{⁴³aedibvs in mediis omne aedificium 'aedes' dicuntur. Varro 2.512.1
locum quattuor angulis conclusum aedem docet appellari debere. idem
rerum divinarum libro sexto intulit, "ideo loca sacra civitates habere
voluisse, ne per continua aedificia incendia prolaberentur,
et ut esset, quo confugerent plerique cum familia sua in 5
periculis"; quod etiam in comoediis a servis timentibus legimus factum.
hoc totum Vergilius hoc loco subtiliter tangit, cum dicit 'aedibus in
mediis nudoque sub aetheris axe ingens ara fuit iuxtaque veterrima
laurus, incumbens arae atque umbra conplexa penates'. ex nomine
enim penatium et arae intellegitur sacri loci veneratio, ut non imme- 10
rito illuc confugerit regina cum suis; nam subiunxit 'hic Hecuba et
natae nequiquam altaria circum praecipites atra ceu tempestate colum-
bae, condensae et divom amplexae simulacra sedebant': unde apparet,
et veram consuetudinem fuisse fugiendi [a] periclitantibus ad ararum
praesidium.}⁴³ nvdoqve svb axe hoc est sub divo, quod inpluvium 15
dicitur. 'axis' autem est aut plaustrum septentrionale, aut pars
septentrionis, aut spiritus, quo mundus movetur, {⁴³ut "axem
umero torquet stellis ardentibus aptum"}⁴³: sicut docet {⁴³et}⁴³ Lucanus.