| Iam vero quis dicere audeat vera omnia esse | 2.127.6 |
| somnia? 'Aliquot somnia vera', inquit Ennius, | |
| 'sed omnia noenum necesse est'. Quae est tan- | |
| dem ista distinctio? quae vera, quae falsa habet? et, | |
| si vera a deo mittuntur, falsa unde nascuntur? nam | 10 |
| si ea quoque divina, quid inconstantius deo? quid in- | |
| scitius autem est quam mentes mortalium falsis et | |
| mendacibus visis concitare? sin vera visa divina sunt, | |
| falsa autem et inania humana, quae est ista designandi | |
| licentia, ut hoc deus, hoc natura fecerit potius quam | 15 |
| aut omnia deus, quod negatis, aut omnia natura? | |
| quodquoniam illud negatis, hoc necessario confitendum | |
| est. Naturam autem eam dico, qua numquam animus | 128.1 |
| insistens agitatione et motu esse vacuus potest. Is | |
| cum languore corporis nec membris uti nec sensibus | |
| potest, incidit in visa varia et incerta ex reliquiis, ut | |
| ait Aristoteles, inhaerentibus earum rerum, quas vi- | 5 |
| gilans gesserit aut cogitaverit; quarum perturbatione | |
| mirabiles interdum existunt species somniorum; quae si | |
| alia falsa, alia vera, qua nota internoscantur, scire sane | |
| velim. Si nulla est, quid istos interpretes audiamus? | |
| sin quaepiam est, aveo audire, quae sit; sed haerebunt. | 10 |
| Venit enim iam in contentionem, utrum sit proba- | 129.1 |
| bilius, deosne inmortalis, rerum omnium praestantia | |
| excellentis, concursare <circum> omnium mortalium, qui | |
| ubique sunt, non modo lectos, verum etiam grabatos | |
| et, cum stertentem aliquem viderint, obicere iis visa | 5 |
| quaedam tortuosa et obscura, quae illi exterriti somno | |
| ad coniectorem mane deferant, an natura fieri, ut mo- | |
| biliter animus agitatus, quod vigilans viderit, dor- | |
| miens videre videatur. Utrum philosophia dignius, sa- | |
| garum superstitione ista interpretari an explicatione | 10 |
| naturae? ut, si iam fieri possit vera coniectura som- | |
| niorum, tamen isti, qui profitentur, eam facere non | |
| possint; ex levissimo enim et indoctissimo genere | |
| constant. Stoici autem tui negant quemquam nisi sa- | |
| pientem divinum esse posse. Chrysippus quidem divi- | 130.1 |
| nationem definit his verbis: vim cognoscentem et | |
| videntem et explicantem signa, quae a dis ho- | |
| minibus portendantur; officium autem esse eius | |
| praenoscere, dei erga homines mente qua sint quidque | 5 |
| significent, quem ad modumque ea procurentur atque | |
| expientur. Idemque somniorum coniectionem definit | |
| hoc modo: esse vim cernentem et explanantem, | |
| quae a dis hominibus significentur in somnis. | |
| Quid ergo? ad haec mediocri opus est prudentia an | 10 |
| et ingenio praestanti et eruditione perfecta? Talem | |
| autem cognovimus neminem. Vide igitur, ne, etiamsi | 131.1 |
| divinationem tibi esse concessero, quod numquam fa- | |
| ciam, neminem tamen divinum reperire possimus. | |
| Qualis autem ista mens est deorum, si neque ea no- | |
| bis significant in somnis, quae ipsi per nos intellega- | 5 |
| mus, neque ea, quorum interpretes habere possimus? | |
| similes enim sunt dei, si ea nobis obiciunt, quorum | |
| nec scientiam neque explanatorem habeamus, tam- | |
| quam si Poeni aut Hispani in senatu nostro loque- | |
| rentur sine interprete. Iam vero quo pertinent ob- | 132.1 |
| scuritates et aenigmata somniorum? intellegi enim a | |
| nobis di velle debebant ea, quae nostra causa nos | |
| monerent. Quid? poëta nemo, nemo physicus obscu- | |
| rus? Ille vero nimis etiam obscurus Euphorion; at | 133.1 |
| non Homerus. Uter igitur melior? Valde Heraclitus | |
| obscurus, minime Democritus. Num igitur conferendi? | |
| Mea causa me mones, quod non intellegam? Quid me | |
| igitur mones? ut si quis medicus aegroto imperet, ut | 5 |
| sumat | |
| Terrigenam, herbigradam, domiportam, sanguine cassam, | |
| potius quam hominum more cocleam diceret. Nam | |
| Pacuvianus Amphio | |
| Quadrupés tardigrada, agréstis, humilis, áspera, | 10 |
| Capité brevi, cervice ánguina, aspectú truci, | |
| Evíscerata, inánima, cum animalí sono | |
| cum dixisset obscurius, tum Attici respondent: | |
| Non íntellegimus, nísi si aperte díxeris. | |
| At ille uno verbo: Testudo. Non potueras hoc igi- | 15 |
| tur a principio, citharista, dicere? |