In finitione mundi circuli sunt paralleli
|
1.6.1.1
|
quinque, in quibus tota ratio sphaerae consistit, prae-
|
|
ter eum qui zodiacus appellatur; qui, quod non ut ce-
|
|
teri circuli certa dimensione finitur et inclinatior aliis
|
|
uidetur, λοξός a Graecis est dictus. Quinque autem
|
5
|
quos supra diximus sic in sphaera metiuntur: initio
|
|
sumpto a polo qui boreus appellatur, ad eum qui no-
|
|
tius et antarcticus uocatur, in triginta partes unum-
|
|
quodque hemisphaerium diuiditur, ita uti dimensio
|
|
significari uideatur in tota sphaera sexaginta partes
|
10
|
factas.
|
|
Deinde ab eodem principio boreo sex partibus
|
2.1
|
ex utraque finitione sumptis, circulus ducitur cuius
|
|
centrum ipse est polus finitus; [qui] circulus arcticus
|
|
appellatur, quod intra eum Arctorum simulacra ut
|
|
inclusa perspiciuntur; quae signa a nostris, ursarum
|
5
|
specie ficta, Septentriones appellantur. Ab hoc circulo
|
|
de reliquis partibus quinque sumptis, eodem centro
|
|
quo supra diximus, circulus ducitur qui θερινὸς τροπι-
|
|
κός appellatur, ideo quod sol cum ad eum circulum per-
|
|
uenit, aestatem efficit eis qui in aquilonis finibus sunt,
|
10
|
hiemem autem eis quos austri flatibus oppositos ante
|
|
diximus. Praeterea, quod ultra eum circulum sol
|
|
non transit, sed statim reuertitur, τροπικός est appel-
|
|
latus. Ab hoc circuli significatione quattuor de reli-
|
|
quis partibus sumptis, ducitur circulus aequinoctialis
|
15
|
[qui] a Graecis ἰσημερινός appellatus, ideo quod sol
|
|
cum ad eum orbem peruenit, aequinoctium conficit.
|
|
Hoc circulo facto, dimidia sphaerae pars consti-
|
3.1
|
tuta perspicitur. E contrario item simili ratione a no-
|
|
tio polo sex partibus sumptis, ut supra de boreo dixi-
|
|
mus, circulus ductus ἀνταρκτικός uocatur, quod con-
|
|
trarius est ei circulo quem arcticum supra definiuimus.
|
5
|
Hac definitione sphaerae centroque poli qui notius
|
|
dicitur quinque partibus sumptis, circulus χειμερινὸς
|
|
τροπικός instituitur, a nobis hiemalis, a nonnullis
|
|
etiam brumalis appellatus, ideo quod sol cum ad eum
|
|
circulum peruenit, hiemem efficit his qui ad aquilonem
|
10
|
spectant; aestatem autem his qui in austri partibus
|
|
domicilia constituerunt. Quanto enim abest longius
|
|
ab his qui in aquilonis habitant finibus, hoc hieme
|
|
maiore conflictantur; aestate autem hi quibus sol ad-
|
|
positus peruidetur. Itaque Aethiopes sub utroque
|
15
|
orbe necessario fiunt. Ab hoc circulo ad aequinoctia-
|
|
lem circulum reliquae fiunt partes quattuor, ita uti
|
|
sol per octo partes sphaerae currere uideatur. Zodia-
|
|
cus autem circulus sic uel optime definiri poterit, ut
|
|
signis factis, sicut postea dicemus, ex ordine circulus
|
20
|
perducatur. Qui autem lacteus uocatur, contrarius
|
|
aequinoctiali, ibi oportet ut eum medium diuidere et
|
|
bis ad eum peruenire uideatur, semel in eo loco ubi
|
|
Aquila constituitur, iterum autem ad eius signi re-
|
|
gionem quod Procyon uocatur.
|
25
|
Duodecim signorum partes sic diuiduntur:
|
4.1
|
quinque circuli, de quibus supra diximus, ita finiuntur
|
|
ut unusquisque eorum diuidatur in partes duodecim,
|
|
et ita ex eorum punctis lineae perducantur, quae circu-
|
|
los significent factos, in quibus duodecim signa de-
|
5
|
scribantur. Sed a nonnullis imperitioribus quaeritur,
|
|
quare non aequis partibus circuli finiantur, hoc est ut
|
|
de triginta partibus quinae partes diuidantur, et ita
|
|
circuli pari ratione ducantur. Id facillime defendi
|
|
posse confidimus. Cum enim media sphaera diuisa est,
|
10
|
eius circuli nullus potest aequalis esse, qui, quamuis
|
|
proxime eum accedat, tamen minor esse uideatur.
|
|
Itaque qui primum sphaeram fecerunt, cum uellent
|
|
omnium circulorum aequas rationes esse, pro rata
|
|
parte uoluerunt significare ut, quanto magis a polo
|
15
|
discederetur, hoc minorem numerum partium sume-
|
|
rent in circulis metiendis, quo necesse his erat maio-
|
|
rem circulum definire. Quod etiam ex ipsa sphaera
|
|
licet intellegere: quanto magis a polo discedes, hoc
|
|
maiores circulos fieri [necesse est] et hac re minorem
|
20
|
numerum duci, ut pares eorum uideantur effectus.
|
|
Et si non in triginta partes unumquodque hemisphae-
|
|
rium diuidatur, sed in alias quotlibet finitiones, tamen
|
|
eo ratio peruenit eius ac si triginta partes fecisset.
|
|