De positione uillae
|
|
ceterum ad aestatum temperandos ca-
|
1.5.4.1
|
lores et amoenitatem locorum plurimum conferunt salientes
|
|
riui, quos, si conditio loci patietur, qualescunque, dum
|
|
tamen dulces, utique perducendos in uillam censeo. sin
|
|
submotus longius a collibus erit amnis et loci salubritas
|
5
|
editiorque situs ripae permittet superponere uillam prae-
|
|
fluenti, cauendum tamen erit, ut a tergo potius quam prae
|
|
se flumen habeat et ut aedificii frons auersa sit ab infestis
|
|
eius regionis uentis et amicissimis aduersa, quoniam pleri-
|
|
que amnes aestate uaporatis, hieme frigidis nebulis caligant,
|
10
|
quae nisi ui maiore inspirantium uentorum submouentur,
|
|
pecudibus hominibusque conferunt pestem. optime autem
|
5.1
|
salubribus, ut dixi, locis ad orientem uel ad meridiem,
|
|
grauibus ad septentrionem uilla conuertitur. eademque sem-
|
|
per mare recte conspicit, cum pulsatur ac fluctu respergi-
|
|
tur, numquam ex ripa, sed haut paulum submota a litore.
|
5
|
nam praestat a mari longo potius interuallo quam breui
|
6.1
|
refugisse, quia media sunt spatia grauioris halitus. nec
|
|
paludem quidem uicinam esse oportet aedificiis nec iunctam
|
|
militarem uiam, quod illa caloribus noxium uirus eructat
|
|
et infestis aculeis armata gignit animalia, quae in nos den-
|
5
|
sissimis examinibus inuolant, tum etiam nantium serpen-
|
|
tiumque pestis hiberna destitutas uligine, caeno et fermen-
|
|
tata colluuie uenenatas emittit, ex quibus saepe contrahuntur
|
|
caeci morbi, quorum causas ne medici quidem perspicere
|
|
queunt, sed et anni toto tempore situs atque umor instru-
|
10
|
mentum rusticum supellectilemque et inconditos conditos-
|
|
que fructus corrumpit; haec autem praetereuntium uia-
|
7.1
|
torum populationibus et adsiduis deuertentium hospitiis
|
|
infestat rem familiarem. propter quae censeo eius modi
|
|
uitare incommoda uillamque nec in uia nec a uia procul
|
|
editiore situ condere, sic ut frons eius ad orientem aequi-
|
5
|
noctialem directa sit. nam eius modi positio medium tempera-
|
8.1
|
tumque libramentum uentorum hiemalium et aestiuorum tenet.
|
|
quantoque fuerit aedificii solum pronius orienti, tanto et aestate
|
|
liberius capere perflatus et hiemis procellis minus infestari et
|
|
matutino regelari ortu poterit, ut concreti rores liquescant, quo-
|
5
|
niam fere pestilens habetur, quod est remotum ac sinistrum
|
|
soli et apricis flatibus; quibus si caret, nulla alia uis potest
|
|
nocturnas pruinas et quodcumque rubiginis aut spurcitiae
|
|
resedit, siccare atque detergere. haec autem cum homini-
|
|
bus adferunt perniciem, tunc et armentis et uirentibus
|
10
|
eorumque frugibus. sed quisquis aedificare uolet in decliui-
|
9.1
|
bus areis, exstruere semper ab inferiore parte auspicetur,
|
|
quia cum ex depressiore loco fuerint orsa fundamenta, non
|
|
solum superficiem suam facile sustinebunt, sed et pro ful-
|
|
tura et substructione fungentur aduersus ea, quae mox, si
|
5
|
forte uillam prolatare libuerit, ad superiorem partem adplica-
|
|
buntur, quippe ab imo praestructa ualenter resistent contra
|
|
ea, quae postmodum superposita incumbant. at si summa
|
10.1
|
pars cliui fundata propriam molem susceperit, quicquid ab
|
|
inferiore mox adposueris, fissum erit rimosumque. nam
|
|
tum cum ueteri adstruitur recens aedificium, quasi surgenti
|
|
reluctans oneri cedit, et quod prius exstructum inminebit
|
5
|
cedenti, paulatim degrauatum pondere suo praeceps ad-
|
|
trahetur. igitur id structurae uitium, cum primum statim
|
|
fundamenta iaciuntur, euitandum est.
|
|
Modus autem membrorumque numerus aptetur uni-
|
6.1.1
|
uerso consaepto et diuidatur in tres partes, urbanam,
|
|
rusticam, fructuariam. urbana rursus in hibernacula et
|
|
aestiua sic digeratur, ut spectent hiemalis temporis cubi-
|
|
cula brumalem orientem, cenationes aequinoctialem occi-
|
5
|
dentem. rursus aestiua cubicula spectent meridiem aequi-
|
2.1
|
noctialem, sed cenationes eiusdem temporis prospectent
|
|
hibernum orientem. balnearia occidenti aestiuo aduertantur,
|
|
ut sint post meridiem et usque in uesperum inlustria.
|
|
ambulationes meridiano aequinoctiali subiectae sint, ut et
|
5
|
hieme plurimum solis et aestate minimum recipiant. at in
|
3.1
|
rustica parte magna et alta culina ponetur, ut et contig-
|
|
natio careat incendii periculo et in ea commode familiares
|
|
omni tempore anni morari queant. optime solutis seruis
|
|
cellae meridiem aequinoctialem spectantes fient, uinctis
|
5
|
quam saluberrimum subterraneum ergastulum plurimis sit-
|
|
que id angustis inlustratum fenestris atque a terra sic
|
|
editis, ne manu contingi possint. pecudibus stabula, quae
|
4.1
|
neque frigore neque calore infestentur, domitis armentis
|
|
duplicia bubilia sint hiberna atque aestiua, ceteris autem
|
|
pecoribus, quae intra uillam esse conuenit, ex parte tecta
|
|
loca, ex parte sub diuo parietibus altis circumsaepta, ut
|
5
|
illic per hiemem, hic per aestatem sine uiolentia ferarum
|
|
conquiescant. sed ampla stabula sic ordinentur, ne quis
|
5.1
|
umor influere possit et ut, quisque ibi conceptus fuerit,
|
|
quam celerrime dilabatur, ut nec fundamenta parietum
|
|
corrumpantur nec ungulae pecudum. lata bubilia esse
|
6.1
|
oportebit pedes decem uel minime nouem, quae mensura
|
|
et ad procumbendum pecori et iugario ad circumeundum
|
|
laxa ministeria praebeat. non altius edita esse praesaepia
|
|
conueniet, quam ut bos aut iumentum sine incommodo
|
5
|
status uesci possit. uilico iuxta ianuam fiat habitatio, ut
|
|
intrantium exeuntiumque conspectum habeat, procuratori
|
7.1
|
supra ianuam ob easdem causas; et is tamen uilicum ob-
|
|
seruet ex uicino, sitque utrique proximum horreum, quo
|
|
conferatur omne rusticum instrumentum, et intra id ipsum
|
|
clausus locus, quo ferramenta recondantur. bubulcis pasto-
|
8.1
|
ribusque cellae ponantur iuxta sua pecora, ut ad eorum
|
|
curam sit opportunus excursus. omnes tamen quam proxi-
|
|
me alter ab altero debent habitare, ne uilici diuersas partis
|
|
circumeuntis sedulitas distendatur et ut inter se diligentiae
|
5
|
et neglegentiae cuiusque testes sint. pars autem fructuaria
|
9.1
|
diuiditur in cellam oleariam, torculariam, cellam uinariam,
|
|
defrutariam, faenilia paleariaque et apothecas et horrea, ut
|
|
ex iis, quae sunt in plano, custodiam recipiant umidarum
|
|
rerum tamquam uini aut olei uenalium, siccae autem con-
|
5
|
gerantur tabulatis, ut frumenta, faenum, frondes, paleae
|
|
ceteraque pabula. sed granaria, ut dixi, scalis adeantur
|
10.1
|
et modicis fenestellis aquilonibus inspirentur. nam ea
|
|
caeli positio maxime frigida et minime umida est, quae
|
|
utraque perennitatem conditis frumentis adferunt. eadem
|
11.1
|
ratio est in plano sitae uinariae cellae, quae submota pro-
|
|
cul esse debet a balineis, furno, stercilino reliquisque in-
|
|
munditiis taetrum odorem spirantibus nec minus a cisternis
|
|
aquisue salientibus, quibus extrahitur umor, qui uinum cor-
|
5
|
rumpit. neque me praeterit sedem frumentis optimam
|
12.1
|
quibusdam uideri horreum camara contectum, cuius solum
|
|
terrenum, prius quam consternatur, perfossum et amurga
|
|
recenti non salsa madefactum uelut Signinum opus pilis
|
|
condensatur. tum deinde cum exaruit, simili modo paui-
|
13.1
|
menta testacia, quae pro aqua receperint amurgam mixtam
|
|
calci et harenae, supersternuntur et magna ui pauiculis
|
|
inculcantur atque expoliuntur, omnesque parietum et soli
|
|
iuncturae testaceis puluinis fibulantur, quoniam fere cum in
|
5
|
his partibus aedificia rimas egerunt, caua praebent et late-
|
|
bras subterraneis animalibus. sed et lacibus distinguntur
|
|
granaria, ut separatim quaeque legumina ponantur. parietes
|
14.1
|
oblinuntur amurga subacto luto, quoi pro paleis admixta
|
|
sunt arida oleastri uel, si ea non sunt, oleae folia. dein
|
|
cum praedictum tectorium inaruit, rursus amurga respergi-
|
|
tur, qua siccata frumentum infertur. ea res ab noxia cur-
|
15.1
|
culionum et similium animalium commodissime uidetur con-
|
|
ditas fruges defendere, quae nisi diligenter repositae sint,
|
|
celeriter ab iis consumuntur. sed id genus horrei, quod
|
|
scripsimus, nisi sicca positione uillae quamuis granum ro-
|
5
|
bustissimum corrumpit situ; qui si nullus adsit, possis
|
|
etiam defossa frumenta seruare, sicut transmarinis quibus-
|
|
dam prouinciis, ubi puteorum in modum, quos appellant siros,
|
|
exhausta humus editos a se fructus recipit. sed nos in nostris
|
16.1
|
regionibus, quae redundant uligine, magis illam positionem
|
|
pensilis horrei et hanc curam pauimentorum et parietum
|
|
probamus, quoniam, ut rettuli, sic emunita sola et latera
|
|
horreorum prohibent curculionem. quod genus exitii cum
|
5
|
incidit, multi opinantur arceri posse, si exesae fruges in horreo
|
|
uentilentur et quasi refrigerentur. id autem falsissimum
|
17.1
|
est; neque enim hoc facto expelluntur animalia, sed inmi-
|
|
scentur totis aceruis. qui, si maneant inmoti, summis tantum
|
|
partibus infestentur, quoniam infra mensuram palmi non
|
|
nascitur curculio, longeque praestat id solum, quod iam
|
5
|
uitiatum est, quam totum periculo subicere. nam cum
|
|
exiget usus, facile est eo sublato, quod uitiatum erat, inte-
|
|
gro inferiore uti. sed haec, etsi extrinsecus, non tamen
|
|
intempestiue uideor hoc loco rettulisse. torcularia praeci-
|
18.1
|
pue cellaeque oleariae calidae esse debent, quia commodius
|
|
omnis liquor uapore soluitur ac frigoribus magnis conficitur,
|
|
oleum, quod minus prouenit, si congelatur, fracessit. sed
|
|
ut calore naturali est opus, qui contingit positione caeli et
|
5
|
declinatione, ita non est opus ignibus aut flammis, quo-
|
|
niam fumo et fuligine sapor olei corrumpitur. propter quod
|
|
torcular debet a meridiana parte inlustrari, ne necesse ha-
|
|
beamus ignes lucernamque adhibere, cum premetur olea.
|
|
cortinale, ubi defrutum fiat, nec angustum nec obscurum
|
19.1
|
sit, ut sine incommodo minister, qui sapam decoquet,
|
|
uersari possit. fumarium quoque, quo materia, si non sit
|
|
iam pridem caesa, festinato siccetur, in parte rusticae uillae
|
|
fieri potest iunctum rusticis balneis. nam eas quoque re-
|
5
|
fert esse, in quibus familia, sed tamen feriis, lauetur; neque
|
20.1
|
enim corporis robori conuenit frequens usus earum. apo-
|
|
thecae recte superponentur his locis, unde plerumque fumus
|
|
exoritur, quoniam uina celerius uetustescunt, quae fumo
|
|
quodam genere praecoquem maturitatem trahunt. propter
|
5
|
quod et aliud tabulatum esse debebit, quo amoueantur,
|
|
ne rursus nimia suffumatione medicata sint.
|
|
Quod ad uillae situm partiumque eius dispositionem,
|
|
satis dictum est. circa uillam deinceps haec esse oportebit:
|
21.1
|
furnum et pistrinum, quantum futurus numerus colonorum
|
|
postulauerit, piscinas minime duas, alteram, quae anseri-
|
|
bus pecoribusque seruiat, alteram, in qua lupinum, ulmi
|
|
uimina et uirgas atque alia, quae sunt usibus nostris apta,
|
5
|
maceremus. stercilina quoque duo sint, unum, quod noua
|
|
purgamenta recipiat et in annum conseruet, alterum, ex
|
|
quo uetera uehantur, sed utrumque more piscinarum deuexum
|
|
leni cliuo et exstructum pauimentatumque solo, ne umorem
|
|
tramittant. plurimum enim refert non adsiccato suco fimum
|
22.1
|
uires continere et adsiduo macerari liquore, ut, si qua in-
|
|
teriecta sint stramentis aut paleis spinarum uel graminum
|
|
semina, intereant nec in agrum exportata segetis herbidas
|
|
reddant, ideoque periti rustici, quicquid ouilibus stabulis-
|
5
|
que conuersum progesserunt, superpositis uirgis tegunt nec
|
|
arescere solis incursu patiuntur uel exuri. area, si conpetit,
|
23.1
|
ita constituenda est, ut uel a domino uel certe a procuratore
|
|
despici possit, eaque optima est silice constrata, quod et
|
|
celeriter frumenta deteruntur, non cedente solo pulsibus
|
|
ungularum tribularumque, et eadem euentilata mundiora
|
5
|
sunt lapillisque carent et glaebulis, quas per trituram fere
|
|
terrena remittit area. huic autem nubilar adplicari debet
|
24.1
|
maximeque in Italia propter inconstantiam caeli, quo con-
|
|
lata semitrita frumenta protegantur, si subitaneus imber
|
|
incesserit. nam in transmarinis quibusdam regionibus, ubi
|
|
aestas pluuia caret, superuacuum est. pomaria quoque et
|
5
|
hortos oportet saepto circumdari et esse in propinquo at-
|
|
que in ea parte, qua possit omnis stercorata colluuies chor-
|
|
tis balneariorumque et oleis expressa amurgae sanies in-
|
|
fluere. nam quoque eius modi laetatur alimentis et holus
|
|
et arbor.
|
10
|