| insequenti anno, Q. Fabio L. Fuluio consulibus, A. | 8.38.1.1 |
| Cornelius Aruina dictator et M. Fabius Ambustus magister | |
| equitum, metu grauioris in Samnio belli—conducta enim | |
| pretio a finitimis iuuentus dicebatur—intentiore dilectu | |
| habito egregium exercitum aduersus Samnites duxerunt. | 5 |
| castra in hostico incuriose ita posita tamquam procul | 2.1 |
| abesset hostis, cum subito aduenere Samnitium legiones | |
| tanta ferocia ut uallum usque ad stationem Romanam | |
| inferrent. nox iam appetebat; id prohibuit munimenta | 3.1 |
| adoriri; nec dissimulabant orta luce postero die facturos. | |
| dictator ubi propiorem spe dimicationem uidit, ne militum | 4.1 |
| uirtuti damno locus esset, ignibus crebris relictis qui con- | |
| spectum hostium frustrarentur, silentio legiones educit; nec | |
| tamen fallere propter propinquitatem castrorum potuit. | |
| eques extemplo insecutus ita institit agmini ut, donec | 5.1 |
| lucesceret, proelio abstineret; ne pedestres quidem copiae | |
| ante lucem castris egressae. eques luce demum ausus | 6.1 |
| incursare in hostem carpendo nouissimos premendoque | |
| iniquis ad transitum locis agmen detinuit. interim pedes | |
| equitem adsecutus et totis iam copiis Samnis urgebat. tum | 7.1 |
| dictator, postquam sine magno incommodo progredi non | |
| poterat, eum ipsum in quo constiterat locum castris dimetari | |
| iussit. id uero circumfuso undique equitatu—ut uallum | |
| peteretur opusque inciperet—fieri non poterat. | 5 |
| itaque ubi neque eundi neque manendi copiam esse uidet, | 8.1 |
| instruit aciem impedimentis ex agmine remotis. instruunt | |
| contra et hostes et animis et uiribus pares. auxerat id | 9.1 |
| maxime animos quod ignari loco iniquo, non hosti cessum, | |
| uelut fugientes ac territos terribiles ipsi secuti fuerant. id | 10.1 |
| aliquamdiu aequauit pugnam iam pridem desueto Samnite | |
| clamorem Romani exercitus pati; et hercule illo die ab hora | |
| diei tertia ad octauam ita anceps dicitur certamen stetisse | |
| ut neque clamor, ut primo semel concursu est sublatus, | 5 |
| iteratus sit neque signa promota loco retroue recepta neque | |
| recursum ab ulla sit parte. in suo quisque gradu obnixi, | 11.1 |
| urgentes scutis, sine respiratione ac respectu pugnabant; | |
| fremitus aequalis tenorque idem pugnae in defatigationem | |
| ultimam aut noctem spectabat. iam uiris uires, iam ferro | 12.1 |
| sua uis, iam consilia ducibus deerant, cum subito Samnitium | |
| equites, cum turma una longius prouecta accepissent impedi- | |
| menta Romanorum procul ab armatis sine praesidio, sine | |
| munimento stare, auiditate praedae impetum faciunt. quod | 13.1 |
| ubi dictatori trepidus nuntius attulit, 'sine modo' inquit, | |
| 'sese praeda praepediant.' alii deinde super alios diripi | |
| passim ferrique fortunas militum uociferabantur. tum ma- | 14.1 |
| gistro equitum accito 'uides tu' inquit, 'M. Fabi, ab hostium | |
| equite omissam pugnam? haerent impediti impedimentis | |
| nostris. adgredere, quod inter praedandum omni multi- | 15.1 |
| tudini euenit, dissipatos—raros equis insidentes, raros, qui- | |
| bus ferrum in manu sit, inuenies—equosque dum praeda | |
| onerant, caede inermes cruentamque illis praedam redde. | |
| mihi legiones peditumque pugna curae erunt; penes te | 16.1 |
| equestre sit decus.' |