| SERMO | |
| De ante actis temporibus non tantum est quod adulescenti nihil | 300.1.1 |
| obicitur, sed etiam quod proxime iudex placuit patri. Quorum ratio | |
| cum constet, poterat non improbi vel non manifesti erroris peti venia. | |
| Sed prius iure defendendus est. | |
| DECLAMATIO | |
| Obicis sententiam; non dico qualem: iudex pronuntiavi. Dispicien- | 2.1 |
| dum tibi fortasse fuerit ad quem venires, diligentius excutiendi mores: | |
| nulla iudici libertas est nisi pronuntiare licet utrum voluerit. Fortasse | |
| erraverim in dispiciendis causis, minus prudentiae habuerim iuvenis: ego | |
| nihil aliud debeo quam fidem. An tu ea condicione litigabas, ut | 3.1 |
| pronuntiare pro te necesse esset? Hoc dicerem si in quocumque iudicio | |
| sententiam tulissem; aliquanto fortius <agendum> est cum iudex a te | |
| sim electus: hanc quam nunc eripis caritatem in iudicio dedisti. | |
| Quid tamen pronuntiavi, et in qua causa? Ream absolvi. Non dico | 4.1 |
| quam ream, nec cuius criminis. Hoc dico: male audire plerumque | |
| iudicum nimia severitas solet, nec umquam in convicium nisi asperae | |
| sententiae veniunt. Ideo absolutos publica illa adclamatio prosequitur; | |
| a damnato tristes recedunt, et victricis quoque partis silentium est. | 5 |
| Absolvi. Si hoc invidiosum, si hoc criminosum est, quomodo me putem | |
| potuisse defendi si damnassem? Absolvi matrem meam. Hoc non eo | 5.1 |
| pertinet fortasse, ut debuerim crimen remittere. Multa ignorantes | |
| patimur: mihi mater innocens visa est. Obiciebas tu adulterium. Nihil | |
| necesse est tractare de causa, praesertim cum nihil sit ablatum de- | |
| fensionis: mihi tamen omnia quaecumque in matrem meam dicebantur | 5 |
| incredibilia sunt visa. Respuebat illa * * * magis apud me agebat causam | 6.1 |
| mater mea, dicens: 'Scis quomodo te amaverim, quomodo educaverim. | |
| Nihil mihi obiectum est in aetate prima, nulla fabula ante partum secuta | |
| est: ream facit anum et iuvenis matrem.' Tu me iudicem faciebas, illa | |
| testem. Accedebat his illud etiam, quod non existimabam tam asperam | 7.1 |
| illam dissensionem, nec veram esse litem quae ad filium ducebatur. | |
| Videbamini mihi quaerere intercessorem. Aliud fortasse fuerit quod te | |
| postea concitarit; illo tempore nihil facere melioris mariti, nihil indul- | |
| gentioris potuisti: ad eum iudicem perduxeras uxorem qui damnare non | 5 |
| posset. | |
| 'At enim postea hoc crimen probavi.' Non iam respondeo ista quae | 8.1 |
| dixi: 〚†aliis muneribus accipere iudices extraneorum naturam qua†〛 | |
| 'fortasse iratior existi.' Non semper erroris odium penes cognoscentes | |
| est: aliquando causa perfertur neglegentius, interim defenditur. Si | |
| matrem meam nunc audias, dicit se ad illos iudices venisse securam, et | 5 |
| obstitisse sibi fiduciam prioris sententiae. Utitur in defensionem claris | 9.1 |
| ac nobilibus exemplis, damnatos mihi Camillos et Rutilios narrat. | |
| Verum quicumque iste exitus fuit, habuit suum finem. Si crimina in me | |
| exples (neque vereor), plura confitebor quam obicis: et cum damnata | |
| esset mater mea, flevi et graviter tuli. | 5 |