P. Sulpicio Sauerrione P. Sempronio Sopho consulibus 9.45.1.1
Samnites, seu finem seu dilationem belli quaerentes, legatos
de pace Romam misere. quibus suppliciter agentibus re-
sponsum est, nisi saepe bellum parantes pacem petissent 2.1
Samnites, oratione ultro citro habita de pace transigi po-
tuisse: nunc, quando uerba uana ad id locorum fuerint,
rebus standum esse. P. Sempronium consulem cum exer- 3.1
citu breui in Samnio fore; eum, ad bellum pacemne inclinent
animi, falli non posse; comperta omnia senatui relaturum;
decedentem ex Samnio consulem legati sequerentur. eo 4.1
anno cum pacatum Samnium exercitus Romanus benigne
praebito commeatu peragrasset, foedus antiquum Samniti-
bus redditum.
ad Aequos inde, ueteres hostes, ceterum per multos 5.1
annos sub specie infidae pacis quietos, uersa arma Romana,
quod incolumi Hernico nomine missitauerant simul cum iis
Samniti auxilia et post Hernicos subactos uniuersa prope 6.1
gens sine dissimulatione consilii publici ad hostes desciue-
rat; et postquam icto Romae cum Samnitibus foedere
fetiales uenerant res repetitum, temptationem aiebant esse
ut terrore incusso belli Romanos se fieri paterentur; quod 7.1
quanto opere optandum foret, Hernicos docuisse, cum qui-
bus licuerit suas leges Romanae ciuitati praeoptauerint;
quibus legendi quid mallent copia non fuerit, pro poena 8.1
necessariam ciuitatem fore. ob haec uolgo in conciliis
iactata populus Romanus bellum fieri Aequis iussit; con- 9.1
sulesque ambo ad nouum profecti bellum quattuor milia a
castris hostium consederunt.
Aequorum exercitus, ut qui suo nomine permultos annos 10.1
imbelles egissent, tumultuario similis sine ducibus certis,
sine imperio trepidare. alius exeundum in aciem, alii 11.1
castra tuenda censent: mouet plerosque uastatio futura
agrorum ac deinceps cum leuibus praesidiis urbium relicta-
rum excidia. itaque postquam inter multas sententias 12.1
una, quae omissa cura communium ad respectum suarum
quemque rerum uertit, est audita, ut prima uigilia diuersi 13.1
e castris ad deportanda omnia tuendosque moenibus <se>
in urbes abirent, cuncti eam sententiam ingenti adsensu
accepere. palatis hostibus per agros prima luce Romani 14.1
signis prolatis in acie consistunt et, ubi nemo obuius ibat,
pleno gradu ad castra hostium tendunt; ceterum postquam 15.1
ibi neque stationes pro portis nec quemquam in uallo nec
fremitum consuetum castrorum animaduerterunt, insolito
silentio moti metu insidiarum subsistunt. transgressi deinde 16.1
uallum cum deserta omnia inuenissent pergunt hostem
uestigiis sequi; sed uestigia in omnes aeque ferentia partes,
ut in dilapsis passim, primo errorem faciebant. post per 17.1
exploratores compertis hostium consiliis, ad singulas urbes
circumferendo bello unum et triginta oppida intra dies
quinquaginta, omnia oppugnando, ceperunt; quorum plera-
que diruta atque incensa nomenque Aequorum prope ad inter- 5
necionem deletum. de Aequis triumphatum; exemploque 18.1
eorum clades fuit, ut Marrucini Marsi Paeligni Frentani
mitterent Romam oratores pacis petendae amicitiaeque.
his populis foedus petentibus datum.