consules agrum Campanum ingressi cum passim popu- 25.18.1.1
larentur, eruptione oppidanorum et Magonis cum equitatu
territi et trepidi ad signa milites palatos passim reuocarunt,
et uixdum instructa acie fusi supra mille et quingentos
milites amiserunt. inde ingens ferocia superbae suopte 2.1
ingenio genti creuit multisque proeliis lacessebant Romanos;
sed intentiores ad cauendum consules una pugna fecerat
incaute atque inconsulte inita. restituit tamen his animos 3.1
et illis minuit audaciam parua una res; sed in bello nihil
tam leue est quod non magnae interdum rei momentum
faciat. T. Quinctio Crispino Badius Campanus hospes erat 4.1
perfamiliari hospitio iunctus. creuerat consuetudo, quod
aeger Romae apud Crispinum Badius ante defectionem
Campanam liberaliter comiterque curatus fuerat. is tum 5.1
Badius progressus ante stationes quae pro porta stabant
uocari Crispinum iussit. quod ubi est Crispino nuntiatum,
ratus conloquium amicum ac familiare quaeri, manente
memoria etiam in discidio publicorum foederum priuati 5
iuris, paulum a ceteris processit. postquam in conspectum 6.1
uenere, 'prouoco te' inquit 'ad pugnam, Crispine' Badius;
'conscendamus equos summotisque aliis uter bello melior
sit decernamus.' ad ea Crispinus nec sibi nec illi ait hostes 7.1
deesse in quibus uirtutem ostendant; se, etiamsi in acie
occurrerit, declinaturum, ne hospitali caede dextram uiolet;
conuersusque abibat. enimuero ferocius tum Campanus 8.1
increpare mollitiam ignauiamque et se digna probra in in-
sontem iacere, hospitalem hostem appellans simulantemque
parcere cui sciat parem se non esse. si parum publicis 9.1
foederibus ruptis dirempta simul et priuata iura esse putet,
Badium Campanum T. Quinctio Crispino Romano palam
duobus exercitibus audientibus renuntiare hospitium. nihil 10.1
sibi cum eo consociatum, nihil foederatum, hosti cum hoste,
cuius patriam ac penates publicos priuatosque oppugnatum
uenisset. si uir esset, congrederetur. diu cunctantem Cri- 11.1
spinum perpulere turmales ne impune insultare Campanum
pateretur. itaque tantum moratus dum imperatores consu- 12.1
leret permitterentne sibi extra ordinem in prouocantem
hostem pugnare, permissu eorum arma cepit equumque con-
scendit et Badium nomine compellans ad pugnam euocauit.
nulla mora a Campano facta est; infestis equis concur- 13.1
rerunt. Crispinus supra scutum sinistrum umerum Badio
hasta transfixit, superque delapsum cum uolnere ex equo
desiluit ut pedes iacentem conficeret. Badius priusquam 14.1
opprimeretur parma atque equo relicto ad suos aufugit;
Crispinus equum armaque capta et cruentam cuspidem in- 15.1
signis spoliis ostentans cum magna laude et gratulatione
militum ad consules est deductus laudatusque ibi magnifice
et donis donatus.