| SERMO | |
| Non tantum nobis in hoc laborandum est, ut circumscriptus sit | 343.1.1 |
| adulescens, quantum in illo, ut circumscriptus sit a patre. Esse enim | |
| iustam querelam eius qui redemit et reduxit, cum praesertim sub pacto | |
| redemerit, manifestum est. Eximitur ex parte diversa rei persona: 'quod | 2.1 |
| factum est ne duceret ille, non pater fecit: rapuit dives, optavit puella, | |
| pater tantum promisit.' Quomodo ergo fiet ut hic circumscripserit? Si | |
| probat omnia facta huius voluntate. Alioqui, nisi hoc optinemus, frustra | |
| plorabimus apud iudices. | 5 |
| DECLAMATIO | |
| Circumscriptum esse me probare prius volo quam ab isto circum- | 3.1 |
| scriptum. Pactus sum. Hoc pactum non servatur, nec potest repeti: | |
| pecuniam inpendi sub pacto; neque pecuniam repetere possum neque | |
| id propter quod inpendi habeo. Navigavi, laboravi (sic interim loquor) | |
| quoniam promittebatur aliquid; hoc quod promissum erat praestari non | 5 |
| potest: circumscriptio est. | |
| Hactenus causa fundamenta cepit; sequentia illa sunt, ut probem me et | 4.1 |
| ab hoc circumscriptum esse et indignissime circumscriptum. Animad- | |
| vertitis, iudices, fiduciam circumscriptoris: 'alius rapuit, alia optavit': | |
| ideo circumscriptio est. Neque enim umquam decurritur ad hanc legem | |
| nisi cum rectum ius nequitia exclusum est. Si non alius rapuisset, ex | 5 |
| pacto reprehenderem. Sed nihil haec cavillatio proderit tibi, qua crimen | 5.1 |
| in generum et in filiam transfers. Nam si apparuerit iudicibus omnia te | |
| volente facta esse qui promisisti, manifestum erit a te esse circum- | |
| scriptum eum qui tibi credidit. | |
| Igitur ab initio propensiorem te fuisse diviti non suspicionibus probo, | 6.1 |
| non eo quod credibile est. Capta filia tua, quam posuisti condicionem? | |
| Eius futuram qui redemisset. Id elegisti discrimen inter duos petitores | |
| quod facilius posset praestare dives. Deceptus es in hoc: ego redemi, | |
| ego reduxi. Quo alio modo efficere potuisti ne mihi nuberet nisi hoc? | 7.1 |
| Dico ergo tua voluntate factum esse ut filia tua raperetur. Hoc quibus | |
| colligo? Rapuit eam qui non amabat. Petierit enim sane: non redemit, | |
| sub condicione hac non redemit—cur diutius moror? mihi cessit. | |
| Non est ergo quod illum cupiditate inpulsum putes: carere illa poterat. | 5 |
| Adicio non fuisse illum rapturum nisi securum. Nihil loquor de patria | 8.1 |
| severitate, nihil de lege quae pro pudicitia minatur, quae mortem | |
| denuntiat: ille rapuisset puellam alii destinatam, alii pactam, nisi fiducia | |
| tui? Non est credibile. Sed ne illud quidem credibile est, filiam nuptias | 9.1 |
| optaturam fuisse nisi te volente: primum quod in nulla virgine tantum | |
| audaciae, tantum confidentiae est ut apud magistratum et de re summa | |
| audeat optare inconsulto patre. Et illa utique non fecisset: et noveram | |
| puellam et propius in itinere cognovi. Adice quod numquam tam ingrata | 10.1 |
| fuisset puella ut nuptias optaret eius a quo non erat redempta, relinqueret | |
| eius cui debebat libertatem, cui salutem. Hoc dico praeter illum iniuriae | |
| dolorem, cum id perpessa esset in civitate quod non inter latrones, non | |
| inter barbaros illos. Non est, ut dixi, credibile ut aut rapuerit ille sine | 11.1 |
| fiducia tua qui non amabat, qui plurimum timere debuerat, aut haec | |
| optaverit sine auctoritate tua, et puella et contra eum qui de illa optime | |
| merebatur et pro eo a quo et contempta erat et rapta. Existimo animum | |
| tuum fuisse manifestum. Qui si apparet, a te circumscriptus sum. | 5 |
| Iam venimus ad illam tertiam partem causae nostrae, in qua ostendam | 12.1 |
| vobis quam inique sim circumscriptus. Nuptias filiae tuae pactus sum. | |
| Non dico qua mercede: pactus sum. Fides supremum rerum humanarum | |
| vinculum est, sacra inter hostes, sacra (quod nuper comperi) inter piratas, | |
| tantae etiam apud malos auctoritatis ut, cum tradere mihi filiam tuam | 5 |
| nolles, negare aperte non sustinueris. Et qua mercede pactus eram? Ut | 13.1 |
| redimerem. Non dico a quibus, nondum dico quo periculo: scilicet male | |
| tecum agebatur si cui coeperat plus debere quam tibi. In summa qualis | |
| sit ista condicio sic aestimandum est: tu posuisti. Hoc ad meritum | 14.1 |
| pertinet, illud ad pericula. Navigavi ad piratas: in quos incidere miser- | |
| rimum est, quaesivi. Omnes scopulos scrutatus sum, omnia litora | |
| excussi. Accedit aliquid ponderis huic merito meo: pauper hoc feci, rem | |
| diviti gravem, mihi necessariam. Et quare negata est? Ut conlocaretur | 15.1 |
| ei qui non redemerat, qui contempserat, qui piratis reliquerat. Tan- | |
| tumne pecunia valet, tantum ille fulgor divitiarum contra veritatem | |
| potest? Nunc ille melior. | |
| 'Non tamen ego feci.' Quasi circumscriptio in hoc sit solo quod non | 16.1 |
| actum per te est: est in illo quod promisisti, est in illo quod me donec ille | |
| raperet distulisti. Non est hoc genus causae in quo omnia crimina | |
| transferre possis. Initium a te est: promisisti. Si non erat in tua potestate, | |
| statim circumscripsisti. Scilicet ego stultus qui virginem reduxi, qui | 5 |
| tantam curam egi verecundiae ut optari <non> possem. Non in totum | 17.1 |
| iactabo vobis, iudices, continentiam meam. Sine dubio perferre volui | |
| ad patrem integrum munus, nec corrumpere quod praestarem. Aliquid | |
| tamen fecerunt et mores puellae: severam videbam et asperam. Ne me | |
| quidem tulisset. | 5 |