ELEGIAE IN MAECENATEM
<I>
Defleram iuuenis tristi modo carmine fata; 1.1
  sunt etiam merito carmina danda seni.
ut iuuenis deflendus enim tam candidus et tam
  longius annoso uiuere dignus auo.
inreligata ratis, numquam defessa carina, 5
  it redit in uastos semper onusta lacus;
illa rapit iuuenes prima florente iuuenta,
  non oblita tamen †sed repetitque† senes.
nec mihi, Maecenas, tecum fuit usus amici:
  Lollius hoc ergo conciliauit opus. 10
foedus erat uobis nam propter Caesaris arma,
  Caesaris et similem propter in arma fidem.
regis eras, Etrusce, genus: tu Caesaris almi
  dextera, Romanae tu uigil Vrbis eras.
omnia cum posses tanto tam carus amico, 15
  te sensit nemo posse nocere tamen.
Pallade cum docta Phoebus donauerat artes:
  tu decus et laudes huius et huius eras.
†uincit uulgares, uincit beryllus harenas,
  litore in extremo quas simul unda mouet. 20
quod discinctus eras, animo quoque, carpitur unum:
  diluis hoc nimia simplicitate tua.
sic illi uixere quibus fuit aurea Virgo,
  quae bene praecinctos postmodo pulsa fugit.
liuide, quid tandem tunicae nocuere solutae 25
  aut tibi uentosi quid nocuere sinus?
num minus Vrbis erat custos et Caesaris obses,
  num tibi non tutas fecit in Vrbe uias?
nocte sub obscura quis te spoliauit amantem,
  quis tetigit ferro durior ipse latus? 30
maius erat potuisse tamen nec uelle triumphos,
  maior res magnis abstinuisse fuit.
maluit umbrosam quercum nymphasque cadentes
  paucaque pomosi iugera certa soli;
Pieridas Phoebumque colens in mollibus hortis 35
  sederat argutas garrulus inter aues.
†marmora minaei† uincent monumenta libelli:
  uiuitur ingenio, cetera mortis erunt.
quid faceret? defunctus erat, comes integer idem,
  miles et Augusti fortiter usque pius. 40
illum piscosi uiderunt saxa Pelori
  ignibus hostilis reddere ligna ratis;
puluere in Emathio fortem uidere Philippi:
  quam nunc ille tener tam grauis hostis erat.
cum freta Niliacae texerunt lata carinae, 45
  fortis erat circa, fortis et ante ducem,
militis Eoi fugientia terga secutus,
  territus ad Nili dum ruit ille caput.
pax erat: haec illos laxarunt otia cultus:
  omnia uictores Marte sedente decent. 50
Actius ipse lyram plectro percussit eburno,
  postquam uictrices conticuere tubae.
hic modo miles erat, ne posset femina Romam
  dotalem stupri turpis habere sui,
hic tela in profugos (tantum curuauerat arcum) 55
  misit ad extremos exorientis equos.
Bacche, coloratos postquam deuicimus Indos,
  potasti galea dulce iuuante merum,
et tibi securo tunicae fluxere solutae—
  te puto purpureas tunc habuisse duas. 60
†sum memor et certe memini sic ducere thyrsos
  bracchia †purpurea† candidiora niue;
et tibi thyrsus erat gemmis ornatus et auro:
  serpentes hederae uix habuere locum.
argentata tuos etiam talaria talos 65
  uinxerunt certe nec puto, Bacche, negas.
mollius es solito mecum tum multa locutus,
  et tibi consulto uerba fuere noua.
impiger Alcide, multo defuncte labore,
  sic memorant curas te posuisse tuas, 70
sic te cum tenera multum lusisse puella
  oblitum Nemeae iamque, Erymanthe, tui.
ultra numquid erat? torsisti pollice fusos,
  lenisti morsu leuia fila parum;
percussit crebros te propter Lydia nodos, 75
  te propter dura stamina rupta manu,
Lydia te tunicas iussit lasciua fluentes
  inter lanificas ducere saepe suas.
claua torosa tua pariter cum pelle iacebat,
  quam pede suspenso percutiebat Amor. 80
quis fore credebat, premeret cum iam impiger infans
  hydros ingentes uix capiente manu,
cumue renascentem meteret uelociter hydram,
  frangeret immanes uel Diomedis equos,
uel tribus †aduersis† communem fratribus aluum 85
  et sex aduersas solus in arma manus?
fudit Aloidas postquam dominator Olympi,
  dicitur in nitidum percubuisse diem
atque aquilam mississe suam quae quaereret ecquid
  posset amaturo †signa† referre Ioui, 90
ualle sub Idaea dum te, formose sacerdos,
  inuenit et presso molliter ungue rapit.
sic est: uictor amet, uictor potiatur in umbra,
  uictor odorata dormiat inque rosa;
uictus aret uictusque metat, metus imperet illi, 95
  membra nec in strata sternere discat humo.
tempora dispensant usus et tempora cultus,
  haec homines, pecudes, haec moderantur aues
lux est, taurus arat; nox est, requiescit arator,
  liberat et merito feruida colla boui. 100
conglaciantur aquae, scopulis se condit hirundo;
  uerberat egelidos garrula uere lacus.
Caesar amicus erat: poterat uixisse solute,
  cum iam Caesar idem quod cupiebat erat.
indulsit merito: non est temerarius ille; 105
  uicimus: Augusto iudice dignus erat.
Argo saxa pauens postquam Scyllaea relegit
  Cyaneosque metus iam religanda ratis,
uiscera dissecti mutauerat arietis agno
  Aeetis sucis omniperita suis: 110
his te, Maecenas, iuuenescere posse decebat;
  haec utinam nobis Colchidos herba foret!
redditur arboribus florens reuirentibus aetas;
  ergo non homini quod fuit ante redit,
uiuacesque magis ceruos decet esse pauentes 115
  si quorum in torua cornua fronte rigent?
uiuere cornices multos dicuntur in annos;
  cur nos angusta condicione sumus?
pascitur Aurorae Tithonus nectare coniunx,
  atque ita iam tremulo nulla senecta nocet: 120
ut tibi uita foret semper medicamine sacro,
  te uellem Aurorae complacuisse uirum.
illius aptus eras croceo recubare cubili,
  et modo poeniceum rore lauante torum
illius aptus eras roseas adiungere bigas, 125
  tu dare purpurea lora regenda manu,
tu mulcere iubam, cum iam torsisset habenas
  procedente die, respicientis equi.
quaesiuere chori iuuenem sic Hesperon illum,
  quem nexum medio soluit in igne Venus, 130
quem nunc in fuscis placida sub nocte nitentem
  Luciferum contra currere cernis equis:
hic tibi Corycium, casias hic donat olentis,
  hic e palmiferis balsama missa iugis.
nunc pretium candoris habes, nunc redditur umbris: 135
  te sumus obliti decubuisse senem.
et Pylium fleuere sui ter Nestora canum
  dicebantque tamen non satis esse senem:
Nestoris annosi uicisses saecula, si me
  dispensata tibi stamina nente forent. 140
nunc ego quod possum: tellvs levis ossa teneto,
  pendvla librato pondvs et ipsa tvvm.
semper serta tibi dabimvs, tibi semper odores,
  non vmqvam sitiens, florida semper eris.
<II>
Sic est Maecenas fato ueniente locutus, 2.145
  frigidus et iamiam cum moriturus erat:
'mene' inquit 'iuuenis primaeui, Iuppiter, ante
  angustum Drusi non cecidisse diem!
pectore maturo fuerat puer, integer aeuo,
  et magnum magni Caesaris illud opus. 150
discidio uellemque prius—' non omnia dixit
  inciditque pudor quae prope dixit amor,
sed manifestus erat. moriens quaerebat amatae
  coniugis amplexus oscula uerba manus.
'sed tamen hoc satis est: uixi te, Caesar, amico 155
  et morior' dixit, 'dum moriarque, sat est.
mollibus ex oculis aliquis tibi procidet umor,
  cum dicar subita uoce fuisse tibi.
hoc mihi contingat, iaceam tellure sub aequa;
  nec tamen hoc ultra te doluisse uelim, 160
sed meminisse uelim: uiuam sermonibus illic;
  semper ero, semper si meminisse uoles.
et decet et certe uiuam tibi semper amore,
  nec tibi qui moritur desinit esse tuus.
ipse ego quicquid ero cineres interque fauillas, 165
  tum quoque non potero non memor esse tui.
exemplum uixi te propter molle beati,
  unus Maecenas teque ego propter eram.
arbiter ipse fui, uolui quod contigit esse,
  pectus eram uere pectoris ipse tui. 170
uiue diu, mi care, senex pete sidera sero:
  est opus hoc terris, te quoque uelle decet.
et tibi succrescant iuuenes bis Caesare digni
  et tradant porro Caesaris usque genus.
sit secura tibi quam primum Liuia coniunx, 175
  expleat amissi munera rupta gener.
cum deus intereris diuis insignis auitis,
  te Venus in patrio collocet ipsa sinu.'