DE STRVCTVRIS
  Quattuordecim tibi structurarum praecepta transmisi, ex quibus velut 627.2
gubernaculum compositionum teneres. hinc enim reliquas aut per am-
pliationem aut per solutionem nasci, si animadverteris, comprobabis. ex
trochaeo et palimbacchio, ut doctus orator. ex trochaeo et molosso, ut 5
sacra maiestas. ex trochaeo et paeone tertio, ut poena capitalis. ex
trochaeo et paeone primo, ut fracta navicula. ex trochaeo et ionico
maiore, ut vita felicior. ex tribrachi et palimbacchio, ut timidus auditor.
ex tribrachi et molosso, ut misera libertas. ex spondeo et bacchio, ut
fulmen tonantis. ex dactylo et ditrochaeo, ut Romulus amputavit. ex 10
anapaesto et ditrochaeo, ut oculus virginalis. ex amphimacro et ditrochaeo,
ut optime cantitastis. ex dactylo et antispasto, ut dedecus amicorum. ex
anapaesto et antispasto, ut cupidus voluptatum. ex amphimacro et anti-
spasto ut impetus retardavit.
  Hae XIIII clausulae possunt et ita esse, ex trochaeo et molosso, ut 15
fortis Aeneas. ex trochaeo et antibacchio, ut doctus orator. ex trochaeo
et paeone III, ut templa revocavit. ex trochaeo et ionico minori, ut fata
repararint. ex trochaeo et ionico maiori, ut arva lunonia. ex tribrachi
et molosso, ut revocat insanos. ex tribrachi et palimbacchio, ut reparat
orator. ex tribrachi et ionico maiori, ut numerat impendia. ex spondeo 20
et amphibrachy, ut mentes nocentum. ex spondeo et amphibrachy, ut
calcans amicum. ex quattuor longis, quarum media brevis est, ut felici-
tates. ex amphibrachy et ditrochaeo, ut insulam comparavit. ex dactylo
et ditrochaeo, ut optimus imperator. ex dactylo et epitrito II, ut arbiter
imperandi. 25
  Sed et has, quas memoravi clausulas, si acrius advertas, in duarum
generalium numerum reputabis, ex trochaeo et molosso, tribrachi et di-
trochaeo. Vale.
  Clausulae his placentes temporibus huius modi esse noscuntur, ex 628.1
trochaeo et antibacchio, ut templa deiecit. ex trochaeo et paeone III, ut
corpus animavit. tertia [clausula], si quemcumque pedem ditrochaeus
terminet [finem], ut accepit cantilenam. [feliciter]
  Hi pedes, quotiens trochaeus locum paenultimum tenet, sunt congrui 5
structuris, molossus, ut natus Aeneas; ionicus minor, ut ipse Diomedes;
ionicus maior, ut ipse Iunonius; choriambus, ut ite canticuli; paeon primus,
ut iste legitimus. quotiens vero pes praecedit, qui mediam brevem habet,
id est amphimacros, dactylus, tribrachys, hi [ergo] subiciendi sunt, di-
trochaeus, ut sidera iudicabant, antispastus, ut Helena maritalis, †carina 10
repercussa. quotiens autem spondeus praecedit, bacchius postponendus,
ut fulmen tonanti [vel molossum et amphibrachyn, invadit tonantem, ut
addas syllabam: nam metrum est. quidam metrici hoc metro scribunt,
fulmen tonantis]. hae sunt optimae structurae, quae ex trochaeo et mo-
losso constant, quem molossum praeposito trochaeo ita solvis * * * aut ipsum 15
trochaeum solvas in tribrachyn, ut naturae tribuit.
  Si autem volueris ampliationem facere, praeponis istis pedibus qui-
narum syllabarum quosvis alios in elocutione, qui quidem non quaeruntur,
si longi sunt aut breves (hoc etenim tantum requiretur, paenultimus et
ultimus, non antepaenultimus et superiores), excepta hac structura, quae 20
quinque breves habet et est barbarismus Afer, vel ex longis Hispanus
[quos debeamus in fine clausularum observare]; vel ne sint III longae
aut IIII breves, ne monosyllaba pars orationis terminet, ne sint III tro-
chaei, ne sit versus heroici principium vel finis, et ne sint duae breves,
tres longae et tres dactyli. clausulae non solum pleno sensu debent fieri, 25
verum et in commatibus singulis et divisae et plenae fiunt. sane in
oratore ait Tullius hoc esse vitandum.
    quinque breves, totidem longas triplicemque trochaeum
    heroicique caput finemque cavete, diserti.
initium versus, ut puta 'vota Minerva iuvat', penthemimeres est; finem, 30
'vera potestas'.
  Optimae structurae hae sunt duae, ex trochaeo et molosso, ut laetus
Aeneas, item ex trochaeo et paeone tertio, ut poena capitalis.
  Sed <ut> brevissime, ait Probus, de structuris delectantibus doceamus,
observantes, ne aut versum heroici metri faciamus aut in natura longam 629.1
syllabam paenultimo verbo terminato trisyllabo finiamus, ceteris paene
omnibus auditores possumus delectare. est autem structura verborum
compositio dicta a struendo, id est componendo, unde structores <com-
positores> alicuius rei dicti. hae quamvis in omni oratione servari debeant, 5
tamen maxime in verbis duobus, novissimo et paenultimo, sunt delecta-
biliter componendae.