Velim, recuperatores, hoc totum si vobis versutius quam 85.1
mea consuetudo defendendi fert videbitur, sic existimetis;
primum alium, non me excogitasse, deinde huius rationis
non modo non inventorem, sed ne probatorem quidem esse
me, idque me non ad meam defensionem attulisse, sed illo- 5
rum defensioni rettulisse; me posse pro meo iure dicere
neque in hac re quam ego protuli quaeri oportere quibus
verbis praetor interdixerit, sed de quo loco sit actum cum
interdixit, neque in vi armatorum spectari oportere in quo
loco sit facta vis, verum sitne facta; te vero nullo modo 10
posse defendere in qua re tu velis verba spectari oportere,
in qua re nolis non oportere.
  Verum tamen ecquid mihi respondetur ad illud quod ego 86.1
iam antea dixi, non solum re et sententia sed verbis quoque
hoc interdictum ita esse compositum ut nihil commutandum
videretur? Attendite, quaeso, diligenter, recuperatores;
est enim vestri ingeni non meam, sed maiorum prudentiam 5
cognoscere; non enim id sum dicturus quod ego inve-
nerim, sed quod illos non fugerit. Cum de vi interdicitur,
duo genera causarum esse intellegebant ad quae interdi-
ctum pertineret, unum, si qui ex eo loco ubi fuisset se deie-
ctum diceret, alterum, si qui ab eo loco quo veniret; et 10
horum utrumque neque praeterea quicquam potest accidere,
recuperatores. Id adeo sic considerate. Si qui meam 87.1
familiam de meo fundo deiecerit, <ex eo me loco deiecerit>; si
qui mihi praesto fuerit cum armatis hominibus extra meum
fundum et me introire prohibuerit, non ex eo, sed ab eo
loco me deiecerit. Ad haec duo genera rerum unum 5
verbum quod satis declararet utrasque res invenerunt, ut,
sive ex fundo sive a fundo deiectus essem, uno atque
eodem interdicto restituerer 'vnde tv.' Hoc verbum
'vnde' utrumque declarat, et ex quo loco et a quo loco.
Vnde deiectus est Cinna? Ex urbe. Vnde Telesinus? 10
Ab urbe. Vnde deiecti Galli? A Capitolio. Vnde qui
cum Graccho fuerunt? Ex Capitolio. Videtis igitur hoc 88.1
uno verbo 'vnde' significari res duas, et ex quo et a quo.
Cum autem eo restitui iubet, ita iubet ut, si Galli a maiori-
bus nostris postularent ut eo restituerentur unde deiecti
essent, et aliqua vi hoc adsequi possent, non, opinor, eos 5
in cuniculum qua adgressi erant sed in Capitolium restitui
oporteret. Hoc enim intellegitur: vnde deiecisti,
sive ex quo loco sive a quo loco, eo restitvas. Hoc
iam simplex est, in eum locum restituas: sive ex hoc loco
deiecisti, restitue in hunc locum, sive ab hoc loco, restitue 10
in eum locum, non ex quo, sed a quo deiectus est. Vt
si qui ex alto cum ad patriam accessisset, tempestate subito
reiectus optaret ut, cum a patria deiectus esset, eo restitue-
retur, hoc, opinor, optaret ut a quo loco depulsus esset, in
eum se fortuna restitueret, non in salum, sed in ipsam 15
urbem quam petebat, sic quoniam verborum vim necessario
similitudine rerum aucupamur, qui postulat ut a quo loco
deiectus est, hoc est unde deiectus est, eo restituatur, hoc
postulat ut in eum ipsum locum restituatur. Cum verba 89.1
nos eo ducunt, tum res ipsa hoc sentire atque intellegere
cogit. Etenim, Piso,—redeo nunc ad illa principia defen-
sionis meae—si quis te ex aedibus tuis vi hominibus armatis
deiecerit, quid ages? Opinor, hoc interdicto quo nos usi 5
sumus persequere. Quid? si qui iam de foro redeuntem
armatis hominibus domum tuam te introire prohibuerit,
quid ages? Vtere eodem interdicto. Cum igitur praetor
interdixerit, unde deiectus es, ut eo restituaris, tu hoc idem
quod ego dico et quod perspicuum est interpretabere, cum 10
illud verbum 'vnde' in utramque rem valeat, eoque tu
restitui sis iussus, tam te in aedis tuas restitui oportere, si e
vestibulo, quam si ex interiore aedium parte deiectus sis.