| [Deinde qui prior uindicauerat dicebat: | 4.16.1 |
| quando tu iniuria uindicauisti, quingen]tis as- | |
| sib[us] sacramento te p(ro)uoco: aut si res i(n)- | |
| fra mille asses erat, q(u)i(n)quagenarium scil(icet) | |
| [sa]cramentum nomi[na]b[at]. D(ein)d(e) eadem seque- | 5 |
| bant(ur) quae si in p(er)sonam ageretur. Postea pr(ae- | |
| tor) secu(n)dum alterum eorum uindicias dicebat, id | |
| e(st) interim aliquem possessorem (con)stituebat eu(m)- | |
| que iubebat praedes adu(er)sario dare litis et uin- | |
| diciarum, id est rei et fructuum: alios a(u)t(em) | 10 |
| p(rae)des ipse pr(aetor) ab utroq(ue) accipiebat sacra- | |
| menti, c(ausa) q(ui)a id in publicum cedeba[t]. Fest[uc]a | |
| a(u)t(em) uteba(n)tur quasi hastae loco, signo quodam | |
| iusti dominii, qua[n]do iusto dominio ea maxime sua | |
| e(ss)e credebant, quae [e]x hostibus cepissent: [u]nde | 15 |
| in centumuiralib(us) iudiciis hasta p[r]oponitur. | |
| Si qua res talis erat, ut sine incommodo n(on) | 17.1 |
| p(os)sit in ius ad[f]erri u(el) adduci, uerbigratia si | |
| columna aut nauis a(ut) congrex alicuius pecoris e(ss)et, | |
| pars aliqua inde sumebatur eaq(ue) in iu(s) adfere- | |
| batur, d(ein)d(e) in ea(m) partem quasi in tota(m) | 5 |
| rem praesentem fiebat uindicatio. It[a]que ex grege | |
| u(el) [un]a ou[is] siue capra in [i]us adducebat(ur) u(el) | |
| et(iam) pilus sumebatur et . . . | |
| * | |
| Q(ue) leg( ) act . . . [re]stitu[tu]m e(st) P(er) | 10 |
| iudici[s p]ostulat[i]one(m) ageba[tur si] q[u]a de re | |
| ut ita ager[et]ur lex ius[si]sse[t], sicu[ti] lex xii | |
| [t]abularum de [eo] q(uod) ex stipu[l]at[i]one petitur. | |
| Eaq(ue) res talis fere erat. Qui agebat sic dicebat: | |
| ex sponsione te mi[h]i x m(ilia) s(e)s(tertiorum) | 15 |
| d(are) o(portere) aio: id postulo aies an negas. | |
| Adu(er)sarius dicebat n(on) o(por)tere. Actor dicebat: | |
| quando tu ne(gas), te pr(aetor) iudicem (siue | |
| arbitrum) postulo uti des. Itaque in eo genere | |
| a(cti)onis sine poena quisque negabat. Item de h(ere- | 20 |
| di)tate diuidenda i(nter) coh(ere)des eadem lex p(er) | |
| iudicis postulationem agi ius[sit]. Idem fecit lex Li- | |
| cinn[i]a si de a[li]qua re comm[u]ni diuid[e]nda agere- | |
| tur. Itaq(ue) no[min]ata c(ausa) ex qua agebat[ur] | |
| statim arb[it]er petebatu[r]. | 25 |
| P(er) (con)di[c]ti[o]nem ita a[g]ebatur: aio te | |
| mihi s(e)s(tertiorum) x mil(ia) d(are) o(portere): | |
| id postulo aies aut neges. Adu(er)sarius dicebat | |
| n(on) o(portere). Actor dicebat: qua(n)do tu negas, | |
| in diem tricensimum tibi iudicis capiendi c(ausa) | 30 |
| (con)dico. | |
| Deinde die tricensimo ad iudicem capiendum | 17a.1 |
| praesto e(ss)e debebant. | |
| (Con)dicere a(u)t(em) denuntiare e(st) pristina | 18.1 |
| lingua. Itaq(ue) haec q(ui)d(em) a(cti)o proprie (con)- | |
| dictio uocatur: nam actor adu(er)sario denuntiabat ut | |
| ad accipiendum iu[dicem rell.] | |
| FRAGMENTA OXYRHYNCHITICA | |
| . . . in integr]um resti[tuit; facilius enim | 57.1 |
| reis praetor succurrit] quam acto[ribus. Loquimur autem | |
| exceptis mi]noribus XXV . . . | |
| * | |
| . . . de]ductum ue[ro | 68.1 |
| ad condemnationem ponitur,] quo loco plus [petenti | |
| periculum non interueni]t, utique b(onorum) e(mptore) | |
| [agente, qui licet de certa pecun]ia agat, incer[ti ta- | |
| men condemnationem conci]pit. | 5 |
| Quia ta[men | 69.1 |
| superius mentionem habuimu]s de actione, [qua in | |
| peculium filiorum seruo]rumque ageretur, [opus est, | |
| ut de hac actione et de ce]teris, quae in eorum[dem | |
| nomine in parentes domino]sue dari licet, deli[gentius | 5 |
| admoneamus. | |
| In primis itaqu]e si iussu patris | 70.1 |
| [dominiue negotium gestum erit, in sol]idum prae[tor | |
| actionem in patrem dominumue com]parauit, [et recte, | |
| quia qui ita negotium gerit] magis patros [dominiue | |
| quam filii seruiue fidem se]quitur. | 5 |
| Eadem [ra- | 71.1 |
| tione comparauit duas alias actiones exercit]oriam | |
| et in[stitoriam Tunc autem exercitoria lo]cum ha- | |
| bet, cum pa[ter dominusue filium seruumu]e magistrum | |
| [naui praeposuerit, et quid cum eo eiu]s rei gratia, | 5 |
| cui praepo[situs fuerit, negotium gestum e]rit. Cum | |
| enim ea qu[oque res ex uoluntate patris domin]iue | |
| contrahi uid[eatur, aequissimum esse uisum est in | |
| soli]dum actionem da[ri. Quin etiam licet extraneum | |
| quis]que magistrum na[ui praeposuerit siue seruum | 10 |
| sive libe]rum, exercitor[ia actio in eum redditur. | |
| Ideo exerci]toria autem appel[latur, quia exercitor | |
| uocatur] is, ad quem cotidianus [nauis quaestus per- | |
| uenit. Insti]toria uero formula [tum locum habet, cum | |
| quis tabern]ae aut cuilibet nego[tiationi filium seruum | 15 |
| suum] ue[l] quemlibet extra[neum siue seruum siue | |
| liberum p]raeposuerit et quis [cum eo eius rei gratia | |
| cui praeposit]us est contractum [fuerit. Id]eo autem | |
| institut[oria uocatur, quia [qui tabernae pra]e[ponitur] | |
| institor [appellatur. Qu]ae et i[psa for]mula in soli- | 20 |
| dum est. | |
| Praeterea t[ri]butoria [quoque] actio | 72.1 |
| in patrem dominumue constitu[t]a est, [cum] f[i]l[ius | |
| s]eruosue ex peculiari merce sciente pa[t]re domino- | |
| q[u]e [n]egotietur. Nam si quis eius rei gr[a]tia c[um | |
| eo co]ntractum fuerit praetor ita ius dicit, ut quid- | 5 |
| q[uid in his] mercibus erit quod inde receptum erit, | |
| ita p[ater d]ominusue inter s[e], si quid debebitur, | |
| et ceteros c[re]ditores pro rata portione distribuunt. | |
| Et si cre[dito]res querantur minus sibi distributum, | |
| quam opor[te]ret, in id quod deest hanc eis actionem | 10 |
| pollicetur, [quae, u]t diximus, tributoria uocatur. | |
| Est etiam de p[eculio e]t de in rem uerso actio | 72a.1 |
| a praetore constitu[ta. Lice]t enim negotium ita ge- | |
| stum sit cu[m] filio se[ruoue, ut] neque uoluntas neque | |
| consens[us] patri[s dominiue inte]ruenerit, si quid tam[en | |
| ex e]a re, q[uae cum illis gest]a est, in rem patris | 5 |
| dom[iniue u]ers[um sit, quatenus in rem eius] uers[u]m | |
| fuerit, eate[nus datur actio. Versum autem quid sit, | |
| eget pl]ena interpr[e]t[a]t[i]o[ne. At si nihil sit uersum, | |
| praeto]r dat action[em dumtaxat de peculio, et | |
| edictum ut]itur his uer[bis. Quod ed]ictum loquitur | 10 |
| et de eo, qui dolo malo peculium a[demerit. Si igitur | |
| uerbi gratia ex XS. X, quae seruus tu]us a me [mu- | |
| tua accepit, creditori tuo HS. V soluerit] aut rem | |
| [necessariam, puta familiae cibaria HS. V emerit] et | |
| re[l]i[qua V quolibet modo comsumpserit, pro V qui- | 15 |
| dem] i[n solidum damnari debes, pro ceteris uero | |
| V eatenus,] q[uatenus in peculio sit. Ex quo scilicet | |
| apparet] s[i tota XS. X in rem tuam uersa fuerint, tota | |
| me HS.] X [consequi posse.] | |
| * * * | 73.1 |