|
DE MVNITIONIBVS CASTRORVM
|
|
|
Nunc papilionum tensionem cohortium supra
|
1.1
|
|
scriptarum ostendimus. Papilio unus occupat pedes
|
|
|
X, accipit incrementum tensurae pedes II, tegit
|
|
|
homines VIII. Plena centuria habet milites LXXX:
|
|
|
erunt papiliones X, qui decurrunt in longitudine
|
5
|
|
pedum CXX. Nam quod ad latitudinem [est] he-
|
|
|
mistrigii pedum XXX attinet, papilioni dantur
|
|
|
pedes X, armis pedes V, iumentis pedes VIIII:
|
|
|
fiunt pedes XXIIII; hoc bis XLVIII: quoniam,
|
|
|
cum contrariae tendent, efficitur striga pedum LX,
|
10
|
|
reliqui pedes XII qui conuersantibus spatio suffi-
|
|
|
cient. Haec pedatura ad plenam centuriam est com-
|
|
|
putata. Ex quibus in uigiliis singulis <quaterni>
|
|
|
erunt et non plus quam octonos papiliones sin-
|
|
|
gulae tendunt. Ita fiet ut centurio eorum in eadem
|
15
|
|
pedatura eorum papilionum tensionem accipiat;
|
|
|
alioquin plus dari oportuisset.
|
|
|
Legiones, quoniam sunt militiae prouinciales
|
2.1
|
|
fidelissimae, ad uallum tendere debent, ut opus
|
|
|
ualli tueantur et exercitum gentibus imperatum
|
|
|
suo numero corporali in muro teneant. Quando au-
|
|
|
tem supplementa plura fuerint, ubi necesse est
|
5
|
|
cohortis pedaturam extendere, seruata latitudine
|
|
|
hemistrigii, et id pede manenti, eam mutabimus,
|
|
|
ut quibus fuit CXX per CLXXX, sic sit XC per
|
|
|
CCXL, in modum formae subiectae, uel LX per
|
|
|
CCCLX, similiter ut forma ostenditur. XXX enim
|
10
|
|
pedes per DCCXX cohors <in> unum occupat:
|
|
|
nunc, quotiens latitudo duplicatur, longitudo pari-
|
|
|
ter minuetur. Quodsi legiones plures acceperimus
|
|
|
et supplementa pauciora, ut necessarium sit cohor-
|
|
|
tis circa uallum crebrius ponere, conuertimus peda-
|
15
|
|
turam: quod fuerit signis, tabulino <erit> nec hemis-
|
|
|
trigia mutabimus ratione tensurae suae. Cuiusque
|
|
|
generis <formam> subiecimus. Aliquando cohorti CL
|
|
|
per CL solet adsignari, sed, in quantum fieri potest,
|
|
|
deuitari debet de eo, quod centuriae suo ordine
|
20
|
|
tendere non poterint et pedatura cohortis una
|
|
|
parte nudabitur, sicut forma subiecta est.
|
|
|
Cohors prima causa signorum et aquilae in-
|
3.1
|
|
tra uiam sagulariam et, quoniam duplum numerum
|
|
|
habet, duplam pedaturam accipiet, utputa signis
|
|
|
pedes CXX, tabulino pedes CCCLX, uel signis
|
|
|
<pedes> CLXXX, tabulino pedes CCXL; formae
|
5
|
|
ratio ut reliquis. Igitur si legiones impares, hoc est
|
|
|
tres, acceptae fuerint, duae primae lateribus prae-
|
|
|
torii per rigorem uiae sagularis tendere debebunt,
|
|
|
alia in praetentura similiter per rigorem uiae sagu-
|
|
|
laris intrantibus portam praetoriam parte laeua;
|
10
|
|
dextra cohors contraria tendat ut possit exercitus
|
|
|
combinatus educi.
|
|
|
Quotiens autem quinque uel sex legiones
|
4.1
|
|
acceptae fuerint, binae cohortes primae lateribus
|
|
|
praetorii tendere debebunt, duae in praetentura
|
|
|
supra quibus ualetudinaria, deinde uexillarii uel
|
|
|
cohors secunda; et si res exiget, cohors peditata
|
5
|
|
quingenaria loco uexillariorum solet superponi, et
|
|
|
si strictior fuerit pedatura, cohorti legionariae dari
|
|
|
debet, sed numero suo, ut CXX pedes ualetudina-
|
|
|
rium et reliqua quae supra tendent accipiant, hoc
|
|
|
est ueterinarium et fabrica, quae ideo longius posita
|
10
|
|
est ut ualetudinarium quietum esse conualescenti-
|
|
|
bus posset. Quorum pedatura in singulas species ad
|
|
|
homines CC solet computari.
|
|
|
Vexillarii legionum eandem pedaturam acci-
|
5.1
|
|
pere debent quam cohors legionaria, quae ad sescen-
|
|
|
tenos homines computatur, causa impedimentorum.
|
|
|
Tendere debent in praetentura uel latere praetorii,
|
|
|
ut dixeram, super cohortes [ut] primas. Ad uallum,
|
5
|
|
si fieri potest, ideo tendere non debent, quod le-
|
|
|
gatus eorum pariter non sit et si casu ab hoste
|
|
|
uallum interruptum fuerit, legio et legatus eorum
|
|
|
per uexillarios factum esse contendet.
|
|
|
Cohortes praetoriae lateribus praetorii tendere
|
6.1
|
|
debent et duplam pedaturam recipere quod tento-
|
|
|
riis maioribus utantur. Primipilares etiam et euocati
|
|
|
in eadem pedatura locum accipiunt.
|
|
|
Equites praetoriani latere dextro praetorii,
|
7.1
|
|
singulares imperatoris latere sinistro. Quorum si
|
|
|
maior numerus fuerit, utputa singulares DC, prae-
|
|
|
toriani CCC, poterint CL singulares in striga prae-
|
|
|
torianorum tendere. Ita fiet ut et pari numero
|
5
|
|
dispositi <sint et> decuriones et reliqui principales
|
|
|
eorum binos equos possidentes propensius tendant.
|
|
|
Et si minor numerus utrorumque fuerit, ut centenis
|
|
|
equitibus hemistrigiis suis laxius tendant, non erit
|
|
|
haesitandum, quoniam officialibus lateri dextro proxi-
|
10
|
|
mis ibi pedatura adsignaretur.
|
|
|
Quodsi cohortes praetoriae impares acceptae
|
8.1
|
|
fuerint, quoniam numerus et dispositio dextra
|
|
|
laeuaque praetorii cohortium a paribus esse debent,
|
|
|
loco cohortis equites praetoriani ponentur. Singu-
|
|
|
lares autem [C] si DCCC aut DCCCC fuerint, pari
|
5
|
|
numero integris strigis lateribus tendere debebunt;
|
|
|
si ad D fuerint, [ut] striga eis sufficiat.
|
|
|
Illud maxime obseruare debebimus ut latus
|
9.1
|
|
praetorii non plus quam DCCXX pedes longitu-
|
|
|
dinis accipiat. Ita fiet ut cohortes praetoriae et re-
|
|
|
liquus numerus qui latere praetorii tendit integris
|
|
|
strigis sua pedatura optime tendant. Nam, quan-
|
5
|
|
tum ad latitudinem praetorii totius attinet, a CLX
|
|
|
ad CCXX potest obseruari in longitudinem, ut su-
|
|
|
pra dixi, pedum DCCXX. Stationi dari oportet
|
|
|
secundum praetorium pedes XX et, si res exigit,
|
|
|
pedes X sufficient.
|
10
|
|
Item comitibus imperatoris nostri a pedibus L
|
10.1
|
|
[ut] ad LXX potest obseruari, in qua pedatura
|
|
|
praefecto praetorio primo loco a uia principali adsi-
|
|
|
gnari debet. Interposita deinde uia cohortes prae-
|
|
|
toriae et reliquus numerus prout disponi debent
|
5
|
|
[de] libello ostendimus.
|
|
|
Aris institutis in formam partis imae, au-
|
11.1
|
|
guratorium parte dextra praetorii ad uiam princi-
|
|
|
palem adsignabimus, ut dux in eo augurium recte
|
|
|
capere possit; parte laeua tribunal statuitur, ut
|
|
|
augurio accepto insuper ascendat et exercitum
|
5
|
|
felici auspicio adloquatur.
|
|
|
In introitu praetorii partis mediae ad uiam
|
12.1
|
|
principalem gromae locus appellatur quod turba
|
|
|
ibi congruat siue in dictatione metationis posito
|
|
|
in eodem loco ferramento groma superponatur,
|
|
|
ut portae castrorum in conspectu rigoris stellam
|
5
|
|
efficiant. Et professores eius artis causa supra
|
|
|
scripta gromatici sunt cognominati.
|
|
|
Viae uicinariae ideo dantur percurrentes
|
13.1
|
|
proxime sagularem, ut ad eruptionem exercitus ex-
|
|
|
pediti progredi possint.
|
|
|
Nunc praetenturae rationem exponam. Via
|
14.1
|
|
principalis quae est inter portas dexteriorem et
|
|
|
sinistriorem, quae a principiis nomen obtinet, esse
|
|
|
debet latitudine eadem qua opus pedum LX quod
|
|
|
est inter uallum et legiones et ideo a quibusdam
|
5
|
|
interuallum est cognominatum. Item uia quae ducit
|
|
|
ad portam praetoriam,—a praetorio sine dubio
|
|
|
uia praetoria dicitur—, latitudine, ut supra, pe-
|
|
|
dum LX, propter quam rigore tensurae suae supe-
|
|
|
riores strigae in praetentura non percurrunt, quo-
|
10
|
|
niam ad uiam praetoriam signa spectare debebunt.
|
|
|
Dabimus itaque infra uiam principalem le-
|
15.1
|
|
gatis pedaturam quod scamnum est appellatum
|
|
|
nec communis strigarum dictationem metationis
|
|
|
habet propter legionum numerum incertum, quod
|
|
|
[non] semper latitudine a pedibus L ad LXXX ob-
|
5
|
|
seruari debebit, prout numerus legionum effecerit.
|
|
|
In quo tribuni cohortium praetoriarum tendere
|
|
|
solent. Similiter tribunis legionum inferius adsi-
|
|
|
gnari debet, quod aeque scamnum dicitur; a quo
|
|
|
uia interposita alae miliariae uel quingenariae, et
|
10
|
|
deinceps; prout quis tendere debebit in forma su-
|
|
|
biecimus.
|
|
|
Nunc, ut suo referam loco, ad alam milia-
|
16.1
|
|
riam. Turmas habet XXIIII, in eis decuriones,
|
|
|
duplicarii, sesquiplicarii: idem qui et numerus
|
|
|
turmarum est. Alunt equos singuli decuriones ter-
|
|
|
nos, duplicarii et sesquiplicarii binos. Sic super
|
5
|
|
numerum equorum mille,—deductis singulis
|
|
|
qui in numerum computantur—, XCVI. Ala quin-
|
|
|
genaria turmas habet XVI, decuriones et reliqua
|
|
|
prout numerum turmarum, amplius equos, ut su-
|
|
|
pra, LXIIII. Et ideo in singulis equitibus terni
|
10
|
|
pedes computantur; mille efficitur <ut> in eo pede
|
|
|
praefectus alae pedaturam accipiat et principales
|
|
|
eorum aliquo laxius tendant; alioquin singuli binos
|
|
|
pedes et semisses acciperent.
|
|
|
Quantum autem ad retenturam pertinet, uia
|
17.1
|
|
quae est super praetorio, per cuius rigorem utraque
|
|
|
parte, cum maior exercitus est, hoc est quinque
|
|
|
legiones et supra, portae quintanae dari solent,
|
|
|
accipere debet latitudinem pedum XL; si portae
|
5
|
|
ibi datae fuerint, L pedes accipiet, et cognomina-
|
|
|
tur etiam quintana causa copiarum.
|
|
|
Quaestorium dicitur quod aliquando quaes-
|
18.1
|
|
tores ibi pedaturam acceperint; quod est supra
|
|
|
praetorium in rigore portae quae <a> cohortibus
|
|
|
decimis ibi tendentibus decimana est appellata.
|
|
|
Quaestorium minore esse debet latitudine quam
|
5
|
|
praetorium, ut strigae statorum posticum praetorii
|
|
|
proximae sint. In quo maxime legati hostium et
|
|
|
obsides; et si qua praeda facta fuerit, in quaes-
|
|
|
torio ponitur.
|
|
|
Lateribus eiusdem tendere debent ad uiam
|
19.1
|
|
quintanam centuriae statorum ut posticum prae-
|
|
|
torii tueantur et proximi sint praetorium; quibus
|
|
|
duplam pedaturam adsignabimus quod eisdem ten-
|
|
|
toriis utantur quibus cohortes praetoriae. Super
|
5
|
|
quos cohors peditata quingenaria uel equitata,
|
|
|
prout strigae magnitudo fuerit, poni debebit. Et
|
|
|
per reliquas strigas cohortes peditatae uel equitatae
|
|
|
ad uiam quintanam spectare debebunt; et super
|
|
|
symmacharii et reliquae nationes tendere debebunt;
|
10
|
|
et ita fiet ut omni parte nationes, ut supra scrip-
|
|
|
tum, contineantur.
|
|
|
Viae sagulariae XXX pedes sufficient; <si>
|
20.1
|
|
quinque legiones fuerint, XL pedes latitudinis
|
|
|
accipere debebit. Scholae cohortibus primis, ubi
|
|
|
munera legionum dicuntur, in scamno legatorum
|
|
|
contra aquilam dari debent.
|
5
|
|
Castra, in quantum fieri potuerit, tertiata
|
21.1
|
|
esse debebunt, ut flatus aurae aestus exercitus
|
|
|
leniat. Hoc dixi tertiata, utputa longum pedes
|
|
|
IICCCC, latum pedes MDC. Si longiora fuerint,
|
|
|
classica dicentur nec bucinum in tumultu ad por-
|
5
|
|
tam decimanam facile potuerit exaudiri; si latiora
|
|
|
fuerint, proxime quadraturam sequens est dictatio.
|
|
|
Quantum attinet ad ea quae sunt necessa-
|
22.1
|
|
ria, satis, puto, diligenter rettulimus, et si quae
|
|
|
rationes adhuc fuerint necessariae, suo referam
|
|
|
loco. Praeterea munitionem castrorum et soli elec-
|
|
|
tionem <in> statuenda metatione <et> artem iniqui-
|
5
|
|
tates locorum uitandi ne praeterisse uidear, breuiter
|
|
|
in parte ima exponam.
|
|
|
Interim ostendam inceptationem metationis
|
23.1
|
|
et numeros compositae formae recognoscamus. Ad-
|
|
|
monebimus itaque quis ubi tendere debeat. Late-
|
|
|
ribus praetorii cohortes praetoriae et equites prae-
|
|
|
toriani, equites singulares imperatoris, alae milia-
|
5
|
|
riae uel quingenariae; si pedatura permiserit, uexil-
|
|
|
larii et cohortes secundae uel [quinquaginta] pedi-
|
|
|
tatae quingenariae super cohortes primas.
|
|
|
Praetendunt alae miliariae uel quingenariae,
|
24.1
|
|
Mauri equites, Pannonii ueredarii; classici omnes
|
|
|
ideo praetendunt quod ad uias muniendas primi
|
|
|
exeunt et quo sint tutiores, a Mauris equitibus et
|
|
|
Pannoniis ueredariis operantes proteguntur; qui
|
5
|
|
a cohortibus primis proximi tendere debent, uexillarii
|
|
|
legionum; item exploratores in striga cohortis primae.
|
|
|
Retendunt cohortes equitatae miliariae uel
|
25.1
|
|
quingenariae, quarum rationes subieci. Omnis miles
|
|
|
prouincialis accipit pedaturam pedem adiecta quinta
|
|
|
per totam latitudinem hemistrigii, eques autem
|
|
|
duo semis adiecta quinta. Nunc quotiens numeros
|
5
|
|
acceperimus, ut retenturam computemus, cohortes
|
|
|
equitatas ad numerum peditum redigimus ut equi-
|
|
|
tibus cum cohortibus suis pedaturam facilius adsi-
|
|
|
gnemus.
|
|
|
Habet itaque cohors equitata miliaria equites
|
26.1
|
|
CCXL, quod redigo ad peditem, ut pedem, quod
|
|
|
accipit miles, redigo ad duo semis, quod accipit
|
|
|
eques: fit, dimidia sumpta, ductum quinquies.
|
|
|
Sic tractabimus numerum equitum; fit CXX, du-
|
5
|
|
cemus quinquies: fit DC. Accedit ex ea cohorte
|
|
|
miliaria, detractis equitibus, reliquid peditum
|
|
|
DCCLX; fit cum superiore mille CCCLX. Memine-
|
|
|
rimus itaque ad computationem cohortis equitatae
|
|
|
miliariae pedaturam ad MCCCLX dari debeat.
|
10
|
|
Cohors equitata quingenaria in dimidio ean-
|
27.1
|
|
dem rationem continet quam cohors <miliaria>.
|
|
|
Habet itaque cohors equitata miliaria centurias X
|
|
|
peditum, equites CCXL, turmas, decuriones <VI>;
|
|
|
tendunt papilionibus CXXXVI, ex eo centuriones
|
5
|
|
et decuriones singulis papilionibus utuntur. Cohors
|
|
|
equitata quingenaria habet centurias VI, reliqua
|
|
|
pro parte dimidia.
|
|
|
Cohors peditata miliaria habet centurias X,
|
28.1
|
|
tendit papilionibus C, ex eis centuriones singulis.
|
|
|
Item peditata quingenaria habet centurias VI, re-
|
|
|
liqua ut supra.
|
|
|
Nationes,—Cantabri, Getuli, Palmyreni,
|
29.1
|
|
Daci, Brittones—, centurias statorum et si quid
|
|
|
aliud datum fuerit in exercitu symmachariorum,
|
|
|
<in> retentura ponimus. Camelis cum suis epibatis
|
|
|
singulis pedes V adsignabimus. Tendere debebunt,
|
5
|
|
si in hostem exituri erunt, in praetentura iuxta
|
|
|
classicos, si ad praedam portandam praesto erunt,
|
|
|
intra quaestorium tendere debebunt.
|
|
|
Datos itaque numeros, qui infra scripti sunt,
|
30.1
|
|
sic computabimus: legiones III; uexillarii MDC;
|
|
|
cohortes praetoriae IIII; equites praetoriani CCCC;
|
|
|
equites singulares imperatoris CCCCL; alae milia-
|
|
|
riae IIII, quingenariae V; Mauri equites DC;
|
5
|
|
Pannonii ueredarii DCCC; classici Misenates D,
|
|
|
Rauennates DCCC; exploratores CC; cohortes equi-
|
|
|
tatae miliariae II, quingenariae IIII; cohortes
|
|
|
peditatae miliariae III, [miliariae] quingenariae III;
|
|
|
Palmyreni D, Getuli DCCCC, Daci DCC, Brittones D,
|
10
|
|
Cantabri DCC; centuriae statorum II.
|
|
|
Semper numeris acceptis retenturam compu-
|
31.1
|
|
tare debemus, ut sciamus quot hemistrigia [inde-
|
|
|
mestria] in retentura nascantur. Nunc fit numerus
|
|
|
qui retendit XIIIDCXL. Sumo partem dimidiam,
|
|
|
ideo quod a paribus tendant [nascantur]; fit
|
5
|
|
VIDCCCXX. Nunc latus praetorii componamus et
|
|
|
praetenturam similiter computemus, sicut retentu-
|
|
|
ram fecimus ut sciamus cohortibus legionnariis quid
|
|
|
tabulino uel signis dare debeamus.
|
|
|
Obseruare itaque debebimus ut, quotiens
|
32.1
|
|
tres legiones cum supplementis acceptae fuerint,
|
|
|
dimidia pars castrorum DCCXX pedes latitudinis
|
|
|
habeat et lateribus castrorum cohortibus tabu-
|
|
|
lino XC, signis CCXL pedes adsignemus ut deducto
|
5
|
|
tabulino cohortium et latitudine uiae sagularis,
|
|
|
reliqui DC [centum] pedes supersint, ut alae milia-
|
|
|
riae in praetentura ad pedem tendant. Vt nunc
|
|
|
statuamus reliquos pedes [statuamus] DC, exple-
|
|
|
mus latus unum praetorii ut sciamus quot alae in
|
10
|
|
praetentura tensurae sint.
|
|
|
Occupantur numero militum latere praetorii
|
33.1
|
|
pedes CCCCXX, praetorio pedes LX, stationi
|
|
|
pedes XX, comitibus pedes LX, in uias pedes XL;
|
|
|
quod fere in hac latitudine ita fuerit dispositio:
|
|
|
fiunt DC pedes.
|
5
|
|
Nunc praetenturam ut componamus, nume-
|
34.1
|
|
rum equitum alarium qui sunt reliqui computemus.
|
|
|
Fiunt IIII, partis dimidiae II. Accipere debet ala
|
|
|
miliaria signis pedes CL, tabulino pedes DC. Hac
|
|
|
ratione pedes CL efficiunt hemistrigia <V>. Accipit
|
5
|
|
eques III pedes in longitudine pedum DC; sumo
|
|
|
partem tertiam ut habeam equitum numerum qui
|
|
|
in ea longitudine tendet: fit CC; erit hemistrigii
|
|
|
unius; et nunc hemistrigia ducimus V: quinquies CC
|
|
|
fit M: alae miliariae pedatura.
|
10
|
|
Reliquum autem numerum, sicut retenturam,
|
35.1
|
|
computemus ut sciamus similiter quot hemistrigia
|
|
|
nascantur. Fit numerus, cum pedatura ualetudinarii,
|
|
|
ueterinarii et fabricae quae in unum ad DC ho-
|
|
|
mines computantur, VIII. Sumimus dimidiam:
|
5
|
|
fit IIII: hoc erit partis dimidiae; est DC pedum
|
|
|
per longitudinem, quod <D> homines capiet; ut
|
|
|
diximus peditem adiectam quintam ad pedem acci-
|
|
|
pere, nihil itaque intersit an ad numerum compu-
|
|
|
tatum quintam partem adiciamus, an uero ex
|
10
|
|
longitudine, ut nunc DC pedum, deducamus par-
|
|
|
tem VI. Reliqui quingenti, tot homines capiet
|
|
|
hemistrigium.
|
|
|
Sed habemus numerum IIII; uidemus quo-
|
36.1
|
|
tiens <D> habeo: quod est VIII; totidem hemis-
|
|
|
trigia nascuntur. Fit CCXL, et superiores compu-
|
|
|
tati alarium pedes CCC; fit in unum DXL. Pote-
|
|
|
runt esse tensurae cohortium III; faciunt pedes
|
5
|
|
DCCXX, ex quibus decedit quod numerus occupat,
|
|
|
pedes DXL: reliqui pedes CLXXX quo VI hemis-
|
|
|
trigia nascuntur. Vt nunc uicinaria uia super cohor-
|
|
|
tem primam, item numero quattuor pedum denum:
|
|
|
fit in uias pedes LX; reliqui pedes CXX, quod
|
10
|
|
scamnis tribunorum et legatorum, singulis LX
|
|
|
pedes, adsignabimus.
|
|
|
Nunc si metator mille homines super nu-
|
37.1
|
|
merum compositum <acceperit, ut> in eadem peda-
|
|
|
tura locus adsignetur, sic faciemus. Quoniam par-
|
|
|
tis dimidiae D esse constat, quos capiet hemistri-
|
|
|
gium, deducamus scamnis pedes X et uiam de
|
5
|
|
inter alas tollamus, quae tunc datur si pedatura
|
|
|
permittet; fiunt pedes XXX: erit hemistrigium,
|
|
|
quod D homines postea acceptos recipiet.
|
|
|
Nunc e contrario similiter numeris composi-
|
38.1
|
|
tis deducamus homines M, quorum est pedatura
|
|
|
striga pedum LX. Dabimus scamno legatorum
|
|
|
pedes LXXX, tribunorum pedes LXX et uiam
|
|
|
inter alas reponimus.
|
5
|
|
Item lateri praetorii et retenturae similiter,
|
39.1
|
|
si quo plus uel minus fuerit, idem obseruabimus ut
|
|
|
praetorium et comitum pedaturam, item quaesto-
|
|
|
rium minuamus uel ampliemus, seruatis portioni-
|
|
|
bus latitudinis. Viae autem abesse poterint, si
|
5
|
|
pedatura strictior fuerit, inter cohortes praetorias
|
|
|
et alas equitum, ideo quod, disciplinam militarem
|
|
|
si obseruent ita <ut> dico, ad suum quisque nu-
|
|
|
merum coniuncti conuenient.
|
|
|
Et in retentura qui solent et quinquagenis
|
40.1
|
|
hominibus per strigas strictius seu laxius tendere,
|
|
|
quoniam saepe numeros euenit commutari, ten-
|
|
|
suram amplius efficiant quam strigae in eandem
|
|
|
pedaturam incurrent. Nec plus ex eis deduci debet
|
5
|
|
quam peditatae quingenariae super cohortes pri-
|
|
|
mas, et si amplius supersunt ut nec strigam ex-
|
|
|
pleant, necesse erit per reliquas strigas, ut dixi,
|
|
|
artius tendant. Similiter ut laxius tendant effici-
|
|
|
tur, quotiens reliquus numerus conuenit, ne totius
|
10
|
|
metationis ordo turbetur. Vt retenturae per stri-
|
|
|
gas aequali numero [laxius] tendant, retenturae
|
|
|
numerum computatum, ut in praetentura, conuenit.
|
|
|
Quodsi adhuc amplius seu minus quam os-
|
41.1
|
|
tendimus supplementa data fuissent, omnia immu-
|
|
|
tabuntur et cohortes circa uallum aliter tendent.
|
|
|
Nunc retenturae diximus partis dimidiae
|
42.1
|
|
numerum VIDCCCXX. Quoniam est latitudo DC
|
|
|
<pedum>, uideo quot hemistrigia esse possint; ut
|
|
|
nunc, erunt decem <et> septem, et quaestorio peda-
|
|
|
tura sufficiens dari possit. Sumo itaque numeri
|
5
|
|
partem XVII, quot hemistrigia esse diximus; fit
|
|
|
CCCC: erit numerus militum. Tendere debebunt
|
|
|
per hemistrigium unum, adiecta quinta pedum
|
|
|
LXXX: fiunt pedes CCCCLXXX, unde efficitur
|
|
|
<ut> duae cohortes latere retenturae tendant.
|
10
|
|
Symmacharios et reliquas nationes quotiens
|
43.1
|
|
per strigas distribuimus, non plus quam tripertiti
|
|
|
esse debebunt nec longe abalterutrum ut uiua
|
|
|
tessera suo uocabulo citationes audiant. Obseruabi-
|
|
|
mus primae strigae signis idem adsignari quod
|
5
|
|
cohorti primae, ut uiae uicinariae percurrant.
|
|
|
Erunt itaque lateribus cohortes XVI; prae-
|
44.1
|
|
tendent sex, retendent quattuor cohortes et singulae
|
|
|
sexaginta per CCCLX; reliquae quattuor cohortes
|
|
|
intra uiam sagularem.
|
|
|
In quantum potui, domine frater, pro tiro-
|
45.1
|
|
cinio meo in breui omnes auctores sum persecutus
|
|
|
et quidquid circa compositionem castrorum aestiua-
|
|
|
lium instituerunt, in hoc libello, priusquam nume-
|
|
|
ros instituerem, sub rationem omnia declaraui.
|
5
|
|
Praecepta in omni inceptatione metationis scri-
|
|
|
bendo nullus auctor <in> hunc diem ostendit, prop-
|
|
|
ter quod spero sollicitudinem nostram digne tibi
|
|
|
placituram.
|
|
|
Exposuimus itaque suas species et uniuer-
|
46.1
|
|
sum exercitum suis locis constituimus; ostendimus
|
|
|
etiam, si necessum fuerit, quis numerus commutari
|
|
|
debeat. Quodsi alae in retentura positae fuerint
|
|
|
et pedites <in> praetentura siue cohortes equitatae
|
5
|
|
nulla necessitate cogente, sine dubio metatoris
|
|
|
imperitiae signum est. Illud plane poterit obseruari
|
|
|
ut, si cohortes equitatae in eo exercitu omnino
|
|
|
<non> fuerint, ponamus alas quingenarias lateribus
|
|
|
quaestorii ut retentura equitatum habeat.
|
10
|
|
Nam quod ad legiones dispositas et diuiduos
|
47.1
|
|
numeros pertinet, quod et peritis compositione
|
|
|
difficultates ostendet, methodum metationis a me
|
|
|
exquisitam, ad numerum legionum pertinentem in-
|
|
|
tento ingenio elaboraui, ut, si dignatus fueris iniun-
|
5
|
|
gere, nouitatem metationis ad magnitudinem tuam
|
|
|
primus adferam, quae tibi, spero, placebit si pri-
|
|
|
mum cottidianam metationem tractabis.
|
|
|
Nunc munitionem castrorum et reliqua quae
|
48.1
|
|
plures auctores scripserunt, breuiter perferamus.
|
|
|
Munitio aestiualium obseruatur generibus quinque:
|
|
|
fossa, uallo, <ceruolis>, aggere, armis.
|
|
|
Fossa loco securiori causa disciplinae, cuius
|
49.1
|
|
species est fastigata uel punica. Fastigata dicitur
|
|
|
quae a summa latitudine lateribus deuexis in angus-
|
|
|
tiam ad solum coniuncta peruenit. Punica dicitur
|
|
|
quae latere exteriori ad perpendiculum dirigitur;
|
5
|
|
contrarium deuexum fit, quomodo in fastigata.
|
|
|
Quibus latitudo dari debeat ad minimum pedum
|
|
|
quinque, altum pedes tres. Regressis pedibus exte-
|
|
|
rius sexaginta per latitudinem portarum similiter
|
|
|
fossa fiet, quod propter breuitatem titulum cogno-
|
10
|
|
minatum est.
|
|
|
Vallum loco suspectiori extrui debet cespite
|
50.1
|
|
aut lapide, saxo siue caemento. Sufficit latum pedes
|
|
|
VIII, altum pedes VI et lorica parua fit. Similiter
|
|
|
ante portas ad titulum, ut ad fossas, uallum; causa
|
|
|
instructionis sanctum est cognominatum.
|
5
|
|
Ceruoli trunci ramosi. Ad hos decurritur si
|
51.1
|
|
soli natura nimia teneritate cespes frangitur neque
|
|
|
lapide mobili satis copiosum uallum extrui potest
|
|
|
nec fossa fieri ut non ripae decidant.
|
|
|
Quotiens ceruoli desunt et est locus suspec-
|
52.1
|
|
tior, armorum ordinibus [castrorum] IIII castra
|
|
|
muniunt et per singulos ordines uigiliae crebrius
|
|
|
ponuntur; et equites alterna uice castra circuire
|
|
|
debent. Si in pacato solummodo tuendae disciplinae
|
5
|
|
causa, unus ordo armorum sufficit et uigiliae rarius
|
|
|
constituuntur.
|
|
|
Aggeribus autem ita fit ut uallo, si locus
|
53.1
|
|
petrosus aut arenosus fuerit, quod sine dubio aggere
|
|
|
facto munitionem castris praebet.
|
|
|
Angulos castrorum circinari oportet quia
|
54.1
|
|
coxas efficiunt instabiliuntque opus propugnatio-
|
|
|
nem tutans. Circinari debebunt ex angulo cohor-
|
|
|
tium quae efficiunt latitudines operis pedum LX
|
|
|
usque quo linea exteriores comprehenderit, quae
|
5
|
|
efficiunt partem quartam.
|
|
|
Similiter clauicula circinatur ex linea inte-
|
55.1
|
|
riore ualli, puncto mediae portae, adaperto circino
|
|
|
ad cardinem portae; <ex> eo medio praeter uiam
|
|
|
circinabis in eandem lineam quae centro seruiet.
|
|
|
Item puncto manenti adicies latitudinem [ad] ualli
|
5
|
|
et iterum circinabis in eandem lineam, ut intrantes
|
|
|
semper detecti sint et aduenientes in recto cursu
|
|
|
excludantur; nomenque ab effectu clauicula trahet.
|
|
|
Nam quod attinet ad soli electionem in sta-
|
56.1
|
|
tuenda metatione, primum locum habent quae ex
|
|
|
campo in eminentiam leniter attolluntur, in qua
|
|
|
positione porta decimana eminentissimo loco cons-
|
|
|
tituitur, ut regiones castris subiaceant; porta prae-
|
5
|
|
toria semper hostem spectare debet. Secundum
|
|
|
locum habent quae in plano constituuntur, tertium
|
|
|
quae in colle, quartum quae in monte, quintum quae
|
|
|
in loco necessario, unde et necessaria castra dicun-
|
|
|
tur.
|
10
|
|
Praecipue obseruari debebit uia quae lateri-
|
57.1
|
|
bus castrorum supersit. Ceterum quocumque latere
|
|
|
flumen siue fontem habere debebunt in qualicumque
|
|
|
positione castrorum. Iniqua loca, quae a prioribus
|
|
|
nouercae appellantur, omni modo uitari debent:
|
5
|
|
ne mons castris immineat, per quem superuenire
|
|
|
hostes aut prospicere possint quid in castris aga-
|
|
|
tur; ne silua celatura hostes adiaceat neue fossa
|
|
|
<uel> ualles per quas obrepi castris occulte possit;
|
|
|
ne uicini fluminis torrentis subita tempestate castra
|
10
|
|
inundata intereant.
|
|
|
Meminisse oportet in hostico ascensus ualli
|
58.1
|
|
duplices et frequentis facere et tormentis tribuna-
|
|
|
lia extruere circum portas, in coxis, in loco tur-
|
|
|
rium. Maxime instruendum erit uallum tormentis
|
|
|
ab eo latere quo nouercae, si uitari non potuerunt.
|
5
|
