| ACTVS II | |
| Clitipho | |
| Cl. Quăm iniqui sunt patres in omnis adulescentis iudices! | 213 |
| qui aequom esse censent nos a pueris ilico nasci senes | |
| neque ĭllarum adfinis esse rerum quas fert adulescentia. | 215 |
| ex s<³ua>³ lubidine moderantur nunc quae est, non quae olim fuit. | |
| mihĭn si umquam filius erit, nĕ ĭlle facili me utetur patre; | |
| nam et cognoscendi et ignoscendi dabitur peccati locus: | |
| non ut meus, qui mihi per alium ostendit s<³ua>³m sententiam. | |
| perii! is mi, ubi adbibit plus paullo, sua quae narrat facinora! | 220 |
| nunc ait "periclum ex aliis facito tibi quod ex usu siet": | |
| astutu'. nĕ ĭlle haud scit quam mihi nunc surdo narret fabulam. | |
| mage nunc me amicae dicta stimulant "da mihi" atque "adfer mihi": | |
| quoi quod respondeam nil habeo; neque me quisquamst miserior. | |
| nam hic Clinia, etsi is quoque suarum rerum satagit, attamen | 225 |
| habet bene et pudice eductam, ignaram artis meretriciae. | |
| meast potens procax magnifica sumptuosa nobilis. | |
| tum quod dem [<³ei>³] "recte" est; nam nil esse mihi religiost dicere. | |
| hoc ego mali non pridem inveni neque etiamdum scit pater. | |
| Clinia Clitipho | |
| Clin. Si mihi secundae res de amore m<³eo>³ essent, iamdudum scio | 230 |
| venissent; sed vereor ne mulier me absente hic corrupta sit. | |
| concurrunt multae opiniones quae mihi animum exaugeant: | |
| occasio locus aetas mater quoi(u)s sub imperiost mala, | |
| quoi nil iam praeter pretium dulcest. Clit. Clinia. Clin. ei misero mihi! | |
| Clit. etiam caves ne videat forte hic te a patre aliquis exiens? | 235 |
| Clin. faciam; sed nescioquid profecto mi animu' praesagit mali. | |
| Clit. pergin ĭstuc priu' diiudicare quam scis quid veri siet? | |
| Clin. si nil mali esset iam hic adessent. Clit. iam aderunt. Clin. quando istuc erit? | |
| Clit. non cogitas hinc longule esse? et nosti mores mulierum: | |
| dum moliuntur, dum conantur, annus est. Clin. o Clitipho, | 240 |
| timeo. Clit. respira: eccum Dromonem cum Syro una: adsunt tibi. | |
| Syrvs Dromo Clinia Clitipho | |
| Sy. Ain tu? Dr. sic est. Sy. verum interea, dum sermones caedimus, | |
| illae sunt relictae. Clit. mulier tibi adest. audin, Clinia? | |
| Clin. ego vero audio nunc demum et video et valeo, Clitipho. | |
| Dr. minime mirum: adeo inpeditae sunt: ancillarum gregem | 245 |
| ducunt secum. Clin. perii, unde illi sunt ancillae? Clit. men rogas? | |
| Sy. non oportuit relictas: portant quid rerum! Clin. ei mihi! | |
| Sy. aurum vestem; et vesperascit et non noverunt viam. | |
| factum a nobis stultest. abĭ dum tu, Dromo, illis obviam. | |
| propera: quid stas? Clin. vae misero mi, quanta de spe decidi! | 250 |
| Clit. quid ĭstuc? quae res te sollicitat autem? Clin. rogitas quid siet? | |
| vidĕn tu? ancillas aurum vestem, quăm ego cum una ancillula | |
| hic reliqui, unde esse censes? Clit. vah nunc demum intellego. | |
| Sy. di boni, quid turbaest! aedes nostrae vix capient, scio. | |
| quid comedent! quid ebibent! quid sene erit nostro miserius? | 255 |
| sed video eccos quos volebam. Clin. o Iuppiter, ubinamst fides? | |
| dum ego propter te errans patria careo demens, tu interea loci | |
| conlocupletasti te, Antiphila, et mĕ in his deseruisti malis, | |
| propter quam in summa infamia sum et m<³eo>³ patri minus [sum] obsequens: | |
| quoi(u)s nunc pudet me et miseret, qui harum mores cantabat mihi, | 260 |
| monuisse frustra neque eum potuisse umquam ab hac me expellere; | |
| quod tamĕn nunc faciam; tum quom gratum mi esse potuit nolui. | |
| nemost miserior me. Sy. hic de nostris verbis errat vidĕlicet | |
| quae hic sumu' locuti. Clinia, aliter tuom amorem atque est accipis: | |
| nam et vitast eadem et animu' te erga idem ac fuit, | 265 |
| quantum ex ipsa re coniecturam fecimus. | |
| Clin. quid ĕst obsecro? nam mihi nunc nil rerum omniumst | |
| quod malim quam me hoc falso suspicarier. | |
| Sy. hoc primum, ut ne quid hui(u)s rerum ignores: anus, | |
| quae est dicta mater esse ei ant(e)hac, non fuit; | 270 |
| ea obiit mortem. hoc ipsa in itinere alterae | |
| dum narrat forte audivi. Clit. quaenamst altera? | |
| Sy. mane: hoc quod coepi primum enarrem, Clitipho: | |
| post istuc veniam. Clit. propera. Sy. iam primum omnium, | |
| ubi ventum ad aedis est, Dromo pultat fores; | 275 |
| anu' quaedam prodit; haec ubi aperuit ostium, | |
| continuo hic se coniecit intro, ego consequor; | |
| anu' foribus obdit pessulum, ad lanam redit. | |
| hic sciri potuit aut nusquam alibi, Clinia, | |
| quo studio vitam s<³ua>³m te absente exegerit, | 280 |
| ubi de inprovisost interventum mulieri. | |
| nam ea res dedit tum existumandi copiam | |
| cotidianae vitae consuetudinem, | |
| quae quoi(u)sque ingenium ut sit declarat maxume. | |
| texentem telam studiose ipsam offendimus, | 285 |
| mediocriter vestitam veste lugubri | |
| (ei(u)s anui' causa opinor quaĕ erat mortua) | |
| sine auro; tum ornatam ita uti quae ornantur sibi, | |
| nulla mala re esse expolitam muliebri; | |
| capillu' pexu' prolixus circum caput | 290 |
| reiectu' neglegenter; pax. Clin. Syre mi, obsecro, | |
| ne me in laetitiam frustra conicias. Sy. anus | |
| subtemen nebat. praeterea una ancillula | |
| erat; ea texebat una, pannis obsita, | |
| neglecta, inmunda inluvie. Clit. si haec sunt, Clinia, | 295 |
| vera, ita uti credo, quis te est fortunatior? | |
| scin hanc quam dicit sordidatam et sordidam? | |
| magnum hoc quoque signumst dominam esse extra noxiam, | |
| quŏm ĕius tam negleguntur internuntii. | |
| nam disciplinast isdem munerarier | 300 |
| ancillas primum ad dominas qui adfectant viam. | |
| Clin. perge, obsecro te, et cavĕ ne falsam gratiam | |
| studeas inire. quid ait ubi me nominas? | |
| Sy. ubi dicimus redisse te et rogare uti | |
| veniret ad te, mulier telam desinit | 305 |
| continuo et lacrumis opplet os totum sibi, | |
| ut facile scires desiderio id fieri [tuo]. | |
| Clin. prae gaudio, ita me dĭ ament, ubi sim nescio: | |
| ita timui. Clit. at ego nil esse scibam, Clinia. | |
| agedum vicissim, Syre, dic quaĕ ĭllast altera? | 310 |
| Sy. adducimus t<³ua>³m Bacchidem. Clit. hem quid? Bacchidem? | |
| eho sceleste, quŏ ĭllam duci'? Sy. quŏ ego ĭllam? ad nos scilicet. | |
| Clit. ad patrēm[ne]? Sy. ad eum ipsum. Clit. ŏ hominis inpudentem audaciam! Sy. heus | |
| non fit sine periclo facinu' magnum nec memorabile. | |
| Clit. hoc vide: in meă vita tu tibi laudem is quaesitum, scelus? | 315 |
| ubi si paullulum modo quid te fugerit, ego perierim. | |
| quid ĭllo facias? Sy. at enĭm . . Clit. quid "enĭm"? Sy. si sinas, dicam. Clin. sine. | |
| Clit. sino. Sy. ita res est haec nunc quasi quom . . Clit. quas, malum, ambages mihi | |
| narrare occipit? Clin. Syre, verum hic dicit: mitte, ad rem redi. | |
| Sy. enĭmvero reticere nequeo: multimodis iniurius, | 320 |
| Clitipho, es neque ferri potis es. Clin. audiundum hercle est, tace. | |
| [Clit. quid est?] | 321a |
| Sy. vis amare, vis potiri, vis quod des illi effici; | 322 |
| tuom ĕsse in potiundo periclum non vis: haud stulte sapis; | |
| siquidem id saperest velle te id quod non potest contingere. | |
| aut haec cum illis sunt habenda aut illa cum his mittenda sunt. | 325 |
| harum d<³ua>³rum condicionum nunc utram malis vide; | |
| etsi consilium quod cepi rectum esse et tutum scio. | |
| nam apŭd patrem tua amica tecum sine metu ut sit copiast. | |
| tum quod ĭlli argentum es pollicitus, <³ea>³dem hac inveniam via, | |
| quod ut efficerem orando surdas iam auris reddideras mihi. | 330 |
| quid aliud tibi vis? Clit. siquidem hoc fit. Sy. siquidem? experiundo scies. | |
| Clit. age age, cedo ĭstuc t<³uo>³m consilium: quid id est? Sy. adsimulabimus | |
| tuam amicam huius esse amicam. Clit. pulchre: quid faciat sua? | |
| an ea quoque dicetur huiu', si una haec dedecorist parum? | |
| Sy. immo ad t<³ua>³m matrem abducetur. Clit. quid eo? Sy. longumst, Clitipho, | 335 |
| si tibi narrem quăm ŏb rem id faciam. Clin. vera causast. Clit. fabulae! | |
| nil sati' firmi video quam ob rem accipere hunc mi expediat metum. | |
| Sy. mane, habeo aliud, si istuc metui', quod ămbo confiteamini | |
| sine periclo esse. Clit. huiu' modi obsecro aliquid reperi. Clin. maxume. | |
| Sy. ibo obviam, hinc dicam ut revortantur domum. Clit. hem | 340 |
| quid dixti? Sy. ademptum tibi iam faxo omnem metum, | |
| in aurem utramvis otiose ut dormias. | |
| Clit. quid ago nunc? Clin. tune? quod boni . . Clit. Syre! dic modo | |
| verum. Sy. age modo: hodie sero ac nequiquam voles. | |
| Clin. datur, fruare dum licet; nam nescias . . | 345 |
| Clit. Syre inquam! Sy. perge porro, tamen istuc ago. | |
| Clin. ei(u)s sit potestas posthac an numquam tibi. | |
| Clit. verum hercle istuc est. Syre, Syre inquam, heus heus Syre! | |
| Sy. concaluit. quid vis? Clit. redĭ, redi! Sy. adsum: dic quid est? | |
| iam hoc quoque negabi' tibi placere. Clit. immo, Syre, | 350 |
| et mĕ ĕt meum amorem et famam permitto tibi. | |
| tŭ ĕs iudex: nequid accusandu' sis vide. | |
| Sy. ridiculumst istuc me admonere, Clitipho, | |
| quasi ĭstic minor mea res agatur quam tua. | |
| hic siquid nobis forte advorsi evenerit, | 355 |
| tibi erunt parata verba, huic homini verbera: | |
| quapropter haec res ne utiquam neglectust mihi. | |
| sed ĭstunc exora ut suam ĕsse adsimulet. Clin. scilicet | |
| facturum me esse; in eum iam res rediit locum | |
| ut sit necessu'. Clit. merito tĕ amo, Clinia. | 360 |
| Clin. verum illa nequid titubet. Sy. perdoctast probe. | |
| Clit. at hoc demiror qui tam facile potueris | |
| persuadere illi, quae solet quos spernere! | |
| Sy. in tempore ad eam veni, quod rerum omniumst | |
| primum. nam quendam misere offendi ibi militem | 365 |
| ei(u)s noctem orantem: haec arte tractabat virum, | |
| ut ĭllius animum cupidum inopia incenderet | |
| <³ea>³demque ut esset apŭd te hoc quam gratissimum. | |
| sed heus tu, vidĕ sis nequid inprudens ruas! | |
| patrem novisti ad has res quam sit perspicax; | 370 |
| ego te autem novi quăm ĕsse soleas inpotens; | |
| inversa verba, eversas cervices tuas, | |
| gemitus screatus tussis risus abstine. | |
| Clit. laudabi'. Sy. vidĕ sis. Clit. tutemet mirabere. | |
| Sy. sed quam cito sunt consecutae mulieres! | 375 |
| Clit. ubi sunt? quor retines? Sy. iam nunc haec non est tua. | |
| Clit. scio, apŭd patrem; at nunc interim. Sy. nihilo magis. | |
| Clit. sine. Sy. non sinam inquam. Clit. quaeso paullisper. Sy. veto. | |
| Clit. saltem salutĕm . . Sy. abeas si sapias. Clit. eo. | |
| quid ĭstic? Sy. manebit. Clit. [o] hominem felicem! Sy. ambula. | 380 |
| Bacchis Antiphila Clinia Syrvs | |
| Ba. Edepol te, mea Antiphila, laudo et fortunatam iudico, | |
| id quom studuisti isti formae ut mores consimiles forent; | |
| minimeque, ita me dĭ ament, miror si te sibi quisque expetit. | |
| nam mihi quale ingenium haberes fuit indicio oratio: | |
| et quom egomet nunc mecum in animo vitam t<³ua>³m considero | 385 |
| omniumque adeo vostrarum volgu' quae ab se segregant, | |
| et vos esse isti(u)s modi et nos non esse haud mirabilest. | |
| nam expedit bonăs esse vobis; nos, quibu'cum est res, non sinunt: | |
| quippe forma inpulsi nostra nos amatores colunt; | |
| haec ubi immutata est, illi suom animum alio conferunt: | 390 |
| nisi si prospectum interea aliquid est, desertae vivimus. | |
| vobis cum uno semel ubi aetatem agere decretumst viro, | |
| quoi(u)s mos maxumest consimili' vostrum, [h]î se ad vos adplicant. | |
| hoc beneficio utrique ab utrisque vero devincimini, | |
| ut numquam ulla amori vostro incidere possit calamitas. | 395 |
| An. nescio alias: mequidem semper sciŏ fecisse sedulo | |
| ut ĕx illiu' commodo meŭm compararem commodum. Cl. ah | |
| ergo, mea Antiphila, tu nunc sola reducem me in patriam facis; | |
| nam dum abs te absum omnes mihi labores f<³ue>³re quos cepi leves | |
| praeter quam tuĭ carendum quod erat. Sy. credo. Cl. Syre, vix suffero: | 400 |
| hocin me miserum non licere meŏ modo ingenium frui! | |
| Sy. immo ut patrem t<³uo>³m vidi esse habitum, diu etiam duras dabit. | |
| Ba. quisnam hic adulescens est qui intuitur nos? An. ah retine me, obsecro! | |
| Ba. amabo quid tibist? An. disperii, perii misera! Ba. quid stupes, | |
| Antiphila? An. videon Cliniam an non? Ba. quem vides? | 405 |
| Cl. salve, anime mi. An. o mi Clinia, salve. Cl. ut vales? | |
| An. salvom venisse gaudeo. Cl. teneone te, | |
| Antiphila, maxume animo exspectatam meo? | |
| Sy. ite intro; nam vos iamdudum exspectat senex. |