At o deorvm qvidqvid in caelo regit terras. Verba sunt
|
5.pr.1
|
praetextati uociferantis in domo Canidiae; quem significat
|
|
ab ea furtim raptum, ut necromantiam ex eo faceret. Et bene
|
|
abrupta exclamatio[: in caelo]. Hoc enim peri<l>eptum est:
|
|
quid<quid> in caelo est regens terras.
|
5
|
Qvid iste fert tvmvltvs?
|
3.1
|
Quid sibi uult hic tumultus?
|
|
Tumultum autem dicit rapinae ipsius, quam passus est.
|
|
Avt qvid omnivm vvltvs in vnvm me trvces? Earum
|
3-4.1
|
dicit, quae cum Canidia consciae et ministrae sceleris huius
|
|
fuerant.
|
|
Per hoc inane pvrpvrae d. p.
|
7.1
|
Quo magis oneret atrocitatem sceleris huius praetexta-
|
|
tum, ac per hoc honestum ac delicatum facit hunc puerum esse.
|
|
Inane ergo decus purpurae apud eam inane[m] intel-
|
|
lege, quae scilicet sine respectu <e>quitat<u>s eius in eo[s] saeuiat.
|
5
|
Insignibvs raptis pver, inpvbe corpvs. Insignia pueri
|
12-13.1
|
intellege togam praetextam ac bullam, et est σχῆμα ἐφεξή-
|
|
γησις 'puer inpube corpus'[, hoc est, inpube corpus erat].
|
|
Qvale posset impia mollire Thracvm pectora. Etiam
|
13-14.1
|
Thracum. Sic dicitur illud apud Vergilium:
|
|
Quis talia fando
|
|
Myrmedonum Dolopumue aut duri miles Vlixi
|
|
pro: etiam Myrmedonum Dolopumue.
|
5
|
Canidia, brevibvs inplic<a>ta viperis crines et incom-
|
15-16.1
|
ptvm capvt. Furiali habitu eam describit, et breues uiperae
|
|
perpetuo ἐπιθέτω<ι> dicuntur. Sic enim sunt. Nota autem
|
|
figura est elocutionis 'inligata crines' et 'inligata caput'.
|
|
Ivbet sepvlchris caprificos ervtas. Non unde <l>ubet, sed
|
17.1
|
ex sepulchris <p>otissimum erutas accipe, quoniam inferna ac
|
|
uenefica esse haec sacrificia intellegi uult. <T>alia denique
|
|
sunt et quae subiciuntur:
|
|
Iubet cupress<u>s funebres et cetera.
|
5
|
Plvmamqve noctvrnae strigis.
|
20.1
|
Sic dic<i>tur, non ut uulgo 'strigae', quia uenit a nomina-
|
|
tiuo, 'strix', non 'striga'.
|
|
Haec autem auis est nocturna mali ominis.
|
|
Herbasqve, qvas <I>ol<c>os atqve Hiberia mittit vene-
|
21-22.1
|
norvm ferax. <I>ol<c>os urbs est Thessaliae. Thessalia autem ue-
|
|
nenorum ferax est.
|
|
Hiberiam autem nunc quae in Ponto est intellegenda.
|
|
Porro autem [ut] et Vergilius ait:
|
5
|
Nascuntur plurima Ponto.
|
|
Flammis advri <C>olchicis.
|
24.1
|
Per ueneficia accendi[sse]. Sed hoc propter Medeam
|
|
dicitur, quae <C>olc<h>is fuit.
|
|
At expedita Sagana per totam domvm. Saganam hanc
|
25.1
|
ex consciis ac ministris ueneficii illius accipe. 'Expeditam'
|
|
succinctam uidetur dicere.
|
|
Abacta nvlla Ve<i>a conscientia.
|
29.1
|
Nulla conscientia ablatiui casus est.
|
|
Est enim sensus: Veia, quae nulla mala conscientia re-
|
|
mota est.
|
|
Longo die bis terqve mvtatae dapis inemori spectacvlo.
|
33-34.1
|
Vt magis famis incitaretur puero, ait illi anteponi epulas ac
|
|
saepe mutari.
|
|
Exsecta vti medvlla et aridvm iecvr.
|
37.1
|
Nunc uidetur reddere causam tanti facinoris [epithesis
|
|
dolo malo cositura]; significat autem Canidiam amoris po-
|
|
tionem Varo praeparare; infert enim:
|
|
Non usitatis, Vare, potionibus.
|
5
|
Interminato cvm semel fixae cibo intabvisse<nt> p<v>-
|
39-40.1
|
pvlae: fixae cibo.
|
|
Non defvisse mascvlae libidinis Ariminensem Foliam.
|
41-42.1
|
Dicit etiam Foliam nomine ueneficam huic sceleri interfuisse.
|
|
Quod ait autem masculae libidinis, ad id pertinet,
|
|
quod dicantur quaedam mulieres habere <e> natura[m] mon-
|
|
strosae libidinis concubitum <cum> feminis.
|
5
|
Quo crimine etiam Sappho male audiit.
|
|
Et otiosa credidit Neapolis. Videtur significare scelu<s>
|
43.1
|
hoc Neapoli factum.
|
|
Nam, <u>t supra diximus, Gratidia haec Neapolitana fuit.
|
|
Neapolim autem otiosam pro 'quietam' dixit, simul quia
|
|
otiosis, id est uitae quietioris aptissimus ille secessus sit.
|
5
|
Hic inresectvm saeva dente libido Canidia rodens
|
47-48.1
|
pollicem.
|
|
Pro rei atrocitate mira haec [idem positura] epithesi
|
|
asperantur 'inresectum pollicem' et 'saeua' et 'dente li<u>ido'.
|
|
Sed illud attende, ut duabus praepositionibus exagge-
|
5
|
rata sit facinoris atrocitas: inresectum pro 'ualde et sae-
|
|
pius sectum'.
|
|
Qvid dixit avt qvid tacvit? Sensus est: quae scelera
|
49.1
|
n<u>n<c> dixit aut quae silentio praeterire potuit?
|
|
O rebvs meis non infideles arbitrae. Hinc iam
|
49-50.1
|
Canidiae uerba sunt.
|
|
Nvnc in hostiles d<o>mvs iram atqve nvmen vertite.
|
53-54.1
|
Varo haec inpr[a]ecatur, a quo fastidiebatur.
|
|
Qvale non perfectivs meae laborarint manvs. Hinc
|
59-60.1
|
scias illam, ut diximus, unguentariam fuisse. Attende autem
|
|
elocutionem in soloecismo constitutam 'quale[m] non per-
|
|
fectius', cum sit dicendum: quo non perfectius.
|
|
Qvid accidit? Cvr dira barbarae minvs venena Medeae.
|
61-62.1
|
Indignatur uenena sua non ita, ut uellet efficacia esse,
|
|
quae uenena Medeae essent, quibus illa usa sit, cum se de
|
|
pelice sua Glauce ulta est.
|
|
Cvm palla, tabo mvnvs inbvtvm.
|
65.1
|
Palla munus figura [est, quae] ἐφεξήγησις [dicitur].
|
|
Tabo autem nunc 'ueneno'. Aliter Vergilius:
|
|
Huic atro linquuntur sanguine guttae
|
|
Et terram tabo macula<n>t.
|
5
|
Indormit vnctis omnivm cvbilibvs oblivione paelicvm,
|
69-70.1
|
et reliqua.
|
|
Obscura elocutio, quae sic ordinanda est: Indormit cu-
|
|
bilibus unctis obliuione omnium paelicum. Et est sensus:
|
|
Nescio <c>u<ius> sunt praesentiora ueneficia, quae cubile unguit
|
5
|
medicaminibus, per quae medicamina obliuio ei datur omnium
|
|
paelicum.
|
|
Paelices autem Canidia pro se sola dixit.
|
|
A a, solvtvs ambvlat venefic[i]ae scientioris carmine.
|
71-72.1
|
Hoc est, quod ingemuit, quod alia scientior uenefic[i]a in-
|
|
uenta sit, quam ipsa est.
|
|
Ad me recvrre[n]s, nec vocata mens tva Marsis redibit
|
75-76.1
|
vocibvs. Voces suas Marsas dicit, quasi magicas, ut sit sensus:
|
|
mens tua magicis meis uocibus semel euocata numquam re-
|
|
dibit ad sanitatem. Aut numquid hoc dicit: mens tua a me in-
|
|
cantata numquam redibit, etiam si Marsis uocibus reuocetur?
|
5
|
Marsi autem periti incantationum sunt. Huic etiam rei Ver-
|
|
gilius testis est, qui <d>e d<u>ce[t] Marsorum sic ait:
|
|
Spargere qui somnos cantuque manuque
|
|
solebat.
|
|
Fastidienti pocvlvm. Fastidienti: me scilicet.
|
78.1
|
<M>isi<t> Thyesteas pr[a]eces. Id est: diras exsecrationes,
|
86.1
|
qualibus in tragoediis Thyestes Atreum exsecratur.
|
|
Venena magnvm fas nefasqve non valent. Magnum fas
|
87.1
|
uenena sunt, si hostibus dentur, magnum nefas, si amicis.
|
|
Non valent convertere hvmanam vicem. Sensus est:
|
87-88.1
|
Quamuis uenena multum possint, non tamen ualent merita
|
|
in contrarium uertere, ut liberentur poena, qui male mere-
|
|
antur. Vices autem appellantur poenae, quae in scelerosis
|
|
admissis re[m]geruntur.
|
5
|
Diris agam vos. Dirae, ut dixi, execrationes dicun-
|
89.1
|
tur ac detestationes saeua maledicta. Agam autem nunc
|
|
'persequar' significat.
|
|
Vos tvrba vicatim hinc et hinc saxis petens contvndat
|
97-98.1
|
obscenas anvs.
|
|
Elegant<e>r, quia insanos solent fustibus et lapidibus in-
|
|
sectari, ut eos a domibus suis fugent.
|
|
Et Escylenae alites. Et alibi saepe ostendit, in regione
|
100.1
|
aggeris, quae est extra portas Escylinas, solita fuisse paupe-
|
|
rum corpora uel comburi uel proici.
|
|
Neqve hoc parentes, hev mihi svperstites, effvgerit
|
101-102.1
|
spectacvlvm.
|
|
Subaudiendum hic extrinsecus 'uos'.
|
|
Et est ordo et sensus talis: neque hoc spectaculum
|
|
effugerit uos, o parentes mihi superstites. Et bene ἐνπαθῶς[,
|
5
|
id est dolenter] iuxta parentum commemorationem gemitus
|
|
insertu<s> est: heu.
|
|