Hannibal quo die Uolturnum est transgressus, haud procul 26.9.1.1
a flumine castra posuit: postero die praeter Cales in agrum 2.1
Sidicinum peruenit. ibi diem unum populando moratus per
Suessanum Allifanumque et Casinatem agrum uia Latina
ducit. sub Casino biduo statiua habita et passim popula-
tiones factae. inde praeter Interamnam Aquinumque in 3.1
Fregellanum agrum ad Lirim fluuium uentum, ubi intercisum
pontem a Fregellanis morandi itineris causa inuenit. et 4.1
Fuluium Uolturnus tenuerat amnis, nauibus ab Hannibale
incensis, rates ad traiciendum exercitum in magna inopia
materiae aegre comparantem. traiecto ratibus exercitu, reli- 5.1
quum Fuluio expeditum iter, non per urbes modo sed circa
uiam expositis benigne commeatibus, erat; alacresque milites
alius alium ut adderet gradum memor ad defendendam iri
patriam hortabantur. Romam Fregellanus nuntius diem 6.1
noctemque itinere continuato ingentem attulit terrorem.
tumultuosius quam allatam erat <uolgatum periculum dis>-
cursu hominum adfingentium uana auditis totam urbem
concitat. ploratus mulierum non ex priuatis solum domibus 7.1
exaudiebatur, sed undique matronae in publicum effusae
circa deum delubra discurrunt crinibus passis aras uerrentes,
nixae genibus, supinas manus ad caelum ac deos tendentes 8.1
orantesque ut urbem Romanam e manibus hostium eriperent
matresque Romanas et liberos paruos inuiolatos seruarent.
senatus magistratibus in foro praesto est si quid consulere 9.1
uelint. alii accipiunt imperia disceduntque ad suas quisque
officiorum partes: alii offerunt se si quo usus operae sit.
praesidia in arce, in Capitolio, in muris, circa urbem, in
monte etiam Albano atque arce Aefulana ponuntur. inter 10.1
hunc tumultum Q. Fuluium proconsulem profectum cum
exercitu Capua adfertur; cui ne minueretur imperium si in
urbem uenisset, decernit senatus ut Q. Fuluio par cum
consulibus imperium esset. Hannibal, infestius perpopulato 11.1
agro Fregellano propter intercisos pontes, per Frusinatem
Ferentinatemque et Anagninum agrum in Labicanum uenit,
inde Algido Tusculum petiit, nec receptus moenibus infra 12.1
Tusculum dextrorsus Gabios descendit. inde in Pupiniam
exercitu demisso octo milia passuum ab Roma posuit castra.
quo propius hostis accedebat, eo maior caedes fiebat fugien- 13.1
tium praecedentibus Numidis, pluresque omnium generum
atque aetatium capiebantur.