|
PRO MILONE
|
|
|
<Orationem> hanc dixit Cn. Pompeio iii cos. a. d. vii
|
26.1
|
|
Id. April. Quod iudicium cum ageretur, exercitum in foro
|
|
|
et in omnibus templis quae circum forum sunt collocatum
|
|
|
a Cn. Pompeio fuisse <non> tantum ex oratione et annalibus,
|
|
|
sed etiam ex libro apparet qui Ciceronis nomine inscribitur
|
5
|
|
de optimo genere oratorum.
|
|
|
ARGVMENTVM HOC EST
|
|
|
<T.> Annius Milo et P. Plautius Hypsaeus et Q. Metellus
|
8
|
|
Scipio consulatum petierunt non solum largitione palam
|
|
|
profusa sed etiam factionibus armatorum succincti. Miloni
|
10
|
|
et Clodio summae erant inimicitiae, quod et Milo Ciceronis
|
|
|
erat amicissimus in reducendoque eo enixe operam tr. pl.
|
|
|
dederat, et P. Clodius restituto quoque Ciceroni erat
|
|
|
infestissimus ideoque summe studebat Hypsaeo et Scipioni
|
|
|
contra Milonem. Ac saepe inter se Milo et Clodius cum
|
15
|
|
suis factionibus Romae depugnaverant: et erant uterque
|
|
|
audacia pares, sed Milo pro melioribus partibus stabat.
|
|
|
Praeterea in eundem annum consulatum Milo, Clodius
|
|
|
praeturam petebat, quam debilem futuram consule Milone
|
|
|
intellegebat. Deinde cum diu tracta essent comitia
|
20
|
|
consularia perficique ob eas ipsas perditas candidatorum
|
27.1
|
|
contentiones non possent, et ob id mense Ianuario
|
|
|
nulli dum neque consules neque praetores essent tra-
|
|
|
hereturque dies eodem quo antea modo—cum Milo
|
|
|
quam primum comitia confici vellet confideretque cum
|
5
|
|
bonorum studiis, quod obsistebat Clodio, tum etiam populo
|
|
|
propter effusas largitiones impensasque ludorum scaeni-
|
|
|
corum ac gladiatorii muneris maximas, in quas tria patri-
|
|
|
monia effudisse eum Cicero significat; competitores eius
|
|
|
trahere vellent, ideoque Pompeius gener Scipionis et
|
10
|
|
T. Munatius tribunus plebis referri ad senatum de patriciis
|
|
|
convocandis qui interregem proderent non essent passi,
|
|
|
cum interregem prodere stata res esset—: a. d. xiii Kal.
|
|
|
Febr.—Acta etenim magis sequenda et ipsam orationem,
|
|
|
quae Actis congruit, puto quam Fenestellam qui a. d. xiiii
|
15
|
|
Kal. Febr. tradit—Milo Lanuvium, ex quo erat municipio et
|
|
|
ubi tum dictator, profectus est ad flaminem prodendum po-
|
|
|
stera die. Occurrit ei circa horam nonam Clodius paulo ultra
|
|
|
Bovillas, rediens ab Aricia, prope eum locum in quo Bonae
|
|
|
Deae sacellum est; erat autem allocutus decuriones Arici-
|
20
|
|
norum. Vehebatur Clodius equo; servi xxx fere expediti,
|
|
|
ut illo tempore mos erat iter facientibus, gladiis cincti
|
|
|
sequebantur. Erant cum Clodio praeterea tres comites
|
|
|
eius, ex quibus eques Romanus unus C. Causinius Schola,
|
|
|
duo de plebe noti homines P. Pomponius, <C. Clodius>.
|
25
|
|
Milo raeda vehebatur cum uxore Fausta, filia L. Sullae
|
|
|
dictatoris, et M. Fufio familiari suo. Sequebatur eos
|
|
|
magnum servorum agmen, inter quos gladiatores quoque
|
28.1
|
|
erant, ex quibus duo noti Eudamus et Birria. Ii in ultimo
|
|
|
agmine tardius euntes cum servis P. Clodi rixam commi-
|
|
|
serunt. Ad quem tumultum cum respexisset Clodius
|
|
|
minitabundus, umerum eius Birria rumpia traiecit. Inde
|
5
|
|
cum orta esset pugna, plures Miloniani accurrerunt.
|
|
|
Clodius vulneratus in tabernam proximam <in> Bovillano
|
|
|
delatus est. Milo ut cognovit vulneratum Clodium, cum
|
|
|
sibi periculosius illud etiam vivo eo futurum intellegeret,
|
|
|
occiso autem magnum solacium esset habiturus, etiam si
|
10
|
|
subeunda esset poena, exturbari taberna iussit. Fuit ante-
|
|
|
signanus servorum eius M. Saufeius. Atque ita Clodius
|
|
|
latens extractus est multisque vulneribus confectus. Cadaver
|
|
|
eius in via relictum, quia servi Clodi aut occisi erant aut
|
|
|
graviter saucii latebant, Sex. Teidius senator, qui forte ex
|
15
|
|
rure in urbem revertebatur, sustulit et lectica sua Romam
|
|
|
ferri iussit; ipse rursus eodem unde erat egressus <se> recepit.
|
|
|
Perlatum est corpus Clodi ante primam noctis horam,
|
|
|
infimaeque plebis et servorum maxima multitudo magno
|
|
|
luctu corpus in atrio domus positum circumstetit. Augebat
|
20
|
|
autem facti invidiam uxor Clodi Fulvia quae cum effusa
|
|
|
lamentatione vulnera eius ostendebat. Maior postera die
|
|
|
luce prima multitudo eiusdem generis confluxit, complures-
|
|
|
que noti homines visi sunt. Erat domus Clodi ante
|
|
|
paucos menses empta de M. Scauro in Palatio: eodem
|
25
|
|
<T.> Munatius Plancus, frater L. Planci oratoris, et Q.
|
|
|
Pompeius Rufus, Sullae dictatoris ex filia nepos, tribuni
|
|
|
plebis accurrerunt: eisque hortantibus vulgus imperitum
|
|
|
corpus nudum ac calcatum, sicut in lecto erat positum, ut
|
|
|
vulnera videri possent in forum detulit et in rostris posuit.
|
30
|
|
Ibi pro contione Plancus et Pompeius qui competitoribus
|
29.1
|
|
Milonis studebant invidiam Miloni fecerunt. Populus duce
|
|
|
Sex. Clodio scriba corpus P. Clodi in curiam intulit
|
|
|
cremavitque subselliis et tribunalibus et mensis et codicibus
|
|
|
librariorum; quo igne et ipsa quoque curia flagravit, et
|
5
|
|
item Porcia basilica quae erat ei iuncta ambusta est.
|
|
|
Domus quoque M. Lepidi interregis—is enim magistratus
|
|
|
curulis erat creatus—et absentis Milonis eadem illa Clo-
|
|
|
diana multitudo oppugnavit, sed inde sagittis repulsa est.
|
|
|
Tum fasces ex luco Libitinae raptos attulit ad domum
|
10
|
|
Scipionis et Hypsaei, deinde ad hortos Cn. Pompeii,
|
|
|
clamitans eum modo consulem, modo dictatorem.
|
|
|
Incendium curiae maiorem aliquanto indignationem civi-
|
|
|
tatis moverat quam interfectio Clodi. Itaque Milo, quem
|
|
|
opinio fuerat ivisse in voluntarium exsilium, invidia adversa-
|
15
|
|
riorum recreatus nocte ea redierat Romam qua incensa erat
|
|
|
curia. Petebatque nihil deterritus consulatum; aperte
|
|
|
quoque tributim in singulos milia assium dederat. Contio-
|
|
|
nem ei post aliquot dies dedit M. Caelius tribunus plebis
|
|
|
ac Cicero ipse etiam causam egit ad populum. Dicebant
|
20
|
|
uterque Miloni a Clodio factas esse insidias.
|
|
|
Fiebant interea alii ex aliis interreges, quia comitia consu-
|
|
|
laria propter eosdem candidatorum tumultus et easdem
|
|
|
manus armatas haberi non poterant. Itaque primo factum
|
|
|
erat S. C. ut interrex et tribuni plebis et Cn. Pompeius,
|
25
|
|
qui pro cos. ad urbem erat, viderent ne quid detrimenti
|
|
|
res publica caperet, dilectus autem Pompeius tota Italia
|
|
|
haberet. Qui cum summa celeritate praesidium compa-
|
|
|
rasset, postulaverunt apud eum familiam Milonis, item
|
|
|
Faustae uxoris eius exhibendam duo adulescentuli qui
|
30
|
|
Appii Claudii ambo appellabantur; qui <filii> erant C.
|
30.1
|
|
Claudi, qui frater fuerat Clodi, et ob id illi patrui sui
|
|
|
mortem velut auctore patre persequebantur. Easdem
|
|
|
Faustae et Milonis familias postulaverunt duo Valerii,
|
|
|
Nepos et Leo. L. Herennius Balbus P. Clodi quoque
|
5
|
|
familiam et comitum eius postulavit; eodem tempore
|
|
|
Caelius familiam Hypsaei et Q. Pompeii postulavit. Adfue-
|
|
|
runt Miloni Q. Hortensius, M. Cicero, M. Marcellus,
|
|
|
M. Calidius, M. Cato, Faustus Sulla. Verba pauca Q.
|
|
|
Hortensius dixit, liberos esse eos qui pro servis postu-
|
10
|
|
larentur; nam post recentem caedem manu miserat eos
|
|
|
Milo sub hoc titulo quod caput suum ulti essent. Haec
|
|
|
agebantur mense intercalari. Post diem tricesimum fere
|
|
|
quam erat Clodius occisus Q. Metellus Scipio in senatu
|
|
|
contra Q. Caepionem conquestus est de hac caede P. Clodi.
|
15
|
|
Falsum esse dixit, quod Milo sic se defenderet, sed
|
|
|
Clodium Aricinos decuriones alloquendi gratia abisse pro-
|
|
|
fectum cum sex ac xx servis; Milonem subito post horam
|
|
|
quartam, senatu misso, cum servis amplius ccc armatis
|
|
|
obviam ei contendisse et supra Bovillas inopinantem <in>
|
20
|
|
itinere aggressum. Ibi P. Clodium tribus vulneribus
|
|
|
acceptis Bovillas perlatum; tabernam in quam perfugerat
|
|
|
expugnatam a Milone; semianimem Clodium extractum
|
|
|
* * * in via Appia occisum esse anulumque eius ei
|
|
|
morienti extractum. Deinde Milonem, cum sciret in
|
25
|
|
Albano parvolum filium Clodi esse, venisse ad villam et,
|
|
|
cum puer ante subtractus esset, ex servo Halicore quaestio-
|
|
|
nem ita habuisse ut eum articulatim consecaret; vilicum
|
|
|
et duos praeterea servos iugulasse. Ex servis Clodi qui
|
|
|
dominum defenderant undecim esse interfectos, Milonis
|
31.1
|
|
duos solos saucios factos esse: ob quae Milonem postero
|
|
|
die xii servos qui maxime operam navassent manu misisse
|
|
|
populoque tributim singula milia aeris ad defendendos de
|
|
|
se rumores dedisse. Milo misisse ad Cn. Pompeium dice-
|
5
|
|
batur qui Hypsaeo summe studebat, quod fuerat eius
|
|
|
quaestor, desistere se petitione consulatus, si ita ei videre-
|
|
|
tur; Pompeius respondisse nemini se neque petendi neque
|
|
|
desistendi auctorem esse, neque populi Romani potestatem
|
|
|
aut consilio aut sententia interpellaturum. Deinde <per>
|
10
|
|
C. Lucilium, qui propter M. Ciceronis familiaritatem amicus
|
|
|
erat Miloni, egisse quoque dicebatur ne se de hac re consu-
|
|
|
lendo invidia oneraret.
|
|
|
Inter haec cum crebresceret rumor Cn. <Pompeium> creari
|
|
|
dictatorem oportere neque aliter mala civitatis sedari posse,
|
15
|
|
visum est optimatibus tutius esse eum consulem sine collega
|
|
|
creari, et cum tractata ea res esset in senatu, facto in M.
|
|
|
Bibuli sententiam S. C. Pompeius ab interrege Servio
|
|
|
Sulpicio v Kal. Mart. mense intercalario consul creatus est
|
|
|
statimque consulatum iniit. Deinde post diem tertium de
|
20
|
|
legibus novis ferendis rettulit: duas ex S. C. promulgavit,
|
|
|
alteram de vi qua nominatim caedem in Appia via factam
|
|
|
et incendium curiae et domum M. Lepidi interregis oppu-
|
|
|
gnatam comprehendit, alteram de ambitu: poena graviore et
|
|
|
forma iudiciorum breviore. Vtraque enim lex prius testes
|
25
|
|
dari, deinde uno die atque eodem et ab accusatore et a
|
|
|
reo perorari iubebat, ita ut duae horae accusatori, tres reo
|
|
|
darentur. His legibus obsistere M. Caelius tr. pl. studio-
|
|
|
sissimus Milonis conatus est, quod et privilegium diceret
|
|
|
in Milonem ferri et iudicia praecipitari. Et cum pertinacius
|
30
|
|
leges Caelius vituperaret, eo processit irae Pompeius ut
|
|
|
diceret, si coactus esset, armis se rem publicam defensurum.
|
32.1
|
|
Timebat autem Pompeius Milonem seu timere se simula-
|
|
|
bat: plerumque non domi suae sed in hortis manebat,
|
|
|
idque ipsum in superioribus circa quos etiam magna
|
|
|
manus militum excubabat. Senatum quoque semel repente
|
5
|
|
dimiserat Pompeius, quod diceret timere se adventum
|
|
|
Milonis. Dein proximo senatu P. Cornificius ferrum Milo-
|
|
|
nem intra tunicam habere ad femur alligatum dixerat;
|
|
|
postulaverat ut femur nudaret, et ille sine mora tunicam
|
|
|
levarat: tum M. Cicero exclamaverat omnia illi similia
|
10
|
|
crimina esse quae in Milonem dicerentur alia.
|
|
|
Deinde <T.> Munatius Plancus tribunus plebis produxerat
|
|
|
in contionem M. Aemilium Philemonem, notum hominem,
|
|
|
libertum M. Lepidi. <Is> se dicebat pariterque secum
|
|
|
quattuor liberos homines iter facientes supervenisse cum
|
15
|
|
Clodius occideretur, et ob id cum proclamassent, abreptos
|
|
|
et perductos per duos menses in villa Milonis praeclusos
|
|
|
fuisse; eaque res seu vera seu falsa magnam invidiam
|
|
|
Miloni contraxerat. Idem quoque Munatius et Pompeius
|
|
|
tribuni plebis in rostra produxerant triumvirum capitalem,
|
20
|
|
eumque interrogaverant an Galatam Milonis servum caedes
|
|
|
facientem deprehendisset. Ille dormientem in taberna pro
|
|
|
fugitivo prehensum et ad se perductum esse responderat.
|
|
|
Denuntiaverant tamen triumviro, ne servum remitteret: sed
|
|
|
postera die Caelius tribunus plebis et Manilius Cumanus
|
25
|
|
collega eius ereptum e domo triumviri servum Miloni
|
|
|
reddiderant. Haec, etsi nullam de his criminibus mentionem
|
|
|
fecit Cicero, tamen, quia ita compereram, putavi exponenda.
|
|
|
Inter primos et Q. Pompeius et C. Sallustius et T. Munatius
|
33.1
|
|
Plancus tribuni plebis inimicissimas contiones de Milone
|
|
|
habebant, invidiosas etiam de Cicerone, quod Milonem
|
|
|
tanto studio defenderet. Eratque maxima pars multitudinis
|
|
|
infensa non solum Miloni sed etiam propter invisum patro-
|
5
|
|
cinium Ciceroni. Postea Pompeius et Sallustius in suspi-
|
|
|
cione fuerunt redisse in gratiam cum Milone ac Cicerone;
|
|
|
Plancus autem infestissime perstitit, atque in Ciceronem
|
|
|
quoque multitudinem instigavit. Pompeio autem suspectum
|
|
|
faciebat Milonem, ad perniciem eius comparari vim vocifera-
|
10
|
|
tus: Pompeiusque ob ea saepius querebatur sibi quoque
|
|
|
fieri insidias et id palam, ac maiore manu se armabat.
|
|
|
Dicturum quoque diem Ciceroni Plancus ostendebat postea,
|
|
|
ante Q. Pompeius idem meditatus erat. Tanta tamen con-
|
|
|
stantia ac fides fuit Ciceronis ut non populi a se alienatione,
|
15
|
|
non Cn. Pompeii suspicionibus, non periculo futurum ut
|
|
|
sibi dies ad populum diceretur, non armis quae palam in
|
|
|
Milonem sumpta erant deterreri potuerit a defensione eius:
|
|
|
cum posset omne periculum suum et offensionem inimi-
|
|
|
cae multitudinis declinare, redimere autem Cn. Pompeii
|
20
|
|
animum, si paulum ex studio defensionis remisisset.
|
|
|
Perlata deinde lege Pompei, in qua id quoque scriptum
|
|
|
erat ut quaesitor suffragio populi ex iis qui consules fuerant
|
|
|
crearetur, statim comitia habita, creatusque est L. Domitius
|
|
|
Ahenobarbus quaesitor. Album quoque iudicum qui de ea
|
25
|
|
re iudicarent Pompeius tale proposuit ut numquam neque
|
|
|
clariores viros neque sanctiores propositos esse constaret.
|
34.1
|
|
Post quod statim nova lege Milo postulatus <est> a duobus
|
|
|
Appiis Claudiis adulescentibus iisdem a quibus antea familia
|
|
|
eius fuerat postulata; itemque de ambitu ab iisdem Appiis,
|
|
|
et praeterea a C. Ateio et L. Cornificio; de sodaliciis etiam
|
5
|
|
a P. Fulvio Nerato. Postulatus autem erat et de sodaliciis
|
|
|
et de ambitu ea spe, <quod> primum iudicium de vi futurum
|
|
|
apparebat, quo eum damnatum iri confidebant nec postea
|
|
|
responsurum.
|
|
|
Divinatio de ambitu accusatorum facta est quaesitore A.
|
10
|
|
Torquato, atque ambo quaesitores, Torquatus et Domitius,
|
|
|
prid. Non. April. reum adesse iusserunt. Quo die Milo ad
|
|
|
Domiti tribunal venit, ad Torquati amicos misit; ibi postu-
|
|
|
lante pro eo M. Marcello obtinuit ne prius causam de am-
|
|
|
bitu diceret quam de vi iudicium esset perfectum. Apud
|
15
|
|
Domitium autem quaesitorem maior Appius postulavit
|
|
|
a Milone servos exhiberi numero iiii et l, et cum ille
|
|
|
negaret eos qui nominabantur in sua potestate esse, Domitius
|
|
|
ex sententia iudicum pronuntiavit ut ex servorum suorum
|
|
|
numero accusator quot vellet ederet. Citati deinde testes
|
20
|
|
secundum legem quae, ut supra diximus, iubebat ut prius
|
|
|
quam causa ageretur testes per triduum audirentur, dicta
|
|
|
eorum iudices consignarent, quarta die adesse omnes iube-
|
|
|
rentur ac coram accusatore ac reo pilae in quibus nomina
|
|
|
iudicum inscripta essent aequarentur; dein rursus postera
|
25
|
|
die sortitio iudicum fieret unius et lxxx: qui numerus
|
|
|
cum sorte obtigisset, ipsi protinus sessum irent; tum ad
|
|
|
dicendum accusator duas horas, reus tres haberet, resque
|
|
|
eodem die illo iudicaretur; prius autem quam sententiae
|
|
|
ferrentur, quinos ex singulis ordinibus accusator, totidem
|
30
|
|
reus reiceret, ita ut numerus iudicum relinqueretur qui
|
35.1
|
|
sententias ferrent quinquaginta et unus.
|
|
|
Primo die datus erat in Milonem testis <C.> Causinius
|
|
|
Schola, qui se cum P. Clodio fuisse, cum is occisus esset,
|
|
|
dixit, atrocitatemque rei factae quam maxime potuit auxit.
|
5
|
|
Quem cum interrogare M. Marcellus coepisset, tanto
|
|
|
tumultu Clodianae multitudinis circumstantis exterritus est
|
|
|
ut vim ultimam timens in tribunal a Domitio reciperetur.
|
|
|
Quam ob causam Marcellus et ipse Milo a Domitio praesi-
|
|
|
dium imploraverunt. Sedebat eo tempore Cn. Pompeius
|
10
|
|
ad aerarium, perturbatusque erat eodem illo clamore: itaque
|
|
|
Domitio promisit se postero die cum praesidio descensurum,
|
|
|
idque fecit. Qua re territi Clodiani silentio verba testium
|
|
|
per biduum audiri passi sunt. Interrogaverunt eos M. Cicero
|
|
|
et M. Marcellus <et> Milo ipse. Multi ex iis qui Bovillis
|
15
|
|
habitabant testimonium dixerunt de eis quae ibi facta erant:
|
|
|
coponem occisum, tabernam expugnatam, corpus Clodi in
|
|
|
publicum extractum esse. Virgines quoque Albanae dixerunt
|
|
|
mulierem ignotam venisse ad se quae Milonis mandato vo-
|
|
|
tum solveret, quod Clodius occisus esset. Vltimae testimo-
|
20
|
|
nium dixerunt Sempronia, Tuditani filia, socrus P. Clodi, et
|
|
|
uxor Fulvia, et fletu suo magnopere eos qui assistebant
|
|
|
commoverunt. Dimisso circa horam decimam iudicio T.
|
|
|
Munatius pro contione populum adhortatus est ut postero
|
|
|
die frequens adesset et elabi Milonem non pateretur, iudi-
|
25
|
|
ciumque et dolorem suum ostenderet euntibus ad tabellam
|
|
|
ferendam. Postero die, qui fuit iudicii summus a. d. vii
|
|
|
Idus Aprilis, clausae fuerunt tota urbe tabernae; praesidia
|
36.1
|
|
in foro et circa omnis fori <aditus> Pompeius disposuit; ipse
|
|
|
pro aerario, ut pridie, consedit saeptus delecta manu militum.
|
|
|
Sortitio deinde iudicum a prima die facta est: post tantum
|
|
|
silentium toto foro fuit quantum esse in aliquo foro posset.
|
5
|
|
Tum intra horam secundam accusatores coeperunt dicere
|
|
|
Appius maior et M. Antonius et P. Valerius Nepos. Vsi
|
|
|
sunt ex lege horis duabus.
|
|
|
Respondit his unus M. Cicero: et cum quibusdam pla-
|
|
|
cuisset ita defendi crimen, interfici Clodium pro re publica
|
10
|
|
fuisse—quam formam M. Brutus secutus est in ea oratione
|
|
|
quam pro Milone composuit et edidit quasi egisset—Cice-
|
|
|
roni id non placuit <ut>, quisquis bono publico damnari, idem
|
|
|
etiam occidi indemnatus posset. Itaque cum insidias Milo-
|
|
|
nem Clodio fecisse posuissent accusatores, quia falsum
|
15
|
|
id erat—nam forte illa rixa commissa fuerat—Cicero ap-
|
|
|
prehendit et contra Clodium Miloni fecisse insidias dispu-
|
|
|
tavit, eoque tota oratio eius spectavit. Sed ita constitit ut
|
|
|
diximus, nec utrius consilio pugnatum esse eo die, verum
|
|
|
et forte occurrisse et ex rixa servorum ad eam denique
|
20
|
|
caedem perventum. Notum tamen erat utrumque mortem
|
|
|
alteri saepe minatum esse, et sicut suspectum Milonem
|
|
|
maior quam Clodi familia faciebat, ita expeditior et paratior
|
|
|
ad pugnam Clodianorum quam Milonis fuerat. Cicero
|
|
|
cum inciperet dicere, exceptus <est> acclamatione Clodiano-
|
25
|
|
rum, qui se continere ne metu quidem circumstantium
|
|
|
militum potuerunt. Itaque non ea qua solitus erat con-
|
|
|
stantia dixit. Manet autem illa quoque excepta eius oratio:
|
|
|
scripsit vero hanc quam legimus ita perfecte ut iure prima
|
|
|
haberi possit.
|
30
|
|
ENARRATIO
|
|
|
VERS. A PRIMO L
|
|
|
'Vnum genus est adversum infestumque
|
37.1
|
|
nobis et cetera.'
|
|
|
Ita ut in causae expositione diximus, Munatius Plancus
|
|
|
pridie pro contione populum adhortatus erat ne pateretur
|
|
|
elabi Milonem.
|
5
|
|
VER. A PRIMO CC
|
|
|
'Declarant huius ambusti tribuni plebis
|
7
|
|
illae intermortuae contiones quibus cotidie meam
|
|
|
potentiam invidiose criminabatur.'
|
|
|
T. Munatius Plancus et Q. Pompeius Rufus tribuni pl.,
|
10
|
|
de quibus <in> argumento huius orationis diximus, cum contra
|
|
|
Milonem Scipioni et Hypsaeo studerent, contionati sunt eo
|
|
|
ipso tempore plebemque in Milonem accenderunt quo
|
|
|
propter Clodi corpus curia incensa est, nec prius destiterunt
|
|
|
quam flamma eius incendii fugati sunt e contione. Erant
|
15
|
|
enim tunc rostra non eo loco quo nunc sunt sed ad
|
|
|
comitium, prope iuncta curiae. Ob hoc T. Munatium
|
|
|
'ambustum tribunum' appellat; fuit autem paratus
|
|
|
ad dicendum.
|
|
|
PAVLO POST
|
|
|
'Cur igitur incendium curiae, oppugna-
|
21
|
|
tionem aedium M. Lepidi, caedem hanc ipsam
|
|
|
contra rem publicam senatus factam esse decrevit?'
|
|
|
Post biduum medium quam Clodius occisus erat inter-
|
|
|
rex primus proditus est M. Aemilius Lepidus. Non fuit
|
25
|
|
autem moris ab eo qui primus interrex proditus erat co-
|
|
|
mitia haberi. Sed Scipionis et Hypsaei factiones, quia
|
|
|
recens invidia Milonis erat, cum contra ius postularent ut
|
|
|
interrex ad comitia consulum creandorum descenderet,
|
38.1
|
|
idque ipse non faceret, domum eius per omnes interregni
|
|
|
dies—fuerunt autem ex more quinque—obsederunt. Deinde
|
|
|
omni vi ianua expugnata et imagines maiorum deiecerunt
|
|
|
et lectulum adversum uxoris eius Corneliae, cuius castitas
|
5
|
|
pro exemplo habita est, fregerunt, itemque telas quae ex
|
|
|
vetere more in atrio texebantur diruerunt. Post quae
|
|
|
supervenit Milonis manus et ipsa postulans comitia; cuius
|
|
|
adventus fuit saluti Lepido: in se enim ipsae conversae
|
|
|
sunt factiones inimicae, atque ita oppugnatio domus inter-
|
10
|
|
regis omissa est.
|
|
|
PAVLO POST
|
|
|
'Quod si per furiosum illum tribunum pl.
|
13
|
|
senatui quod sentiebat perficere licuisset, novam
|
|
|
quaestionem nullam haberemus. Decernebat
|
15
|
|
enim ut veteribus legibus, tantum modo extra or-
|
|
|
dinem, quaereretur. Divisa sententia est postu-
|
|
|
lante nescio quo.—Sic reliqua auctoritas senatus
|
|
|
empta intercessione sublata est.'
|
|
|
Quid sit dividere sententiam ut enarrandum sit
|
20
|
|
vestra aetas, filii, facit.
|
|
|
Cum aliquis in dicenda sententia duas pluresve res com-
|
|
|
plectitur, si non omnes eae probantur, postulatur ut di-
|
|
|
vidatur, id est de rebus singulis referatur. Forsitan nunc
|
|
|
hoc quoque velitis scire qui fuerit qui id postulaverit.
|
25
|
|
Quod non fere adicitur: non enim ei qui hoc postulat
|
|
|
oratione longa utendum ac ne consurgendum quidem uti-
|
|
|
que est; multi enim sedentes hoc unum verbum pronun-
|
39.1
|
|
tiant 'Divide': quod cum auditum est, liberum <est> ei qui
|
|
|
facit relationem dividere. Sed ego, ut curiosius aetati
|
|
|
vestrae satisfaciam, Acta etiam totius illius temporis perse-
|
|
|
cutus sum; in quibus cognovi pridie Kal. Mart. S. C. esse
|
5
|
|
factum, P. Clodi caedem et incendium curiae et oppugna-
|
|
|
tionem aedium M. Lepidi contra rem p. factam; ultra
|
|
|
relatum <in> Actis illo die nihil; postero die, id est Kal.
|
|
|
Mart., <T.> Munatium in contione exposuisse populo quae
|
|
|
pridie acta erant in senatu: in qua contione haec dixit ad
|
10
|
|
verbum. 'Cum Hortensius dixisset ut extra ordi-
|
|
|
nem quaereretur apud quaesitorem; existimaret
|
|
|
futurum ut, cum pusillum dedisset dulcedinis, lar-
|
|
|
giter acerbitatis devorarent: adversus hominem
|
|
|
ingeniosum nostro ingenio usi sumus; invenimus
|
15
|
|
Fufium, qui diceret "Divide"; reliquae parti sen-
|
|
|
tentiae ego et Sallustius intercessimus.' Haec
|
|
|
contio, ut puto, explicat et quid senatus decernere volu-
|
|
|
erit, et quis divisionem postulaverit, et quis intercesserit
|
|
|
et cur. Illud vos meminisse non dubito per Q. Fufium
|
20
|
|
illo quoque tempore quo de incesto P. Clodi actum est
|
|
|
factum ne a senatu asperius decerneretur.
|
|
|
De L. Domitio dicit:
|
|
|
'Dederas enim quam contemneres popu-
|
|
|
lares insanias iam ab adulescentia documenta
|
25
|
|
maxima.'
|
|
|
Constantiam L. Domiti quam in quaestura praestitit
|
|
|
significat. Nam eo tempore cum C. Manilius tribunus
|
40.1
|
|
plebis subnixus libertinorum et servorum manu perdi-
|
|
|
tissimam legem ferret ut libertinis in omnibus tribubus
|
|
|
suffragium esset, idque per tumultum ageret et clivum
|
|
|
Capitolinum obsideret, discusserat perruperatque coetum
|
5
|
|
Domitius ita ut multi Manilianorum occiderentur. Quo
|
|
|
facto et plebem infimam offenderat et senatus magnam
|
|
|
gratiam inierat.
|
|
|
'Itaque illud Cassianum indicium in his
|
|
|
personis valeat.'
|
10
|
|
L. Cassius fuit, sicut iam saepe diximus, summae vir
|
|
|
severitatis. <Is> quotiens quaesitor iudicii alicuius esset in
|
|
|
quo quaerebatur de homine occiso suadebat atque etiam
|
|
|
praeibat iudicibus hoc quod Cicero nunc admonet, ut quae-
|
|
|
reretur cui bono fuisset perire eum de cuius morte quaeritur.
|
15
|
|
Ob quam severitatem, quo tempore Sex. Peducaeus tribunus
|
|
|
plebis criminatus est L. Metellum pontificem max. totum-
|
|
|
que collegium pontificum male iudicasse de incesto vir-
|
|
|
ginum Vestalium, quod unam modo Aemiliam damnaverat,
|
|
|
absolverat autem duas Marciam et Liciniam, populus hunc
|
20
|
|
Cassium creavit qui de eisdem virginibus quaereret. Isque
|
|
|
et utrasque eas et praeterea complures alias nimia etiam, ut
|
|
|
existimatio est, asperitate usus damnavit.
|
|
|
'Et aspexit me illis quidem oculis quibus
|
|
|
tunc solebat cum omnibus omnia minabatur.
|
25
|
|
Movet me quippe lumen curiae!'
|
|
|
Hic est Sex. Clodius quem in argumento huius orationis
|
|
|
diximus corpus Clodi in curiam intulisse et ibi cremasse
|
|
|
eoque incenso curiam conflagrasse; ideo lumen curiae dicit.
|
|
|
'Quando illius postea sica illa quam a
|
30
|
|
Catilina acceperat conquievit? Haec intenta
|
|
|
nobis est, huic ego obici vos pro me passus non
|
|
|
sum, haec insidiata Pompeio est.'
|
|
|
'Haec intenta nobis est et obici vos pro me non
|
41.1
|
|
sum passus,' manifestum est pertinere ad id tempus quo
|
|
|
post rogationem a P. Clodio in eum promulgatam urbe
|
|
|
cessit. Qua re dicat 'insidiata Pompeio est' fortassis
|
|
|
quaeratis. Pisone et Gabinio coss. pulso Cicerone in
|
5
|
|
exsilium, cum iii Idus Sextiles Pompeius in senatum venit,
|
|
|
dicitur servo P. Clodi sica excidisse, eaque ad Gabinium
|
|
|
consulem delata dictum est servo imperatum a P. Clodio
|
|
|
ut Pompeius occideretur. Pompeius statim domum rediit
|
|
|
<et> ex eo domi <se> tenuit. Obsessus est etiam a liberto
|
10
|
|
Clodi Damione, ut ex Actis eius <anni> cognovi, in quibus
|
|
|
xv Kal. Sept. L. Novius tribunus plebis, collega Clodi, cum
|
|
|
Damio adversum <L.> Flavium praetorem appellaret tribunos
|
|
|
et tribuni de appellatione cognoscerent, ita sententiam dixit:
|
|
|
'Et <si ab> hoc apparitore P. Clodi vulneratus sum,
|
15
|
|
et hominibus armatis praesidiis dispositis a re
|
|
|
publica remotus Cn. Pompeius obsessus<que> est,
|
|
|
cum appeller, non utar eius exemplo quem vitupero
|
|
|
et iudicium tollam,' et reliqua de intercessione.
|
|
|
'Haec viam Appiam monumentum nominis sui
|
20
|
|
nece Papiri cruentavit.'
|
|
|
Pompeius post triumphum Mithridaticum Tigranis filium
|
|
|
in catenis deposuerat apud Flavium senatorem: qui postea
|
|
|
cum esset praetor eodem anno quo tribunus plebis Clodius,
|
42.1
|
|
petiit ab eo Clodius super cenam ut Tigranem adduci iube-
|
|
|
ret ut eum videret. Adductum collocavit in convivio, dein
|
|
|
Flavio non reddidit Tigranem; domum misit et habuit
|
|
|
extra catenas nec repetenti Pompeio reddidit. Postea in
|
5
|
|
navem deposuit, et cum profugeret ille, tempestate delatus
|
|
|
est Antium. Inde ut deduceretur ad se, Clodius Sex.
|
|
|
Clodium, de quo supra diximus, <misit>. Qui cum reduceret,
|
|
|
Flavius quoque re cognita ad eripiendum Tigranem profectus
|
|
|
est. Ad quartum lapidem ab urbe pugna facta est in qua
|
10
|
|
multi ex utraque parte ceciderunt, plures tamen ex Flavi,
|
|
|
inter quos et M. Papirius eques Romanus, publicanus, fami-
|
|
|
liaris Pompeio. Flavius sine comite Romam vix perfugit.
|
|
|
'Haec eadem longo intervallo conversa rursus
|
|
|
est in me: nuper quidem, ut scitis, <me> ad Regiam
|
15
|
|
paene confecit.'
|
|
|
Quo die periculum hoc adierit, ut Clodius eum ad Re-
|
|
|
giam paene confecerit, nusquam inveni; non tamen adducor
|
|
|
ut putem Ciceronem mentitum, praesertim cum adiciat ut
|
|
|
'scitis.' Sed videtur mihi loqui de eo die quo consulibus
|
20
|
|
Domitio et Messala qui praecesserant eum annum cum
|
|
|
haec oratio dicta est inter candidatorum Hypsaei et Milonis
|
|
|
manus in via Sacra pugnatum est, multique ex Milonianis
|
|
|
ex improviso ceciderunt. De cuius diei periculo suo ut
|
|
|
putem loqui eum facit et locus pugnae—nam in Sacra via
|
25
|
|
traditur commissa, in qua est Regia—et quod adsidue simul
|
|
|
erant cum candidatis suffragatores, Milonis Cicero, Hypsaei
|
|
|
Clodius.
|
|
|
'Potuitne L. Caecili, iustissimi fortissimi-
|
43.1
|
|
que praetoris, obpugnata domo?'
|
|
|
L. Caecilius Rufus de quo dicitur fuit <praetor> P. Lentulo
|
|
|
Spinthere Q. Metello Nepote coss., quo anno Cicero resti-
|
|
|
tutus est. Is cum faceret ludos Apollinares, ita infima
|
5
|
|
coacta multitudo annonae caritate tumultuata est ut omnes
|
|
|
qui in theatro spectandi causa consederant pellerentur. De
|
|
|
oppugnata domo nusquam adhuc legi; Pompeius tamen
|
|
|
cum defenderet Milonem apud populum, de vi accusante
|
|
|
Clodio, obiecit ei, ut legimus apud Tironem libertum
|
10
|
|
Ciceronis in libro iiii de vita eius, oppressum L. Caecilium
|
|
|
praetorem.
|
|
|
PAVLO POST
|
|
|
'At quo die? quo, ut ante dixi, fuit insanis-
|
14
|
|
sima contio ab ipsius mercennario tribuno plebis
|
15
|
|
concitata.'
|
|
|
Hoc significat eo die quo Clodius occisus est contionatum
|
|
|
esse mercennarium eius tribunum plebis. Sunt autem con-
|
|
|
tionati eo die, ut ex Actis apparet, C. Sallustius et Q. Pom-
|
|
|
peius, utrique et inimici Milonis et satis inquieti. Sed
|
20
|
|
videtur mihi Q. Pompeium significare; nam eius seditiosior
|
|
|
fuit contio.
|
|
|
'Dixit C. Causinius Schola Interamnanus,
|
|
|
familiarissimus et idem comes Clodi, P. Clodium
|
|
|
illo die in Albano mansurum fuisse.'
|
25
|
|
Hic fuit Causinius <apud> quem Clodius mansisse In-
|
|
|
teramnae videri volebat qua nocte deprehensus est in Cae-
|
|
|
saris domo, cum ibi in operto virgines pro populo Romano
|
|
|
sacra facerent.
|
|
|
PAVLO POST
|
|
|
'Scitis, iudices, fuisse qui in hac rogatione
|
44.1
|
|
suadenda diceret Milonis manu caedem esse fa-
|
|
|
ctam, consilio vero maioris alicuius. Me videlicet
|
|
|
latronem et sicarium abiecti homines ac perditi
|
|
|
describebant.'
|
5
|
|
Q. Pompeius Rufus et C. Sallustius tribuni fuerunt quos
|
|
|
significat. Hi enim primi de ea lege ferenda populum hor-
|
|
|
tati sunt et dixerunt a manu Milonis occisum esse Clodium
|
|
|
<et cetera>.
|
|
|
'Atqui ut illi nocturnus adventus vitandus
|
10
|
|
fuit, sic Miloni, cum insidiator esset, si illum ad
|
|
|
urbem noctu accessurum sciebat, subsidendum' et
|
|
|
cetera.
|
|
|
Via Appia est prope urbem monumentum Basili qui locus
|
|
|
latrociniis fuit perquam infamis, quod ex aliis quoque multis
|
15
|
|
intellegi potest.
|
|
|
'Comites Graeculi quocumque ibat, etiam
|
|
|
cum in castra Etrusca properabat.'
|
|
|
Saepe obiecit Clodio Cicero socium eum coniurationis
|
|
|
Catilinae fuisse; quam rem nunc quoque reticens ostendit.
|
20
|
|
Fuerat enim opinio, ut Catilina ex urbe profugerat in castra
|
|
|
Manli centurionis qui tum in Etruria ad Faesulas exercitum
|
|
|
ei comparabat, Clodium subsequi eum voluisse et coepisse,
|
|
|
tum dein mutato consilio in urbem redisse.
|
|
|
'Non iam hoc Clodianum crimen timemus,
|
25
|
|
sed tuas, Cn. Pompei—te enim appello, et ea voce
|
|
|
ut me exaudire possis—tuas, inquam, suspiciones
|
|
|
perhorrescimus.'
|
|
|
Diximus in argumento orationis huius Cn. Pompeium
|
|
|
simulasse timorem, seu plane timuisse Milonem, et ideo ne
|
45.1
|
|
domi quidem suae sed in hortis superioribus ante iudicium
|
|
|
mansisse, ita ut villam quoque praesidio militum circum-
|
|
|
daret. Q. Pompeius Rufus tribunus plebis, qui fuerat
|
|
|
familiarissimus omnium P. Clodio et sectam illam sequi se
|
5
|
|
palam profitebatur, dixerat in contione paucis post diebus
|
|
|
quam Clodius erat occisus: 'Milo dedit quem in curia
|
|
|
cremaretis: dabit quem in Capitolio sepeliatis.' In
|
|
|
eadem contione idem dixerat—habuit enim eam a. d. viii
|
|
|
Kal. Febr.—cum Milo pridie, id est viiii Kal. Febr., venire
|
10
|
|
ad Pompeium in hortos eius voluisset, Pompeium ei per
|
|
|
hominem propinquum misisse nuntium ne ad se veniret.
|
|
|
Prius etiam quam Pompeius ter consul crearetur, tres
|
|
|
tribuni, Q. Pompeius Rufus, C. Sallustius Crispus, T.
|
|
|
Munatius Plancus, cum cotidianis contionibus suis magnam
|
15
|
|
invidiam Miloni propter occisum Clodium excitarent, pro-
|
|
|
duxerant ad populum Cn. Pompeium et ab eo quaesierant
|
|
|
num ad eum delatum esset illius quoque <rei> indicium, suae
|
|
|
vitae insidiari Milonem. Responderat Pompeius: Licinium
|
|
|
quendam de plebe sacrificulum qui solitus esset familias
|
20
|
|
purgare ad se detulisse servos quosdam Milonis itemque
|
|
|
libertos comparatos esse ad caedem suam, nomina quoque
|
|
|
servorum edidisse; <se> ad Milonem misisse utrum in potestate
|
|
|
sua haberet; a Milone responsum esse, ex iis servis quos
|
|
|
nominasset partim neminem se umquam habuisse, partim
|
25
|
|
manumisisse; dein, cum Licinium apud se haberet, * * *
|
|
|
Lucium quendam de plebe ad corrumpendum indicem
|
|
|
venisse; qua re cognita in vincla eum publica esse con-
|
|
|
iectum. Decreverat enim senatus ut cum interrege et
|
46.1
|
|
tribunis plebis Pompeius daret operam ne quid res publica
|
|
|
detrimenti caperet. Ob has suspiciones Pompeius in
|
|
|
superioribus hortis se continuerat; deinde ex S. C. dilectu
|
|
|
per Italiam habito cum redisset, venientem ad se Milonem
|
5
|
|
unum omnium non admiserat. Item cum senatus in porticu
|
|
|
Pompeii haberetur ut Pompeius posset interesse, unum
|
|
|
eum excuti prius quam in senatum intraret iusserat. Hae
|
|
|
sunt suspiciones quas se dicit pertimescere.
|
|
|
'Quid enim minus illo dignum quam cogere
|
10
|
|
ut vos eum condemnetis in quem animadvertere
|
|
|
ipse et more maiorum et suo iure posset? sed
|
|
|
praesidio esse' et cetera.
|
|
|
Idem T. Munatius Plancus, ut saepe diximus, post audita
|
|
|
et obsignata testium verba dimissosque interim iudices
|
15
|
|
vocata contione cohortatus erat populum ut clausis tabernis
|
|
|
postero die ad iudicium adesset nec pateretur elabi
|
|
|
Milonem.
|
|
|
'Incidebantur iam domi leges quae nos
|
|
|
servis nostris addicerent.'
|
20
|
|
Significasse iam puto nos fuisse inter leges P. Clodi quas
|
|
|
ferre proposuerat eam quoque qua libertini, qui non plus
|
|
|
quam in <IIII> tribubus suffragium ferebant, possent in rusticis
|
|
|
quoque tribubus, quae propriae ingenuorum sunt, ferre.
|
|
|
'Senatus, credo, praetorem eum circum-
|
25
|
|
scripsisset. Ne cum solebat quidem id facere, in
|
|
|
privato eodem hoc aliquid <profecerat>.'
|
|
|
Significat id tempus quo P. Clodius, <cum> adhuc quaestor
|
|
|
designatus esset, <deprensus> est, cum intrasset eo ubi sacri-
|
|
|
ficium pro populo Romano fiebat. Quod factum notatum
|
47.1
|
|
erat * * * S. C., decretumque <ut> extra ordinem <de ea
|
|
|
re> iudicium fieret.
|
|
|
VER. A NOVIS. CLX
|
|
|
quo loco inducit loquentem Milonem cum bonarum par-
|
5
|
|
tium hominibus de meritis suis:
|
|
|
'Plebem et infimam multitudinem, quae P.
|
|
|
Clodio duce fortunis vestris imminebat, eam, quo
|
|
|
tutior esset vestra vita, se <fecisse commemorat ut
|
|
|
non modo virtute> flecteret, sed etiam tribus suis
|
10
|
|
patrimoniis deleniret.'
|
|
|
Puto iam supra esse dictum Milonem ex familia fuisse
|
|
|
Papia, deinde adoptatum esse ab T. Annio, avo suo materno.
|
|
|
Tertium patrimonium videtur significare matris; <aliud> enim
|
|
|
quod fuerit non inveni.
|
15
|
|
Peracta utrimque causa singuli quinos accusator et reus
|
|
|
senatores, totidem equites <et> tribunos aerarios reiecerunt,
|
|
|
ita ut unus et l sententias tulerint. Senatores condemna-
|
|
|
verunt xii, absolverunt vi; equites condemnaverunt xiii,
|
|
|
absolverunt iiii; tribuni aerarii condemnaverunt xiii,
|
20
|
|
absolverunt iii. Videbantur non ignorasse iudices inscio
|
|
|
Milone initio vulneratum esse Clodium, sed compererant,
|
|
|
post quam vulneratus esset, iussu Milonis occisum. Fuerunt
|
|
|
qui crederent M. Catonis sententia eum esse absolutum;
|
|
|
nam et bene cum re publica actum esse morte P. Clodi non
|
25
|
|
dissimulaverat et studebat in petitione consulatus Miloni et
|
|
|
reo adfuerat. Nominaverat quoque eum Cicero praesentem
|
|
|
et testatus erat audisse eum a M. Favonio ante diem tertium
|
|
|
quam facta caedes erat, Clodium dixisse periturum esse eo
|
|
|
triduo Milonem * * * Sed Milonis quoque notam audaciam
|
48.1
|
|
<remo>veri a re p<ublica> utile visum est. Scire t<amen> ne<mo>
|
|
|
umquam potuit utram sententiam <tulisset>. Damnatum au-
|
|
|
tem opera maxime Appi Claudi pronuntiatum est. Milo
|
|
|
postero die factus reus ambitus apud Manlium Torquatum
|
5
|
|
absens damnatus est. Illa quoque lege accusator fuit eius
|
|
|
Appius Claudius, et cum ei praemium lege daretur, negavit
|
|
|
se eo uti. Subscripserunt ei <in> ambitus iudicio P. Valerius
|
|
|
Leo et Cn. Domitius Cn. f. Post paucos dies quoque Milo
|
|
|
apud M. Favonium quaesitorem de sodaliciis damnatus est
|
10
|
|
accusante P. Fulvio Nerato, cui e lege praemium datum est.
|
|
|
Deinde apud L. Fabium quaesitorem iterum absens damna-
|
|
|
tus est de vi: accusavit L. Cornificius et Q. Patulcius.
|
|
|
Milo in exsilium Massiliam intra paucissimos dies profectus
|
|
|
est. Bona eius propter aeris alieni magnitudinem semuncia
|
15
|
|
venierunt.
|
|
|
Post Milonem eadem lege Pompeia primus est accusatus
|
|
|
M. Saufeius M. f. qui dux fuerat in expugnanda taberna
|
|
|
Bovillis et Clodio occidendo. Accusaverunt eum L. Cassius,
|
|
|
L. Fulcinius C. f., C. Valerius; defenderunt M. Cicero,
|
20
|
|
M. Caelius, obtinueruntque ut una sententia absolveretur.
|
|
|
Condemnaverunt senatores x, absolverunt viii; condemna-
|
|
|
verunt equites Romani viiii, absolverunt viii; sed ex tri-
|
|
|
bunis aerariis x absolverunt, vi damnaverunt: manifestum-
|
|
|
que odium Clodi saluti Saufeio fuit, cum eius vel peior
|
49.1
|
|
causa quam Milonis fuisset, quod aperte dux fuerat ex-
|
|
|
pugnandae tabernae. Repetitus deinde post paucos dies
|
|
|
apud <C.> Considium quaesitorem est lege Plautia de vi,
|
|
|
subscriptione ea quod loca <edita> occupasset et cum telo
|
5
|
|
fuisset; nam <dux fuerat> operarum Milonis. Accusaverunt
|
|
|
C. Fidius, Cn. Aponius Cn. f., M. Seius * * * Sex. <f.>;
|
|
|
defenderunt M. Cicero, M. Terentius Varro Gibba. Absolu-
|
|
|
tus est sententiis plenius quam prius: graves habuit xviiii,
|
|
|
absolutorias duas et xxx; sed e contrario hoc ac priore
|
10
|
|
iudicio accidit: equites enim ac senatores eum absolverunt,
|
|
|
tribuni aerarii damnaverunt.
|
|
|
Sex. autem Clodius quo auctore corpus Clodi in curiam
|
|
|
illatum fuit accusantibus C. Caesennio Philone, M. Alfidio,
|
|
|
defendente T. Flacconio, magno consensu damnatus est,
|
15
|
|
sententiis sex et xl; absolutorias quinque omnino habuit,
|
|
|
duas senatorum, tres equitum.
|
|
|
Multi praeterea et praesentes et cum citati non respon-
|
|
|
dissent damnati sunt, ex quibus maxima pars fuit Clodia-
|
|
|
norum.
|
20
|
