TIMAEUS
|
|
Multa sunt a nobis et in Academicis conscripta
|
1
|
contra physicos et saepe <cum> P. Nigidio Carneadeo
|
|
more et modo disputata. Fuit enim vir ille cum ce-
|
|
teris artibus, quae quidem dignae libero essent, or-
|
|
natus omnibus, tum acer investigator et diligens earum
|
|
rerum, quae a natura involutae videntur; denique sic
|
5
|
iudico, post illos nobiles Pythagoreos, quorum disci-
|
|
plina extincta est quodam modo, cum aliquot saecla
|
|
in Italia Siciliaque viguisset, hunc extitisse, qui illam
|
|
renovaret. Qui cum me in Ciliciam proficiscentem
|
2.1
|
Ephesi expectavisset Romam ex legatione ipse decedens,
|
|
venissetque eodem Mytilenis mei salutandi et visendi
|
|
causa Cratippus, Peripateticorum omnium, quos quidem
|
|
ego audierim, meo iudicio facile princeps, perlibenter et
|
5
|
Nigidium vidi et cognovi Cratippum. Ac primum quidem
|
|
tempus salutationis in percontatione consumpsimus * * *
|
|
Quid est, quod semper sit neque ullum habeat
|
3.1
|
ortum, et quod gignatur nec umquam sit? Quorum
|
|
alterum intellegentia et ratione conprehenditur, quod
|
|
unum atque idem semper est; alterum, quod ad-
|
|
fert opinionem sensus rationis expers, quod totum
|
5
|
opinabile est, id gignitur et interit nec umquam esse
|
|
vere potest. Omne autem, quod gignitur, ex aliqua
|
|
causa gigni necesse est; nullius enim rei causa remota
|
|
reperiri origo potest. Quocirca si is, qui aliquod munus
|
4.1
|
efficere molitur, eam speciem, quae semper eadem est,
|
|
intuebitur atque id sibi proponet exemplar, praeclarum
|
|
opus efficiat necesse est; sin autem eam, quae gigni-
|
|
tur, numquam illam, quam expetet, pulchritudinem
|
5
|
consequetur. Omne igitur caelum sive mundus, sive
|
|
quo alio vocabulo gaudet, hoc a nobis nuncupatus
|
|
sit—de quo id primum consideremus, quod prin-
|
5.1
|
cipio est in omni quaestione considerandum, sem-
|
|
perne fuerit nullo generatus ortu, an ortus sit ab
|
|
aliquo temporis principatu. Ortus est, quandoquidem
|
|
cernitur et tangitur et est undique corporatus. Omnia
|
5
|
autem talia sensum movent, sensusque moventia quae
|
|
sunt, eadem in opinatione considunt; quae ortum habere
|
|
gignique diximus, nihil autem gigni posse sine causis.
|
|
Atque illum quidem quasi parentem huius universitatis
|
6.1
|
invenire difficile et, cum iam inveneris, indicare in
|
|
vulgus nefas. Rursus igitur videndum, ille fabricator
|
|
huius tanti operis utrum sit imitatus exemplar, idne,
|
|
quod semper unum <et> idem et sui simile, an id, quod
|
5
|
generatum ortumque dicimus. Atqui si pulcher est
|
|
hic mundus et si probus eius artifex, profecto speciem
|
|
aeternitatis imitari maluit, sin secus, quod ne dictu
|
|
quidem fas est, generatum exemplum est pro aeterno
|
|
secutus. Non igitur dubium, quin aeternitatem ma-
|
7.1
|
luerit exsequi, quandoquidem neque mundo quicquam
|
|
pulchrius neque eius aedificatore praestantius. Sic ergo
|
|
generatus ad id est effectus, quod ratione sapientiaque
|
|
conprehenditur atque aeternitate inmutabili continetur.
|
5
|
Ex quo efficitur, ut sit necesse hunc, quem cernimus,
|
|
mundum simulacrum aeternum esse alicuius aeterni.
|
|
Difficillimum autem est in omni conquisitione ra-
|
|
tionis exordium. De iis igitur, quae diximus, haec
|
|
sit prima distinctio. Omni orationi cum iis rebus, de
|
8.1
|
quibus explicat, videtur esse cognatio. Itaque cum de
|
|
re stabili et inmutabili disputat oratio, talis sit, qualis
|
|
illa, quae neque redargui neque convinci potest. Cum
|
|
autem ingressa est imitata et efficta simulacra, bene
|
5
|
agi putat, si similitudinem veri consequatur. Quantum
|
|
enim ad id, quod ortum est, aeternitas valet, tantum
|
|
ad fidem veritas. Quocirca si forte de deorum na-
|
|
tura ortuque mundi disserentes minus id, quod ave-
|
|
mus animo, consequemur, ut tota dilucide et plane ex-
|
10
|
ornata oratio sibi constet et ex omni parte secum ipsa
|
|
consentiat, haut sane erit mirum, contentique esse debe-
|
|
bitis, si probabilia dicentur. Aequum est enim memi-
|
|
nisse et me, qui disseram, hominem esse et vos, qui iudi-
|
|
cetis, ut, si probabilia dicentur, ne quid ultra requiratis.
|
15
|