LIBER IV
|
|
Diem ferme circa medium, cum iam flagrantia
|
4.1.1
|
solis caleretur, in pago quodam apud notos ac fami-
|
|
liares latronibus senes deuertimus. Sic enim primus
|
|
aditus et sermo prolixus et oscula mutua quamuis
|
|
asino sentire praestabant. Nam et rebus eos qui-
|
5
|
busdam dorso meo depromptis munerabantur et se-
|
|
cretis gannitibus quod essent latrocinio partae uide-
|
|
bantur indicare. Iamque nos omni sarcina leuatos in
|
|
pratum proximum passim libero pastui tradidere.
|
|
Nec me cum asino uel equo meo conpascuus coetus
|
10
|
attinere potuit adhuc insolitum alioquin prandere fae-
|
|
num, sed plane pone stabulum prospectum hortulum
|
|
iam fame perditus fidenter inuado, et quamuis crudis
|
|
holeribus adfatim tamen uentrem sagino, deosque
|
|
comprecatus omnes cuncta prospectabam loca, sicubi
|
15
|
forte conterminis in hortulis candens repperirem rosa-
|
|
rium. Nam et ipsa solitudo iam mihi bonam fiduciam
|
|
tribuebat, si deuius et frutectis absconditus sumpto
|
|
remedio de iumenti quadripedis incuruo gradu rur-
|
|
sum erectus in hominem inspectante nullo resurgerem.
|
20
|
Ergo igitur cum in isto cogitationis salo fluc-
|
2.1
|
tuarem, aliquanto longius uideo frondosi nemoris con-
|
|
uallem umbrosam, cuius inter uarias herbulas et lae-
|
|
tissima uirecta fulgentium rosarum mineus color re-
|
|
nidebat. Iamque apud mea non usquequaque ferina
|
5
|
praecordia Veneris et Gratiarum lucum illum arbi-
|
|
trabar, cuius inter opaca secreta floris genialis regius
|
|
nitor relucebat. Tunc inuocato hilaro atque prospero
|
|
Euentu cursu me concito proripio, ut hercule ipse
|
|
sentirem non asinum me uerum etiam equum curru-
|
10
|
lem nimio uelocitatis effectum. Sed agilis atque prae-
|
|
clarus ille conatus fortunae meae scaeuitatem anteire
|
|
non potuit. Iam enim loco proximus non illas rosas
|
|
teneras et amoenas, madidas diuini roris et nectaris,
|
|
quas rubi felices beatae spinae generant, ac ne conual-
|
15
|
lem quidem usquam nisi tantum ripae fluuialis mar-
|
|
ginem densis arboribus septam uideo. Hae arbores in
|
|
lauri faciem prolixe foliatae pariunt in <odori> modum
|
|
floris [inodori] porrectos caliculos modice punicantes,
|
|
quos equidem fraglantis minime rurestri uocabulo
|
20
|
uulgus indoctum rosas laureas appellant quarumque
|
|
cuncto pecori cibus letalis est.
|
|
Talibus fatis implicitus etiam ipsam salutem
|
3.1
|
recusans sponte illud uenenum rosarium sumere ges-
|
|
tiebam. Sed dum cunctanter accedo decerpere, iuue-
|
|
nis quidam, ut mihi uidebatur, hortulanus, cuius om-
|
|
nia prorsus holera uastaueram, tanto damno cognito
|
5
|
cum grandi baculo furens decurrit adreptumque me to-
|
|
tum plagis obtundit adusque uitae ipsius periculum,
|
|
nisi tandem sapienter alioquin ipse mihi tulissem auxi-
|
|
lium. Nam lumbis eleuatis in altum, pedum posterio-
|
|
rum calcibus iactatis in eum crebriter, iam mulcato
|
10
|
grauiter atque iacente contra procliue montis attigui
|
|
fuga me liberaui. Sed ilico mulier quaepiam, uxor eius
|
|
scilicet, simul eum prostratum et semianimem ex edito
|
|
despexit, ululabili cum plangore ad eum statim prosi-
|
|
lit, ut sui uidelicet miseratione mihi praesens crearet
|
15
|
exitium. Cuncti enim pagani fletibus eius exciti sta-
|
|
tim conclamant canes atque ad me laniandum rabie
|
|
perciti ferrent impetum passim cohortantur. Tunc
|
|
igitur procul dubio iam morti proximus, cum uiderem
|
|
canes et modo magnos et numero multos et ursis ac
|
20
|
leonibus ad conpugnandum idoneos in me conuocatos
|
|
exasperari, e re nata capto consilio fugam desino ac
|
|
me retrorsus celeri gradu rursum in stabulum quo
|
|
deuerteramus recipio. At illi canibus iam aegre cohi-
|
|
bitis adreptum me loro quam ualido ad ansulam
|
25
|
quandam destinatum rursum caedendo confecissent
|
|
profecto, nisi dolore plagarum aluus artata cru-
|
|
disque illis oleribus abundans et lubrico fluxu saucia
|
|
fimo fistulatim excusso quosdam extremi liquoris
|
|
aspergine alios putore nidoris faetidi a meis iam quas-
|
30
|
sis scapulis abegisset.
|
|
Nec mora, cum iam in meridiem prono iubare
|
4.1
|
rursum nos ac praecipue me longe grauius onustum
|
|
producunt illi latrones stabulo. Iamque confecta
|
|
bona parte itineris et uiae spatio defectus et sarcinae
|
|
pondere depressus ictibusque fustium fatigatus atque
|
5
|
etiam ungulis extritis iam claudus et titubans riuu-
|
|
lum quendam serpentis leniter aquae propter insis-
|
|
tens subtilem occasionem feliciter nactus cogitabam
|
|
totum memet flexis scite cruribus pronum abicere,
|
|
certus atque obstinatus nullis uerberibus ad ingre-
|
10
|
diundum exsurgere, immo etiam paratus non fusti
|
|
tantum <percussus> sed machaera perfossus occum-
|
|
bere. Rebar enim iam me prorsus exanimatum ac de-
|
|
bilem mereri causariam missionem, certe latrones par-
|
|
tim inpatientia morae partim studio festinatae fugae
|
15
|
dorsi mei sarcinam duobus ceteris iumentis distribu-
|
|
turos meque in altioris uindictae uicem lupis et uultu-
|
|
riis praedam relicturos.
|
|
Sed tam bellum consilium
|
5.1
|
meum praeuertit sors deterrima. Namque ille alius
|
|
asinus diuinato et antecapto meo cogitatu statim se
|
|
mentita lassitudine cum rebus totis offudit, iacensque
|
|
in <modum> mortui non fustibus non stimulis ac ne
|
5
|
cauda et auribus cruribusque undique uersum eleua-
|
|
tis temptauit exsurgere, quoad tandem postumae
|
|
spei fatigati secumque conlocuti, ne tam diu mortuo
|
|
immo uero lapideo asino seruientes fugam moraren-
|
|
tur, sarcinis eius mihi equoque distributis destricto
|
10
|
gladio poplites eius totos amputant, ac paululum a
|
|
uia retractum per altissimum praeceps in uallem
|
|
proximam etiam nunc spirantem praecipitant. Tunc
|
|
ego miseri commilitonis fortunam cogitans statui iam
|
|
dolis abiectis et fraudibus asinum me bonae frugi do-
|
15
|
minis exhibere. Nam et secum eos animaduerteram
|
|
conloquentes quod in proximo nobis esset habenda
|
|
mansio et totius uiae finis quieta eorumque esset
|
|
sedes illa et habitatio. Clementi denique transmisso
|
|
cliuulo peruenimus ad locum destinatum, ubi rebus
|
20
|
totis exsolutis atque intus conditis iam pondere libe-
|
|
ratus lassitudinem uice lauacri puluereis uolutatibus
|
|
digerebam.
|
|
Res ac tempus ipsum locorum speluncaeque
|
6.1
|
<quam> illi latrones inhabitabant descriptionem expo-
|
|
nere flagitat. Nam et meum simul periclitabor inge-
|
|
nium, et faxo uos quoque an mente etiam sensuque
|
|
fuerim asinus sedulo sentiatis. Mons horridus sil-
|
5
|
uestribusque frondibus umbrosus et in primis altus
|
|
fuit. Huius per obliqua deuexa, qua saxis asperrimis
|
|
et ob id inaccessis cingitur, conualles lacunosae
|
|
cauaeque nimium spinetis aggeratae et quaqua uer-
|
|
sus repositae naturalem tutelam praebentes ambie-
|
10
|
bant. De summo uertice fons affluens bullis ingenti-
|
|
bus scaturribat perque prona delapsus euomebat un-
|
|
das argenteas iamque riuulis pluribus dispersus ac
|
|
ualles illas agminibus stagnantibus inrigans in mo-
|
|
dum stipati maris uel ignaui fluminis cuncta cohibe-
|
15
|
bat. Insurgit speluncae, qua margines montanae de-
|
|
sinunt, turris ardua; caulae firmae solidis cratibus,
|
|
ouili stabulationi commodae, porrectis undique late-
|
|
ribus ante fores exigui tramitis uice structi parietis
|
|
attenduntur. Ea tu bono certe meo periculo latro-
|
20
|
num dixeris atria. Nec iuxta quicquam quam parua
|
|
casula cannulis temere contecta, qua speculatores e
|
|
numero latronum, ut postea comperi, sorte ducti noc-
|
|
tibus excubabant.
|
|
Ibi cum singuli derepsissent stipatis artubus,
|
7.1
|
nobis ante ipsas fores loro ualido destinatis anum
|
|
quandam curuatam graui senio, cui soli salus atque
|
|
tutela tot numero iuuenum commissa uidebatur, sic
|
|
infesti compellant: 'Etiamne tu, busti cadauer extre-
|
5
|
mum et uitae dedecus primum et Orci fastidium so-
|
|
lum, sic nobis otiosa domi residens lusitabis nec nos-
|
|
tris tam magnis tamque periculosis laboribus sola-
|
|
cium de tam sera refectione tribues? Quae diebus ac
|
|
noctibus nil quicquam rei quam merum saeuienti
|
10
|
uentri tuo soles auiditer ingurgitare.'
|
|
Tremens ad haec et stridenti uocula pauida sic
|
|
anus: 'At uobis, fortissimi fidelissimique mei sospita-
|
|
tores iuuenes, adfatim cuncta suaui sapore percocta
|
|
pulmenta praesto sunt, panis numerosus uinum
|
15
|
probe calicibus ecfricatis affluenter immissum et ex
|
|
more calida tumultuario lauacro uestro praeparata.'
|
|
In fine sermonis huius statim sese deuestiunt nu-
|
|
datique et flammae largissimae uapore recreati cali-
|
|
daque perfusi et oleo peruncti mensas dapibus largi-
|
20
|
ter instructas accumbunt.
|
|
Commodum cubue-
|
8.1
|
rant et ecce quidam longe plures numero iuuenes
|
|
adueniunt alii, quos incunctanter adaeque latrones ar-
|
|
bitrarere. Nam et ipsi praedas aureorum argentario-
|
|
rumque nummorum ac uasculorum uestisque sericae
|
5
|
et intextae filis aureis inuehebant. Hi simili lauacro
|
|
refoti inter toros sociorum sese reponunt, tunc sorte
|
|
ducti ministerium faciunt. Estur ac potatur incon-
|
|
dite, pulmentis aceruatim, panibus aggeratim, pocu-
|
|
lis agminatim ingestis. Clamore ludunt, strepitu can-
|
10
|
tilant, conuiciis iocantur, ac iam cetera semiferis La-
|
|
pithis [tebcinibus] Centaurisque <semihominibus> si-
|
|
milia. Tunc inter eos unus, qui robore ceteros anti-
|
|
stabat: 'Nos quidem,' inquit '<qui> Milonis Hypatini
|
|
domum fortiter expugnauimus, praeter tantam fortu-
|
15
|
nae copiam, quam nostra uirtute nacti sumus, et in-
|
|
columi numero castra nostra petiuimus et, si quid ad
|
|
rem facit, octo pedibus auctiores remeauimus. At
|
|
uos, qui Boeotias urbes adpetistis, ipso duce uestro
|
|
fortissimo Lamacho deminuti debilem numerum re-
|
20
|
duxistis, cuius salutem merito sarcinis istis quas
|
|
aduexistis omnibus antetulerim. Sed illum quidem
|
|
utcumque nimia uirtus sua peremit; inter inclitos
|
|
reges ac duces proeliorum tanti uiri memoria celebra-
|
|
bitur. Enim uos bonae frugi latrones inter furta par-
|
25
|
ua atque seruilia timidule per balneas et aniles cel-
|
|
lulas reptantes scrutariam facitis.'
|
|
Suscipit unus ex illo posteriore numero:
|
9.1
|
'Tune solus ignoras longe faciliores ad expugnandum
|
|
domus esse maiores? Quippe quod, licet numerosa
|
|
familia latis deuersetur aedibus, tamen quisque ma-
|
|
gis suae saluti quam domini consulat opibus. Frugi
|
5
|
autem et solitarii homines fortunam paruam uel certe
|
|
satis amplam dissimulanter obtectam protegunt
|
|
acrius et sanguinis sui periculo muniunt. Res ipsa de-
|
|
nique fidem sermoni meo dabit. Vix enim Thebas
|
|
heptapylos accessimus: quod est huic disciplinae pri-
|
10
|
marium studium, [sed dum] sedulo fortunas inquire-
|
|
bamus popularium; nec nos denique latuit Chryseros
|
|
quidam nummularius copiosae pecuniae dominus, qui
|
|
metu officiorum ac munerum publicorum magnis ar-
|
|
tibus magnam dissimulabat opulentiam. Denique
|
15
|
solus ac solitarius parua sed satis munita domuncula
|
|
contentus, pannosus alioquin ac sordidus, aureos
|
|
folles incubabat. Ergo placuit ad hunc primum fer-
|
|
remus aditum, ut contempta pugna manus unicae
|
|
nullo negotio cunctis opibus otiose potiremur.
|
20
|
Nec mora, cum noctis initio foribus eius praesto-
|
10.1
|
lamur, quas neque subleuare neque dimouere ac ne per-
|
|
fringere quidem nobis uidebatur, ne ualuarum sonus
|
|
cunctam uiciniam nostro suscitaret exitio. Tunc ita-
|
|
que sublimis ille uexillarius noster Lamachus spec-
|
5
|
tatae uirtutis suae fiducia, qua clauis immittendae
|
|
foramen patebat, sensim inmissa manu claustrum
|
|
euellere gestiebat. Sed dudum scilicet omnium bipe-
|
|
dum nequissimus Chryseros uigilans et singula rerum
|
|
sentiens lenem gradum et obnixum silentium tolerans
|
10
|
paulatim adrepit, grandique clauo manum ducis nos-
|
|
tri repente nisu fortissimo ad ostii tabulam officit et
|
|
exitiabili nexu patibulatum relinquens gurgustioli sui
|
|
tectum ascendit, atque inde contentissima uoce cla-
|
|
mitans rogansque uicinos et unum quemque proprio
|
15
|
nomine ciens et salutis communis admonens diffamat
|
|
incendio repentino domum suam possideri. Sic unus
|
|
quisque proximi periculi confinio territus suppetia-
|
|
tum decurrunt anxii.
|
|
Tunc nos in ancipiti periculo constituti uel op-
|
11.1
|
primendi nostri uel deserendi socii remedium e re nata
|
|
ualidum eo uolente comminiscimus. Antesignani nos-
|
|
tri partem, qua manus umerum subit, ictu per articu-
|
|
lum medium temperato prorsus abscidimus, atque ibi
|
5
|
brachio relicto, multis laciniis offulto uulnere ne stil-
|
|
lae sanguinis uestigium proderent, ceterum Lamachum
|
|
raptim reportamus. Ac dum trepidi religionis urgue-
|
|
mur graui tumultu et instantis periculi metu terremur
|
|
ad fugam nec uel sequi propere uel remanere tuto po-
|
10
|
test uir sublimis animi uirtutisque praecipuus, multis
|
|
nos adfatibus multisque precibus querens adhortatur
|
|
per dexteram Martis per fidem sacramenti bonum
|
|
commilitonem cruciatu simul et captiuitate liberare-
|
|
mus. Cur enim manui, quae rapere et iugulare sola
|
15
|
posset, fortem latronem superuiuere? Sat se beatum
|
|
qui manu socia uolens occumberet. Cumque nulli nos-
|
|
trum spontale parricidium suadens persuadere posset,
|
|
manu reliqua sumptum gladium suum diuque deoscu-
|
|
latum per medium pectus ictu fortissimo transadigit.
|
20
|
Tunc nos magnanimi ducis uigore uenerato corpus
|
|
reliquum ueste lintea diligenter conuolutum mari ce-
|
|
landum commisimus. Et nunc iacet noster Lamachus
|
|
elemento toto sepultus.
|
|
Et ille quidem dignum uirtutibus suis uitae
|
12.1
|
terminum posuit. Enim uero Alcimus sollertibus coep-
|
|
tis eo saeuum Fortunae nutum non potuit adducere.
|
|
Qui cum dormientis anus perfracto tuguriolo con-
|
|
scendisset cubiculum superius iamque protinus obli-
|
5
|
sis faucibus interstinguere eam debuisset, prius ma-
|
|
luit rerum singula per latiorem fenestram forinsecus
|
|
nobis scilicet rapienda dispergere. Cumque iam
|
|
cuncta rerum nauiter emolitus nec toro quidem ani-
|
|
culae quiescentis parcere uellet eaque lectulo suo
|
10
|
deuoluta uestem stragulam subductam scilicet iactare
|
|
similiter destinaret, genibus eius profusa sic nequis-
|
|
sima illa deprecatur: "Quid, oro, fili, paupertinas
|
|
pannosasque resculas miserrimae anus donas uicinis
|
|
diuitibus, quorum haec fenestra domum prospicit?"
|
15
|
Quo sermone callido deceptus astu et uera quae
|
|
dicta sunt credens Alcimus, uerens scilicet ne et ea
|
|
quae prius miserat quaeque postea missurus foret non
|
|
sociis suis sed in alienos lares iam certus erroris abi-
|
|
ceret, suspendit se fenestra sagaciter perspecturus
|
20
|
omnia, praesertim domus attiguae, quam dixerat illa,
|
|
fortunas arbitraturus. Quod eum strenue quidem set
|
|
satis inprouide conantem senile illud facinus quan-
|
|
quam inualido repentino tamen et inopinato pulsu
|
|
nutantem ac pendulum et in prospectu alioquin atto-
|
25
|
nitum praeceps inegit. Qui praeter altitudinem ni-
|
|
miam super quendam etiam uastissimum lapidem
|
|
propter iacentem decidens perfracta diffissaque crate
|
|
costarum riuos sanguinis uomens imitus narratisque
|
|
nobis quae gesta sunt non diu cruciatus uitam euasit.
|
30
|
Quem prioris exemplo sepulturae traditum bonum
|
|
secutorem Lamacho dedimus.
|
|
Tunc orbitatis duplici plaga petiti iamque
|
13.1
|
Thebanis conatibus abnuentes Plataeas proximam
|
|
conscendimus ciuitatem. Ibi famam celebrem super
|
|
quodam Demochare munus edituro gladiatorium de-
|
|
prehendimus. Nam uir et genere primarius et opibus
|
5
|
plurimus et liberalitate praecipuus digno fortunae
|
|
suae splendore publicas uoluptates instruebat. Quis
|
|
tantus ingenii, quis facundiae, qui singulas species
|
|
apparatus multiiugi uerbis idoneis posset explicare?
|
|
Gladiatores isti famosae manus, uenatores illi pro-
|
10
|
batae pernicitatis, alibi noxii perdita securitate suis
|
|
epulis bestiarum saginas instruentes; confixilis ma-
|
|
chinae sublicae, turres structae tabularum nexibus ad
|
|
instar circumforaneae domus, florida pictura decora
|
|
futurae uenationis receptacula. Qui praeterea nume-
|
15
|
rus, quae facies ferarum! Nam praecipuo studio foris
|
|
etiam aduexerat generosa illa damnatorum capitum
|
|
funera. Sed praeter ceteram speciosi muneris supel-
|
|
lectilem totis utcumque patrimonii uiribus immanis
|
|
ursae comparabat numerum copiosum. Nam praeter
|
20
|
domesticis uenationibus captas, praeter largis emp-
|
|
tionibus partas, amicorum etiam donationibus uariis
|
|
certatim oblatas tutela sumptuosa sollicite nutriebat.
|
|
Nec ille tam clarus tamque splendidus publi-
|
14.1
|
cae uoluptatis apparatus Inuidiae noxios effugit ocu-
|
|
los. Nam diutina captiuitate fatigatae simul et aestiua
|
|
flagrantia maceratae, pigra etiam sessione languidae,
|
|
repentina correptae pestilentia paene ad nullum re-
|
5
|
diuere numerum. Passim per plateas plurimas cer-
|
|
neres iacere semiuiuorum corporum ferina naufragia.
|
|
Tunc uulgus ignobile, quos inculta pauperies sine
|
|
dilectu ciborum tenuato uentri cogit sordentia sup-
|
|
plementa et dapes gratuitas conquirere, passim ia-
|
10
|
centes epulas accurrunt.
|
|
Tunc e re nata suptile consilium ego iste Eu-
|
|
bulus tale comminiscimur. Vnam, quae ceteris sar-
|
|
cina corporis praeualebat, quasi cibo parandam por-
|
|
tamus ad nostrum receptaculum, eiusque probe nu-
|
15
|
datum carnibus corium seruatis sollerter totis ungui-
|
|
bus, ipso etiam bestiae capite adusque confinium
|
|
ceruicis solido relicto, tergus omne rasura studiosa
|
|
tenuamus et minuto cinere perspersum soli siccandum
|
|
tradimus. Ac dum caelestis uaporis flammis examur-
|
20
|
gatur, nos interdum pulpis eius ualenter saginantes
|
|
sic instanti militiae disponimus sacramentum, ut
|
|
unus e numero nostro, non qui corporis adeo sed animi
|
|
robore ceteris antistaret, atque is in primis uolunta-
|
|
rius, pelle illa contectus ursae subiret effigiem do-
|
25
|
mumque Democharis inlatus per opportuna noctis si-
|
|
lentia nobis ianuae faciles praestaret aditus.
|
|
Nec paucos fortissimi collegii sollers species
|
15.1
|
ad munus obeundum adrexerat. Quorum prae ceteris
|
|
Thrasyleon factionis optione delectus ancipitis machi-
|
|
nae subiuit aleam, iamque habili corio et mollitie trac-
|
|
tabili uultu sereno sese recondit. Tunc tenui sarci-
|
5
|
mine summas oras eius adaequamus et iuncturae ri-
|
|
mam, licet gracilem, setae circumfluentis densitate
|
|
saepimus. Ad ipsum confinium gulae, qua ceruix
|
|
bestiae fuerat execta, Thrasyleonis caput subire co-
|
|
gimus, paruisque respiratui <et obtutui> circa nares et
|
10
|
oculos datis foraminibus fortissimum socium nostrum
|
|
prorsus bestiam factum inmittimus caueae modico
|
|
praestinatae pretio, quam constanti uigore festinus
|
|
inrepsit ipse.
|
|
Ad hunc modum prioribus inchoatis sic <ad> reli-
|
15
|
qua fallaciae pergimus.
|
|
Sciscitati nomen cuius-
|
16.1
|
dam Nicanoris, qui genere Thracio proditus ius amici-
|
|
tiae summum cum illo Demochare colebat, litteras
|
|
adfingimus, ut uenationis suae primitias bonus ami-
|
|
cus uideretur ornando muneri dedicasse. Iamque
|
5
|
prouecta uespera abusi praesidio tenebrarum Thrasy-
|
|
leonis caueam Demochari cum litteris illis adulteri-
|
|
nis offerimus; qui miratus bestiae magnitudinem
|
|
suique contubernalis opportuna liberalitate laetatus
|
|
iubet nobis protinus gaudii sui <ut ipse habebat> ge-
|
10
|
rulis decem aureos [ut ipse habebat] e suis loculis
|
|
adnumerari. Tunc, ut nouitas consueuit ad repenti-
|
|
nas uisiones animos hominum pellicere, multi numero
|
|
mirabundi bestiam confluebant, quorum satis callen-
|
|
ter curiosos aspectus Thrasyleon noster impetu mi-
|
15
|
naci frequenter inhibebat; consonaque ciuium uoce
|
|
satis felix ac beatus Demochares ille saepe celebra-
|
|
tus, quod post tantam cladem ferarum nouo prouentu
|
|
quoquo modo fortunae resisteret, iubet noualibus suis
|
|
confestim bestiam [iret iubet] summa cum diligentia
|
20
|
reportari. Sed suscipiens ego:
|
|
"Caueas," inquam "domine, fraglantia solis
|
17.1
|
et itineris spatio fatigatam coetui multarum et, ut
|
|
audio, non recte ualentium committere ferarum.
|
|
Quin potius domus tuae patulum ac perflabilem lo-
|
|
cum immo et lacu aliquoi conterminum refrigeran-
|
5
|
temque prospicis? An ignoras hoc genus bestiae lucos
|
|
consitos et specus roridos et fontes amoenos semper
|
|
incubare?"
|
|
Talibus monitis Demochares perterritus nume-
|
|
rumque perditarum secum recensens non difficulter
|
10
|
adsensus ut ex arbitrio nostro caueam locaremus fa-
|
|
cile permisit. "Sed et nos" inquam "ipsi parati su-
|
|
mus hic ibidem pro cauea ista excubare noctes, ut
|
|
aestus et uexationis incommodo bestiae fatigatae et
|
|
cibum tempestiuum et potum solitum accuratius offe-
|
15
|
ramus."
|
|
"Nihil indigemus labore isto uestro," respondit
|
|
ille "iam paene tota familia per diutinam consuetu-
|
|
dinem nutriendis ursis exercitata est."
|
|
Post haec ualefacto discessimus et portam
|
18.1
|
ciuitatis egressi monumentum quoddam conspicamur
|
|
procul a uia remoto et abdito loco positum. Ibi capu-
|
|
los carie et uetustate semitectos, quis inhabitabant
|
|
puluerei et iam cinerosi mortui, passim ad futurae
|
5
|
praedae receptacula reseramus, et ex disciplina sec-
|
|
tae seruato noctis inlunio tempore, quo somnus
|
|
obuius impetu primo corda mortalium ualidius inua-
|
|
dit ac premit, cohortem nostram gladiis armatam
|
|
ante ipsas fores Democharis uelut expilationis uadi-
|
10
|
monium sistimus. Nec setius Thrasyleon examussim
|
|
capto noctis latrocinali momento prorepit cauea sta-
|
|
timque custodes, qui propter sopiti quiescebant, om-
|
|
nes ad unum mox etiam ianitorem ipsum gladio con-
|
|
ficit, clauique subtracta fores ianuae repandit no-
|
15
|
bisque prompte conuolantibus et domus alueo recep-
|
|
tis demonstrat horreum, ubi uespera sagaciter argen-
|
|
tum copiosum recondi uiderat. Quo protinus per-
|
|
fracto confertae manus uiolentia, iubeo singulos com-
|
|
militonum asportare quantum quisque poterat auri
|
20
|
uel argenti et in illis aedibus fidelissimorum mortuo-
|
|
rum occultare propere rursumque concito gradu re-
|
|
currentis sarcinas iterare; quod enim ex usu foret
|
|
omnium, me solum resistentem pro domus limine
|
|
cuncta rerum exploraturum sollicite, dum redirent.
|
25
|
Nam et facies ursae mediis aedibus discurrentis ad
|
|
proterrendos, siqui de familia forte euigilassent, uide-
|
|
batur opportuna. Quis enim, quamuis fortis et intre-
|
|
pidus, immani forma tantae bestiae noctu praesertim
|
|
uisitata non se ad fugam statim concitaret, non ob-
|
30
|
dito cellae pessulo pauens et trepidus sese cohiberet?
|
|
His omnibus salubri consilio recte dispositis
|
19.1
|
occurrit scaeuus euentus. Namque dum reduces so-
|
|
cios nostros suspensus opperior, quidam seruulus
|
|
strepitu scilicet <uel certe> diuinitus inquietus pro-
|
|
serpit leniter uisaque bestia, quae libere discurrens
|
5
|
totis aedibus commeabat, premens obnixum silen-
|
|
tium uestigium suum replicat et utcumque cunctis in
|
|
domo uisa pronuntiat. Nec mora, cum numerosae
|
|
familiae frequentia domus tota completur. Taedis
|
|
lucernis cereis sebaciis et ceteris nocturni luminis
|
10
|
instrumentis clarescunt tenebrae. Nec inermis quis-
|
|
quam de tanta copia processit, sed singuli fustibus
|
|
lanceis destrictis denique gladiis armati muniunt
|
|
aditus. Nec secus canes etiam uenaticos auritos illos
|
|
et horricomes ad comprimendam bestiam cohortan-
|
15
|
tur.
|
|
Tunc ego sensim gliscente adhuc illo tu-
|
20.1
|
multu retrogradi fuga domo facesso, sed plane Thra-
|
|
syleonem mire canibus repugnantem latens pone ia-
|
|
nuam ipse prospicio. Quamquam enim uitae metas
|
|
ultimas obiret, non tamen sui nostrique uel pristi-
|
5
|
nae uirtutis oblitus iam faucibus ipsis hiantis Cerberi
|
|
reluctabat. Scaenam denique quam sponte sumpse-
|
|
rat cum anima retinens, nunc fugiens, nunc resistens
|
|
uariis corporis sui schemis ac motibus tandem domo
|
|
prolapsus est. Nec tamen, quamuis publica potitus
|
10
|
libertate, salutem fuga quaerere potuit. Quippe
|
|
cuncti canes de proximo angiportu satis feri satisque
|
|
copiosi uenaticis illis, qui commodum domo similiter
|
|
insequentes processerant, se ommiscent agminatim.
|
|
Miserum funestumque spectamen aspexi, Thrasy-
|
15
|
leonem nostrum cateruis canum saeuientium cinctum
|
|
atque obsessum multisque numero morsibus lania-
|
|
tum. Denique tanti doloris impatiens populi circum-
|
|
fluentis turbelis immisceor et, in quo solo poteram ce-
|
|
latum auxilium bono ferre commilitoni, sic indaginis
|
20
|
principes dehortabar: "O grande" inquam "et extre-
|
|
mum flagitium, magnam et uere pretiosam perdimus
|
|
bestiam."
|
|
Nec tamen nostri sermonis artes in-
|
21.1
|
felicissimo profuerunt iuueni; quippe quidam pro-
|
|
currens e domo procerus et ualidus incunctanter lan-
|
|
ceam mediis iniecit ursae praecordiis nec secus alius
|
|
et ecce plurimi, iam timore discusso, certatim gladios
|
5
|
etiam de proximo congerunt. Enimuero Thrasyleon
|
|
egregium decus nostrae factionis tandem immortali-
|
|
tate digno illo spiritu expugnato magis quam patien-
|
|
tia neque clamore ac ne ululatu quidem fidem sacra-
|
|
menti prodidit, sed iam morsibus laceratus ferroque
|
10
|
laniatus obnixo mugitu et ferino fremitu praesentem
|
|
casum generoso uigore tolerans gloriam sibi reser-
|
|
uauit, uitam fato reddidit. Tanto tamen terrore tan-
|
|
taque formidine coetum illum turbauerat, ut usque
|
|
diluculum immo et in multum diem nemo quisquam
|
15
|
fuerit ausus quamuis iacentem bestiam uel digito con-
|
|
tingere, nisi tandem pigre ac timide quidam lanius
|
|
paulo fidentior utero bestiae resecto ursae magnifi-
|
|
cum despoliauit latronem. Sic etiam Thrasyleon no-
|
|
bis periuit, sed a gloria non peribit. Confestim itaque
|
20
|
constrictis sarcinis illis, quas nobis seruauerant fideles
|
|
mortui, Plataeae terminos concito gradu deserentes
|
|
istud apud nostros animos identidem reputabamus
|
|
merito nullam fidem in uita nostra repperiri, quod ad
|
|
manis iam et mortuos odio perfidiae nostrae demi-
|
25
|
grarit. Sic onere uecturae simul et asperitate uiae
|
|
toti fatigati tribus comitum desideratis istas quas
|
|
uidetis praedas adueximus.'
|
|
Post istum sermonis terminum poculis au-
|
22.1
|
reis memoriae defunctorum commilitonum uino mero
|
|
libant, dehinc canticis quibusdam Marti deo blanditi
|
|
paululum conquiescunt. Enim nobis anus illa recens
|
|
ordeum adfatim et sine ulla mensura largita est, ut
|
5
|
equus quidem meus tanta copia et quidem solus poti-
|
|
tus saliares se cenas <cenare> crederet. Ego uero, num-
|
|
quam alias hordeum <crudum sed> tunsum minutatim
|
|
et diutina coquitatione iurulentum semper <solitus>
|
|
esse, [rim] rimatus angulum, quo panes reliquiae to-
|
10
|
tius multitudinis congestae fuerant, fauces diutina
|
|
fame saucias et araneantes ualenter exerceo. Et ecce
|
|
nocte promota latrones expergiti castra commouent
|
|
instructique uarie, partim gladiis arma<ti, par>tim in
|
|
Lemures reformati, concito se gradu proripiunt. Nec
|
15
|
me tamen instanter ac fortiter manducantem uel
|
|
somnus imminens impedire potuit. Et quamquam
|
|
prius, cum essem Lucius, unico uel secundo pane con-
|
|
tentus mensa decederem, tunc uentri tam profundo
|
|
seruiens iam ferme tertium qualum rumigabam. Huic
|
20
|
me operi attonitum clara lux oppressit.
|
|
Tandem itaque asinali uerecundia ductus,
|
23.1
|
aegerrime tamen digrediens riuulo proximo sitim le-
|
|
nio. Nec mora, cum latrones ultra <modum> anxii
|
|
atque solliciti remeant, nullam quidem prorsus sar-
|
|
cinam uel omnino licet uilem laciniam ferentes, sed
|
5
|
tantum gladiis <totis> totis manibus immo factionis
|
|
suae cunctis uiribus <munitam> unicam uirginem filo
|
|
liberalem et, ut matronatus eius indicabat, summa-
|
|
tem regionis, puellam mehercules et asino tali concu-
|
|
piscendam, maerentem et crines cum ueste sua lace-
|
10
|
rantem aduehebant. Eam simul intra speluncam <du-
|
|
cunt> uerbisque quae dolebat minora facientes sic
|
|
adloquuntur: 'Tu quidem salutis et pudicitiae secura
|
|
breuem patientiam nostro compendio tribue, quos ad
|
|
istam sectam paupertatis necessitas adegit. Parentes
|
15
|
autem tui de tanto suarum diuitiarum cumulo, quam-
|
|
quam satis cupidi, tamen sine mora parabunt scilicet
|
|
idoneam sui sanguinis redemptionem.'
|
|
His et his similibus blateratis necquicquam
|
24.1
|
dolor sedatur puellae. Quidni? quae inter genua sua
|
|
deposito capite sine modo flebat. At illi intro uoca-
|
|
tae anui praecipiunt adsidens eam blando quantum
|
|
posset solaretur alloquio, seque ad sectae sueta con-
|
5
|
ferunt. Nec tamen puella quiuit ullis aniculae ser-
|
|
monibus ab inceptis fletibus auocari, sed altius eiu-
|
|
lans sese et assiduis singultibus ilia quatiens mihi
|
|
etiam lacrimas excussit. Ac sic: 'An ego' inquit 'mi-
|
|
sera tali domo tanta familia tam caris uernulis tam
|
10
|
sanctis parentibus desolata et infelicis rapinae praeda
|
|
et mancipium effecta inque isto saxeo carcere <et car-
|
|
nificinae laniena> seruiliter clausa et omnibus deli-
|
|
ciis, quis innata atque innutrita sum, priuata sub in-
|
|
certa salutis <spe> [et carnificinae lanigena] inter tot
|
15
|
ac tales latrones et horrendum gladiatorum populum
|
|
uel fletum desinere uel omnino uiuere potero?'
|
|
Lamentata sic et animi dolore et faucium tendore
|
|
et corporis lassitudine iam fatigata marcentes oculos
|
|
demisit ad soporem.
|
20
|
At commodum coniuerat
|
25.1
|
nec diu, cum repente lymphatico ritu somno recussa
|
|
<longe> longeque uehementius adflictare sese et pectus
|
|
etiam palmis infestis tundere et faciem illam luculen-
|
|
tam uerberare incipit et aniculae, quanquam instan-
|
5
|
tissime causas noui et instaurati maeroris requirenti,
|
|
sic adsuspirans altius infit: 'Em nunc certe nunc
|
|
maxime funditus perii, nunc spei salutiferae renun-
|
|
tiaui. Laqueus aut gladius aut certe praecipitium pro-
|
|
cul dubio capessendum est.'
|
10
|
Ad haec anus iratior dicere eam saeuiore iam uultu
|
|
iubebat quid, malum, fleret uel quid repente postli-
|
|
minio pressae quietis lamentationes licentiosas refri-
|
|
caret. 'Nimirum' inquit 'tanto compendio tuae re-
|
|
demptionis defraudare iuuenes meos destinas? Quod
|
15
|
si pergis ulterius, iam faxo lacrimis istis, quas parui
|
|
pendere latrones consuerunt, insuper habitis uiua
|
|
exurare.'
|
|
Tali puella sermone deterrita manusque
|
26.1
|
eius exosculata: 'Parce,' inquit 'mi parens, et duris-
|
|
simo casui meo pietatis humanae memor subsiste pau-
|
|
lulum. Nec enim, ut reor, aeuo longiore maturae tibi
|
|
in ista sancta canitie miseratio prorsus exaruit.
|
5
|
Specta denique scaenam meae calamitatis. Speciosus
|
|
adolescens inter suos principalis, quem filium publi-
|
|
cum omnis sibi ciuitas cooptauit, meus alioquin con-
|
|
sobrinus, tantulo triennio maior in aetate, qui me-
|
|
cum primis ab annis nutritus et adultus indiuiduo
|
10
|
contubernio domusculae immo uero cubiculi torique
|
|
sanctae caritatis adfectione mutua mihi pigneratus
|
|
uotisque nuptialibus pacto iugali pridem destinatus,
|
|
consensu parentum tabulis etiam maritus nuncupa-
|
|
tus, ad nuptias officio frequenti cognatorum et adfi-
|
15
|
nium stipatus templis et aedibus publicis uictimas
|
|
immolabat; domus tota lauris obsita taedis lucida
|
|
constrepebat hymenaeum; tunc me gremio suo ma-
|
|
ter infelix tolerans mundo nuptiali decenter ornabat
|
|
mellitisque sauiis crebriter ingestis iam spem futu-
|
20
|
ram liberorum uotis anxiis propagabat, cum inrup-
|
|
tionis subitae gladiatorum <fit> impetus ad belli fa-
|
|
ciem saeuiens, nudis et infestis mucronibus coruscans:
|
|
non caedi non rapinae manus adferunt, sed denso
|
|
conglobatoque cuneo cubiculum nostrum inuadunt
|
25
|
protinus. Nec ullo de familiaribus nostris repugnante
|
|
ac ne tantillum quidem resistente misera <formidine>
|
|
exanimem, saeuo pauore trepidam, de medio matris
|
|
gremio rapuere. Sic ad instar Attidis uel Protesilai
|
|
dispectae disturbataeque nuptiae.
|
30
|
Sed ecce saeuissimo somnio mihi nunc
|
27.1
|
etiam redintegratur immo uero cumulatur infortu-
|
|
nium meum; nam uisa sum mihi de domo de tha-
|
|
lamo de cubiculo de toro denique ipso uiolenter ex-
|
|
tracta per solitudines auias infortunatissimi mariti no-
|
5
|
men inuocare, eumque, ut primum meis amplexibus
|
|
uiduatus est, adhuc ungentis madidum coronis flori-
|
|
dum consequi uestigio me pedibus fugientem alienis.
|
|
Vtque clamore percito formonsae raptum uxoris con-
|
|
querens populi testatur auxilium, quidam de latroni-
|
10
|
bus importunae persecutionis indignatione permotus
|
|
saxo grandi pro pedibus adrepto misellum iuuenem
|
|
maritum meum percussum interemit. Talis aspectus
|
|
atrocitate perterrita somno funesto pauens excussa
|
|
sum.'
|
15
|
Tunc fletibus eius adsuspirans anus sic incipit:
|
|
'Bono animo esto, mi erilis, nec uanis somniorum fig-
|
|
mentis terreare. Nam praeter quod diurnae quietis
|
|
imagines falsae perhibentur, tunc etiam nocturnae
|
|
uisiones contrarios euentus nonnumquam pronun-
|
20
|
tiant. Denique flere et uapulare et nonnumquam
|
|
iugulari lucrosum prosperumque prouentum nun-
|
|
tiant, contra ridere et mellitis dulciolis uentrem sagi-
|
|
nare uel in uoluptatem ueneriam conuenire tristitie
|
|
animi languore corporis damnisque ceteris uexatum
|
25
|
iri praedicabunt. Sed ego te narrationibus lepidis
|
|
anilibusque fabulis protinus auocabo', et incipit:
|
|
'Erant in quadam ciuitate rex et regina.
|
28.1
|
Hi tres numero filias forma conspicuas habuere, sed
|
|
maiores quidem natu, quamuis gratissima specie, ido-
|
|
nee tamen celebrari posse laudibus humanis crede-
|
|
bantur, at uero puellae iunioris tam praecipua tam
|
5
|
praeclara pulchritudo nec exprimi ac ne sufficienter
|
|
quidem laudari sermonis humani penuria poterat.
|
|
Multi denique ciuium et aduenae copiosi, quos exi-
|
|
mii spectaculi rumor studiosa celebritate congrega-
|
|
bat, inaccessae formonsitatis admiratione stupidi et
|
10
|
admouentes oribus suis dexteram primore digito in
|
|
erectum pollicem residente ut ipsam prorsus deam
|
|
Venerem religiosis <uenerabantur> adorationibus.
|
|
Iamque proximas ciuitates et attiguas regiones fama
|
|
peruaserat deam quam caerulum profundum pelagi
|
15
|
peperit et ros spumantium fluctuum educauit iam
|
|
numinis sui passim tributa uenia in mediis conuersari
|
|
populi coetibus, uel certe rursum nouo caelestium
|
|
stillarum germine non maria sed terras Venerem
|
|
aliam uirginali flore praeditam pullulasse.
|
20
|
Sic immensum procedit in dies opinio, sic
|
29.1
|
insulas iam proxumas et terrae plusculum prouin-
|
|
ciasque plurimas fama porrecta peruagatur. Iam
|
|
multi mortalium longis itineribus atque altissimis ma-
|
|
ris meatibus ad saeculi specimen gloriosum conflue-
|
5
|
bant. Paphon nemo Cnidon nemo ac ne ipsa quidem
|
|
Cythera ad conspectum deae Veneris nauigabant; sa-
|
|
cra differuntur, templa deformantur, puluinaria pro-
|
|
teruntur, caerimoniae negleguntur; incoronata simu-
|
|
lacra et arae uiduae frigido cinere foedatae. Puel-
|
10
|
lae supplicatur et in humanis uultibus deae tantae nu-
|
|
mina placantur, et in matutino progressu uirginis uic-
|
|
timis et epulis Veneris absentis nomen propitiatur,
|
|
iamque per plateas commeantem populi frequentes
|
|
floribus sertis et solutis adprecantur.
|
15
|
Haec honorum caelestium ad puellae mortalis cul-
|
|
tum inmodica translatio uerae Veneris uehementer
|
|
incendit animos, et inpatiens indignationis capite
|
|
quassanti fremens altius sic secum disserit:
|
|
"En rerum naturae prisca parens, en elementorum
|
30.1
|
origo initialis, en orbis totius alma Venus, quae cum
|
|
mortali puella partiario maiestatis honore tractor et
|
|
nomen meum caelo conditum terrenis sordibus profa-
|
|
natur! Nimirum communi nominis piamento uica-
|
5
|
riae uenerationis incertum sustinebo et imaginem
|
|
meam circumferet puella moritura. Frustra me pas-
|
|
tor ille cuius iustitiam fidemque magnus comprobauit
|
|
Iuppiter ob eximiam speciem tantis praetulit deabus.
|
|
Sed non adeo gaudens ista, quaecumque est, meos
|
10
|
honores usurpauerit: iam faxo <eam> huius etiam
|
|
ipsius inlicitae formonsitatis paeniteat."
|
|
Et uocat confestim puerum suum pinnatum illum
|
|
et satis temerarium, qui malis suis moribus con-
|
|
tempta disciplina publica flammis et sagittis armatus
|
15
|
per alienas domos nocte discurrens et omnium matri-
|
|
monia corrumpens impune committit tanta flagitia
|
|
et nihil prorsus boni facit. Hunc, quanquam ge-
|
|
nuina licentia procacem, uerbis quoque insuper sti-
|
|
mulat et perducit ad illam ciuitatem et Psychen—
|
20
|
hoc enim nomine puella nuncupabatur—coram
|
|
ostendit,
|
|
et tota illa perlata de formonsitatis
|
31.1
|
aemulatione fabula gemens ac fremens indignatione:
|
|
"Per ego te" inquit "maternae caritatis foedera de-
|
|
precor per tuae sagittae dulcia uulnera per flammae
|
|
istius mellitas uredines uindictam tuae parenti sed
|
5
|
plenam tribue et in pulchritudinem contumacem
|
|
seueriter uindica idque unum et pro omnibus unicum
|
|
uolens effice: uirgo ista amore fraglantissimo tenea-
|
|
tur hominis extremi, quem et dignitatis et patrimonii
|
|
simul et incolumitatis ipsius Fortuna damnauit, tam-
|
10
|
que infimi ut per totum orbem non inueniat miseriae
|
|
suae comparem."
|
|
Sic effata et osculis hiantibus filium diu ac pressule
|
|
sauiata proximas oras reflui litoris petit, plantisque
|
|
roseis uibrantium fluctuum summo rore calcato ecce
|
15
|
iam profundi maris sudo resedit uertice, et ipsum
|
|
quod incipit uelle, set statim, quasi pridem praecepe-
|
|
rit, non moratur marinum obsequium: adsunt Nerei
|
|
filiae chorum canentes et Portunus caerulis barbis
|
|
hispidus et grauis piscoso sinu Salacia et auriga par-
|
20
|
uulus delphini Palaemon; iam passim maria persul-
|
|
tantes Tritonum cateruae hic concha sonaci leniter
|
|
bucinat, ille serico tegmine flagrantiae solis obsistit
|
|
inimici, alius sub oculis dominae speculum progerit,
|
|
curru biiuges alii subnatant. Talis ad Oceanum per-
|
25
|
gentem Venerem comitatur exercitus.
|
|
Interea Psyche cum sua sibi perspicua
|
32.1
|
pulchritudine nullum decoris sui fructum percipit.
|
|
Spectatur ab omnibus, laudatur ab omnibus, nec
|
|
quisquam, non rex non regius nec de plebe saltem
|
|
cupiens eius nuptiarum petitor accedit. Mirantur qui-
|
5
|
dem diuinam speciem, sed ut simulacrum fabre poli-
|
|
tum mirantur omnes. Olim duae maiores sorores, qua-
|
|
rum temperatam formonsitatem nulli diffamarant po-
|
|
puli, procis regibus desponsae iam beatas nuptias
|
|
adeptae, sed Psyche uirgo uidua domi residens deflet
|
10
|
desertam suam solitudinem aegra corporis animi sau-
|
|
cia, et quamuis gentibus totis complacitam odit in se
|
|
suam formonsitatem. Sic infortunatissimae filiae mi-
|
|
serrimus pater suspectatis caelestibus odiis et irae
|
|
superum metuens dei Milesii uetustissimum percon-
|
15
|
tatur oraculum, et <a> tanto numine precibus et uic-
|
|
timis ingratae uirgini petit nuptias et maritum. Sed
|
|
Apollo, quanquam Graecus et Ionicus, propter Mile-
|
|
siae conditorem sic Latina sorte respondit:
|
|
"Montis in excelsi scopulo, rex, siste puellam
|
33.1
|
ornatam mundo funerei thalami.
|
|
Nec speres generum mortali stirpe creatum,
|
|
sed saeuum atque ferum uipereumque malum,
|
|
quod pinnis uolitans super aethera cuncta fatigat
|
5
|
flammaque et ferro singula debilitat,
|
|
quod tremit ipse Iouis quo numina terrificantur,
|
|
fluminaque horrescunt et Stygiae tenebrae."
|
|
Rex olim beatus affatu sanctae uaticinationis accepto
|
|
pigens tristisque retro domum pergit suaeque con-
|
10
|
iugi praecepta sortis enodat infaustae. Maeretur, fle-
|
|
tur, lamentatur diebus plusculis. Sed dirae sortis iam
|
|
urget taeter effectus. Iam feralium nuptiarum miser-
|
|
rimae uirgini choragium struitur, iam taedae lumen
|
|
atrae fuliginis cinere marcescit, et sonus tibiae zygiae
|
15
|
mutatur in querulum Ludii modum cantusque laetus
|
|
hymenaei lugubri finitur ululatu et puella nuptura
|
|
deterget lacrimas ipso suo flammeo. Sic adfectae do-
|
|
mus triste fatum cuncta etiam ciuitas congemebat
|
|
luctuque publico confestim congruens edicitur iusti-
|
20
|
tium.
|
|
Sed monitis caelestibus parendi neces-
|
34.1
|
sitas misellam Psychen ad destinatam poenam effla-
|
|
gitabat. Perfectis igitur feralis thalami cum summo
|
|
maerore sollemnibus toto prosequente populo uiuum
|
|
producitur funus, et lacrimosa Psyche comitatur non
|
5
|
nuptias sed exequias suas. Ac dum maesti parentes et
|
|
tanto malo perciti nefarium facinus perficere cunc-
|
|
tantur, ipsa illa filia talibus eos adhortatur uocibus:
|
|
"Quid infelicem senectam fletu diutino cruciatis?
|
|
Quid spiritum uestrum, qui magis meus est, crebris
|
10
|
eiulatibus fatigatis? Quid lacrimis inefficacibus ora
|
|
mihi ueneranda foedatis? Quid laceratis in uestris ocu-
|
|
lis mea lumina? Quid canitiem scinditis? Quid pec-
|
|
tora, quid ubera sancta tunditis? Haec erunt uobis
|
|
egregiae formonsitatis meae praeclara praemia. Inui-
|
15
|
diae nefariae letali plaga percussi sero sentitis. Cum
|
|
gentes et populi celebrarent nos diuinis honoribus,
|
|
cum nouam me Venerem ore consono nuncuparent,
|
|
tunc dolere, tunc flere, tunc me iam quasi peremptam
|
|
lugere debuistis. Iam sentio iam uideo solo me no-
|
20
|
mine Veneris perisse. Ducite me et cui sors addixit
|
|
scopulo sistite. Festino felices istas nuptias obire,
|
|
festino generosum illum maritum meum uidere. Quid
|
|
differo quid detrecto uenientem, qui totius orbis exi-
|
|
tio natus est?"
|
25
|
Sic profata uirgo conticuit ingressuque
|
35.1
|
iam ualido pompae populi prosequentis sese miscuit.
|
|
Itur ad constitutum scopulum montis ardui, cuius in
|
|
summo cacumine statutam puellam cuncti deserunt,
|
|
taedasque nuptiales, quibus praeluxerant, ibidem la-
|
5
|
crimis suis extinctas relinquentes deiectis capitibus
|
|
domuitionem parant. Et miseri quidem parentes eius
|
|
tanta clade defessi, clausae domus abstrusi tenebris,
|
|
perpetuae nocti sese dedidere. Psychen autem pauen-
|
|
tem ac trepidam et in ipso scopuli uertice deflentem
|
10
|
mitis aura molliter spirantis Zephyri uibratis hinc
|
|
inde laciniis et reflato sinu sensim leuatam suo tran-
|
|
quillo spiritu uehens paulatim per deuexa rupis excel-
|
|
sae uallis subditae florentis cespitis gremio leniter de-
|
|
lapsam reclinat.
|
15
|