| Praeceptat, in saliari carmine est, saepe praeci- | 205.10 |
| pit. Pa pro parte, et po pro potissimum positum | |
| est in saliari carmine. Promenervat item, pro | |
| monet. Praedotiont, praeoptant. Prospices, pro- | |
| spice. Pesnis, pennis, ut Casmenas dicebant, pro | |
| Camenis: et cesnas pro caenis. Polteo pro | 15 |
| ulteriore. Polet, pollet: quia nondum geminabant | |
| antiqui consonantis. Plisima, plurima. Pretet | |
| †tremonti praetemunt pe.† Perfines, perfringas. | |
| Promeriom praecipuum, praeter caeteros meritum | |
| aut promedium, hoc est participat; ut pro | 20 |
| indiviso dicimus. Priviclioes, privis id est sin- | |
| gulis. Petilam suram, †seceam†, et substrictam vul- | |
| go interpretatur. Scaevola ait ungulam albam | |
| equi ita dici. Pilumnoe poploe in carmine sali- | |
| ari Romani, velut pilis uti assueti: vel quia prae- | 25 |
| cipue pellant hostis. Praepetes aves quidam | |
| dici aiunt, quia secundum auspicium faciant | |
| praetervolantes: alii quod aut ea, quae praepeta- | |
| mus, indicent, aut quod praetervolent . . . ait ex | |
| Graeco tractum putant, quod ante conspectum volent | 30 |
| nostrum: inepte scilicet ex praepositione Latina componen- | |
| te<s> et Graeco vocabulo. Ceterum poetae promiscue om- | |
| nis aves ita appellant. Pilare, compilare sunt | |
| qui Graecae originis . . . | |
| <Pilat> . . . | 35 |
| <Pila> . . . | |
| <Pilentum> . . . | |
| <Pilani> . . . | |
| <Pellicator> . . . | |
| <Pellirem> . . . | 40 |
| <Pellexit> . . . | 206.1 |
| <Pelluviae> . . . | |
| <Pelamys> . . . | |
| <Pellem> . . . | |
| <Pillea> . . . | 5 |
| <Pelta> . . . | |
| . . . | |
| Picati appellantur quidam, quorum pedes formati | |
| sunt in speciem sphingum, quod eas Dori φῖκας vo- | |
| cant. Petulantes, et petulci etiam appellantur, qui | 10 |
| protervo impetu, et crebro petunt laedendi alterius | |
| gratia. Virgilius in IV Georg.: "Neque oves hedique petul- | |
| ci floribus insultent" <et>: "Cornigeras norunt matres | |
| agnique petulci." Et Afranius in Ida: "No- | |
| strum in conventum aut consessum, ludum lapsumque | 15 |
| petulcum." Interdum pro veloce usi videntur antiqui; | |
| ut hoc versu intelligi potest: "Exiliuit quasi petul- | |
| cus quidam, pedibus convibravit." Petrarum genera | |
| sunt duo, quorum alterum naturale saxum prominens | |
| in mare, cuius Ennius meminit lib. XI: "Alte | 20 |
| delata petrisque ingentibus tecta"; et Laevius in | |
| Centauris: "Ubi ego saepe petris"; alterum manufa- | |
| ctum, ut docet Aelius Gallus: "petra est, qui locus | |
| Dextra ac sinistra fornicem †expleturusque† ad li- | |
| bramentum summi fornicis." Petissere antiqui pro | 25 |
| petere dicebant, ea quidem forma verbi, qua sunt | |
| lacessere, et incessere; sed, ut mihi videtur, cum | |
| significabant saepius petere; et petissant, sae- | |
| pius petant. Petrones rustici fere dicuntur pro- | |
| pter vetustatem, et quod deterrima quaeque ac | 30 |
| praeruptus . . . iam agri petrae vocantur, ut rupi- | |
| ces idem a rupibus. Petauristas Lucilius a pe- | |
| teuro appellatos existimare videtur, quando ait: "Sicuti | |
| mechanici, cum alto exiluere peteuro." At Aelius | |
| Stilo <quod> in aere volent, cum ait: "Petaurista proprie | 35 |
| Graece ideo quod is πρὸς ἀέρα πέταται." Petoritum, | |
| et Gallicum vehiculum esse, et nomen eius di- | |
| ctum [esse] existimant a numero quattuor rotarum. | |
| alii Osce, quod i quoque pitora quattuor vocent, | |
| alii Graece, sed αἰολικῶς dictum. Petimina | 209.1 |
| in umeris iumentorum ulcera, et vulgus appellat, et | |
| Lucilius meminit cum ait: "Ut petimen naso aut | |
| lumbos cervicibus tangat." Eo nomine autem, et | |
| inter duos armos suis quod est aut pectus appellari | 5 |
| solitum testatur Naevius in descriptione suillae, cum ait: | |
| "Petimine piscino qui meruerat." Pennas antiquos | |
| fertur appellasse †peenas† ex Graeco, quod illi πετηνὰ | |
| quae sunt volucria, dicant. Item easdem | |
| pesnas, ut cesnas. Pictor Zeuxis risu mortuus, | 10 |
| dum ridet effuse pictam a se [anum] γραῦν. Cur | |
| hoc loco relatum sit a Verrio, cum de significatu | |
| verborum scribere propositum habuerit, equidem | |
| non video, cum versiculos quoque ea de re rettu- | |
| lerit et ineptos satis et nullius †praetoris† prae- | 15 |
| texto nomine; qui tamen sunt hi: "Nam quid mo- | |
| di facturus risu denique? nisi pictor fieri vult, qui | |
| risu mortuus est." Picta quae nunc toga dicitur, | |
| purpurea ante vocitata est, eaque erat sine pictu- | |
| ra. Eius rei argumentum est . . . pictum in aede | 20 |
| Vertumni, et Consi, quarum in altera M. Fulvius | |
| Flaccus, in altera T. Papirius Cursor triumphantes | |
| ita picti sunt. Tunica autem palmata a latitu- | |
| dine clavorum dicebatur, quae nunc a genere pi- | |
| cturae appellatur. Impetum, industrium, indul- | 25 |
| gentem perinde composita esse ait Verrius, atque | |
| impune, et immunis: mihi non satis persuadet. | |
| Pietati aedem consecratam ab Acilio aiunt eo | |
| loco quo quondam mulier habitaverit, quae | |
| patrem suum inclusum carcere mammis su- | 30 |
| is clam aluerit: ob hoc factum, impunitas | |
| ei concessa est. Picum avem quidam | |
| dictum putant a Pico rege Aboriginum, | |
| quod is solitus sit . . . | |
| <Pendere poenas> . . . | 35 |
| <Penetralia> . . . | |
| <Peniculi> . . . | |
| <Penetrare> . . . | |
| <Pennatas> . . . | 210.1 |
| <Penora> . . . | |
| . . . | |
| <Pentathlum> . . . | |
| Piscatorium aes vetusto more appellatur, quod in | 5 |
| monte Albano datur pro piscibus. Pedam | |
| vestigium humani praecipue pedis appellasse anti- | |
| quos in commentariis quibusdam inveniri solet. | |
| Pescia in saliari carmine Aelius Stilo dici ait capitia | |
| ex pellibus agninis facta, quod Graeci pelles vocent | 10 |
| πέσκη neutro genere pluraliter. Pestiferum fulgur dicitur | |
| quo mors exiliumve significari solet. Pisati- | |
| lem appellat Naevius Pantaleontem, [id est] e Pisis | |
| oriundum tyrannum, cum alioqui inde profecti | |
| nunc Pisani dicantur. Pedibus obsitum, id est | 15 |
| pediculis, Titinius pedicosum appellat hoc modo: | |
| "Rus detrudetur pedicosus, squalidus." Pedes autem | |
| pro pediculis, sic Plautus refert in Curculione: | |
| "Item genus inter homines meo quidem animo, | |
| ut muscae, culices, cimices, pedesque, pulicesque"; | 20 |
| et Livius in Gladiolo: "Pulicesne, an cimices, an | |
| pedes? responde mihi"; et Lucilius: "Ubi me vidit, | |
| caput scabit, pedes legit." Pesestas inter alia, quae | |
| [in] inter precationem dicuntur, cum fundus lustratur, | |
| significare videtur pestilentiam, ut intelligi ex | 25 |
| caeteris †possunt†, cum dicitur: "Avertas morbum, mor- | |
| tem, labem, nebulam, impetiginem." . . . Pedum | |
| baculi genus incurvum, ut Virgilius in Bucolicis cum ait: | |
| "At tu sume pedum, quod me cum saepe rogaret." | |
| "Pedem struit" in XII significat fugit, ut ait | 30 |
| Ser. Sulpicius. Pistum a pinsendo pro molitum | |
| antiqui frequentius usurpabant, quam nunc | |
| nos dicimus. Pedarium senatorem . . . signifi- | |
| cat Lucilius cum ait: . . . "agipes vocem mittere | |
| coepit"; qui ita appellatur, quia tacitus trans- | 35 |
| eundo ad eum, cuius sententiam probat, quid | |
| sentiat, indicat. Piscatorii ludi vocantur, | |
| qui mense Iunio trans Tyberim fieri solent pro quaestu | 213.1 |
| piscantium. Piscinae publicae hodieque nomen | |
| manet, ipsa non extat. ad quam et natatum, et | |
| exercitationis alioqui causa veniebat populus. Unde | |
| Lucilius ait: "Pro obtuso ore pugil, piscinensis reses." | 5 |
| Pectenatum tectum dicitur a similitudine pecti- | |
| nis in duas partis devexum, ut testudinatum | |
| in quattuor. Piari eos velut proprio verbo, ait | |
| Verrius, qui parum sint animati: cum mentis suae | |
| non sunt, per quaedam verba liberantur incommo- | 10 |
| do. Pignosa, pignora, eo modo, quo Valesii, Ause- | |
| lii, †pinosi, palisi† dicebantur . . . LIB. XV . . . | |
| Pectuscum Palati dicta est ea regio Urbis, quam | |
| Romulus obversam posuit, ea parte, in qua plu- | |
| rimum erat agri Romani ad mare versus, et qua | 15 |
| mollissime adibatur Urbs, cum Etruscorum agrum | |
| a Romano Tyberis discluderet, caeterae vicinae ci- | |
| vitates colles aliquos haberent oppositos. Pecula- | |
| tus est nunc quidem qualecunque publicum furtum, | |
| sed inductum est a pecore, ut pecunia quoque ipsa. | 20 |
| Iam etiam noxii pecore multabantur, quia neque | |
| aeris adhuc, neque argenti erat copia. Itaque su- | |
| prema multa etiam nunc appellatur. <Pi- | |
| atrix dicebatur sacerdos, quae expiare erat so- | |
| lita,> quam quidam simulatricem, alii sagam, alii | 25 |
| expiatricem vocant; et piamenta, quibus utitur in ex- | |
| piando, alii purgamenta. Piacularis porca | |
| appellatur, ut ait Cloatius, †cum ex sacro per ali- | |
| quem pro piaculo solvitur, ut aliquae† piandi propitian- | |
| dique causa inmolantur. Pigere interdum pro tar- | 30 |
| dari, interdum pro poenitere poni solet. Pangere, | |
| figere; unde plantae pangi dicuntur, cum in | |
| terram demittuntur . . . | |
| <Pegnides> . . . | |
| <Pipatio> . . . | 35 |
| <Pepteides> . . . | |
| <Pitpit> . . . | |
| <Picena> . . . | |
| <Perditum> . . . | 214.1 |
| <Perbitere> . . . | |
| <Pergere> . . . | |
| <Pergite> . . . | |
| <Pergraecari> . . . | 5 |
| <Permissus> . . . | |
| . . . Per- | |
| mutatur id proprie dici videtur, quod ex alio loco | |
| in alium transfertur: at commutatur, cum aliud | |
| pro alio substituitur. Sed ea iam confuse in usu | 10 |
| sunt. Pierides Musae propter amoenitatem ac | |
| solitudinem Pierii montis dictae videntur, . . . quo eae | |
| secretis locis propter studia liberalia delectentur. | |
| Percunctatio pro interrogatione dicta videtur | |
| ex nautico usu, quia conto pertentant, cogno- | 15 |
| scuntque navigantes aquae altitudinem. Ob quam | |
| causam etiam ait Verrius secundam syllabam per | |
| o solere scribi. Mihi id falsum videtur: nam est illa | |
| percunctatio, quod is, qui curiose quid interrogat, †per- | |
| cunctarisit†, ut recte per u litteram scribatur. Per- | 20 |
| fugam Gallus Aelius ait, qui liber, aut servus, | |
| [aut hostis] sua voluntate ad hostes transierit; qui i- | |
| dem dicitur transfuga. Quanquam sunt qui credant, | |
| perfugam esse non tam qui alios fugiat, quam qui ob | |
| spem commodorum ad quempiam perfugiat. | 25 |
| Perfacul antiqui, et per se facul dicebant, | |
| quod nunc facile dicimus; inde permansit in | |
| consuetudine facultas. Peremptalia fulgura | |
| †Grapus† ait vocari, quae superiora fulgura, | |
| ut portenta, vi sua peremant duobus modis, | 30 |
| prioribus tollendis, aut maiore manubia, ut | |
| tertia secundae, secunda primae cedat. nam | |
| ut omnia superentur fulgure, sic ictum fulgur | |
| manubiis vinci. Perediam et bi- | |
| besiam Plautus finxit sua consuetudine, cum in- | 35 |
| telligi voluit cupiditatem edendi et bibendi. | |
| Peremere Cincius in libro de verbis priscis a- | |
| it significare idem, quod prohibere: at Cato | |
| in libro qui est de re militari pro vitiare usus | |
| est, cum ait: "cum magistratus nihil audent im- | 217.1 |
| perare, ne quid consul auspici peremat." | |
| Perihodos dicitur et in carmine lyrico pars quae- | |
| dam et in soluta oratione verbis circumscrib- | |
| ta sententia; et in gymnicis certaminibus | 5 |
| perihodon vicisse dicitur, qui Pythia, Isthmia, | |
| Nemea, Olympia vicit, a circumitu eorum | |
| spectaculorum. Perempta et interempta pro inter- | |
| fectis poni solet a poetis. Lucretius: "Cum cor- | |
| pus simul atque animi natura perempta." Perpe- | 10 |
| tem pro perpetuo dixerunt poetae. Pacuius in Iliona: | |
| "Fac ut coepisti, hanc operam mihi des perpetem: | |
| oculis traxerim." Persillum vocant sacerdo- | |
| tes rudiculum picatum, quo unguine flamen | |
| Portunalis arma Quirini unguet. Persicum | 15 |
| portum Plautus cum ait, mare Euboicum vi- | |
| detur significare, quod in eo classis Persarum dicitur | |
| stetisse, non procul a Thebis. Personata fabula | |
| quaedam Naevi inscribitur, quam putant quidam | |
| primum <actam> a personatis histrionibus. Sed cum post | 20 |
| multos annos comoedi et tragoedi personis | |
| uti coeperint, verisimilius est eam fabulam propter | |
| inopiam comoedorum actam novam per Atella- | |
| nos, qui proprie vocantur personati; quia ius est | |
| is non cogi in scena ponere personam, quod cete- | 25 |
| ris histrionibus pati necesse est. Persibus per- | |
| acutum significare videtur, ut Plautus: "Nihil | |
| deconciliare sibus, nisi qui persibus sapis." Naevius | |
| "Et qui fuerit persibus carpenti adstratio?" Perpetrat | |
| peragit, perficit. Pacuius in Teucro: "Neque perpe- | 30 |
| trare precibus †inpetria† quid", et in Niptris: | |
| "Spartam reponare instat, id si perpetrat." Quo | |
| etiam sine praepositione usi sunt, quod conver- | |
| sum iam ọ . . . <Perpulit, persuasit> | |
| inpulit . . . | 35 |
| do me . . . | |
| licet c̣ . . . <Perti-> | |
| sum di . . . | |
| qui pauḷ . . . | |
| Puteum Ael<ius> . . . | 40 |
| inde ṭ . . . <Puticulos> . . . <ap-> | |
| pellatos, <quod vetustissimum genus sepulturae in pute-> | |
| is fueriṭ . . . | |
| extra po . . . | |
| inde po . . . | 45 |
| los Aeliu . . . | |
| familias . . . | |
| vilia proicẹṛ . . . | |
| ea putesce . <Putum> . . . <pro puro dixisse> | |
| antiquos, ụ . . . | 50 |
| decisum est ị . . . <Cor-> | |
| nifici<us> ait. neq̣ụẹ . . . <Ennius> | |
| in Alexandrọ: . . . | |
| amidio purus pụṭ<us." Et Plautus: "Purus putus hic> | |
| sycophanta est." . . . | 55 |
| quo certior sc . . . <Aurum quoque> | |
| putatum dici sol<et, id est expurgatum, et ratio puta-> | |
| ta, id est pura facṭ<a. Putitium Plautus in Bacchi-> | |
| dibus rettulit ịṇ <stultum . . . : "Is stul-> | |
| tior es[t] barbaro p<utitio."> . . . <Putitii cum> | 60 |
| ab Hercule ritum <sacrificandi accepissent, eum> | |
| millibus aeris gra<vis quinquaginta edocuisse dicuntur> | |
| servos publicos populi Romani: <quo facto Putitii intra diem> | |
| XXX, cum eius famil<iae XII fuissent, omnes interierunt.> | |
| Pubes adulescens, q . . . | 65 |
| catur, cui contrarium . . . | |
| . . . dici solet. | 218.1 |
| <Puteolos dictos putant ab aquae c>aldae pu- | |
| <tore, quidam a multitudine puteorum ea>rundem | |
| <aquarum gratia factorum> . . . Ver- | |
| . . . c̣um autem | 5 |
| . . . ḷis vio- | |
| . . . illus | |
| . . . <Pugnus a punc>tione | |
| <id est percussu dicitur.> . . . ralatum | |
| . . . ulam su- | 10 |
| . . . editur, sed | |
| . . . versus alia | |
| . . . <Lu>cina Iuno | |
| . . . ịt formon- | |
| . . . Prospera | 15 |
| . . . ne, declina- | |
| . . . <Praecidanea porca prod>ucta syllaba | |
| <secunda pronuntianda est> . . . ut ait L. Cin- | |
| <cius> . . . ṭ familiae pur- | |
| <gandae causa> . . . praecidanea dicitur. | 20 |
| . . . , quod genus hostiae, quod | |
| <ante novam frugem caeditur, prae>c̣ịdarium appellabat: | |
| . . . c̣atur ex tribus pu- | |
| . . . ṭis, cum tribus liba- | |
| . . . <Poriciam> . . . iaciam maxime | 25 |
| . . . <Plautus in P>seudolo: "atque in | |
| <manibus exta teneam, ut porici>a<m> interea loci." | |
| . . . <a>risque quod consecran | |
| <dum> . . . tra it consumi | |
| . . . ṭ ut Verrius eo- | 30 |
| <dem libro de significatu verbo>rum, sint dicta libe- | |
| . . . ṭ arbitratur ob eam cau- | |
| <sam> . . . culo, quia profana ea | |
| quoque id est deo dic<a>ta, †consume est† necesse; cuius | |
| opinionem, neque in hoc, neque in aliis compluribus | 35 |
| refutare minime necesse est, cum propositum ha- | |
| beam ex tanto librorum eius numero intermortua | |
| iam et sepulta verba atque ipso saepe confitente | |
| nullius usus aut auctoritatis praeterire, et | |
| reliqua quam brevissime redigere in libros | 40 |
| admodum paucos. Ea autem, de quibus dissentio, et | |
| aperte et breviter, ut sciero, scribta in [h]is libris | |
| meis invenientur, <qui> inscribuntur "priscorum ver- | |
| borum cum exemplis." Porigam dixisse antiqui | |
| videntur pro porrigam, propter morem non geminan- | 45 |
| darum litterarum, ducto verbo a porro regam. | |
| Aut si id frivolum videtur, cum aperte ἐκ τοῦ ὀρέγειν | |
| tractum sit. Sed antiqui etiam porgam dixerunt pro por- | |
| rigam. Porcae appellantur rari sulci, qui ducuntur | |
| aquae derivandae gratia, dicti quod porcent, id est | 50 |
| prohibent aquam frumentis nocere: nam crebrio- | |
| res sulci limi vocantur. Postliminium recep- | |
| tum, Gallus Aelius in libro primo significatio- | |
| num, quae ad ius pertinent, ait esse eum, qui liber, | |
| ex qua civitate in aliam civitatem abierat, | 55 |
| in eandem civitatem redit eo iure, quod constitutum | |
| est de postliminis: item qui servos a nobis in hos- | |
| tium potestatem pervenit, postea ad nos redit | |
| in eius potestatem, cuius antea fuit, iure post- | |
| limini. Equi et muli et navis eadem ratio est | 60 |
| postliminium receptionis quae servi. Quae genera | |
| rerum ab hostibus ad nos postliminium redeunt, | |
| eadem genera rerum <a> nobis ad hostis redire pos- | |
| sunt. Cum populis liberis et confoederatis et cum | |
| regibus postliminium nobis est ita, uti cum hostibus. | 65 |
| quae nationes in †opinione† nostra sunt, cum his | |
| . . . | 229.1 |
| procul sint. Provorsum fulgur appellatur, quod igno- | |
| ratur noctu an interdiu sit factum. Itaque Iovi Ful- | |
| guri et Summano fit, quod diurna Iovis, nocturna | |
| Summani fulgura habentur. Propatulum late | 5 |
| patens atque apertum, et patuli boves, quorum cornua | |
| in diversum super modum patent. Propriassit pro- | |
| prium fecerit. Properus antiquos dixisse, pro ce- | |
| ler, testimonio est qualitatis adverbium, quod | |
| est propere. Prophetas in Adrasto Iulius nominat | 10 |
| antistites fanorum, oraculorumque interpretes: "cum capi- | |
| ta viridi lauro velare inperant prophetae, sancta | |
| ita caste qui purant sacra." Propter viam fit sacri- | |
| ficium, quod est proficiscendi gratia, Herculi aut Sanco qui | |
| scilicet idem est deus. Prodigia quod prodicunt fu- | 15 |
| tura, permutatione g litterae; nam quae nunc | |
| c appellatur, ab antiquis g vocabatur. Produit, | |
| porro dederit, ut est in lege censoria: "porti- | |
| cum sartam tectamque habeto, prodito"; alias prodiderit. | |
| Prodegeris, consumpseris, perdideris, ut Caeci- | 20 |
| lius in Hymni<de>: "prodigere est, cum nihil habeas, te | |
| inrid<er>ier." et Plautus in Nervolaria: "producte pro- | |
| digum esse amatorem addecet." Prodinunt | |
| prodeunt, ut Ennius Annali lib. III: "prodinunt | |
| famuli, tum candida lumina lucent." Probrum, | 25 |
| stuprum, flagitium, ut Accius in Hellenibus: "qui nisi | |
| probrum, omnia alia indelicta aestimant." Caecilius | |
| in Davo: "ea tum conpressa parit huic puerum, sibi | |
| probrum." Probi, velut prohibi, qui se delinquendo | |
| prohibent. Prodigiatores harispices, prodigiorum | 30 |
| interpretes. Prodit memoriae porro dat, | |
| et fallit; item ex interiore loco procedit; item | |
| perdit, ut Ennius lib. XVI: "non in sperando cu- | |
| pide rem prodere summam." Punicum quod appellatur | |
| genus . . . | 35 |
| latum . . . | |
| quia u . . . | |
| non . . . <Pro> . . . | |
| stor . . . <Progenerum> | |
| app<ellat avus neptis suae virum.> . . . | 40 |
| pella . . . <Profanum quod non est sacrum.> | |
| Livi<us> . . . | |
| blico . . . <Plautus: "sacrum an profanum ha-> | |
| beas, <parvi penditur"> . . . | |
| tionẹṃ . . . <Pro ponitur etiam pro am-> | 45 |
| plific<ando ac palam faciendo, ut prodi, provo-> | |
| ca, prop<elle, protrahe: alias pro privandi facul-> | |
| tate, <ut in propudio, prohibendo, qua utrumque ab-> | |
| nuit i<n his esse pudorem potestatemque: alias ali-> | |
| ud alio . . . | 50 |
| alias pro aḷ . . . <Accius> | |
| in Melani<ppo:> . . . | |
| mani ọṃṇịụṃ . . . | |
| Plautus in Coṣiṇ . . . <alias pro ante, ut> | |
| pro ostio. alias pro <in, . . . promittere bar-> | 55 |
| bam et capillum. <Profundum dicitur id quod> | |
| altum est ac fundụṃ <longe habet. Pacuvius> | |
| in Medo: "neqụẹ . . . | |
| Profesti dies dic<ti quod sint procul a religione numinis> | |
| divini. Caecilius ịṇ . . . | 60 |
| sti tantundem . . . <Afranius> | |
| in Privigno: "aeque <profesto concelebras focum> . . . | |
| Profusus super mo<dum sumptuosus> . . . | |
| Terentius in Adel<phis: "profundat, perdat, pere-> | |
| at, nihil ad me a<ttinet." Alias, qui abiectus iac-> | 65 |
| et. Pacuius in Teuc<ro: "profusus gemitu murmu-> | |
| ro †occistians rua† . . . | |
| . . . c̣ant | 230.1 |
| . . . cita | |
| <Plauti> . . . n | |
| . . . ạntur | |
| . . . suae | 5 |
| . . . ẹ | |
| . . . uni | |
| . . . ṇui | |
| . . . ạcis | |
| . . . <Plantae semina holerum dicta>e sunt, | 10 |
| <quod plana sunt, ut plantae etiam pedum ex> c̣ausa | |
| <simili appellantur. Plancae tabulae planae, o>b quam | |
| <causam et Planci appellantur, qui supra modum pe>dibus | |
| <planis sunt. "Plaustrum perculi" antiqui di>cebant | |
| . . . euer- | 15 |
| . . . t id quod | |
| . . . <Plautus in Epidico: "E>pidicus | |
| <mihi fuit magister. Perii plaust>rum perculi." | |
| <Plebeium magistratum . . . nem>iṇem licet ca- | |
| <pere nisi qui ex plebe est> . . . generis est | 20 |
| . . . isto nomine. | |
| <Plutei dicebantur crates corio cr>udo intentae, | |
| <quae solebant opponi militibus> opus fac̣ientibus | |
| <et appellabantur militares.> Nunc etiam tabu- | |
| <lae, quibus quid praesepitur, eodem> ṇomine dicun- | 25 |
| <tur. Plebei> . . . quae ạ plebeiscito | |
| . . . suffragium tu- | |
| . . . s sunt constitu- | |
| . . . unt, qui una cum | |
| . . . <creati sunt dissid>ente plebe a pa- | 30 |
| <tribus. Plebeias tabernas no>vas vocant nos- | |
| . . . as esse, et septem ferun- | |
| <tur olim fuisse. Plebeias appell>amus a genere ma- | |
| gistratus. Eas enim faciendas curaverunt M. Iuni- | |
| us Brutus, Q. Oppius aediles plebis. Plexa colliga- | 35 |
| ta significat ex Graeco; cui nos etiam praepositio- | |
| nem adicimus, cum dicimus perplexa. Plentur | |
| antiqui etiam sine praepositionibus dicebant. | |
| Plera dixisse antiquos testis est Pacuius, cum | |
| ait: "plera pars pessumdatur." Ploxinum ap- | 40 |
| pellari ait Catullus capsum in cisio capsa<m>ve | |
| cum dixit: "gingiuas vero ploxini habet ve- | |
| teris." Plorare, flere [inclamare] nunc sig- | |
| nificat, et cum praepositione inplorare, id est | |
| invocare: at apud antiquos plane incla- | 45 |
| mare. In regis Romuli et Tatii legibus: "si nu- | |
| rus . . . , <nurus> sacra divis parentum estod." in Servi Tul- | |
| li haec est: "si parentem puer verberit, ast ol- | |
| le plorassit paren<s>, puer divis parentum | |
| sacer esto." id est <in>clamarit, dix<erit diem.> Pedulla | 50 |
| quae dicimus †nca† . . . Graecos appellare ma- | |
| nifestum est. Pacem a pactione condicio- | |
| num putat dictam Sinnius Capito, quae utrique | |
| inter se populo sit observanda. Penem antiqui | |
| codam vocabant; a qua antiquitate[m] etiam | 55 |
| nunc offa porcina cum cauda in cenis puris | |
| offa penita vocatur; et peniculi, quis calcia- | |
| menta tergentur, quod e codis extremi<s> facie- | |
| bant antiqui qui terge<re>nt ea. Dictus est forsitan | |
| a pendendo. Naeuius in Tunicularia: "Theodo- | 60 |
| tum compellas, qui aras Compitalibus sedens | |
| in cella circumtectu[a]s tegetibus Lares lu- | |
| dentis peni pinxit bubulo." Significat peni- | |
| culo grandi, id est coda. Propius sobrino miḥị | |
| est consobrini mei filius et consobrinae meạẹ | 65 |
| filius et patris mei consobrinus et matris | |
| meae consobrinus. Possessio est, ut definit Gallus Ae- | 233.1 |
| lius, usus quidam agri, aut aedifici, non ipse fundus | |
| aut ager. Non enim possessio est . . . rebus quae tangi | |
| possunt . . . qui dicit se possidere, †his vere† po- | |
| test dicere. Itaque in legitimis actionibus nemo | 5 |
| ex †his qui† possessionem suam vocare audet, sed | |
| ad interdictum venit, ut praetor his verbis utatur: | |
| "Uti nunc possidetis eum fundum quo de agitur, quod nec vi | |
| nec clam nec precario alter ab altero possidetis, | |
| ita possideatis, adversus ea vim fieri veto." | 10 |
| Praefecturae eae appellabantur in Italia, in quibus et | |
| ius dicebatur, et nundinae agebantur; et erat | |
| quaedam earum R. P., neque tamen magistratus suos | |
| habebant. in †qua his† legibus praefecti mittebantur | |
| quotannis qui ius dicerent. Quarum genera fuerunt | 15 |
| duo: alterum, in quas solebant ire praefecti quat- | |
| tuor †viginti sex virum nu pro† populi suffragio | |
| creati erant, in haec oppida: Capuam, Cumas, | |
| Casilinum, Volturnum, Liternum, Puteolos, Acer- | |
| ras, Suessulam, Atellam, Calatium: alterum, in quas | 20 |
| ibant, quos praetor urbanus quotannis in quaeque lo- | |
| ca miserat legibus, ut Fundos, Formias, Caere, | |
| Venafrum, Allifas, Privernum, Anagniam, Frusi- | |
| nonem, Reate, Saturniam, Nursiam, Arpinum, | |
| aliaque conplura. Parret, quod est in formulis, | 25 |
| debuit et producta priore syllaba pronuntiari, | |
| et non gemino r scribi, ut fieret paret, quod est in- | |
| veniatur, ut comparet, apparet. Portum in XII | |
| pro domo positum omnes fere consentiunt: "cui tes- | |
| timonium defuerit, [h]is tertiis diebus ob por- | 30 |
| tum obvagulatum ito." Patrocinia appellari | |
| coepta sunt, cum plebs distributa est inter patres, | |
| ut eorum opibus tuta esset. Posticam lineam in agris | |
| dividendis Ser. Sulpicius appellavit ab | |
| exori<ente sole> . . . | 35 |
| qua . . . | |
| tur . . . | |
| rique . . . | |
| abẹ . . . | |
| tab . . . | 40 |
| frug . . . | |
| danto . . . <Pomptina tribus a Pomp-> | |
| tia ur<be est dicta> . . . <Pomp-> | |
| tina ọ . . . <Pa-> | |
| piria t<ribus a Papirio vocata> . . . | 45 |
| mi ag . . . | |
| coniu . . . | |
| quod ind . . . | |
| tur bellum . . . | |
| tos exerc . . . | 50 |
| discesserat . . . | |
| signum conf . . . | |
| rem in ipsorum ar<bitrio> . . . <po-> | |
| testate, ac postu . . . | |
| exercitus suffrag . . . <Pupinia tribus> | 55 |
| ab agri nomine . . . | |
| Tusculum urbem . . . | |
| minit invictum . . . | |
| est. Popillia tri<bus> . . . <tri-> | |
| buum, tot enim fue . . . | 60 |
| lici nomine ap . . . | |
| Pinaria a sororis P<inarii> . . . <no-> | |
| mine. Populi comm . . . | |
| cum plebe suffragium . . . | |
| ex patribus et plebe . . . | 65 |
| cum plebes sine patrị<bus> . . . | |
| quod plebes scivit, plebị<scitum> . . . | |
| appellatur, patrum comm . . . | |
| . . . Prorsi | 234.1 |
| <limites appellantur in agrorum mensuris, qui de>rec- | |
| <ti sunt ad orientem. Pugio dictus esse vi>detur | |
| <quod eo punctim pugnetur> . . . no- | |
| . . . ṇsue | 5 |
| . . . uoque | |
| . . . <Praebia> . . . di ma- | |
| . . . s cau- | |
| . . . ụnus | |
| . . . <magistrati>bus P. R. | 10 |
| . . . ạcere | |
| . . . ebus le- | |
| . . . ṭo quoque | |
| . . . rum ex- | |
| . . . <con>sulibus ae- | 15 |
| . . . ạtque ex ea | |
| . . . s magistra- | |
| . . . t intra dies | |
| . . . <provi>ncias inter se pa- | |
| . . . inter civis, aliter inter | 20 |
| . . . i lege primum fratres | |
| . . . <id>circo sunt creati. | |
| <Praemetium praelibationis causa quo>d ante metitur, qua- | |
| . . . <Prote>lare dicitur longe pro- | |
| <pellere, ex Graeca voce> q̣ụạẹ est τῆλε et signi- | 25 |
| <ficat longe. Privato sumtu> . . ṭ se alebant mili- | |
| <tes Romani, qui stipendi>a mererentur; quod in | |
| . . . <paene ad> ịḍ tempus, quod fuit pau- | |
| . . . <Roma> capta est a Gallis, | |
| . . . milites non fiebant. | 30 |
| <Porci effigies inter militar>ịa signa quintum locum | |
| <optinebat, quia confecto be>llo, inter quos populos | |
| <pax fiat, ea porca caesa in foe>dere firmari solet. | |
| <Polimenta> . . . dicebant testiculos | |
| porcorum, cum eos castrabant, a politione segetum | 35 |
| aut vestimentorum, quod similiter atque illa curentur. | |
| Pater patrimus dicebatur apud antiquos, qui, cum iam | |
| ipse pater esset, habebat etiam tum patrem. Portis- | |
| culus est, ut scribit Aelius Stilo, qui in portu mo- | |
| dum dat classi. Id autem est malleus, cuius meminit | 40 |
| Cato in dissuasione de rege Attalo, et vectiga- | |
| libus Asiae: "C. Licinio praetore remiges scribti cives | |
| Romani[s] sub portisculum, sub flagrum conscrib- | |
| ti veniere passim." Pro scapulis cum dicit Cato, | |
| significat pro iniuria verberum. Nam conplures | 45 |
| leges erant in cives rogatae, quibus sanciebatur | |
| poena verberum. His significat prohibuisse multos | |
| suos civis in ea oratione, quae est contra M. | |
| Caelium: "si em percussi saepe, incolumis abii; praeterea | |
| pro republica, pro scapulis atque aerario multum rei publicae pro- | 50 |
| fuit." Primanus tribunus apud Catonem <est, qui | |
| primae legioni tributum scribebat. . . . Properare et | |
| festinare distinguuntur apud Catonem> in ea, quae est | |
| contra Thermum de suis virtutibus: "Aliud est pro- | |
| perare, aliud festinare. Qui unum quidquid mature | 55 |
| transigit, is properat: qui multa simul incipit | |
| neque perficit, is festinat." Prorsus porro vorsus, | |
| nisi forte ex Graeco πρὸ. Cato de feneratione | |
| legis Iuniae: "Camerini cives nostri oppidum pul- | |
| chrum habuere, agrum optimum atque pulcher- | 60 |
| rimum, rem fortunatissimam. Cum Romam venie- | |
| bant prorsus devertebantur pro hospitibus ad ami- | |
| cos suos." Prohibere comitia, dicitur vitiare diem | |
| morbo, qui vulgo quidem maior, ceterum ob id ip- | |
| sum comitialis appellatur. Cato in ea oratio- | 65 |
| ne, quam scribsit de sacrificio commisso: "domi | |
| cum auspicamus, honorem me deum immortalium | |
| velim habuisse. Servi, ancillae, si quis eorum sub | |
| centone crepuit, quod ego non sensi, nullum mihi | |
| vitium facit. Si cui ibidem servo aut ancillae | 70 |
| dormienti evenit, quod comitia prohibere solet, ne is | 237.1 |
| quidem mihi vitium facit." Penatores qui penus ges- | |
| tant. Cato adversus M.' Acilium quarta: "postquam | |
| na[ti]vitas ex navibus eduxi, non ex militibus atque nau- | |
| tis piscatores penatores feci, sed †arum† dedi." Pila- | 5 |
| tes lapidis genus, cuius meminit Cato Originum lib. V: "lapis | |
| candidior quam pela[s]tes." Peregrina sacra appel- | |
| lantur, quae aut evocatis dis in oppugnandis ur- | |
| bibus Romam sunt †conata†, aut quae ob quasdam reli- | |
| giones per pacem sunt petita, ut ex Phrygia Ma- | 10 |
| tris Magnae, ex Graecia Cereris, Epidauro Aescu- | |
| lapi: quae coluntur eorum more, a quibus sunt accep- | |
| ta. Peculatus furtum publicum dici coeptus est a pe- | |
| core, quia ab eo initium eius fraudis esse coepit; siqui- | |
| dem ante aes aut argentum signatum ob delicta | 15 |
| poena gravissima erat duarum ovium et triginta | |
| bovum. ea<m> lege<m> sanxerunt T. Menenius Lanatus et | |
| P. Sestius Capitolinus consules. Quae pecudes, postquam | |
| aere signato uti coepit populus Romanus, Tarpeia lege | |
| cautum est, ut bos centusibus, ovis decusibus aestima- | 20 |
| retur. Potitium et Pinarium Hercules, cum ad aram, | |
| quae hodieque maxima appellatur, decimam bovum, | |
| quos a Geryone abductos abigebat Argos | |
| in patriam, profanasset, genus sacrifici edocuit. Quae | |
| familia et posteri eius non defuerunt decumantibus | 25 |
| usque ad Appium Claudium Censorem, qui quinquaginta | |
| millia aeris gravis [h]is dedit, ut servos publicos | |
| edocerent ritum sacrificandi: quo facto Potiti, cum | |
| essent ex familia numero duodecim, omnes inter- | |
| ierunt intra diem XXX. Pinarius quod non adfuit | 30 |
| sacrificio, postea cautum est, ne quis Pinariorum ex eo | |
| sacrificio vesceretur. Plebeiae pudicitiae sacel- | |
| lum in vico Longo est, quod, cum Verginia patrici gene- | |
| ris femina, convivio facto inter patres et ple- | |
| bem, no . . . | 35 |
| sulo . . . | |
| qua . . . | |
| bit a . . . | |
| sere . . . | |
| eo iu . . . | 40 |
| Porto<rium> . . . | |
| portị . . . | |
| diato . . . | |
| in vec . . . | |
| ter dua . . . | 45 |
| liusque . . . | |
| Corun<canius> . . . | |
| intra te . . . | |
| quid at . . . <ma-> | |
| iestate spr<eta> . . . | 50 |
| dam propibus et . . . | |
| sint. Primi<genius sulcus dicitur, qui in nova urbe> | |
| condenda tau<ro et vacca> . . . | |
| iumenti velut exem<plum> . . . | |
| utrimque media p̣ . . . | 55 |
| lari iudicio qui et ips . . . <Parilibus Ur-> | |
| bem condidit Romu<lus, quem diem festum praecipue> | |
| habebant iunioṛ<es> . . . <Praetexta pulla nulli> | |
| ali licebat uti, qu<a>ṃ <ei qui funus faciebat> . . . | |
| ius magistratus hab . . . | 60 |
| loco publicos lud<os> . . . | |
| utitur, et scribam hab<et> . . . | |
| quos facit, ludos . . . <consu-> | |
| libus et praetoribus vota . . . | |
| rantiam sacra novorum . . . | 65 |
| tum est uti, emit votum . . . | |
| que item Valerius vica . . . | |
| ra ex senatu inprobar . . . <Pilae effigies viriles> | |
| <et muliebres ex lana Compitalibus in> compitis | 238.1 |
| <suspenduntur, quod hic dies festus est> deorum | |
| <inferorum> . . . ṇị La- | |
| <res, quibus tot pilae suspenduntur,> quot | |
| <capita sunt servorum, tot effigies, quot su>nt li- | 5 |
| <beri> . . . <coll>ocantur. | |
| <ut vivis parcant pilis et simulacris con>tenti. | |
| <Primigeniae> . . . ipio | |
| . . . fortu- | |
| . . . eris | 10 |
| . . . ẹnit | |
| . . . aemu- | |
| . . . urbem | |
| . . . ạnnis | |
| . . . q̣uum pu- | 15 |
| . . . ṭị debebat | |
| . . . Pueri im- | |
| . . . ntur Atta | |
| . . . versibus docet | |
| . . . per signum ad salinas | 20 |
| . . . q̣ụọd signum allatum | |
| . . . quod sunt cona- | |
| . . . ẹre, nemo unquam | |
| . . . propter ipsum signum | |
| . . . s sub signo abierunt | 25 |
| . . . c̣edunt simul ut | |
| c̣i erexerunt ad qui | |
| . . . ẹs. Plena sue Tellu- | |
| . . . id genus cum se reṃ | |
| . . . en fodiendo corrum- | 30 |
| . . . <Plotos appellant> Umbri pedibus planis | |
| <natos. Hinc soleas dimidiatas, qui>bus utuntur in venando, | |
| <quo planius pedem ponant, vo>cant semiplotia et | |
| . . . <Macci>us poeta, quia Umber | |
| Sarsinas erat, a pedum planitia initio Plo- | 35 |
| tus, postea Plautus coeptus est dici. Postumus co- | |
| gnominatur post patris mortem natus. Pla- | |
| utus in Aulularia: "Post mediam aetatem qui media | |
| ducit uxorem domum, si eam senex anum praegnatem | |
| fortuito fecerit, quid dubitas, quin sit paratum | 40 |
| his nomen pueris 'Postume'?" Porcas, quae inter | |
| duos sulcos fiunt, ait Varro dici, quod porrigant | |
| frumentum. Parmulis pugnare milites | |
| soliti sunt; quarum usum sustulit C. Mari- | |
| us datis in vicem earum Bruttianis. Porcam | 45 |
| auream et argenteam dici ait Capito Ateius, | |
| quae etsi numero hostiarum non sint, nomen | |
| tamen earum habere; alteram ex auro, alteram | |
| ex argento factam adhiberi sacrificio Ceri- | |
| ali. Pulcher bos appellatur ad eximiam pin- | 50 |
| guitudinem perductus. Propudialis porcus dic- | |
| tus est, ut ait Capito Ateius, qui in sacrificio gentis | |
| Claudiae velut piamentum et exsolutio omnis | |
| contractae religionis est. "Parum cavisse | |
| videri" pronuntiat magistratus, cum de consi- | 55 |
| lii[s] sententia capitis quem condempnaturus | |
| est. Piscatori ludi vocantur qui quotannis men- | |
| se Iunio trans Tiberim fieri solent a praetore | |
| urbano pro piscatoribus Tiberinis; quorum quaestus | |
| non in macellum pervenit, sed fere in aream Vol- | 60 |
| kani, quod id genus pisciculorum vivorum datur ei deo | |
| pro animis humanis. Publicius clivus appel- | |
| latur, quem duo fratres L. M. Publici Malleoli ae- | |
| diles curules pecuaris condemnatis ex pecu- | |
| nia, quam ceperant, munierunt, ut in Aventinum | 65 |
| vehiculi<s> †hel venire† possit. Praebia rursus | |
| Verrius vocari ait ea remedia, quae Gaia | |
| Caecilia, uxor Tarquini Prisci, invenisse ex- | |
| istimatur, et inmiscuisse zonae suae, qua praecincta sta- | 241.1 |
| tua eius est in aede Sancus, qui deus dius fidius vocatur; ex | |
| qua zona periclitantes ramenta sumunt. Ea voca- | |
| ri ait praebia, quod mala prohibeant. Priscae latinae | |
| coloniae appellatae sunt, ut distinguerent a no- | 5 |
| vis, quae postea a populo dabantur. Praetor ad por- | |
| tam nunc salutatur is qui in provinciam pro praetore aut pro | |
| consule exit: cuius rei morem ait fuisse Cincius in | |
| libro de consulum potestate talem: "Albanos rerum | |
| potitos usque ad Tullum regem: Alba deinde diruta | 10 |
| usque ad P. Decium Murem consulem populus Latinos ad | |
| caput Ferentinae, quod est sub monte Albano, con- | |
| sulere solitos, et imperium communi consilio ad- | |
| ministrare: itaque quo anno Romanos imperatores | |
| ad exercitum mittere oporteret iussu nomi- | 15 |
| nis Latini, conplures nostros in Capitolio a sole ori- | |
| ente auspicis operam dare solitos. Ubi aves ad- | |
| dixissent, militem illum, qui a communi Latio missus | |
| esset, illum quem aves addixerant, praetorem saluta- | |
| re solitum, qui eam provinciam optineret praetoris no- | 20 |
| mine." Patricios, Cincius ait in libro de comi- | |
| tiis, eos appellari solitos, qui nunc ingenui vocentur. | |
| Possessiones appellantur agri late patentes | |
| publici privatique, qui[a] non mancipatione, sed usu | |
| tenebantur, et ut quisque occupaverat, posside- | 25 |
| bat. Potestur, Scipio Africanus in ea, quae est | |
| de inperio D. Bruti; et poteratur, C. Gracchus | |
| in ea qua usus est, cum circum conciliabula iret. | |
| Probrum virginis Vestalis ut capite puniretur, | |
| vir, qui eam incestavisset, verberibus necaretur: lex | 30 |
| fixa in atrio Libertatis cum multi<s> alis legibus | |
| incendio consumpta est, ut ait M. Cato in ea | |
| oratione, quae de auguribus inscribitur. Adicit | |
| quoque virgines Vestales sacerdotio ex augu- | |
| rali . . . | 35 |
| cra aḍ . . . | |
| ex a . . . | |
| taṭịṣ . . . | |
| sumpṭọ . . . | |
| scrib . . . | 40 |
| viri . . . | |
| consṭ . . . | |
| in eo . . . | |
| licto . . . | |
| istim . . . | 45 |
| consu . . . | |
| os auṭ . . . | |
| nemo . . . | |
| dicant . . . | |
| tribus XXX<V. Cicero: "quo exemplo legem nominatim> | 50 |
| de capite ci<vis indemnati tulisti? Vetant leges sacratae,> | |
| vetant XI<I tabulae, leges privis hominibus inrogari." ve-> | |
| neficos quinque <et triginta tribus omnino non condem-> | |
| nant, quia ipsi indi<cta causa occiduntur. Punici dicun-> | |
| tur non Poeni<ci>, quamvis . . . <a Phoenice ori-> | 55 |
| antur, et Punicum bel<lum> . . . | |
| lanter: nam quae soleb<ant per oe dici, in u abiere. Philo-> | |
| logam Ennius in praeṭ<exta> . . . <culpa li-> | |
| brariorum qui ea quae fem<inini sunt, dici nolebant mascu-> | |
| lino. etiam ipsi Gra<eci ita locuti sunt, qui mulieres philolo-> | 60 |
| gos, philargyros <dixerunt. Sed feminam videns libra-> | |
| rius appellari, mụṭ<avit> . . . | |
| vox explanata non . . . | |
| nomina etiam in vi . . . | |
| dicimus tam hic lapis q<uam haec lapis. Parti-> | 65 |
| cipia appellantur, quae . . . <conditio-> | |
| nem rerum significant, e . . . | |
| tempora, personas recipi<unt> . . . | |
| . . . Por- | 242.1 |
| <tunus, qui et Palaemon alio nomine dicitur, inter> ḍe- | |
| <os> . . . Poe- | |
| <nas pendere in eo proprie dicitur,> qui ob | |
| <delictum pecuniam solvit, quia penso aere ute>bantur. | 5 |
| <Pullariam manum dextram> . . . e Pla- | |
| <utus> . . . P?r?o?ce- | |
| <dere, succedere, interdum porro cedere> . . . Pertu- | |
| <sum dolium cum dicitur, ventrem significat . . . >ẹs dicitur | |
| . . . de ruit | 10 |
| . . . <Ennius> lib. I An- | |
| <nalium:> . . . c̣ mu- | |
| . . . <Pollit> . . . a dixit | |
| . . . Petre- | |
| <ia vocabatur, quae pompam praecedens in colon>is aut | 15 |
| <municipis imitabatur anum ebriam, ab> agri vitio | |
| <scilicet petris appellata> . . . veprecilli C. | |
| <Gracchus> . . . vertar ad illam | |
| . . . inpudentior | |
| . . . nter legationes | 20 |
| . . . <po>test. Pelliculatio- | |
| <nem Cato a pellicien>do, quod est inducen- | |
| <do dixit in ea oration>e[m], quam scribsit, de | |
| . . . <Properi>e?m? Cato saepe dicit, ut | |
| . . . <ar>boses loco r dicebant. | 25 |
| . . . properie<m> mari opus est." | |
| <Praemiosam pro pecuniosa Cato> in oratione[m] quam scrib- | |
| <sit> . . . us inpudentiam praemio- | |
| <sam. Pastales> . . . <in>scienter Cato dixit in ea | |
| <quam scribsit> . . . <pa>sc̣alis ovis vetuit." | 30 |
| . . . ṣ appellat in ea ora- | |
| <tione, quae est de fundo olea>ṛịọ: "Tarenti, plus C. | |
| . . . uam ignaro Tarentino | |
| . . . <"Peri>c?ulatu?s? <sum">, Cato ait in | |
| ea oratione, quam scribsit ad litis Censorias. | 35 |
| Parsi non peperci, ait Cato in eadem oratione: "Scio for- | |
| tunas secundas neglegentiam prendere solere: | |
| qu<a>e uti prohibitum irem, quod in me esset, meo labori non | |
| parsi." Praedonulos Cato hypocoristicos dixit in e- | |
| pistularum "quia saepe utiles videntur praedonuli." Pr[a]ecem | 40 |
| singulariter idem in ea, quae est de coniuratione. | |
| "Pulchralibus atque †cupidus†" idem in ea, quae est de fun- | |
| do oleario. Punctatoriolas levis pugnas appel- | |
| lat Cato in ea, quam dixit de re Histriae militari. Pro- | |
| aedificatum dicitur, quod ex privato loco processit in publicum so- | 45 |
| lum. Percunctatum patris familiae nomen ne quis ser- | |
| vum mitteret, lege sanctum fuisse ait Cato in ea, | |
| qua legem Orchiam [dis]suadet. Prodidisse non solum in il- | |
| lis dicitur, qui patriam hostibus prodiderunt, sed etiam tempus lon- | |
| gius fecisse. ut Cato: "Te, C. Caecili[i], diem prodi<di>sse mili- | 50 |
| tibus legionis III, cum proditionem non haberent." Pa- | |
| vimenta Poenica marmore Numidico constra- | |
| ta significat Cato, cum ait in ea, quam habuit, ne quis | |
| consul bis fieret: "Dicere possum, quibus villae atque aedes | |
| aedificatae atque expolitae maximo opere citro | 55 |
| atque ebore atque pavimentis †Poeniciistent†." "Pro- | |
| lato aere astitit", Ennius in Achille Aristarchi | |
| cum ait, significat clipeo ante se protento. Peni- | |
| tam offam Naevius appellat absegmen carnis cum coda: | |
| antiqui autem offam vocabant abscisum globi forma, | 60 |
| ut manu glomeratam pultem. Privatae feriae | |
| vocantur sacrorum propriorum, velut dies natales, ope- | |
| rationis, denecales. Pronubae adhibentur nuptis, | |
| quae semel nupserunt, ut matrimonia †pauperta- | |
| tem† auspicantes. Pudicitiae signum in foro Bo- | 65 |
| vario est, ubi Aemiliana aedis est Herculis. Eam qui- | |
| dam Fortunae esse existimant. Item via Latina | |
| ad milliarium IIII Fortunae Muliebris, nefas | |
| est attingi, nisi ab ea, quae semel nupsit. Patrimi et | 245.1 |
| matrimi pueri praetextati tres nubentem deducunt; | |
| unus, qui facem praefert ex spina alba, quia noctu nubebant; | |
| duo, qui tenent nubentem. Pilentis et carpentis per | |
| Urbem vehi matronis concessum est, quod cum aurum non | 5 |
| reperiretur, ex voto, quod Camillus voverat Apolli- | |
| ni Delphico, contulerunt. Prima aut secunda hora | |
| †ducant† sponsalibus ominis causa, ut optima ac | |
| secundissima eveniant. Praetextum sermonem quidam | |
| putant dici, quod praetextatis nefas sit obsceno ver- | 10 |
| bo uti: ali quod nubentibus depositis praetextis a mul- | |
| titudine puerorum obscena clamentur. Palatu- | |
| alis flamen constitutus est, quod in tutela eius deae Pa- | |
| latium est. Portenta existimarunt quidam gravia esse, | |
| ostenta bona: alii portenta quaedam bona, o- | 15 |
| stenta quaedam tristia appellari. Portenta, quae | |
| quid porro tendatur, indicent: ostenta quae | |
| tantummodo ostendant; monstra, <quae> praecipi- | |
| ant quoque remedia. Postularia fulgura quae | |
| votorum <a>ut sacrificiorum spretam religionem desi- | 20 |
| derant. Pestifera, quae mortem, aut exilium | |
| ostendunt. Peremptalia, quae superiora fulgu- | |
| ra, ut portenta, peremunt, id est tollunt. Pullus | |
| Iovis dicebatur Q. Fabius, cui Eburno cognomen | |
| erat propter candorem, quod eius natis fulmine icta | 25 |
| erat. Antiqui autem puerum, quem quis amabat, | |
| pullum eius dicebant. Peregrinus ager est, qui | |
| neque Romanus, neque †hostilius† habetur. Publica | |
| sacra, quae publico sumptu pro populo fiunt, quaeque | |
| pro montibus, pagis, curis, sacellis: at privata, quae | 30 |
| pro singulis hominibus, familiis, gentibus fiunt. | |
| Peremne dicitur auspicari, qui amnem, aut aquam, quae | |
| ex sacro oritur, auspicato transit. Puls po- | |
| tissimum datur pullis in auspiciis, quia ex ea ne- | |
| cesse <est aliquid decidere, quod tripudium faciat,> | 35 |
| id est te<rripuvium. Pavire enim ferire est> . . . | |
| nem . . . | |
| non ẹ . . . | |
| qui paṿịs<sent> . . . <Prodit non solum in aper-> | |
| tum exi<t significat, sed etiam porro it. Porten-> | 40 |
| ta rer<um fieri dicuntur, cum insolita corpora aut quae raro> | |
| se oste<ndunt, apparent, ut cometae, turbines, barathra,> | |
| tonitr<ua sereno caelo facta> . . . <Pedestria au-> | |
| picia ạ<ppellantur, quae a vulpe, lupo, serpente, equo, ce-> | |
| terisque <animalibus quadrupedibus dantur> . . . | 45 |
| via app . . . | |
| ostentụ . . . | |
| infirm . . . <Piacula-> | |
| ria app<ellant auspicia> . . . <lo-> | |
| quendi cọ . . . <cum aut hostia ab ara> | 50 |
| fugit, aut per<cussa mugitum dedit, aut in aliam quam> | |
| oportuit paṛ<tem corporis cecidit. Pestifera auspicia> | |
| sunt, cum cor in <extis non invenitur, aut caput> | |
| in iocinere. Pub? . . . | |
| quidam putant, quia no . . . | 55 |
| re est, avem auspicaṇ . . . <Praepetes> | |
| aves dicuntur, quae se <ante auspicantem ferunt.> | |
| Nam antiqui praepetere <dicebant pro anteire.> | |
| Pecunia sacrificium f<ieri dicitur, cum> . . . | |
| tumque causa mola pụ . . . | 60 |
| cio, quia omnis res faṃ<iliaris, quam nunc pecuniam> | |
| dicimus ex his rebus con<stat. Procurationes> . . . | |
| appellantur, quae fulg . . . | |
| iecta depellendorum ṇ . . . | |
| bonorum causa fiunt. P . . . | 65 |
| vanda iudicant pri . . . | |
| perae administratis, u . . . | |
| stabillantur. Parilia fẹ<sta> . . . | |
| . . . c̣ụpa | 246.1 |
| . . . <Polubrum pelluv>ium in | |
| <sacrificis vas, quod nos pelvem dicimus.> Pu- | |
| <blici augures> . . . aụg̣uribus | |
| . . . plu- | 5 |
| . . . egove | |
| . . . ertis | |
| . . . itium in | |
| . . . ṭiatae | |
| . . . Quirinalis | 10 |
| . . . ẹx̣tra ur- | |
| . . . c̣es faci- | |
| . . . f̣ec̣isti | |
| <Picum> . . . ius ait, ob | |
| . . . ṣuum Faunum | 15 |
| . . . vit et ex | |
| . . . adfecit ut | |
| . . . <Ar>givos Aenean | |
| . . . civitatem iunxit | |
| . . . <exi>ṣtimant quam | 20 |
| . . . n formulaque est | |
| . . . istra, ut eius significa- | |
| . . . <Patres appe>llantur, ex quibus senatus | |
| . . . <urbis> c̣ọnditae Romulus C. | |
| <viros elegit praestantissimo>s, quorum consilio atque | 25 |
| . . . <ad>ministraretur; atque | |
| . . . quia agrorum partes ad- | |
| <tribuerant tenuioribus>, perinde ac liberis. | |
| <Pondo> . . . ṣolebant iam inde a Ro- | |
| . . . argenti signati ul- | 30 |
| . . . publicae et privatae | |
| . . . nt. Publica pondera | |
| . . . ex ea causa Iunius in | |
| . . . t, quod duo Silii P. et M. | |
| tribuni pl. rogarint his verbis: "Ex ponderibus publi- | 35 |
| cis, quibus hac tempestate populus oetier [qui] solet, uti | |
| coaequetur se dolo malo; uti quadrantal vini octo- | |
| ginta pondo siet: congius vini decem pondo siet: | |
| sex sextari congius siet vini: duodequinquagin- | |
| ta sextari quadrantal siet vini: sextarius | 40 |
| aequus aequo cum librario siet: sex decimque librari | |
| in modio sient. Si quis magistratus adversus hac dolo | |
| malo pondera, modiosque, vasaque publica modica, | |
| minora, maiorave faxit, iussitve [re]fieri, do- | |
| lumve adduit quo ea fiant, eum quis volet magistratus | 45 |
| multare, dum minore parti familias taxat, | |
| liceto; sive quis im sacrum iudicare voluerit, li- | |
| ceto." Pecuum, cum dixit M. Cato per casum genetivum, | |
| a singulari casus recti formavit, quo ute- | |
| bantur antiqui, id est pecu, ac testu, tonitru, genu, | 50 |
| veru, quorum omnium genetivus pluraliter ge- | |
| minat u litteram: nunc quia dicimus ut pectus, eam quae | |
| in usu est, formam in declinationibus sequimur. Prae- | |
| teriti senatores quondam in opprobrio non erant, | |
| quod, ut reges sibi legebant, sublegebantque, | 55 |
| quos in consilio publico haberent, ita post ex- | |
| actos eos consules quoque et tribuni militum | |
| consulari potestate coniunctissimos sibi | |
| quosque patriciorum, et deinde plebeiorum lege- | |
| bant; donec Ovinia tribunicia intervenit, | 60 |
| qua sanctum est, ut censores ex omni ordine opti- | |
| mum quemque curiatim in senatum legerent. Quo | |
| factum est, ut qui praeteriti essent et loco moti, ha- | |
| berentur ignominiosi. "Pro censu classis iuni- | |
| orum" Ser. Tullius cum dixit in discriptione cen- | 65 |
| turiarum, accipi debet in censu, ut ait M. | |
| Varro in lib. VI rerum humanarum, sicuti pro ae- | |
| de Castoris, pro tribunali, pro testimonio. | |
| Procum patricium in discriptione classium, quam fecit | 249.1 |
| Ser. Tullius, significat procerum. I enim sunt princi- | |
| pes. Nam proci dicuntur, qui poscunt aliquam in matri- | |
| monium, Graece μνηστῆρες. Est enim procare posce- | |
| re, ut cum dicitur in iudice conlocando: "si alium procas, ni- | 5 |
| ve eum procas", hoc est poscis; unde etiam meretrices | |
| procaces. Praerogativae centuriae dicuntur, ut do- | |
| cet Varro rerum humanarum lib. VI, quo rustici Ro- | |
| mani, qui ignorarent petitores, facilius eos anim- | |
| advertere possent. Verrius probabilius iudicat | 10 |
| esse, et cum essent designati a praerogativis, in ser- | |
| monem res veniret populi de dignis, indignisve, | |
| et fierent caeteri diligentiores ad suffragia | |
| de his ferenda. Peculium servorum <ex> pecore item | |
| dictum est, ut [ex] pecunia patrum familiae. Puelli | 15 |
| per deminutionem a pueris dicti sunt. Itaque et | |
| Ennius ait: "Poeni soliti suos sacrificare puellos." | |
| et Lucilius: "cumque hic tam formosus homo, ac te | |
| dignus puellus." Et Plautus: "†holim† huic puello se- | |
| se venum ducier." †Praeciamitatores† dicuntur, | 20 |
| qui flaminibus Diali, Quirinali, Martiali, antecedent<es> | |
| exclamant feriis publicis, ut homines ab- | |
| stineant se opere, quia his opus facientem videre | |
| religiosum est. Pedum est quidem baculum incur- | |
| vum, quo pastores utuntur ad conprehendendas | 25 |
| oves, aut capras, a pedibus. Cuius meminit etiam Vergi- | |
| lius in Bucolicis, cum ait: "At tu sume pedum." | |
| Sed in eo versu, qui est in Iphigenia Enni: "procede | |
| gradum proferre pedum nitere cessas" id ipsum | |
| baculum significari cum ait Verrius, mirari sa- | 30 |
| tis non possum, cum sit ordo talis, et per eum signifi- | |
| catio aperta: gradum proferre pedum cessas nite- | |
| re. Pone gravi sono antiqui utebantur pro | |
| loci significatione. Sed praeicientes vocabu- | |
| lis ạ . . . | 35 |
| . . . | |
| . . . | |
| r . . . | |
| p . . . <Pure lautum aqua pura> | |
| la<vatum> . . . | 40 |
| itẹ . . . | |
| inq̣ụị . . . <Pura vestimenta ad sacri-> | |
| ficiu<m sacerdotes habebant, id est non ob-> | |
| sita, <non fulgurita, non funesta, non maculata,> | |
| ex ho . . . | 45 |
| vocaṇ . . . | |
| tiato . . . <Procalato> . . . | |
| procitato . . . <Praefericulum vas> | |
| aeneum sạ<. . . sine ansa patens summum, ve-> | |
| lut pelvis, <quo ad sacrificia utebantur in sacra-> | 50 |
| rio Opis Co<nsivae. Patellae vasula parva picata,> | |
| item sacris fạ<ciendis apta> . . . | |
| velut capidul<ae> . . . <Pantices> | |
| frus ventris. Pe?r<imit adimit, tollit> . . . <ap-> | |
| pellat; a quo etiam <peremptus interfectus, occi-> | 55 |
| sus. Procincta class<is dicebatur exercitus ad> | |
| praelium instructus et par<atus, quem Diali flamini vi-> | |
| dere non licet anṭị . . . | |
| dixerunt, ut nunc quoque . . . | |
| tus est. procincta autem . . . | 60 |
| ad pugnam ire solit . . . <testamen-> | |
| ta in procinctu fieri ṇ . . . <Posimi-> | |
| rium esse ait Antistiuṣ . . . <ponti-> | |
| ficalis pomerium, id est ḷ . . . | |
| cato. Olim quidem omn . . . | 65 |
| tinum, nunc etiam intra aed . . . <Dictum autem pomerium> | |
| quasi promoerium. Solet aụ . . . | |
| rus pomeri proferendi . . . | |
| . . . | 250.1 |
| . . . | |
| . . . ịṭem | |
| . . . nu | |
| . . . sed | 5 |
| . . . ciat | |
| . . . ad | |
| . . . ṇe | |
| . . . moe- | |
| . . . omus | 10 |
| . . . in se | |
| . . . si tac- | |
| <t> . . . <p>ontifi- | |
| . . . agrumque | |
| . . . a consti- | 15 |
| . . . retur, tum | |
| . . . e solitos | |
| . . . minus maiusve | |
| . . . ọnibus †effereatis† | |
| . . . veluti post moe- | 20 |
| . . . ạtro muris urbis | |
| <Promptum> . . . ịtẹṛ suo videri ait po- | |
| . . . de cuius aere tute- | |
| . . . um triticum in commen- | |
| . . . quidam prolatum signifi- | 25 |
| . . . p̣ṛọmptum, sed proprium ait | |
| . . . turum factum sit, cui | |
| . . . re, cum praesertim aliud | |
| . . . παντοπωλεῖον appelletur, | |
| . . . mo. Potitus servitu- | 30 |
| . . . qui, ut ait Labeo, servitu- | |
| . . . ḍịnes proxime Graeci no- | |
| . . . e dicebatur ab antiquis | |
| . . . <Penus v>ocatur locus intimus in ae- | |
| de Vestae tegetibus saeptus, qui certis diebus circa Vestalia | 35 |
| aperitur. i dies religiosi habentur. Planta oliagi- | |
| nea est virga foliata ex olea deplantata. Pomo- | |
| nal est in agro Solonio, via Ostiensi ad duode- | |
| cimum lapidem deverticulo a miliario octavo. | |
| Pubes †et qui pubem† generare potest. Is incipit | 40 |
| esse a quattuordecim annis: femina a duodecim | |
| viri potens, sive patiens, ut quidam putant. Pran- | |
| dicula antiqui dicebant, quae nunc ientacula. Pro- | |
| diguae hostiae vocantur, ut ait Veranius, quae con- | |
| sumuntur; unde homines quoque luxuriosi, prodigi. | 45 |
| Petronia amnis est in Tiberim perfluens, quam ma- | |
| gistratus auspicato transeunt, cum in campo quid age- | |
| re volunt; quod genus auspici peremne vocatur. Amnem | |
| autem feminine antiqui enuntiabant. Penetra- | |
| le sacrificium dicitur, quod interiore parte sacrari con- | 50 |
| ficitur. Unde et penetralia cuiusque dicuntur; et | |
| penes nos, quod in potestate nostra est. "Puri, probi, | |
| profani, sui auri" dicitur in manumissione sacrorum cau- | |
| sa. Ex quibus puri significat, quod in usu sporco non fue- | |
| rit; probi, quod recte excoctum purgatumque sit; profani, | 55 |
| quod sacrum non sit et quod omni religione solutum sit; | |
| sui, quod alienum non sit. Pacionem antiqui dicebant, | |
| quam nunc pactionem dicimus; unde et pacisce ad- | |
| huc, et †paceo† in usu remanet. †Presan† . . . | |
| porca dicitur, ut ait Veranius, quae familiae purg- | 60 |
| andae causa Cereri immolatur, quod pars quae- | |
| dam eius sacrifici fit in conspectu mortui eius, | |
| cuius funus instituitur. "Pateram perplovere" in sa- | |
| cris cum dicitur, significat pertusam esse. Pastillum | |
| est in sacris libi genus rutundi. Puilia saxa esse | 65 |
| ad portum, qui sit secundum Tiberim, ait Fabius Pic- | |
| tor; quem locum putat Labeo dici, ubi fuerit Fica- | |
| na via Ostiensi ad lapidem undecimum. Pave- | |
| ri frumenta dicebant antiqui, quae de vagina non bene | 253.1 |
| exibant. Paludati in libris auguralibus signifi- | |
| cat, ut ait Veranius, armati, ornati. omnia enim | |
| militaria ornamenta paludamenta dici. Purimen- | |
| strio esse dicuntur, qui sacrorum causa toto mense in | 5 |
| caerimoniis sunt, id est, puri sint certis rebus ca- | |
| rendo. Prox, bona vox, vel ut quidam proba, signifi- | |
| care videtur, ut ait Labeo de iure pontificio lib. | |
| XI. Penatis singulariter Labeo Antistius posse | |
| dici putat, quia pluraliter Penates dicantur; cum pa- | 10 |
| tiatur proportio etiam Penas dici; ut optimas, primas, | |
| Antias. Proculiunt, promittunt ait signifi- | |
| care Antistius de iure pontificali lib. IX. Po- | |
| pularia sacra sunt, ut ait Labeo, quae omnes cives | |
| faciunt, nec certis familiis adtributa sunt: | 15 |
| Fornacalia, Parilia, Laralia, porca praecidania. | |
| Pollucere merces . . . liceat: sunt far, po- | |
| lenta, vinum, panis fermentatus, ficus passa, suil- | |
| la, bubula, agnina, casei, ovilla, alica, sesama, | |
| et oleum, pisces, quibus est squama, praeter squatum: Her- | 20 |
| culi autem omnia esculenta, posculenta. Pro- | |
| festum facere est tamquam profanum facere, id est, | |
| quod eo die, qui dies feriarum non est, facere; vel ut | |
| quidam dixerunt, pro eo facere velut feriae non sint; | |
| aut id facere, quod feris fieri non liceat. Itaque diem | 25 |
| profestum, diem sine feriis esse. Profanum est, quod fa- | |
| ni religione non tenetur. Procubitores dicuntur | |
| †feri vetites†, qui noctu custodiae causa ante cas- | |
| tra excubant, cum castra hostium in propinquo | |
| sunt, ut M. Cato in eo, quem de re militari scrip- | 30 |
| sit. Properam, pro celeri, ac strenua dixisse | |
| antiquos testimonio est Cato, cum ait in libro de | |
| re militari: "tertia e castris eductio celeris pro- | |
| peraque est." Prop . . sta dolia ait dici Labeo | |
| qui . . . | 35 |
| reịo . . . | |
| ter c̣ụṃ . . . | |
| detur . . . <Priveras mulieres> | |
| priva<tas> . . . <Praecidere> . . . | |
| tur qui p̣ṛọ . . . <Pube prae-> | 40 |
| sent?<i est populo praesente, συνεκδοχικῶς,> | |
| ab h<is, qui puberes sunt; omnem populum signifi-> | |
| canṭ . . . | |
| quạ . . . | |
| suscip . . . | 45 |
| dem rạ . . . | |
| deciṃ . . . | |
| concṛ . . . | |
| ager ca . . . | |
| eadem . . . | 50 |
| tera loca . . . | |
| fulgura sạ . . . <Pecunia,> | |
| quae erogatur . . . | |
| cari edicta q . . . | |
| in eodem libro . . . | 55 |
| dixi existimat . . . <Mes-> | |
| salla in explana<tione. Pipulum> . . . | |
| ploratus. Promel?<lere> . . . | |
| ri lituum pro vere . . . <Purime tetinero pu-> | |
| rissime tenuer<o> . . . | 60 |
| publicos est ut . . . | |
| et iure augurum . . . | |
| prodictio, nam quod prodị . . . | |
| sens valet. Patr . . . | |
| sit manifestum, quiạ . . . | 65 |
| numerari inter do . . . | |
| Pristina, velut prisṭ . . . | |
| eius modi dictitaṭ . . . |