nus Allobrogas sollicitasset, a Cicerone in senatu ac-
|
|
cusatus, ab Antonio in Apulia debellatus est.
|
|
Populus Romanus cum quibus gentibus bella conseruit
|
|
et quibus de causis
|
|
Populus Romanus sub Romulo pugnavit cum Sa-
|
28.1.1
|
binis †prius propter virgines raptas; sub Tullo cum
|
|
Albanis * * *
|
|
Pontius Telesinus dux Samnitum qui ad Cau-
|
2.1
|
dinas Furculas Romanos sub iugum misit.
|
|
Pyrrhus rex Epirotarum qui pro Tarentinis bel-
|
3.1
|
lum cum Romanis gessit vastataque Campania ad vi-
|
|
cesimum ab urbe <lapidem> pervenit; mox a Curio
|
|
et Fabricio victus in patriam concessit, et cum
|
|
Achaiam armis sub se redegisset, Macedoniam quo-
|
5
|
que Antigono regi eripuit, sed dum Argos expugnat
|
|
occisus est. omnium Graecorum sapientissimus et mili-
|
|
taris disciplinae peri<ti>ssimus fuit.
|
|
Hannibal qui novem annorum patrem in Hispa-
|
4.1
|
niam secutus, minor annorum XXV imperator factus
|
|
triennio in Hispania vicit, et <cum> eversione Sagunti
|
|
rupto foedere per Pyrenaeum et Alpes in Italiam ve-
|
|
nisset, Scipionem <aput> Ticinum Tiberium Clau-
|
5
|
dium aput Trebiam Flaminium aput Trasimennum
|
|
Paulum et Varronem aput Cannas Gracchum in Lu-
|
|
cania Marcellum in Campania superavit. * * *
|
|
Status populi Romani quas commutationes habuit
|
|
Populus Romanus primum sub regibus fuit; deinde
|
29.1.1
|
propter superbiam Tarquinî et inlatum Lucretiae
|
|
stuprum expulsis regibus tutelam sui consulibus prae-
|
|
toribus tribunis plebis commisit. deinde tribunicîs se-
|
2.1
|
ditionibus agitatus abdicatis omnibus magistratibus
|
|
decemviros legum ferendarum et rei publicae consti-
|
|
tuendae causa paravit. horum quoque dominationem
|
3.1
|
et libidinem detestatus rursus ad consules rediit, do-
|
|
nec exortis bellis civilibus inter Caesarem et Pom-
|
|
peium et oppressa per vim libertate sub unius Cae-
|
|
saris potestatem redacta sunt omnia. ex eo perpetua
|
5
|
Caesarum dictatura dominatur.
|
|
Initium regni Mithridatis
|
|
Cyrus rex Persarum primus imperium Medis ad-
|
30.1.1
|
emit; duos filios reliquit Cambysen et Smerden. ho-
|
|
rum Cambyses defuncto patre quod maior esset <rex
|
|
factus> Smerden in solio sedentem capite caelum pul-
|
|
sare <somniavit> <et> occidendum eum curavit; ipse
|
5
|
[et] deinde revertens ab Aethiopia rebus per <famem>
|
|
fractis cum in Aegyptum <Memphin> venisset inco-
|
|
lasque eius loci laetantes advertisset, ratus [est] illos
|
|
adversis suis insultare Apin in femine vulneravit eo-
|
|
demque ictu occidit. interim magus quidam Smerdes
|
2.1
|
Patibiatae frater abutens nomine ex formae similitu-
|
|
dine filium se Cyri professus [est] regnum Persicum
|
|
invaserat. quod ubi <Camby>si nuntiatum est, regredi
|
|
in patriam maturans oblitus est gladium quo Apin
|
5
|
interfecerat vaginae reddere; quod cum conaretur effi-
|
|
cere, femen suum vulneravit et eam partem qua Apin
|
|
vulneraverat; ex eodem vulnere in paucis diebus obiit.
|
|
de cuius morte postquam certior nuntius ad Persas
|
3.1
|
venit, Potanes Phaedymam filiam suam quacum Smer-
|
|
des consuetudinem habebat edocuit, ut cum ille sopi-
|
|
tus esset utrum aures tectas com[it]is haberet peri-
|
|
clitaretur; sciebat enim a Cyro Smerdi mago adem-
|
5
|
tas aures. illa falsum esse Smerden confirmavit. tunc
|
4.1
|
septem nobilissimi Persae inter se coniuraverunt; eo-
|
|
rum nomina haec sunt: Potanes Hydarnes Aspathines
|
|
Saphernes Megaboius Gobries Darius. deinde mago
|
|
Smerde interfecto constituerunt uti excepto posthac
|
5
|
Potane ex illis regnaret cuius equus primus in loco
|
|
quem delegissent hinnisset. tunc Hiberes agaso Darî
|
5.1
|
equum domini ad locum praedictum duxit; ille alio
|
|
loco abscondit * * * tunc equus Darii magnum hinni-
|
|
tum dedit. ita Darius regnum optinuit; a quo Arta-
|
|
bazes originem ducit, quem conditorem regni Mithri-
|
5
|
datis fuisse confirmat Sallustius Crispus.
|
|
Reges Parthorum
|
|
Seleucus Alexandri Macedonis amicus; cuius post
|
31.1.1
|
mortem ab Arrhida<eo> fratre eius iussus Babylonem
|
|
optinere finitimos sub se redegit (unde Nicator est ap-
|
|
pellatus) et tres validissimas urbes constituit Antiochiam
|
|
Seleuciam Laodiciam.
|
5
|
Arsaces forma et virtute praecipuus, cuius posteri
|
2.1
|
Arsacidae cognominati sunt; qui pacem cum Sylla im-
|
|
peratore fecit.
|
|
Orodes qui foedus cum Cn. Pompeio percussit
|
3.1
|
<et> Crassum cum legionibus aput Carrhas funesta
|
|
clade delevit.
|
|
Pacorus qui filium suum eiusdem nominis misit
|
4.1
|
in Syriam, ut Romanas provincias popularetur, atque
|
|
ipse a Ventidio legato Iulii Caesaris occisus est.
|
|
Reges Cappadociae et Armeniae
|
|
Tigranes qui iam
|
32.1.1
|
* * *
|
s1
|
scriptus est.
|
2
|
qui tertio Punico bello perdo-
|
s2
|
muit sub Mancino consule
|
|
et Scipione Aemiliano
|
|
Bellus rex Arme-
|
2.1
|
* * *
|
s1
|
niae * * *
|
2
|
qui cum impetum in Grae-
|
s2
|
ciam fecisset et Pythî Apol-
|
|
linis templum incendisset,
|
|
tempestate et frigore exer-
|
|
citum amisit.
|
|
* * *
|
3.1
|
Polycrates
|
s1
|
rex Cappadociae qui som-
|
2
|
niavit solem et lunam uri.
|
|
qui a praefecto Darî regis
|
s3
|
occisus est.
|
|
* * *
|
4.1
|
Epaminon<das>
|
s1
|
eius filius rex * * *
|
2
|
qui Thebas Graecorum * * *
|
s2
|
pugnando vicit.
|
5.1
|
Periandrus
|
s1
|
* * * rex * * *
|
2
|
qui Corinthi regnavit.
|
s2
|
omnia terra et mari Roma-
|
3
|
nis subiugavit.
|
6.1
|
Ti<m>oleon qui Co-
|
s1
|
rinthi fratrem suum regnan-
|
|
* * *
|
3
|
tem interfecit; idem et Dio-
|
s3
|
nysium
|
|
Syriae regem
|
5
|
expulit neque ipse ab
|
s5
|
* * *
|
6
|
offerentibus regnum ac-
|
s6
|
cepit, sed arcem quoque
|
|
demolitus est. Hic cum con-
|
|
vitia mala audiret ait: tota
|
|