| SERMO | |
| Patronum necessario dabimus. Nam etiam ut agere illi liceat, est | 250.1.1 |
| tamen ignominiosus. | |
| DECLAMATIO | |
| 'Ignominioso ne qua sit actio.' Si hodie primum deferret, necesse | 2.1 |
| habebat pati condicionem fortunae suae. Nunc praescribendi tempus | |
| abiit. Tum enim praescribere debuisti, si poteras, cum delatus es, et in | |
| hoc ipsum praescribere, ne deferret. Neque enim ulla praescriptio in- | |
| choata iudicia peragi vetat, sed inchoari aliquando prohibet. Actio isti | 5 |
| cui praescribis data est, nec data solum verum etiam inchoata: invicem | |
| rei fuistis. Quid enim? tu initium putas actionis cum iudices consederint, | 3.1 |
| cum ad dicendum surrexerit orator? Minime. 〚Haec enim tu fecisti | |
| felicitate actionis.〛 Et lex quae ignominioso non dedit actionem hoc | |
| spectavit, ne omnino in causam educendi potestatem haberet, ne reum | |
| faciendi, ne in periculum perducendi. Quae si omnia iam facta sunt, | 5 |
| tempus praescriptionis transiit. | |
| Accedit et illud, quod quaerendum est ignominiosone qua sit actio | 4.1 |
| iniuriarum earum quae factae sint postea quam ignominiosus esse coepit. | |
| Fecit iniuriam aliquis [ei], fecit frustra ignominioso. Videtur minus | |
| peccasse quam si aliquem civem, cui integer status esset, laesisset. Hunc | |
| contemptum utique noluit damnationis lex esse nisi post damnationem. | 5 |
| Hoc autem de quo quaeritur confitearis oportet actum esse ante dam- | |
| nationem. 〚Tam ignominioso noluit esse actionem quam ignominiae | 5.1 |
| vindictam.〛 〚Ut si ius emendi auferretur damnato, manerent tamen ea | |
| quae emisset antequam damnaretur.〛 | |
| Ergo non tempore praescribis, nec perire ea causa potest cuius origo | |
| ante damnationem est. | 5 |
| Haec dicerem cuicumque et in quacumque actione: tecum agere in- | 6.1 |
| vicem coepit, et agere coepit iniuriarum. Quantopere autem voluerit | |
| huiusmodi peragi iudicia legum lator ostendit cum iniuriarum damnatum | |
| ignominiosum esse voluit. Quare si apparuerit te malam causam habere, | |
| incipis rem iniquissimam postulare, ut tales poenas quales praescribis | 5 |
| patiatur. Nam si tam gravem rem et tam intolerabilem lex iniuriam | 7.1 |
| putavit ut ei qui commisisset tale delictum omne ius poenae auferret, | |
| quaerendum de eo quoque est, quod etiam sorte factum est ut prior | |
| ageres, non quia atrocius erat quod querebaris. Quid porro? Hac ipsa | |
| sorte non hoc quaesitum est, uter prior ageret? Iam hoc ergo de quo | 5 |
| contendimus constitutum est. Illa enim sorte duo iudicia ordinata sunt. | |
| Et tu, cum accusares, eras reus, et proximo loco reus. | |
| (Haec ad ius, illa ad aequitatem.) | 8.1 |
| Quid adeo iustum quam te damnari si iniuriam tum fecisti? Non enim | |
| ignominioso fecisti, et fortasse per te stetit ut iniuriam hic quoque | |
| faceret. Alioqui tu, si quam fiduciam haberes innocentiae tuae, nonne | |
| his ipsis quibus excludis illum confideres? Quid times? Accusabit te, | 5 |
| neminem postea accusaturus. Cecidit te; fecit iniuriam, confitebimur. | 9.1 |
| Probabimus tamen istud iure accidisse. Quanta diffidentia in te causae | |
| est, qui post ista trepidas, et in nobis quanta fiducia, qui post hanc | |
| infelicitatem, post hanc fortunam confidimus dignos nos apud iudices | |
| futuros qui vindicemur? Iniquissimum alioqui est tantum fortunae sortis | 5 |
| illius licuisse ut hoc videatur quaesitum, uter ignominiosus esset. |