INCIPIT CARMEN SAECVLARE FELICITER
  Phoebe silvarvmqve potens Diana. Hoc carmen saecu- pr.1
lare inscribitur.
  Cum enim saeculares ludos Augustus celebraret, secun-
dum ritum priscae religionis a uirginibus puerisque prae-
textatis in Capitolio cantatum est. 5
  Lvcidvm caeli decvs. Hoc ad ambos refertur: ad Phoe- 2.1
bum, quia idem sol est, et Dianam, quia eadem luna est.
  Date qvae pr[a]ecamvr tempore <prisc>o. Non tem- 3-4.1
pore prisco dicendum fuit, sed: tempore, quo<d> prisca
imitatur.
  Diis, qvibvs septem placvere colles. Id est: quibus Roma 7.1
placuit, quae in septem collibus constituta est.
  Alivsqve et idem nasceris. 10-11.1
  Κακόζηλον. Nam quo modo potest quis et idem esse et
alius? <Sed> uidetur ad illud retulisse, quod idem quidem
sol semper sit, sed renouans diem alius esse uideatur.
  Possis nihil vrbe Roma viser<e> maivs. Et hic ex 11-12.1
superiore audiendum 'precamur'.
  Rite matvros aperire partvs. 13.1
  'Lenis aperire partus' pro 'facilis ac propitia aperiundis
partibus'. Ostendit autem eandem Lucinam et genitalem
deam appellari.
  Diva, prodvcas svbolem patrvmqve p. d. s. <i>. f. p. q. 17-20.1
<n. f.> l. m. Implicata frasis, quae sic ordinanda est: Diua
producas subolem prolis nouae patrumque decreta prosperes
super iungendis feminis maritaque lege fera<c>i.
  Maritam autem legem pro maritali Plautina uidetur 5
auctoritate dixisse. Similiter enim et ille locutus est, ubi ait
senex:
    Pulchra edepol dos pecunia est
  et alter respondet:
    Quae quidem non marita est 10
  pro eo, quod est: quae non maritalis est.
  Certvs vndenos decies per annos orbis vt cantvs re- 21-22.1
feratqve lvdos. Orbem nunc circulum temporum in se scilicet
redeuntium accipe. Certum autem pro pleno atque perfecto.
Sensus enim hic est: ut perfectus orbis annorum centum et
decem cantus et ludos referat [ludos]: pro eo, quod est, ho- 5
mines certi temporis orbe perfecto referant ludos.
  Vosqve <v>eraces cecinisse, Parcae, qvod s<e>m<e>l dictvm 25-27.1
est, stabilisqve rervm terminvs servet.
  Syllempsis est; ex uerbo enim singularis numeri 'seruet'
pluralis nascitur 'serue<tis>, quod semel dictum est'. '<St>abilis
rerum' autem <perpetuum> ἐπίθετον est termini. 5
  Bona iam peractis ivngite fa[c]ta. 27-28.1
  Peractis, id est: praeteritis fatis bona iungite futura,
ac per hoc, contextum ordinem facite bonorum futurorum.
  Nvtriant fetvs et aqvae salvbres et Iovis avrae. 31-32.1
  Fetus generaliter omnium rerum accipe et inanima-
lium, quae ad utilitatem nostram pertinent. Salubres autem
non tantum 'aquae', uerum etiam 'aurae' intellegendum.
  Condit<o> mitis placidvsqve telo svpplices avdi pveros, 33-34.1
Apollo.
  Hic sensus secundum eorum opinionem conceptus est,
qui Apollinem pestilentem deum putant esse. Porro autem
quidam dii ideo placantur, ut prosint, quidam ne obsint, se- 5
cundum quod de Apolline nunc dicitur: Condito mitis
placidusque telo supplices audi pueros Apollo,
ne noceat scilicet.
  Videtur autem et Homerus sic de illo sensisse, cum
ait pestem Graecis ab eo inmitti. 10
  Etiam Plautus in Mercatore fabula idem sentit, cum
inducit matrem familias precari Apollinem, nato suo ut parcat.
  Sidervm regina bicornis. Poeticum est lunam siderum 35.1
reginam dicere, quod clarior inter astra uideatur.
  Roma si vestrvm est opvs Iliaeqve. Quare Romam opus 37.1
Dianae et Apollinis dicat, nondum uideo; nisi forte ex lectione
Vergiliana hoc concepit, ubi frequenter dicitur Apollinis
oraculis instructum Aeneam Italiam petisse. Ad quem intel-
lectum et ipse nos adduxit poeta inferendo: Iussa pars 5
mutare lares et <u>rbem; sine dubio enim 'oracul<o> iussa'
intellegimus. 'Pars iussa' autem ad illud refertur, quod non
omnes Ilienses cum Aenea fuerint, sed pars eorum alibi.
  Cvi per ardentem sine fravde Troiam. <Non 'sine fraude 41.1
ardentem Troiam'>, cum utique fraude Graecorum incensa
Troia sit, sed 'sine fraude Aeneas patriae superstes'.
  Quod ideo uidetur dictum, quia quorundam opinione
infamatus Aeneas est crimine proditionis. 5
  Datvrvs plvra relictis. 43-44.1
  Suis scilicet Troianis, quos secum in Italiam adduxit,
daturus plura, quam quae in patri<a> am[m]issa reliquerant.
  Relictis ergo a nominatiuo plurali uenit generis neutri,
quod est 'relicta'. 5
  Qvaeqve vos bvbvs veneratvr albis clarvs Anchisae 49-50.1
Venerisqve sangvis. Hoc ad Caesarem Augustum pertinet,
quia Iulia gens ab Iulo, ac per hoc, Venere et Anchisa e<sse>
existimatur.
  Bellante prior, iacentem lenis in hostem. Sic et 51-52.1
Vergilius:
    Parcere subiectis et debellare superbos.
  Iam mari terraqve manvs potentis. Subaudiendum uti- 53.1
que: Romanorum.
  Iam Scythae responsa petvnt. Id est, expectant prae- 55.1
cepta Romanorum. Per quod subiectos esse imperio Romano
intellegi uult.
  Et neglecta redire Virtvs avdet. Neglecta supe- 58-59.1
riore tempore redire aude[a]t nunc, id est temporibus Augusti.
  Apparetqve beata pleno Copia cornv. 59-60.1
  Quasi corporalem deam hic accipe[re] Copiam utique
rerum omnium abundantiam.
  Si Palatinas videt aeqvvs ar<a>s. 65.1
  Apparet iam ab Augusto dedicatum fuisse in Palatio
Apollini templum, cuius et Vergil. sic meminit:
    Ipse, sedens niueo candentis limine Foebi,
    Dona recognoscit populorum. 5
  Altervm in lvstrvm melivsqve semper proroget aevvm. 67-68.1
  Sensus est: si acceptas aras habet Apollo, quae in Pa-
latio dedicatae sunt, si propitius Romanos aspicit, melius
saeculum in futurum tribuat.
  Qvaeqve Aventinvm tenet Algidvmqve qvindecim 69-72.1
Diana pr[a]eces virorvm cvrat e<t> votis pverorvm amicas applicat
avres. Hic quoque ex superiore per zeugma particula arces-
senda est <'si'>, ut sit: si quindecim uirorum pr[a]eces Diana
curat, et si amica<s> au<r>es applicat puerorum uotis. Et aeque 5
ex superiore et ad Dianam pertinebit: alterum in lustrum
meliusque semper proroget aeuum.
  Haec Iovem sentire deosqve cvnctos spem bonam 73-76.1
certamqve domvm reporto, doctvs e<t> Phoebi chorvs et Dianae <di-
cere lavdes>. Dicere Phoebi laudes et Dianae.
EXPLICIT LIBER CARMINIS SAECVLARIS