C. PLINIVS GALLO SVO S.
  Miraris cur me Laurentinum uel (si ita mauis), Laurens 2.17.1.1
meum tanto opere delectet; desines mirari, cum cognoueris
gratiam uillae, opportunitatem loci, litoris spatium. Decem 2.1
septem milibus passuum ab urbe secessit, ut peractis quae
agenda fuerint saluo iam et composito die possis ibi manere.
Aditur non una uia; nam et Laurentina et Ostiensis eodem
ferunt, sed Laurentina a quarto decimo lapide, Ostiensis ab 5
undecimo relinquenda est. Vtrimque excipit iter aliqua ex
parte harenosum, iunctis paulo grauius et longius, equo
breue et molle. Varia hinc atque inde facies; nam modo 3.1
occurrentibus siluis uia coartatur, modo latissimis pratis dif-
funditur et patescit; multi greges ouium, multa ibi equorum
boum armenta, quae montibus hieme depulsa herbis et
tepore uerno nitescunt. Villa usibus capax, non sumptuosa 5
tutela. Cuius in prima parte atrium frugi, nec tamen sordi- 4.1
dum; deinde porticus in D litterae similitudinem circum-
actae, quibus paruola sed festiua area includitur. Egregium
hae aduersus tempestates receptaculum; nam specularibus
ac multo magis imminentibus tectis muniuntur. Est contra 5.1
medias cauaedium hilare, mox triclinium satis pulchrum,
quod in litus excurrit ac si quando Africo mare impulsum est,
fractis iam et nouissimis fluctibus leuiter adluitur. Vndique
ualuas aut fenestras non minores ualuis habet atque ita a 5
lateribus a fronte quasi tria maria prospectat; a tergo
cauaedium porticum aream porticum rursus, mox atrium
siluas et longinquos respicit montes. Huius a laeua retractius 6.1
paulo cubiculum est amplum, deinde aliud minus quod altera
fenestra admittit orientem, occidentem altera retinet; hac
et subiacens mare longius quidem sed securius intuetur. Huius 7.1
cubiculi et triclinii illius obiectu includitur angulus, qui
purissimum solem continet et accendit. Hoc hibernaculum,
hoc etiam gymnasium meorum est; ibi omnes silent uenti,
exceptis qui nubilum inducunt, et serenum ante quam usum 5
loci eripiunt. Adnectitur angulo cubiculum in hapsida 8.1
curuatum, quod ambitum solis fenestris omnibus sequitur.
Parieti eius in bibliothecae speciem armarium insertum est,
quod non legendos libros sed lectitandos capit. Adhaeret 9.1
dormitorium membrum transitu interiacente, qui suspensus
et tubulatus conceptum uaporem salubri temperamento huc
illuc digerit et ministrat. Reliqua pars lateris huius seruorum
libertorumque usibus detinetur, plerisque tam mundis, ut 5
accipere hospites possint. Ex alio latere cubiculum est poli- 10.1
tissimum; deinde uel cubiculum grande uel modica cenatio,
quae plurimo sole, plurimo mari lucet; post hanc cubiculum
cum procoetone, altitudine aestiuum, munimentis hibernum;
est enim subductum omnibus uentis. Huic cubiculo aliud et 5
procoeton communi pariete iunguntur. Inde balinei cella 11.1
frigidaria spatiosa et effusa, cuius in contrariis parietibus duo
baptisteria uelut eiecta sinuantur, abunde capacia si mare in
proximo cogites. Adiacet unctorium, hypocauston, adiacet
propnigeon balinei, mox duae cellae magis elegantes quam 5
sumptuosae; cohaeret calida piscina mirifica, ex qua natantes
mare adspiciunt, nec procul sphaeristerium quod calidissimo 12.1
soli inclinato iam die occurrit. Hic turris erigitur, sub qua
diaetae duae, totidem in ipsa, praeterea cenatio quae latissi-
mum mare longissimum litus uillas amoenissimas possidet.
Est et alia turris; in hac cubiculum, in quo sol nascitur 13.1
conditurque; lata post apotheca et horreum, sub hoc tri-
clinium, quod turbati maris non nisi fragorem et sonum
patitur, eumque iam languidum ac desinentem; hortum et
gestationem uidet, qua hortus includitur. Gestatio buxo aut 14.1
rore marino, ubi deficit buxus, ambitur; nam buxus, qua
parte defenditur tectis, abunde uiret; aperto caelo apertoque
uento et quamquam longinqua aspergine maris inarescit.
Adiacet gestationi interiore circumitu uinea tenera et um- 15.1
brosa, nudisque etiam pedibus mollis et cedens. Hortum
morus et ficus frequens uestit, quarum arborum illa uel
maxime ferax terra est, malignior ceteris. Hac non deteriore
quam maris facie cenatio remota a mari fruitur, cingitur 5
diaetis duabus a tergo, quarum fenestris subiacet uestibulum
uillae et hortus alius pinguis et rusticus. Hinc cryptoporticus 16.1
prope publici operis extenditur. Vtrimque fenestrae, a mari
plures, ab horto singulae sed alternis pauciores. Hae cum
serenus dies et immotus, omnes, cum hinc uel inde uentis
inquietus, qua uenti quiescunt sine iniuria patent. Ante 17.1
cryptoporticum xystus uiolis odoratus. Teporem solis in-
fusi repercussu cryptoporticus auget, quae ut tenet solem sic
aquilonem inhibet summouetque, quantumque caloris ante
tantum retro frigoris; similiter africum sistit, atque ita 5
diuersissimos uentos alium alio latere frangit et finit. Haec
iucunditas eius hieme, maior aestate. Nam ante meridiem 18.1
xystum, post meridiem gestationis hortique proximam partem
umbra sua temperat, quae, ut dies creuit decreuitue, modo
breuior modo longior hac uel illa cadit. Ipsa uero crypto- 19.1
porticus tum maxime caret sole, cum ardentissimus culmini
eius insistit. Ad hoc patentibus fenestris fauonios accipit
transmittitque nec umquam aere pigro et manente in-
grauescit. In capite xysti, deinceps cryptoporticus horti, 20.1
diaeta est amores mei, re uera amores: ipse posui. In hac
heliocaminus quidem alia xystum, alia mare, utraque solem,
cubiculum autem ualuis cryptoporticum, fenestra prospicit
mare. Contra parietem medium zotheca perquam eleganter 21.1
recedit, quae specularibus et uelis obductis reductisue modo
adicitur cubiculo modo aufertur. Lectum et duas cathedras
capit; a pedibus mare, a tergo uillae, a capite siluae: tot
facies locorum totidem fenestris et distinguit et miscet. 5
Iunctum est cubiculum noctis et somni. Non illud uoces 22.1
seruolorum, non maris murmur, non tempestatum motus
non fulgurum lumen, ac ne diem quidem sentit, nisi fenestris
apertis. Tam alti abditique secreti illa ratio, quod interiacens
andron parietem cubiculi hortique distinguit atque ita 5
omnem sonum media inanitate consumit. Adplicitum est 23.1
cubiculo hypocauston perexiguum, quod angusta fenestra
suppositum calorem, ut ratio exigit, aut effundit aut retinet.
Procoeton inde et cubiculum porrigitur in solem, quem
orientem statim exceptum ultra meridiem oblicum quidem 5
sed tamen seruat. In hanc ego diaetam cum me recepi, abesse 24.1
mihi etiam a uilla mea uideor, magnamque eius uoluptatem
praecipue Saturnalibus capio, cum reliqua pars tecti licentia
dierum festisque clamoribus personat; nam nec ipse meorum
lusibus nec illi studiis meis obstrepunt. Haec utilitas haec 25.1
amoenitas deficitur aqua salienti, sed puteos ac potius fontes
habet; sunt enim in summo. Et omnino litoris illius mira
natura: quocumque loco moueris humum, obuius et paratus
umor occurrit, isque sincerus ac ne leuiter quidem tanta 5
maris uicinitate corruptus. Suggerunt adfatim ligna proximae 26.1
siluae; ceteras copias Ostiensis colonia ministrat. Frugi
quidem homini sufficit etiam uicus, quem una uilla discernit.
In hoc balinea meritoria tria, magna commoditas, si forte
balineum domi uel subitus aduentus uel breuior mora cal- 5
facere dissuadeat. Litus ornant uarietate gratissima nunc 27.1
continua nunc intermissa tecta uillarum, quae praestant
multarum urbium faciem, siue mari siue ipso litore utare;
quod non numquam longa tranquillitas mollit, saepius fre-
quens et contrarius fluctus indurat. Mare non sane pretiosis 28.1
piscibus abundat, soleas tamen et squillas optimas egerit.
Villa uero nostra etiam mediterraneas copias praestat, lac in
primis; nam illuc e pascuis pecora conueniunt, si quando
aquam umbramue sectantur. 5
  Iustisne de causis iam tibi uideor incolere inhabitare dili- 29.1
gere secessum? quem tu nimis urbanus es nisi concupiscis.
Atque utinam concupiscas! ut tot tantisque dotibus uillulae
nostrae maxima commendatio ex tuo contubernio accedat.
Vale. 5