| SERMO | |
| Quid dicimus? Quomodo haec uxor et heres erit et adultera non erit? | 325.1.1 |
| Quomodo, si conscius nullius flagitii fuit maritus, illius potissimum | |
| fidei haec hereditas mandata est? Invenienda est enim aliqua causa | |
| propter quam heres sit. Numquid hic dives hanc speciosam adamavit, | |
| cum ipsa loqui nihil ausus est, locutus est cum viro (et inde opinio), dum | 5 |
| captat, fecit testamentum? | |
| Quaedam, etiamsi themate non continentur, natura tamen ipsa mani- | 2.1 |
| festa sunt: matrimonium inter hos non esse qui litigant videtur mihi luce | |
| clarius; non enim ego intellego †litem fidei tacite commissam nisi con- | |
| scio†. Hoc eo pertinet, ne quis iudicum manifestas exigat probationes. | |
| Non est causa quae recipiat testem, non est causa quae recipiat con- | 5 |
| signationem; scrutamur conscientiam eius qui adversarius est. Totum | 3.1 |
| ergo hoc iudicum opus est, ut inveniant veritatem, quae ita demum | |
| poterit esse manifesta in causis latentibus et natura conditis si nihil | |
| existimaverint exiguum quo inveniri veritas possit. Sic ergo prae- | |
| parandus est animus iudicum ut etiam levioribus argumentis commoveri | 5 |
| possit. Difficile est quidem natura probare tacitum fidei commissum. | 4.1 |
| Quomodo tamen probamus? Quaedam, etiamsi per se firma non sunt, | |
| comparatione vincunt. Hereditas aut ad pauperem pertinet aut ad uxo- | |
| rem pauperis; si ad pauperem non pertinet, ad uxorem pertinet. Elogium | |
| scriptum est palam. Certe et manifeste electus hic est ad transitum here- | 5 |
| ditatis, huius silentium et fides est utique de restituenda hereditate. Ergo | |
| debet restituere alicui; si non huic, statim interrogo: cui? Habent hoc | 5.1 |
| incommodi controversiae scholasticae, quod quibusdam respondere non | |
| possunt: sed quaedam incommoda huius generis etiam in forum ali- | |
| quando descendunt; et ideo difficultatibus quoque utendum est. | |
| DECLAMATIO | |
| Ergo tibi non debetur. Superest ut alicui debeatur. 'Non' dicis | 6.1 |
| 'superest ut huic debeatur.' Fidei tuae commissa hereditas est. Quam | |
| committendi causam putamus? Necesse est infirmam esse personam cui | |
| restitui oportet. Cum infirmam dico, non statim infirmiorem dico quam | |
| te? Non aestimabimus per te ipsam fortunae inbecillitatem? Pauperem | 5 |
| fecit heredem. Ergo oportet inveniri personam quae possit esse sub | 7.1 |
| tutela tua, cui minus tuto relicturus fuerit hereditatem quam tibi. Ergo | |
| infirmam personam oportet esse feminae, et, si quid ad hanc infirmitatem | |
| adici potest, pauperis feminae. Adsum huic feminae. Duxi ex tua | 8.1 |
| persona argumentum, ducere ex nostra volo. Dico hunc animum fuisse | |
| divitis, ut hanc faceret heredem. Cuius fidei committit? Maritum scripsit | |
| heredem. Ergo si neque inveniri persona infirmior potest altera quae | |
| tibi subiciatur quam haec, neque familiarior huic quam tua, credibile est | 5 |
| idcirco sic scriptum esse testamentum. |