DE ADVERBIO
|
|
Adverbium dictum est eo, quod necesse habet hanc partem orationis
|
415.7
|
verbum sequi, ut 'cras faciam', 'hodie scribo'. sed non, ut necesse est
|
|
adverbio sequi verbum, ita necesse erit verbo sequi adverbium. nam
|
|
quando dico 'facit orator', est elocutio plena, quamquam sine adverbio.
|
10
|
potest ergo verbum sine adverbio poni; adverbium autem sine verbo num-
|
|
quam ponitur. in significationibus adverbiorum localia adverbia diligenter
|
|
advertenda sunt, quae habent quattuor species, in loco, de loco, ad locum
|
|
et per locum. in loco sunt haec, hic illic ibi intus foris. de loco sunt
|
|
haec, hinc illinc inde. intus foris uno modo tam in loco quam de loco
|
15
|
proferuntur, id est sine coniunctione praepositionis. ad locum sunt haec,
|
|
huc illuc illo istuc intro foras. per locum sunt haec, hac illac illa. ergo
|
|
animadvertere debemus, ut, quotiens fuerint adverbia in loco, iungamus
|
|
verba quae habent significationem in loco, ut puta, ibi sum, illic sedeo,
|
|
intus <sto> et similia; quotiens sunt autem adverbia quae significant ad
|
20
|
locum, iungamus ea his verbis similiter quae habent significationem eun-
|
|
tis, ut pergo illuc, vado illo, proficiscor intro et similia. nam siqui di-
|
|
cat 'venio ibi', vitiosum est. venio enim significationis est ad locum, ibi
|
|
vero in loco est, et duo haec diversa numquam cohaerent. non omnia
|
|
adverbia recipiunt conparationem, sed ea tantum, quae ducunt originem
|
25
|
a nominibus recipientibus conparationem, ut doctus docte. iure enim
|
|
dicimus doctius doctissime, quoniam et nomen ipsum doctus facit doctior
|
|
doctissimus. adverbia autem quae conparantur in positivo gradu duas ha-
|
|
bent regulas, e et er, ut docte et fortiter; in conparativo unam, ut do-
|
|
ctius fortius; in superlativo autem unam e, quod semper productum est,
|
30
|
ut doctissime fortissime. quando autem positivus e terminetur, quando er,
|
|
dativus singularis ostendit. nam e tum terminatur adverbium positivo,
|
|
cum dativus singularis o fuerit terminatus, ut docto docte, claro clare.
|
|
tunc autem adverbium er terminatur, cum dativus singularis i fuerit ter-
|
|
minatus, ut huic agili agiliter et huic forti fortiter. quae his regulis non
|
35
|
serviunt, adverbia anomala sunt.
|
|
Nomina provinciarum semper recipiunt praepositiones, ut 'ad Cam-
|
|
paniam pergo', 'de Campania venio', 'in Campania sum'. e contrario
|
416.1
|
nomina civitatium numquam recipiunt praepositiones, quando funguntur
|
|
vice adverbiorum. verum tamen si ad locum significant, accusativi forma
|
|
sequenda est, ut 'Carthaginem vado'; si de loco, secundum septimum
|
|
loquimur, ut 'Carthagine venio'; si in loco, duplex regula est. nam si
|
5
|
nomen fuerit secundae declinationis, adverbium in loco fit secundum for-
|
|
mam genetivi: dicimus enim 'Deli fui', 'Beneventi fui', quoniam huius
|
|
Deli, huius Beneventi genetivus est. si autem nomen erit alterius cuius-
|
|
cumque declinationis, tunc formam sequimur dativi casus: dicimus enim
|
|
'Carthagini fui', 'Tiburi fui', quoniam huic Carthagini, huic Tiburi dati-
|
10
|
vus est. sciendum est sane pauca nomina his regulis repugnare, ut est
|
|
Narbone in Philippicis Ciceronis, 'cum tu Narbone mensas hospi-
|
|
tium convomeres': debuerat enim dicere Narboni. item Vergilius ait
|
|
'Turia Carthagine qui nunc Exspectat' [inquit Carthagine], non
|
|
Carthagini, quod erat regulae. sed Cicero antiptosin fecit figuram, Ver-
|
15
|
gilius vero metri necessitatem mutata regula servavit. generaliter tenen-
|
|
dum est quod adverbiis non debet coniungi praepositio separatim. nemo
|
|
enim dicit 'de sero', 'de modo'; unde nec 'de mane' dicere debemus,
|
|
quod plerique in usu habent. sed quoniam legimus 'dum mane no-
|
|
vum', id est quoniam legimus hoc ipsum mane iam nomen effectum
|
20
|
(genus enim non recipit nisi nomen), videmur ei adicere posse praeposi-
|
|
tionem. quare tutius loquuntur qui et solum adverbium sine praepositione
|
|
ponunt, ut 'mane venit', et quando volunt addere praepositionem, genus
|
|
coniungunt, ut 'de primo mane venio'. iam enim non videtur iungi ei
|
|
parti orationis quae est mane, sed quae est primo.
|
25
|