Ite infaustum genus, o pueri, 1135
noti per iter triste laboris,
non uos patriae laudis comites 1122
ulti saeuos uulnere reges,
non Argiua membra palaestra
flectere docti fortes caestu 1125
    fortesque manu,
iam tamen ausi telum Scythicis
    leue corytis
missum certa librare manu
tutosque fuga figere ceruos
nondumque ferae terga iubatae: 1130
ite ad Stygios, umbrae, portus,
    ite, innocuae,
quas in primo limine uitae
scelus oppressit patriusque furor:
ite, iratos uisite reges. 1137
  Hercvles Quis hic locus, quae regio, quae mundi plaga?
ubi sum? sub ortu solis, an sub cardine
glacialis ursae? numquid Hesperii maris 1140
extrema tellus hunc dat Oceano modum?
quas trahimus auras? quod solum fesso subest?
certe redimus—unde prostrata ad domum
uideo cruenta corpora? an nondum exuit
simulacra mens inferna? post reditus quoque 1145
oberrat oculis turba feralis meis?
pudet fateri: paueo; nescioquod mihi,
nescioquod animus grande praesagit malum.
Vbi est parens? ubi illa natorum grege
animosa coniunx? cur latus laeuum uacat 1150
spolio leonis? quonam abit tegimen meum
idemque somno mollis Herculeo torus?
ubi tela? ubi arcus? arma quis uiuo mihi
detrahere potuit? spolia quis tanta abstulit
ipsumque quis non Herculis somnum horruit? 1155
libet meum uidere uictorem, libet,
exurge, uirtus: quem nouum caelo pater
genuit relicto, cuius in fetu stetit
nox longior quam nostra?—quod cerno nefas?
gnati cruenta caede confecti iacent, 1160
perempta coniunx. quis Lycus regnum obtinet?
quis tanta Thebis scelera moliri ausus est
Hercule reuerso? quisquis Ismeni loca,
Actaea quisquis arua, qui gemino mari
pulsata Pelopis regna Dardanii colis, 1165
succurre, saeuae cladis auctorem indica.
ruat ira in omnis: hostis est quisquis mihi
non monstrat hostem. uictor Alcidae, lates?
procede, seu tu uindicas currus truces
Thracis cruenti siue Geryonae pecus 1170
Libyaeue dominos, nulla pugnandi mora est.
en nudus asto; uel meis armis licet
petas inermem.—cur meos Theseus fugit
paterque uultus? ora cur condunt sua?
differte fletus; quis meos dederit neci 1175
omnis simul, profare. quid, genitor, siles?
at tu ede, Theseu, sed tua, Theseu, fide.—
uterque tacitus ora pudibunda obtegit
furtimque lacrimas fundit. in tantis malis
quid est pudendum? numquid Argiuae impotens 1180
dominator urbis, numquid infestum Lyci
pereuntis agmen clade nos tanta obruit?
per te meorum facinorum laudem precor,
genitor, tuique nominis semper mihi
numen secundum, fare. quis fudit domum? 1185
cui praeda iacui? Am. Tacita sic abeant mala.
He. Vt inultus ego sim? Am. Saepe uindicta obfuit.
He. Quisquamne segnis tanta tolerauit mala?
Am. Maiora quisquis timuit. He. His etiam, pater,
quicquam timeri maius aut grauius potest? 1190
Am. Cladis tuae pars ista quam nosti quota est!
He. Miserere, genitor, supplices tendo manus.
quid hoc? manus refugit—hic errat scelus.
unde hic cruor? quid illa puerili madens
harundo leto? tincta Lernaea nece: 1195
iam tela uideo nostra. non quaero manum:
quis potuit arcum flectere aut quae dextera
sinuare neruom uix recedentem mihi?
ad uos reuertor; genitor, hoc nostrum est scelus?
tacuere: nostrum est. Am. Luctus est istic tuus, 1200
crimen nouercae: casus hic culpa caret.
He. Nunc parte ab omni, genitor, iratus tona;
oblite nostri, uindica sera manu
saltem nepotes. stelliger mundus sonet
flammasque et hic et ille iaculetur polus; 1205
rupes ligatum Caspiae corpus trahant
atque ales auida—cur Promethei uacant
scopuli? paretur uertice immenso feras
uolucresque pascens Caucasi abruptum latus
nudumque siluis. illa quae pontum Scythen 1210
Symplegas artat hinc et hinc uinctas manus
distendat alto, cumque reuocata uice
in se coibunt saxa et in caelum expriment
actis utrimque rupibus medium mare,
ego inquieta montium iaceam mora. 1215
quin structum aceruans nemore congesto aggerem
cruore corpus impio sparsum cremo?
sic, sic agendum est: inferis reddam Herculem.
Am. Nondum tumultu pectus attonito carens
mutauit iras, quodque habet proprium furor, 1220
in se ipse saeuit. He. Dira Furiarum loca
et inferorum carcer et sonti plaga
decreta turbae—si quod exilium patet
ulterius Erebo, Cerbero ignotum et mihi,
hoc me abde, Tellus; Tartari ad finem ultimum 1225
mansurus ibo. Pectus o nimium ferum!
quis uos per omnem, liberi, sparsos domum
deflere digne poterit? hic durus malis
lacrimare uultus nescit. huc arcum date,
date huc sagittas, stipitem huc uastum date. 1230
tibi tela frangam nostra, tibi nostros, puer,
rumpemus arcus; at tuis stipes grauis
ardebit umbris; ipsa Lernaeis frequens
pharetra telis in tuos ibit rogos:
dent arma poenas. uos quoque infaustas meis 1235
cremabo telis, o nouercales manus.
Am. Quis nomen usquam sceleris errori addidit?
He. Saepe error ingens sceleris obtinuit locum.
Am. Nunc Hercule opus est: perfer hanc molem mali.
He. Non sic furore cessit extinctus pudor, 1240
populos ut omnes impio aspectu fugem.
arma, arma, Theseu, flagito propere mihi
subtracta reddi. sana si mens est mihi,
referte manibus tela; si remanet furor,
pater, recede: mortis inueniam uiam. 1245
Am. Per sancta generis sacra, per ius nominis
utrumque nostri, siue me altorem uocas
seu tu parentem, perque uenerandos piis
canos, senectae parce desertae, precor,
annisque fessis; unicum lapsae domus 1250
firmamen, unum lumen afflicto malis
temet reserua. nullus ex te contigit
fructus laborum; semper aut dubium mare
aut monstra timui; quisquis in toto furit
rex saeuus orbe, manibus aut aris nocens, 1255
a me timetur; semper absentis pater
fructum tui tactumque et aspectum peto.
He. Cur animam in ista luce detineam amplius
morerque nihil est: cuncta iam amisi bona,
mentem arma famam coniugem gnatos manus, 1260
etiam furorem. nemo polluto queat
animo mederi: morte sanandum est scelus.
Am. Perimes parentem? He. Facere ne possim, occidam.
Am. Genitore coram? He. Cernere hunc docui nefas.
Am. Memoranda potius omnibus facta intuens 1265
unius a te criminis ueniam pete.
He. Veniam dabit sibi ipse, qui nulli dedit?
laudanda feci iussus: hoc unum meum est.
succurre, genitor; siue te pietas mouet
seu triste factum siue uiolatum decus 1270
uirtutis, effer arma; uincatur mea
fortuna dextra. Th. Sunt quidem patriae preces
satis efficaces, sed tamen nostro quoque
mouere fletu. surge et aduersa impetu
perfringe solito. nunc tuum nulli imparem 1275
animum malo resume, nunc magna tibi
uirtute agendum est: Herculem irasci ueta.
He. Si uiuo, feci scelera; si morior, tuli.
purgare terras propero. iamdudum mihi
monstrum impium saeuumque et immite ac ferum 1280
oberrat: agedum, dextra, conare aggredi
ingens opus, labore bis seno amplius.
ignaue, cessas, fortis in pueros modo
pauidasque matres? arma nisi dantur mihi,
altum omne Pindi Thracis excidam nemus 1285
Bacchique lucos et Cithaeronis iuga
mecum cremabo, tota cum domibus suis
dominisque tecta, cum deis templa omnibus
Thebana supra corpus excipiam meum
atque urbe uersa condar, et, si fortibus 1290
leue pondus umeris moenia immissa incident
septemque opertus non satis portis premar,
onus omne media parte quod mundi sedet
dirimitque superos, in meum uertam caput.
Am. Reddo arma. He. Vox est digna genitore Herculis. 1295
Hoc en peremptus spiculo cecidit puer.
Am. Hoc Iuno telum manibus emisit tuis.
He. Hoc nunc ego utar. Am. Ecce quam miserum metu
cor palpitat pectusque sollicitum ferit.
He. Aptata harundo est. Am. Ecce iam facies scelus 1300
uolens sciensque. He. Pande, quid fieri iubes?
Am. Nihil rogamus: noster in tuto est dolor.
natum potes seruare tu solus mihi,
eripere nec tu; maximum euasi metum:
miserum haut potes me facere, felicem potes. 1305
sic statue, quidquid statuis, ut causam tuam
famamque in arto stare et ancipiti scias:
aut uiuis aut occidis. hanc animam leuem
fessamque senio nec minus fessam malis
in ore primo teneo. tam tarde patri 1310
uitam dat aliquis? non feram ulterius moram,
senile ferro pectus impresso induam:
hic, hic iacebit Herculis sani scelus.
He. Iam parce, genitor, parce, iam reuoca manum.
succumbe, uirtus, perfer imperium patris. 1315
eat ad labores hic quoque Herculeos labor:
uiuamus. artus alleua afflicti solo,
Theseu, parentis. dextra contactus pios
scelerata refugit. Am. Hanc manum amplector libens,
hac nisus ibo, pectori hanc aegro admouens 1320
pellam dolores. He. Quem locum profugus petam?
ubi me recondam quaue tellure obruar?
quis Tanais aut quis Nilus aut quis Persica
uiolentus unda Tigris aut Rhenus ferox
Tagusue Hibera turbidus gaza fluens 1325
abluere dextram poterit? Arctoum licet
Maeotis in me gelida transfundat mare
et tota Tethys per meas currat manus,
haerebit altum facinus. in quas impius
terras recedes? ortum an occasum petes? 1330
ubique notus perdidi exilio locum.
me refugit orbis, astra transuersos agunt
obliqua cursus, ipse Titan Cerberum
meliore uultu uidit. O fidum caput,
Theseu, latebram quaere longinquam, abditam; 1335
quoniamque semper sceleris alieni arbiter
amas nocentes, gratiam meritis refer
uicemque nostris: redde me infernis, precor,
umbris reductum, meque subiectum tuis
restitue uinclis: ille me abscondet locus— 1340
sed et ille nouit. Th. Nostra te tellus manet.
illic solutam caede Gradiuus manum
restituit armis: illa te, Alcide, uocat,
facere innocentes terra quae superos solet.