haec comperta perfugarum indiciis cum apud infensos 10.40.1.1
iam sua sponte milites disseruisset, simul diuinae humanae-
que spei pleni clamore consentienti pugnam poscunt;
paenitet in posterum diem dilatum certamen; moram diei
noctisque oderunt. tertia uigilia noctis iam relatis litteris 2.1
a collega Papirius silentio surgit et pullarium in auspicium
mittit. nullum erat genus hominum in castris intactum 3.1
cupiditate pugnae; summi infimique aeque intenti erant;
dux militum, miles ducis ardorem spectabat. is ardor 4.1
omnium etiam ad eos qui auspicio intererant peruenit; nam
cum pulli non pascerentur, pullarius auspicium mentiri
ausus tripudium solistimum consuli nuntiauit. consul laetus 5.1
auspicium egregium esse et deis auctoribus rem gesturos
pronuntiat signumque pugnae proponit. exeunti iam forte 6.1
in aciem nuntiat perfuga uiginti cohortes Samnitium—quad-
ringenariae ferme erant—Cominium profectas. quod ne
ignoraret collega, extemplo nuntium mittit; ipse signa ocius
proferri iubet. subsidia suis quaeque locis et praefectos 7.1
subsidiis attribuerat; dextro cornu L. Uolumnium, sinistro
L. Scipionem, equitibus legatos alios, C. Caedicium et <T.>
Trebonium, praefecit; Sp. Nautium mulos detractis clitellis 8.1
cum <tribus> cohortibus alariis in tumulum conspectum
propere circumducere iubet atque inde inter ipsam dimi-
cationem quanto maxime posset motu pulueris se osten-
dere. 5
dum his intentus imperator erat, altercatio inter pullarios 9.1
orta de auspicio eius diei exauditaque ab equitibus Romanis,
qui rem haud spernendam rati Sp. Papirio, fratris filio con-
sulis, ambigi de auspicio renuntiauerunt. iuuenis ante 10.1
doctrinam deos spernentem natus rem inquisitam ne quid
incompertum deferret ad consulem detulit. cui ille: 'tu 11.1
quidem macte uirtute diligentiaque esto; ceterum qui
auspicio adest, si quid falsi nuntiat, in semet ipsum religio-
nem recipit; mihi quidem tripudium nuntiatum, populo
Romano exercituique egregium auspicium est.' centurioni- 12.1
bus deinde imperauit uti pullarios inter prima signa con-
stituerent. promouent et Samnites signa; insequitur acies
ornata armataque, ut hostibus quoque magnificum spectacu-
lum esset. priusquam clamor tolleretur concurrereturque, 13.1
emisso temere pilo ictus pullarius ante signa cecidit; quod
ubi consuli nuntiatum est, 'di in proelio sunt' inquit;
'habet poenam noxium caput.' ante consulem haec dicen- 14.1
tem coruus uoce clara occinuit; quo laetus augurio consul,
adfirmans nunquam humanis rebus magis praesentes inter-
fuisse deos, signa canere et clamorem tolli iussit.