• Pomponius Porphyrio, Comment. in Hor. Artem Poet. pr.1

• Betacode

• Previous
• Next
• • 
  • 

INCIPIT EIVSDEM CARMEN DE ARTE POETICA
Hvmano capiti cervicem <p>i<ctor> eqvinam ivngere <si> vel.	pr.1
Hunc librum, qui inscribitur de arte poetica, ad Lucium
Pisonem, qui postea urbis custos fuit, eiusque lib<e>ros misit;
nam et ipse Piso poeta fuit, et studiorum liberalium antistes.
In quem librum congessit praecepta Neoptolemi τοῦ Πα-	5
ριανοῦ de arte poetica, non quidem omnia, sed eminentissima.
Primum praeceptum est περὶ τῆς ἀκολουθίας.
Nam ut pictor si humano capiti equi dederit ceruicem
e<a>mque uoluerit decorar<e> pinnis, et inferiorem partem mem-
brorum exprimere piscis effigie, superiorem uero mulieris	10
exornare specie, ualde ridebitur, quod contra naturam omnia
faciat: ita poetice, s<i> ornatus causa plus, quam exigit materia,
aliquid institutum <ornetur>, meretur contemni.
Risvm teneatis, amici?	5.1
Percontantis est haec uox et praecipientis utique ri-
de[o]ri oportere.
Pictoribvs atqve poetis qv<i>dlibet avd[i]endi semper	9-10.1
fvit aeqva potestas.
Seque<n>s praeceptum est, omnes quidem poetas pote-
statem habere fingendi ita, ut aliquid faciant, non ut uelint
cum auibus serpentes, uel cum agnis tigres iungere.	5
Inceptis gravi[ori]bvs plervmqve et magna professis.	14.1
[Plerumque] tertium καθολικόν [et magna professis] est,
natura<m> quorundam poetarum esse pessimam, qui inci-
piant grandia describere, deinde in locos communes exe<a>nt,
qui licet boni sint, tamen ridentur ac superuacui habentur,	5
nisi loco positi sint.
Pvrpvrevs, late qvi splendeat, vnvs et alter adsvitvr	15-16.1
pannvs. Per hoc locos communes significat.
Avt flvmen Rhenvm. Non dixit genere masculino 'Rhe-	18.1
nus', sed neutro 'hoc Rhenum', quia est 'hoc flumen'.
Et fortasse cvpressvm scis simvlare. Hoc prouer-	19-20.1
bium est in malum pictorem, qui nesciebat aliud bene pingere
quam cupressum. Ab hoc naufragus quidam petit, s<ta>tum
suum exprimeret. Ille interrogauit, num ex cypresso uellet
aliquid adici. Quod prouerbium Graecis in usu est	5
Μή τι καὶ κυ<πά>ρισσον θέλεις;
Anfora coepit institvi: cvrrente rota cvr vrcevs exit?	21-22.1
Hoc dicit: quare cum aliam materiam institueris scribere,
aliam efficis? quo modo ridendus est figulus, qui cum desti-
nauerit amforam fingere, urceum efficiat.
Maxima pars vatvm, pater et ivvenes patre digni,	24-25.1
decipimvr. Hoc tale παράγγελμα est: erramus, inquit, et dum
conamur ueram uirtutem sequi, uicina uirtut<i> in uitia inci-
dimus; nam breuiter scribentem sequitur obscuritas, leuia
componentem nerui inhibent, diserta profitentem κακόζηλα	5
uitian<t>, spreta rerum inspectione.
Qvi variar<e> cvpit rem prodigialiter vnam. Aliud hoc	29.1
praeceptum est, non esse fabulis indulgendum, nec extenuan-
dam usque in uitia materiam.
Aemilivm circa lvdvm faver imvs.	32.1
Aemilii L[a]epidi ludus gladiatorius fuit, quod nunc
Polycleti balineum est. Hic demonstrat aerarium fuisse fa-
brum imum, hoc est: in angulo ludi tabernam habentem;
hoc autem praecepto svmite materiam vestris, qvi	38-39.1
scri<bi>tis, aeqvam praecipit nunc eis, qui sunt poetae, ut eam
materiam eligant, in qua possint placere.
Cvi lecta potenter erit res, id est: qui legerit id, quod	40.1
praestare possit. Potenter figurauit ὡσεὶ δυνατῶς.
Ordinis haec virtvs erit et venvs, avt ego fallor.	42.1
Loquitur nunc περὶ τῆς <εὐτ>αξίας [quo ordine seruanda
a poetis].
Venerem autem decorem carminis significat.
Dixeris egregie, notvm si callida verbvm.	47.1
Exponit nunc de uerbis ueteribus ac nouis, quomodo
poetica sint.
Nam licet aliqua uulgaria sint, ait tamen illa cum aliqua
compositione splendescere.	5
Verbi gratia 'curculio' sordida uox est, ornatu accedente
uulgaritas eius absconditur hoc modo:
Populatque ingentem farris aceruum
Curculio.
[Apud Homerum est qui fabam libenter uescitur.]	10
Si forte necesse est indiciis <m>o<nstr>a<re> recentibvs.	48-49.1
Quod si i<t>em, inquit, ad rem a<li>quam explicandam uerba
antiqua non suff<e>cerint, permittitur poetae noua fingere.
Indicia uerba appellauit.	49.1
Philosophi enim dicunt indicandarum rerum causa in-
uentas esse uoces.
Fingere [<c.> [fing.] Non seruauerunt eius, qui inter	50.1
omnes hi Cethegi unum morem se<r>uauerunt.] cinctvtis non
exavdita καὶ τὰ ἑξῆς: Omnes <h>i <C>ethegi morem se<r>ua-
uerunt eius, qu<i> Rom<uli> interanea discerpta[m] <d>om<u>m rettu-
lerat. Numquam enim tunica usi sunt. Ideo cinctutis [his]	5
dixit, quoniam cinctum est genus tunicae infra pectus apta-
t<ae>. Eis ergo non exaudita uerba tamquam <in>sol<ita> et
in<p>er<missa> n<unc> dixit.
Est autem <uerbi gratia> intestinum pusillum.
Et deinde [uerbi gratia], si[c] alapam <dicimus>, cum	10
uno digito imam ferimus auriculam.
Et nova fictaqv[a]e nvper habebvnt verba fidem, si	52-53.1
Graeco fonte cadent parce de<tor>ta. Magis, inquit, auctoritatem
mereri possunt noua uerba, si a Graeco fuerint in Latinum
deriuata, ut transtulimus triclinium (antea cenaculum illud
uocabamus, quia ibi cenabatur), et ab οἴνω<ι> uinum, et a	5
coelice calicem, et a co<lo>cy<n>the cucu<rbit>am.
Ego cvr, adqvirere pavca si possvm, invideor? Cum	55-56.1
Plauto Caecilioque permiss<u>m s<it>, <si> uoluerant, uerba fin-
gere, cur mihi minus liceat Latinum ampliare sermonem et
nouis uti uerbis? Inuideor posuit pro: inuidetur mihi.
Debemvr morti nos nostraqve. Conprobat nunc uniuersa	63.1
morti esse destinata; etiam uerba interire cum opera hominum.
Sterilisqve div palvs. Diuus Caesar duas instituerat res	65.1
facere, portum Ostiensem munire, et Pomptinam paludem, quae
in Campania ad quadragensimum miliarium, emittere[t] in mare.
Hanc ergo significat in hoc recidisse, ut iam aretur.
Sev cvrsvm mvtavit iniqvvm frvgibvs amnis, doctvs	67-68.1
iter melivs. Tiberim intellegamus. Hunc enim Agrippa de-
riuauit, qua nunc uadit; antea per <V>ela<b>rum fluebat.
Cadentqve qvae nvnc svnt in honore vocabvla, si	70-71.1
volet vsvs, hoc est: ratio loquendi. [Vsus] nihil enim aliud
est, quam regula sermonis Latini.
Res gestae regvmqve dvcvmqve. Incipit nunc loqui de	73.1
omnibus metris, de epico, elegi<ac>o, [ac] iambico.
Versibvs inpariter ivnctis. Elegiacos <uersus dicit. In-	75.1
pariter iunctis> inparibus. Nam exametro [enim] priore
sequenti pentametro scribuntur clamores.
Archilochvm proprio rabies armavit iambo.	79.1
Primus Archilochus iambo<s> scripsit in Lycambam <so-
c>erum suum.
<Hvnc socci cepere pedem grandesqve cotvrni.> Quo modo	80.1
comoediae et tragoediae ornantur, qui pes iambicus appellatur.
Nam hoc distat iambicus <a> iambo [paribus], <i>d est metro,
quod <iambus> ex iamb<ic>is <paribus> constat et maledictis arma-
tur, iambicus autem metro magis quam ratione similis est iambo.	5
Alternis aptvm sermonibvs.	81.1
Nihil enim poeta in tragoedia d<ic>it, sed plures personae.
Itaque heroicum solet [res] referre, quid act<um> sit, tragoedia agit.
Et popvlaris vincentem strepitvs: ipsum altius in	81-82.1
scaena sonante<m>, quam populi clamor est.
Mvsa dedit fidibvs divos pverosqve deorvm. Nunc de	83.1
lyrico carmine loquitur, qu<o> metro scribunt<ur> aut heroum
laudes aut Olimpionicarum. Pueros autem deorum heroas dicit.
Et ivvenvm cvras.	85.1
Hoc est: amores; quos lyrici celebrant.
Libera vina referre. Qualia sunt Anacreontis carmina
[descripta].
Descriptas serva[ve]re vices.	86.1
Hoc est: ordinem positum per species s<i> ignor<o>, quare
poeta dic<o>r?
Cvr nescire pvdens prave qvam discere malo?	88.1
Huius uersus sensus talis est:
Cur malo nescire, praue erubescens, ne uidear ignorasse,
quam <ab> al<i>o discere?
Indignatvr item privatis. Hoc est: humilibus uerbis	90.1
non uult tragoedia[m] inpleri.
Et tragicvs plervmqve dolet sermone pedestri. Exigit	95.1
saepe et tragoedia, ut pedestri<bus> scribatur uerbis, ut cum
Peleus uel Telefus regio habitu mutato loquantur. Neque enim
debet in habitu mendici auxilium petens regaliter loqui.
Proicit ampvllas. Hoc a Callimacho sustulit, qu<i>	97.1
dixit <***>.
Si cvrat cor spectantis tetigisse qv[a]erella[s]. Hoc est:	98.1
si id agit, ut adtente[m] spectantem flere cogat.
Dvlcia svnto. Nunc quasi legem ponit et praecipit.	99.1
Sunto enim et agunto 'sint' et 'agant' significat.
Sed leges antiquae his fere plenae sunt qua<si> significan-
t<ibus> uerbis.
Si vis me flere, dolendvm est primvm ipsi tibi.	102-103.1
Hoc Demosthenicum est. Nam cum ad illum is, qui
uapulauerat, accessisset peteretque summisse, ut causam suam
ageret eo, quod caesus esset, negauit se facturum, quia ille
non uapulasset. Illo adfirmante <cum lacrimis> factum esse,	5
<ae>que superuacuas dixit eius qu[a]erellas.
Tunc tertio cum indignari uideret [et tuto adfirmante cum
lacrimis adfectu], dixit nunc se illi credere. Capiebat enim
dicendi impetum ex irascente.
Tvnc tva me infortvnia laedent. Id est: <t>u<nc> tuae me	103.1
calamitates mouebunt, quod Graeci ἀτυχήματα uocant.
Romani tollent eqvites peditesqve cachinnvm. R<i>debit	113.1
equester ordo et plebs. Cachinnum autem uer<b>um secundum
ὀνοματοποι[ε]ίαν fictum a sono risus.
Intererit mvltvm, divvsne loqvatvr an heros. Hoc est:	114.1
unicuique personae actus aptandus est.
[Tamquam] apud Menandrum inducitur seruus [in-
ducitur], <tamquam> liber loquens et hoc ille ind<i>l<i>genter
et inconsulto, ut omnia domino simpliciter fateatur.	5
Itaque quo<dam>modo illum excusat.
Avt famam seqvere avt sibi convenientia finge.	119.1
Hoc aliud praeceptum est. Nam poeta scripturus aut
secundum consensum debet aliquid describere, aut si histo-
riam tamquam tritam non uult attingere, debet conuenienter
no<u>a[m] inducere.	5
Scriptor honoratvm si forte reponis Achillen.	120.1
Apud antiquos com<o>ediarum tragoediarumque scri-
ptores cum primum in scaenam prodirent, fa<u>orabiliter ex-
cipiebantur, <etiam> si male agerent, u<t> illorum ad scribendum
iterum allicerentur animi, <et> praetore cogente totam ne-	5
cesse erat peragi fabulam. Sin uero <i>t<eru>m male egissent,
incipiebant derideri.
Ideo dixit 'reponi<s>', quasi 'iterum profer[en]s'.
Perfidvs Ixion.	124.1
Moris erat apud antiquos, ut ducturi uxores nupt<i>alia
munera et dotem ultro soceris darent.
Ixion ergo cum filiam Eponei accepisset <in> iniquum con-
iugium et dotem inuitus daret, scrobem fecit ingentem, quam	5
igne repleuit et in summo leuiter cinere contexit. In hanc
<E>ponea, quem simulans ad cenam inuitauerat, mersit ac
sic passus est uiuum exuri. <O>b hoc perfidus Ixion.
Difficile est proprie commvnia dicere, tvqv<e>. Nunc in	128.1
aliud catholicum <transi>t quasi interrogans: at enim, in-
quiunt, difficile est communis res propriis explicare uerbis?
Si non circa vilem patvlvmqve moraberis orbem.	131-132.1
In eos dixit, qui a fine Iliados Homeri scripserunt <et κυκλι-
κοὶ> appellantur. Ideo et patulum orbem dixit.
Nec verbo verbvm cvrabis reddere. Hoc est: si non	133.1
quaesieris, ut ad uerbum commutes, nec exprimere carmen,
sed magis sensus.
Alioquin siquid transtuleris, et pusillum erit et ineptum
Partvrient montes, nascetvr ridicvlvs mvs. Graecum	139.1
hoc prouerbium est:
Ὤδινεν ὄρος, τὸ[ν] δ’ ἔτεκε<ν> μῦν καὶ τίκτεται μῦς.
Nec reditvm Diomedis ab interitv Meleagri. Antimachus	146.1
fuit cyclicus poeta. Hic adgressus est materiam, quam sic
extendit, ut uiginti quattuor uolumina imple<r>it, antequam
septem duces usque ad Thebas perduceret.
Si plosoris eges avlaea manentis. Id est: si uis te	154.1
adsectante<r> audiri, donec aulaeum leuetur, et donec is, qui
agit, dicat uos ualete et plaudite, quae consummatio
et comoediae et tragoediae est, haec intuenda sunt, quae
omnia subicit.	5
Avt agitvr res in scaenis avt acta refertvr. In tale	179.1
transit καθολικόν: Duo sunt genera nuntiorum. Alter est,
qui extra scaenam acta nuntiat; puta si filios Medea occidit,
nuntia[n]tur statim Iasoni; neque enim decet hoc in ipsa
scaena fieri; alioquin incipit actus uerus fieri, non fabula.	5
Alter est, qui in scaena commissa perfert extra scaenam,
si puta adulterium Clytemestra conmiserit, <ἐξάγγελος>, ut
hic quidem appellatur.
Nev sit qvinto prodvctior actv fabvla: neue inci-	189-190.1
piat tragoedia plus quam quinque partibus impleri.
Qvae posci volet et spectanda reponi. <Sicut> illud dixit:	190.1
Si forte reponis Achillen,
hoc est: quae placere uult et iterum proferri.
Nec devs intersit, nisi dignvs vindice nodvs in-	191-192.1
ciderit. Tunc demum, inquit, inferri debet deus, cum digna
res interuentu eius exprimitur. Alioquin male pone[e]tur,
<ut> in eo[s] siquis seruum suum uoluerit occidere; sed magis,
cum aut filius patrem, aut pater filium occidit.	5
Nec qvarta loqvi persona laboret. Tres enim personae	192.1
tragoediam itemque comoediam peragunt; si tamen quarta
interponitur, non loqui debet, sed adnuere statimque dimitti.
Actoris partes chorvs officivmqve virile defendat.	193-194.1
Id est: ne uiris agentibus feminarum inducatur chorus,
neue feminis uirilis; sed agentes <s>exus <s>u[h]as partes cu-
stodi<a>nt.
Tibia non, vt n<v>n<c>, orichalco vincta tvbaeqve	202-203.1
aemvla. Colligit priore tempore certiore lege scriptas esse
fabulas, quam hoc saeculo. Nam et tibia, qua intercinitur,
<non erat> a<n>t<e> tam pr[a]etiosa aut tam magna, quam
nunc est, quae orichalco ornatur, quod <a>es simillimum brat-	5
teae aureae est.
Simplexqve foramine pavco.	203.1
Terna enim tantum mod<o> foramina habuit antiqua tibia.
Sic priscae motvmqve et lvxvriam addi<di>t arti. Mo-	214.1
tum nunc gestum dicit.
Sic etiam fidibvs voces crevere sever<i>s. Ante enim	216.1
lyra septem chordas habebat. Excogitata postea cithara est.
Et tvlit eloqvivm <in>solitvm facvndia praeceps. Id est:	217.1
<au>sus est dicere, quae praecipit eloquentia[m].
Vtilivmqve sagax rervm et divina fvtvri sortilegis	218-219.1
non discrepvit sententia Delphis. Ante, inquit, sapiente<s> loque-
bantur, et illorum praeceptum pro responso erat, <ut>
θεῶ<ι> ἕπου, θεῶ<ι> νοῦς, et multa, quae in templo Delfici
Apollinis scripta sunt, septem sapientium praecepta.	5
Sententiam dixi<t>, ut apud Graecos <γνώμη>.
Carmine qvi tragico vilem certavit ob hircvm.	220.1
Circa hunc enim tragoediarum scriptores apud antiquos
contendebant, et tragoedia inde appellata est.
Mox etiam agrestis Satyros nvdavit, hoc est: satyrica	221.1
coeperunt scribere, ut Pomponius Atalante<n> uel Sisyfon uel
Ariadnen.
Non ego inornata et dominantia nomina solvm. Inor-	234.1
nata propria significa[ui]t. Dominantia nomina sunt,
quae [<u>eris] propriis uocabulis nuncupantur, ut: libri capsa
pagina. Haec autem non adeo propria sunt, ut:
Virtus me fregit Aeneae,	5
quod est: Aeneas.
Offendvntvr enim, qvibvs est [a]eqvvs et pater et res.	248.1
Id est: equites Romani, quibus honestus <c>ensus est, pro<te>r<ui>-
tate<m> uerborum de<t>e<s>tantur.
Syllaba longa brevi svbiecta vocatvr iambvs. His enim	251.1
<p>e<s> syllabis constat.
Vnde etiam trimetris accedere ivssit nomen iam-	252-253.1
b<e>is.
Omnes uersus tragici iamb<e>i trimetri appellantur.
Quaeri autem sole[n]t, cur trimetri appellentur, cum senos
accipiant pedes. Quoniam scilicet tanta breuitas est pedum,	5
ut iuncturae binos complectantur pedes.
Non ita pridem, tardior [a]vt pavlo graviorqve	254-255.1
veniret ad avres [v. v. a.]
Apud omnes enim antiquos uelox est et raro spondeum
recipit. Nunc [hoc tempore] inseritur.
Non vt de sede secvnda cederet avt qvarta.	257-258.1
Potest sine dubio uel primo loco uel tertio aut quinto
interseri spondius, sed utique secundo et quarto excluditur.
His enim locis iambus int<eg>er ponitur.
Avt oper<a>e celeris nimivm cvraqve carentis. Eos	261.1
significat, qui tragoedias actitant.
Scimvs invrbanvm lepido seponere dicto, hoc est: dis-	273.1
cernere, quid inurbane dictum sit, quid lepide. L[a]epidum est
uenustum et suaue.
Legitimvmqve sonvm digitis callemvs et avre. Id est:	274.1
Cum metra digitis <o>b aur<es f>erimus probantes, an consonent.
Ignotvm tragicae genvs invenisse Camenae.	275.1
Thespis primum tragoedias scripsit genere Atheniensis,
ad quas agendas plaustro circa ciuitates [egregie] Graeciae
uehebatur.
Qvae canerent agerentqve pervncti faecibvs ora.	277.1
Ex hoc etiam putant quidam tragoediam appellatam
quasi trygadiam, quia faecem τρύγα Graeci appellant.
Post hvnc personae pa[e]llaeqve repertor honestae.	278.1
Aeschylus primus tragoedi[i]s coturnos et syrma et per-
sonam dedit. Horum enim trium auctor es<t>. Pallae
hon<e>stae: pr[a]etiosae.
Svccessit vetvs his comedia,	281.1
quae appellatur <ἀρχαία>. Est autem genus maledicacissimum
et multum distans ab hac noua.
Vos, o Pompilivs sangvis.	291-292.1
Quia Cal[y]p<y>s filius est Numae, a quo Calpurnii Pisones
traxerunt nomen.
Ingenivm misera qvia fortvnativs arte. Ait enim De-	295.1
mocritus poeticen natura magis quam arte constare, et eos
solos poetas esse ueros, qui insaniant; in qua persuasione <et>
Plato est.
Si tribvs Anticyris capvt insanabile. Locus est in	300.1
Achaia Anticyra, ubi elleborum nascitur, quo sumpto de-
mentes sanantur. [Hoc etiam sumpto et dolor capitis sanatur.]
Qvi pvrgor bilem svb verni temporis horam.	302.1
Omnes enim uerno tempore purgationem sumunt, quod
uocatur καθαρτικόν.
Scribendi recte sapere est et principivm et fons.	309.1
Id est: scire quid scribas, hoc enim sapere est.
Rem tibi Socraticae potervnt ostendere chartae. Poema	310.1
constat ex re et oratione.
Res ex philosophia originem trahit, id est, ut praecepta
contineat; has dicit Socraticas chartas esse.
Deinde comitabuntur uerba.	5
Verbaqve provisam rem non invita seqventvr. Hoc tale	311.1
est: dicere, inquit, tunc poteris, cum habueris, quod dica<s>.
Et Asinius Pollio i<t>em dixit:
Male Hercule eueniat uerbis, nisi rem se-
quuntur.	5
Interdvm speciosa locis morataqve recte fabvla.	319-320.1
Colligit saepe magis placuisse fabulam, quae nudis narr<ar>e-
tur uerbis, quoniam res spectatorem delectarent, quam quae
locis communibus explicaretur.
Si uerbi gratia circumlator referat de Regulo, quomodo	5
captus sit aut punitus, uerba sordida si non delectant, atta-
men res auocat auditu digna.
Morataqve recte fabvla: bene instituta. Vnde
in consuetudine dicere solemus bene moratum eum, qui rectos
mores ediderit.	10
Nvllivs veneris: nullius uoluptatis nec decoris.	320.1
Grais dedit ore rotvndo Mvsa loqvi, praeter lav-	323-324.1
dem nvllivs avaris. In hac sola cupiditate promere<b>antur
laudem tamquam Prot<o>gen<e>s ille, qui <I>al<ys>um finxit decem
annis, uel Apelles, qui totidem pinxit annis <Anadyomenen>.
Non enim, ut acciperent, festinabant, sed, ut placerent, mo-	5
rabantur.
Et levi servanda cvpresso.	332.1
Libri enim, qui aut cedro inlinuntur, aut arca cupres-
s<e>a inclusi sunt, a tineis non uexantur.
Nev pransae Lamiae vivvm pvervm extrah<a>t alvo.	340.1
Haec ad infantes terrendos solet nominari. [Est ergo
<peccatum> poet<ae>, quod tantum fingat, ut etiam deuoratum
Lamiae puerum utero educat.]
Centyriae seniorvm agitant expertia frvgis.	341.1
Id est: ea, quae nugatori[a]e dicuntur, exagitant senes.
[Expertia: quae experti non sunt exagitant.]
Omne tvlit pvnctvm, qvi miscvit vtile dvlci.	343.1
Solus suffragia iudicum tulit, qui et utile et dulce scripsit,
qu<o> et prodesset et delectaret.
Punctum autem ideo, quod antiqui suffragia non scri-
bebant, sed puncto notabant.	5
Hic meret aera[e] liber Sosiis.	345.1
Hunc bene uende<nt> biblio<pol>ae.
Antea Sosii erant notissimi, qui commercium librorum
faciebant.
Qvas avt incvria fvdit. Incuria est neglegentia,	352.1
quae curam non habet.
Sic mihi, qvi mvltvm cessat, fit Choerilvs ille. Poeta	357.1
pessimus fuit Choerilus, qui Alexandrum secutus opera eius
descripsit.
Huius omnino septem uersus laudabantur. <E>t hi<n>c
Alexander dixisse fertur, multum malle se Thersit[h]en iam	5
Homeri esse quam Choerili Achillen.
Vervm operi longo fas est obrepere somnvm.	360.1
Sed excusationem, inquit, Homerus mereri potest, si
aliquid in tanto opere non respondet magnitudin<i> carminis sui.
Vt pictvra, poesis erit. Non erit dissimilis poetice	361.1
picturae. Nam quo modo in hac propius quaedam spectanda
sunt, quaedam longius, ita poetices <quaedam postea>, quae-
dam statim aspicienda sunt. Quae lucida[e] erunt, prop[i]e
cognoscentur, quae uero obscura, longius remotis.	5
Hoc tibi dictvm tolle memor.	367-368.1
Id est: hoc uerbum in mente habe.
Certis medivm et tolerabile rebvs recte concedi.	368-369.1
Quarundam rerum esse medietatem. Consultus iuris aliquis
si nesci<t>, quantum Cas<c>ellius iuris consultus tunc optimus,
at tamen pot<est> es<se> mediocris; ne<c> siquis orator idem po-
test, quod Messala, scia<s> tamen non esse contemnendum.	5
Et Sardo cvm melle papaver.	375.1
Corsicum et Sardum mel pessimi saporis est.
Maeci ivdicis.	387.1
Maecius perdiligens carminum fuit aestimator.
Nonvmqve prematvr in annvm.	388.1
Exemplo Cinnae poterit uti, ut carmen suum, si malum
est, nouem annis dissimulet.
Silvestres homines sacer interpresqve deorvm cae-	391-392.1
dibvs et victv foedo deterrvit Orphevs.
<Orpheus> primus poeticen inlustrauit et ob hoc dicitur
lenisse tigres et leones, qui<a> efferatos hominum animos pla-
cauerat carmine.	5
Leges incidere ligno.	399.1
Aereis enim tabulis antiqui non sunt usi, sed roboreis.
In has incidebant leges. Vnde adhuc Athenis legum tabulae
axones uocantur.
<T>yr<t>aevsqve. Fuit hic genere Atheniensis poeta,	402.1
omni parte membrorum deformis. Primus hic tubae mod<u-
l>ationes dedit ex hac causa. Nam cum Laced<a>emonii bellum
aduersum Messenios gererent diuque traherent dubium Martis
euentum, responsum acceperunt ab Apolline, si uellent uin-	5
cere, Atheniensi duce uterentur. A quibus rogati Athenienses
miseru<nt T>yr<t>aeum clodum et luscum, quem deformem [c]r<i>-
derent. Vsi sunt auxilio. Quibus ille <c>antum monstrauit
tubarum, quarum inaudit<o> territi sono Messenii fuger<u>nt,
adeptique sunt Lacones uictoriam.	10
Dictae per carmina sortes. Per uersus exametros red-	403.1
didit responsa Phemonoe <ad> Pyrr<um Epir>o<tam>, tamquam
[Purphoeri] poetae:
Aio te Aeacida Romanos uincere posse.
Et vitae monstrata via est. <Praeceptis> sapientium,	404.1
quibus instructa uita est.
Occvpet extremvm scabies.	417.1
Hoc ex lusu puerorum sustulit, qui ludentes solent dicere:
Quisquis ad me nouissimus uenerit, habeat
scabiem.
Si vero est, [p]vnctvm qvi recte ponere possit, hoc est:	422.1
si habeas eum, qui cenam praeparet.
Vt, qvi condvcti plorant in fvnere, dicvnt. Alexandriae	431.1
sitobolis conducuntur, qui mortuos fleant, et hoc tam ualde
faciunt, ut ab ignorantibus illorum fuisse credantur, qui effe-
runtur. Hi ergo uocantur θρηνω<ι>δοί.
Reges dicvntvr mvltis vrgvere cvlillis.	434.1
Reges enim, quos uolunt recipere in amicitiam, multo
mero inebriant, temptantes, an per potionem, quae habeant
secreta, prodant.
Et torqvere mero, hoc est: protrahere ad confessionem.	435.1
Animi svb vvlpe latentes.	437.1
Simiatores eos et mydronas appellamus, qui benigne
inrident.
Qvintilio siqvid recitares.	438.1
Hic erat Quintilius Varus Cremonensis, amicus Vergilii,
eques Romanus.
Et male tornatos incvdi reddere versvs, hoc est: denuo	441.1
uersus scribere, quo modo ferramentum male productum red-
ditur in incudem, ut ibi formetur.
Qvin sine rivali.	444.1
Aemulum riualem dixit.
Incomptis adlinet atrvm transverso calamo signvm.	446-447.1
Significat ac notat uersum male formatum.
Fiet Aristarchvs. Hic Homeri carmina adnotauit.	450.1
Ille ergo i<u>dex etiam optimi poetae Aristarchus fiet.
Avt fanaticvs <error>, id est: qui lymfatico agi-	454.1
tantur.
Agitant pveri incavtiqve seqvvntvr.	456.1
Nam pueri praetereuntibus inludere soliti e<os>, quos in-
sectantur, in dementiam conpellunt.
Hic dvm svblimis versvs <r>vctatvr. Pro 'ruct<at>'. Antiqui	457.1
enim et 'ructo' et 'ructor' dixerunt.
Hic genere patiendi extulit 'ructatur', ut 'uenatur, lauatur'.
Sicvliqve poetae narrabo interitvm.	463-464.1
Emp<e>docles fuit Agrigentinus fysicus, qui se in craterem
praecipitem dedit Aetnae i<m>mortalitatem adfectans.
Ardentem frigidvs Aetnam insilvit. Dum se credit	465-466.1
ex opinione hominum collecturum diuinitatem, si nusquam
comparuisset.
An triste vidental. Id quod Iouis fulmine percussum	471.1
est, bidental appellatur. Hoc expiari non potest. Errant
autem qui putant ab agna dictum bidental.
Hirvdo. Haec <et> sanguisuga appellatur.	476.1
POMPONI PORFYRIONIS
COMMENTVM IN HORATIVM DE ARTE POETICA
EXPLICIT