LIBER IIII
C. CALIGVLA
  Germanicus, C. Caesaris pater, Drusi et minoris Cal.1.1.1
Antoniae filius, a Tiberio patruo adoptatus, quaesturam
quinquennio ante quam per leges liceret et post eam
consulatum statim gessit, missusque ad exercitum in
Germaniam, excessu Augusti nuntiato, legiones uni- 5
uersas imperatorem Tiberium pertinacissime recusantis
et sibi summam rei p. deferentis incertum pietate an
constantia maiore compescuit atque hoste mox deuicto
triumphauit. consul deinde iterum creatus ac prius 2.1
quam honorem iniret ad componendum Orientis statum
expulsus, cum Armeniae regem deuicisset, Cappado-
ciam in prouinciae formam redegisset, annum agens
aetatis quartum et tricensimum diuturno morbo An- 5
tiochiae obiit, non sine ueneni suspicione. nam praeter
liuores, qui toto corpore erant, et spumas, quae per
os fluebant, cremati quoque cor inter ossa incorruptum
repertum est, cuius ea natura existimatur, ut tinctum
ueneno igne confici nequeat. obiit autem, ut opinio 2.1.1
fuit, fraude Tiberi, ministerio et opera Cn. Pisonis, qui
sub idem tempus Syriae praepositus, nec dissimulans
offendendum sibi aut patrem aut filium, quasi plane
ita necesse esset, etiam aegrum Germanicum grauissi- 5
mis uerborum ac rerum acerbitatibus nullo adhibito
modo adfecit; propter quae, ut Romam rediit, paene
discerptus a populo, a senatu capitis damnatus est.
omnes Germanico corporis animique uirtutes, et quantas 3.1.1
nemini cuiquam, contigisse satis constat: formam et
fortitudinem egregiam, ingenium in utroque eloquen-
tiae doctrinaeque genere praecellens, beniuolentiam sin-
gularem conciliandaeque hominum gratiae ac prome- 5
rendi amoris mirum et efficax studium. formae minus
congruebat gracilitas crurum, sed ea quoque paulatim
repleta assidua equi uectatione post cibum. hostem
comminus saepe percussit. orauit causas etiam trium- 2.1
phalis; atque inter cetera studiorum monimenta reli-
quit et comoedias Graecas. domi forisque ciuilis,
libera ac foederata oppida sine lictoribus adibat. sicubi
clarorum uirorum sepulcra cognosceret, inferias Mani- 5
bus dabat. caesorum clade Variana ueteres ac di-
spersas reliquias uno tumulo humaturus, colligere sua
manu et comportare primus adgressus est. obtrecta- 3.1
toribus etiam, qualescumque et quantacumque de causa
nanctus esset, lenis adeo et innoxius, ut Pisoni de-
creta sua rescindenti, clientelas di[u]uexanti non prius
suscensere in animum induxerit, quam ueneficiis quo- 5
que et deuotionibus impugnari se comperisset; ac ne
tunc quidem ultra progressus, quam ut amicitiam ei
more maiorum renuntiaret mandaretque domesticis ul-
tionem, si quid sibi accideret. quarum uirtutum fruc- 4.1.1
tum uberrimum tulit, sic probatus et dilectus a suis,
ut Augustus—omitto enim necessitudines reliquas—
diu cunctatus an sibi successorem destinaret, adoptan-
dum Tiberio dederit; sic uulgo fauorabilis, ut plurimi 5
tradant, quotiens aliquo adueniret uel sicunde disce-
deret, prae turba occurrentium prosequentiumue non-
numquam eum discrimen uitae adisse, e Germania uero
post compressam seditionem reuertenti praetorianas
cohortes uniuersas prodisse obuiam, quamuis pronun- 10
tiatum esset, ut duae tantum modo exirent, populi
autem Romani sexum, aetatem, ordinem omnem usque
ad uicesimum lapidem effudisse se. tamen longe maiora 5.1.1
et firmiora de eo iudicia in morte ac post mortem
extiterunt. quo defunctus est die, lapidata sunt templa,
subuersae deum arae, Lares a quibusdam familiares
in publicum abiecti, partus coniugum expositi. quin 5
et barbaros ferunt, quibus intestinum quibusque aduer-
sus nos bellum esset, uelut in domestico communique
maerore consensisse ad indutias; regulos quosdam bar-
bam posuisse et uxorum capita rasisse ad indicium
maximi luctus; regum etiam regem et exercitatione 10
uenandi et conuictu megistanum abstinuisse, quod apud
Parthos iusti<ti> instar est. Romae quidem, cum ad 6.1.1
primam famam ualitudinis attonita et maesta ciuitas
sequentis nuntios opperiretur, et repente iam uesperi
incertis auctoribus conualuisse tandem percrebruisset,
passim cum luminibus et uictimis in Capitolium con- 5
cursum est ac paene reuolsae templi fores, ne quid
gestientis uota reddere moraretur, expergefactus e
somno Tiberius gratulantium uocibus atque undique
concinentium:
    salua Roma, salua patria, saluus est Germanicus. 10
et ut demum fato functum palam factum est, non sola- 2.1
ciis ullis, non edictis inhiberi luctus publicus potuit
durauitque etiam per festos Decembris mensis dies.
auxit gloriam desideriumque defuncti et atrocitas in-
sequentium temporum, cunctis nec temere opinantibus 5
reuerentia eius ac metu repressam Tiberi saeuitiam,
quae mox eruperit. habuit in matrimonio Agrippi- 7.1.1
nam, M. Agrippae et Iuliae filiam, et ex ea nouem
liberos tulit: quorum duo infantes adhuc rapti, unus
iam puerascens insigni festiuitate, cuius effigiem habitu
Cupidinis in aede Capitolinae Veneris Liuia dedicauit, 5
Augustus in cubiculo suo positam, quotiensque in-
troiret, exosculabatur; ceteri superstites patri fuerunt,
tres sexus feminini, Agrippina Drusilla Liuilla, con-
tinuo triennio natae; totidem mares, Nero et Drusus
et C. Caesar. Neronem et Drusum senatus Tiberio 10
criminante hostes iudicauit.