Sed id omittamus. illud certe opinatione et per- 78.8
ceptione sublata sequitur, omnium adsensionum re-
tentio, ut si ostendero nihil posse percipi tu concedas 10
numquam adsensurum esse.
  Quid ergo est quod percipi possit, si ne sensus 79.1
quidem vera nuntiant? quos tu Luculle communi loco
defendis. quod ne id facere posses, idcirco heri non
necessario loco contra sensus tam multa dixeram; tu
autem te negas infracto remo neque columbae collo 5
commoveri. primum cur? nam et in remo sentio non
esse id quod videatur, et in columba pluris videri
colores nec esse plus uno. deinde nihilne praeterea
diximus? "Maneant illa omnia; †lacerat ista causa:
veracis suos esse sensus dicit <Epicurus>". Igitur 10
semper auctorem habes, et eum qui magno suo peri-
culo causam agat; eo enim rem demittit Epicurus, si
unus sensus semel in vita mentitus sit, nulli umquam
esse credendum. hoc est verum esse, confidere suis 80.1
testibus et †inportata insistere; itaque Timagoras
Epicureus negat sibi umquam cum oculum torsisset
duas ex lucerna flammulas esse visas; opinionis enim
esse mendacium non oculorum: quasi quaeratur quid 5
sit, non quid videatur. Sic hic quidem, maiorum si-
milis; tu vero, qui visa sensibus alia vera dicas esse
alia falsa, qui ea distinguis? Et desine quaeso com-
munibus locis; domi nobis ista nascuntur. "Si" inquis
"deus te interroget 'sanis modo et integris sensibus 10
num amplius quid desideras', quid respondeas?" Uti-
nam quidem roget: audies quam nobiscum male †age-
rent. ut enim vera videamus, quam longe videmus?
ego Catuli Cumanum ex hoc loco cerno; regionem
video <Pompeiani, ipsum> Pompeianum non cerno, 15
neque quicquam interiectum est quod obstet, sed in-
tendi acies longius non potest. o praeclarum prospec-
tum: Puteolos videmus; at familiarem nostrum P. Avi-
anium fortasse in porticu Neptuni ambulantem non
videmus. "At ille nescio qui, qui in scholis nominari 81.1
solet, mille et octingenta stadia quod abesset vide-
bat." Quaedam volucres longius; responderem igitur
audacter isti vestro deo me plane his oculis non esse
contentum. dicit me acrius videre quam illos pisces 5
fortasse, qui neque videntur a nobis (et nunc quidem
sub oculis sunt) neque ipsi nos suspicere possunt;
ergo ut illis aqua sic nobis aer crassus offunditur.
"At amplius non desideramus." Quid talpam num de-
siderare lumen putas? Neque tam quererer cum deo 10
quod parum longe quam quod falsum viderem. vi-
desne navem illam: stare nobis videtur; at iis qui
in nave sunt moveri haec villa. quaere rationem cur
ita videatur; quam ut maxime inveneris, quod haut
scio an non possis, non tu verum testem habere, sed 15
eum non sine causa falsum testimonium dicere osten-
deris. Quid ego de nave; vidi enim a te remum con- 82.1
temni: maiora fortasse quaeris. Quid potest sole maius,
quem mathematici amplius duodeviginti partibus con-
firmant maiorem esse quam terram: quantulus nobis
videtur; mihi quidem quasi pedalis; Epicurus autem 5
posse putat etiam minorem esse eum quam videatur,
sed non multo; ne maiorem quidem multo putat esse,
vel tantum esse quantus videatur, ut oculi aut nihil
mentiantur [tamen] aut non multum—mentiantur
<tamen>: ubi igitur illud est "semel"?—sed ab hoc 10
credulo, qui numquam sensus mentiri putat, disceda-
mus, qui ne nunc quidem, cum ille sol, qui tanta inci-
tatione fertur ut celeritas eius quanta sit ne cogitari
quidem possit, tamen nobis stare videatur. Sed ut 83.1
minuam controversiam, videte quaeso quam in parvo
lis sit. Quattuor sunt capita quae concludant nihil
esse quod nosci percipi conprehendi possit, de quo
haec tota quaestio est. e quibus primum est esse ali- 5
quod visum falsum, secundum non posse id percipi,
tertium inter quae visa nihil intersit fieri non posse
ut eorum alia percipi possint alia non possint, quartum
nullum esse visum verum a sensu profectum cui non
adpositum sit visum aliud quod ab eo nihil intersit 10
quodque percipi non possit. horum quattuor capitum
secundum et tertium omnes concedunt; primum Epi-
curus non dat, vos, quibuscum res est, id quoque
conceditis; omnis pugna de quarto est. Qui igitur 84.1
P. Servilium Geminum videbat, si Quintum se videre
putabat, incidebat in eius modi visum quod percipi
non posset, quia nulla nota verum distinguebatur a
falso; qua distinctione sublata quam haberet in C. Cotta, 5
qui bis cum Gemino consul fuit, agnoscendo eius modi
notam quae falsa esse non possit? negas tantam si-
militudinem in rerum natura esse; pugnas omnino,
sed cum adversario facili. ne sit sane: videri certe
potest; fallet igitur sensum. et si una fefellerit si- 10
militudo, dubia omnia reddiderit; sublato enim iudicio
illo quo oportet agnosci, etiam si ipse erit quem videris
qui tibi videbitur, tamen non ea nota iudicabis qua
dicis oportere ut non possit esse eiusdem modi falsa.
quando igitur potest tibi P. Geminus Quintus videri, 85.1
quid habes explorati cur non possit tibi Cotta videri
qui non sit, quoniam aliquid videtur esse quod non
est? Omnia dicis sui generis esse, nihil esse idem
quod sit aliud. Stoicumst id quidem nec admodum 5
credibile, nullum esse pilum omnibus rebus talem
qualis sit pilus alius, nullum granum. haec refelli
possunt, sed pugnare nolo; ad id enim quod agitur
nihil interest omnibusne partibus visa re nihil differat
an internosci non possit etiam si differat. Sed si homi- 10
num similitudo tanta esse non potest, ne signorum
quidem? dic mihi: Lysippus eodem aere eadem tem-
peratione, eodem caelo aqua ceteris omnibus centum
Alexandrus eiusdem modi facere non posset? qua
igitur notione discerneres? quid si in eius modi cera 86.1
centum sigilla hoc anulo inpressero, ecquae poterit
in agnoscendo esse distinctio? an tibi erit quaerendus
anularius aliqui, quoniam gallinarium invenisti Delia-
cum illum, qui ova cognosceret? Sed adhibes artem 5
advocatam etiam sensibus: "pictor videt quae nos non
videmus" et "simul inflavit tibicen a perito carmen
adnoscitur". Quid hoc nonne videtur contra te valere,
si sine magnis artificiis, ad quae pauci accedunt, nostri
quidem generis admodum, nec videre nec audire pos- 10
simus? Iam illa praeclara, quanto artificio esset sen-
sus nostros mentemque et totam constructionem ho-
minis fabricata natura—cur non extimescam opi- 87.1
nandi temeritatem? etiamne hoc adfirmare potes Lu-
culle, esse aliquam vim, cum prudentia et consilio
scilicet, quae finxerit vel ut tuo verbo utar quae fabri-
cata sit hominem? qualis ista fabrica est, ubi adhibita, 5
quando cur quo modo? tractantur ista ingeniose, dis-
putantur etiam eleganter; denique videantur sane, ne
adfirmentur modo. Sed de physicis mox, et quidem
ob eam causam, ne tu, qui id me facturum paulo ante
dixeris, videare mentitus. Sed ut ad ea quae clariora 10
sunt veniam, res iam universas profundam, de quibus
volumina inpleta sunt non a nostris solum sed etiam
a Chrysippo (de quo queri solent Stoici, dum studiose
omnia conquisierit contra sensus et perspicuitatem
contraque omnem consuetudinem contraque rationem, 15
ipsum sibi respondentem inferiorem fuisse, itaque ab
eo armatum esse Carneadem); ea sunt eius modi, quae 88.1
a te diligentissime tractata sunt. Dormientium et vinu-
lentorum et furiosorum visa inbecilliora esse dicebas
quam vigilantium siccorum sanorum. quo modo? quia
cum experrectus esset Ennius non diceret se vidisse 5
Homerum sed visum esse, Alcmeo autem "sed mihi
neutiquam cor consentit"; similia de vinulentis. quasi
quisquam neget et qui experrectus sit eum <non>
somniare, et cuius furor consederit putare non fuisse
ea vera quae essent sibi visa in furore. sed non id 10
agitur; tum cum videbantur quo modo viderentur, id
quaeritur. nisi vero Ennium non putamus ita totum
illud audivisse "o pietas animi", si modo id somniavit,
ut si vigilans audiret. experrectus enim potuit illa
visa putare, ut erant, et somnia; dormienti vero aeque 15
ac vigilanti probabantur. quid Iliona somno illo "mater
te appello" nonne ita credit filium locutum ut ex-
perrecta etiam crederet? unde enim illa "age asta, mane
audi; iteradum eadem istaec mihi": num videtur mino-
rem habere visis quam vigilantis fidem? Quid loquar 89.1
de insanis: qualis tandem fuit adfinis tuus Catule
Tuditanus, quisquam sanissimus tam certa putat quae
videt quam is putabat quae videbantur? quid ille
qui "video video te; vive Ulixes dum licet" nonne 5
etiam bis exclamavit se videre, cum omnino non vi-
deret; quid apud Euripidem Hercules, cum ut Eurysthei
filios ita suos configebat sagittis, cum uxorem inter-
emebat, cum conabatur etiam patrem, non perinde
movebatur falsis ut veris moveretur; quid ipse Alcmeo 10
tuus, qui negat cor sibi cum oculis consentire, nonne
ibidem incitato furore "unde haec flamma oritur" et
illa deinceps "incede incede, adsunt me expetunt"; quid
cum virginis fidem implorat:
    "fer mi auxilium, pestem abige a me, flammiferam 15
       hanc vim, quae me excruciat,
    caeruleae incinctae angui incedunt, circumstant cum
       ardentibus taedis",
num dubitas quin sibi haec videre videatur? itemque
cetera 20
    "intendit crinitus Apollo
    arcum auratum, luna innixus,
    Diana facem iacit a laeva":
qui magis haec crederet si essent quam credebat quia 90.1
videbantur; apparet enim iam cor cum oculis con-
sentire. Omnia autem haec proferuntur ut illud effi-
ciatur, quo certius nihil potest esse, inter visa vera
et falsa ad animi adsensum nihil interesse. vos autem 5
nihil agitis, cum illa falsa vel furiosorum vel somnian-
tium recordatione ipsorum refellitis. non enim id
quaeritur, qualis recordatio fieri soleat eorum qui ex-
perrecti sunt aut eorum qui furere destiterint, sed
qualis visio fuerit aut furentium aut somniantium tum 10
cum movebantur.