Animum igitur cum ille procreator mundi deus 26.1
ex sua mente et voluntate genuisset, tum denique omne,
quod erat concretum atque corporeum, substernebat
animo interiusque faciebat atque ita medio medium
accommodans copulabat. Sic animus a medio profectus 5
extremitatem caeli a suprema regione rotundo ambitu
circumiecit seseque ipse versans divinum sempiternae
sapientisque vitae induxit exordium. Et corpus qui- 27.1
dem caeli aspectabile effectum est, animus autem ocu-
lorum effugit optutum. Est autem unus ex omnibus
rationis concentionisque, quae ἁρμονία Graece, sem-
piternarum rerum et sub intellegentiam cadentium 5
compos et particeps, quo nihil est ab optimo et prae-
stantissimo genitore melius procreatum; quippe qui ex
eadem iunctus alteraque natura adiuncta materia tem-
peratione trium partium proportione conpactus, se
ipse conversans, cum materiam mutabilem arripuit et 10
cum rursus individuam atque simplicem, per se omnis
movetur discernitque, quid sit eiusdem generis, quid
alterius, et cetera diiudicat, quid cuique rei sit ma-
xime aptum, quid quoque loco aut modo aut tempore
contingat, quaeque distinctio sit inter ea, quae gi- 15
gnantur, et ea, quae sint semper eadem. Ratio autem 28.1
vera, quae versatur in iis, quae sunt semper eadem,
et in iis, quae mutantur, cum <in> eodem et in altero
movetur ipsa per sese sine voce et sine ullo sono,
cum eam partem attingit, qua sensus cieri potest, <et> 5
orbis illius generis alterius inmutatus et rectus omnia
animo mentique denuntiat, tum opiniones adsensio-
nesque firmae veraeque gignuntur; cum autem in illis
rebus vertitur, quae manentes semper eadem non sensu,
sed intellegentia continentur * * * 10
Non. 198M
Ratione igitur et mente divina ad originem temporis curricu- 29(fr).1
lum inventum est solis et lunae
* * * ius natura converteret, ut terram lunae cursus pro- 29.3
xime ambiret eique supra terram proxima solis cir-
cumvectio esset. Lucifer deinde et sancta Mercuri 5
stella cursum habent solis celeritati parem, sed vim
quandam contrariam, eaque concursatione, <quam> inter
se habent Lucifer, Mercurius, sol, alii alios vincunt
vicissimque vincuntur. Reliquorum siderum quae causa 30.1
collocandi fuerit, quaeque eorum sit conlocatio, in
sermonem alium differendum est, ne in eo, quod at-
tingendum fuit, quam in eo, quoius causa id attingimus,
longior ponatur oratio. Quando igitur sibi quodque 5
eorum siderum cursum decorum est adeptum, ex qui-
bus erat modus temporis consignandus, conligatisque
corporibus vinculis animalibus animantia orta sunt
eaque imperio parere didicerunt, tum ex alterius na-
turae motione transversa in eiusdem naturae motum 10
incurrentia in eaque haerentia atque inpedita, cum alia
maiorem lustrarent orbem, alia minorem, tardius quae
maiorem, celerius quae minorem, motu unius eiusdem-
que naturae quae velocissime movebantur, ea celeri-
tate vinci a tardioribus et, cum superabant, superari 15
videbantur. Omnis enim orbis eorum quasi helicae 31.1
inflexione vertebat, quia bifariam contrarie simul pro-
cedentia efficiebant, ut, quod esset tardissimum, id
proximum fieret celerrimo. Atque ut esset mensura
quaedam evidens, quae in octo cursibus celeritates 5
tarditatesque declararet, deus ipse solem quasi lumen
accendit ad secundum supra terram ambitum, ut quam
maxime caelum omnibus conluceret animantesque,
quibus ius esset doceri, ab eiusdem motu et ab eius,
quod simile esset, numerorum naturam vimque cogno- 10
scerent. Nox igitur et dies ad hunc modum et ob 32.1
has generata causas unum circumitum orbis efficit
sapientissimum atque optimum, mensis autem, quando
luna lustrato suo cursu solem consecuta est, annus,
ubi sol suum totum confecit et peragravit orbem. 5
Ceterorum autem siderum ambitus ignorantes homines 33.1
praeter admodum paucos neque nomine appellant ne-
que inter se numero commetiuntur. Itaque nesciunt
hos siderum errores id ipsum esse, quod rite dicitur
tempus, multitudine infinita, varietate admirabili prae- 5
ditos. Ac tamen illud perspici et intellegi potest, ab-
soluto perfectoque numero temporis absolutum annum
perfectumque tum compleri denique, cum se octo
ambitus confectis suis cursibus ad idem caput rettu-
lerunt, cumque eos permensus est idem et semper sui 10
similis orbis. Has igitur ob causas nata astra sunt, 34.1
quae per caelum penetrantia solstitiali se et brumali
revocatione converterent, ut hoc omne animal, quod
videmus, esset illi animali, quod sentimus, ad aeter-
nitatis imitationem simillimum. 5