Erat autem mihi contentio non cum victore exercitu, sed 38.8
cum operis conductis et ad diripiendam urbem concitatis;
habebam inimicum non C. Marium, terrorem hostium, spem 10
subsidiumque patriae, sed duo importuna prodigia, quos
egestas, quos aeris alieni magnitudo, quos levitas, quos
improbitas tribuno plebis constrictos addixerat; nec mihi 39.1
erat res cum Saturnino, qui quod a se quaestore Ostiensi per
ignominiam ad principem et senatus et civitatis, M. Scaurum,
rem frumentariam tralatam sciebat, dolorem suum magna
contentione animi persequebatur, sed cum scurrarum locu- 5
pletium scorto, cum sororis adultero, cum stuprorum sacer-
dote, cum venefico, cum testamentario, cum sicario, cum
latrone; quos homines si, id quod facile factu fuit et quod
fieri debuit quodque a me optimi et fortissimi cives flagita-
bant, vi armisque superassem, non verebar ne quis aut vim 10
vi depulsam reprehenderet aut perditorum civium vel potius
domesticorum hostium mortem maereret. Sed me illa move-
runt: omnibus in contionibus illa furia clamabat se quae
faceret contra salutem meam facere auctore Cn. Pompeio,
clarissimo viro mihique et nunc et quoad licuit amicissimo; 15
M. Crassus, quocum mihi omnes erant amicitiae necessi-
tudines, vir fortissimus, ab eadem illa peste infestissimus
esse meis fortunis praedicabatur; C. Caesar, qui a me nullo
meo merito alienus esse debebat, inimicissimus esse meae
saluti ab eodem cotidianis contionibus dicebatur. His se 40.1
tribus auctoribus in consiliis capiendis, adiutoribus in re
gerenda esse usurum dicebat; ex quibus unum habere
exercitum in Italia maximum, duo, qui privati tum essent,
et <populo Romano> praeesse et parare, si vellent, exercitum 5
posse, idque facturos esse dicebat. Nec mihi ille iudicium
populi nec legitimam aliquam contentionem nec discepta-
tionem aut causae dictionem, sed vim, arma, exercitus,
imperatores, castra denuntiabat.