| Heredes de deposito | |
| Quidam a commilitone eiusdem ordinis depositum petebat. Negavit ille | 312.pr.1 |
| se accepisse. Cum res sine teste esset, <iudicio victus petitor> occidit | |
| eum a quo petebat et se. Petitoris heres petit ab herede alterius com- | |
| militonis. | |
| DECLAMATIO | |
| Si pecunia tantum in causa litis esset, parem videremur litigandi habere | 1.1 |
| rationem; nunc illud quidem nobis extra ordinem accidit, quod liti- | |
| gandum est etiam propter hoc ipsum, ne sine causa perierit. | |
| Plurimum autem fallitur si quis eandem condicionem putat huius | 2.1 |
| iudicii ac prioris. Desiit lis esse sine teste. Ergo <quod> illi in priori | |
| non erat satis pro se dicere, mihi non mediocre argumentum est. Si quis | |
| enim testis idoneus fuisset, videretur huius fiducia calumniatus. Quid | |
| in causa est praeter veritatem ut aliquis id petat quod probari non possit? | 5 |
| Et infitiandi quidem depositam pecuniam manifesta ratio est, cupiditas | 3.1 |
| lucri; petendi etiam non depositam, si quae probationis spes, eadem | |
| causa sit. Cum quidem aliquis dicit 'deposui apud te, scis ipse', quid | |
| aliud videtur advocare quam deos testes? Dicite igitur causam quare | |
| petierit si non deposuerat. | 5 |
| Habere pecuniam potuit, manifestum est: et ipse reliquit heredes et is | 4.1 |
| qui eiusdem ordinis fuit. Multas deponendae pecuniae intervenire | |
| rationes inter milites manifestum est: longum iter incidit, periculosa | |
| expeditio. Si deponenda sit, ubi credibilius est deponi quam apud | 5.1 |
| hominem eiusdem ordinis? Nam, praeter id quod facilior speratur fides | |
| ex pari, est quaedam eiusdem ordinis coniunctio: <nec apud superiorem> | |
| nec apud inferiorem deponi solet, cum ideo deponatur ut recipiatur. | |
| Credibile est ergo apud hominem eius ordinis deposuisse. 'At sine teste.' | 6.1 |
| De omnibus depositis loquar. Misera hercule condicio mortalitatis, | |
| quando omnibus iam quae agimus videtur opus esse teste. Ita parum | |
| facit veritas, ita nullum nomen est fidei? Non satis videri potest | |
| probatum quod duo sciunt? | 5 |
| Veniamus tamen, ut dixi, ad probationem. Occidit eum a quo pecunia | 7.1 |
| negabatur. Iterum quaero: qua ratione, qua causa? 'Odium fuit.' Unde? | |
| Ego quare occidere debuerit dico: infitiabatur. Tu, ut hanc causam | |
| occidendi excludas, substituas aliam necesse est. Satis argumenti erat si | |
| occidisset clam, si ex insidiis, si tamquam negaturus. Quae causa | 5 |
| hominem in scelus egit? Quid fuit quod tantam rabiem concitaret nisi | |
| illud, quod sciebat se dedisse? Cum dicenti 'apud te pecuniam deposui' | 8.1 |
| respondebatur 'quis testis est, quae probatio est?', quanti animi aestus | |
| agebantur! Non vobis videtur, cum feriret, illa dixisse: 'ita non de- | |
| posui?'? Optime mehercule mihi videtur ac militari facinore illa ex- | |
| clamasse: 'i nunc et nega, i nunc et alienam pecuniam converte in tuas | 5 |
| cupiditates: non uteris tamen.' Erat argumentum ergo tantum quod | 9.1 |
| occidit. Quam ultra desideratis probationem? Occidit statim moriturus. | |
| Frequenter iudicia huiusmodi exercentur, ut, si res in notitia dicitur esse | |
| servulorum, torqueri mancipia videamus. Si mos civitatis et condicio | |
| militiae pateretur, se in tormenta obtulisset, illum poposcisset. Non tibi | 5 |
| videtur praebuisse de animo suo quaestionem? |