| Abdico te nisi desinis | |
| Stricto gladio et cruento processit adulescens in contionem et dixit oc- | 322.pr.1 |
| cisum a se patrem quod ab eo tyrannis adfectaretur. Perduxit magi- | |
| stratum in domum, ostendit apparatum tyrannidis. Cum excuteretur | |
| corpus, inventae sunt tabellae ad filium, in quibus erat hoc: 'abdico te | |
| nisi desinis, et si contradixeris indicabo causas.' Reus est iuvenis ad- | 5 |
| fectatae tyrannidis. | |
| DECLAMATIO | |
| Quod circa probationem criminis huiusmodi difficillimum solet esse, | 1.1 |
| certum est: adfectatam tyrannidem; certum est adfectatam esse in hac | |
| domo; omnisque eo deducitur quaestio, ut dispiciatis utrum a patre | |
| huius an ab hoc sit adfectata. | |
| Nihil de moribus huius adhuc dico: aetates comparate. Senex ille et | 2.1 |
| aetatis exactae quam rationem adfectandae tyrannidis habuit?—nisi | |
| forte propter filium hoc fecit. Hic adulescens est: omnes cupiditates, | |
| omnes impetus in hac aetate facilius convalescunt. Est quaedam praeterea | |
| ratio sceleris (si hoc tamen nomen ullum accipit scelus): id temptavit | 5 |
| quo frui diu posset. —Haec aetatum comparatio, illa animorum.— | 3.1 |
| Pater modestus est: etiam si quid facere severius voluit, minatus est. Hic | |
| contra qualis adulescens? Ut nihil aliud obiciam quam quod ipse con- | |
| fessus est, quam quod gloriae loco pro contione dixit, patrem suum | |
| occidere potuit. Non quaero an innocentem—erit huius rei procedente | 5 |
| oratione nobis locus; interim, occidere patrem potuit. Quid non cadat | 4.1 |
| in hunc animum, quid non recipiat haec temeritas? Minus est quod | |
| negat. Si componendus nobis esset aliquis qui opprimere rem publicam, | |
| qui libertatem patriae auferre posset, quam tandem mentem aliam | |
| existimaremus? Fingamus hominem cruentum, hominem crudelem, | 5 |
| hominem apud quem nihil valeant iura naturae. Est quaedam scelerum | |
| ipsorum societas, adeo ut vel uno appellari nomine potuerit utrumque | |
| parricidium. | |
| Ergo et ex aetatibus et ex moribus credibilius est adfectatam ab | 5.1 |
| adulescente quam a sene tyrannidem. Cetera qualia sunt? Ac primum te | |
| interrogo, si adfectari tyrannidem a patre tuo existimabas, cur occideris | |
| antequam criminareris. Neque enim difficilis damnatio, nec longa iudicii | |
| mora sequebatur: apparatus tyrannidis erat in domo. 'Deducendus | 5 |
| tamen ad magistratus.' Et hoc certe non difficile fuit adversus senem ei | |
| qui occidit †eum quem criminaturus erat ut responderet sibi†. Non | 6.1 |
| potest ergo videri rei publicae gratia fecisse cui plus aliter praestitisset. | |
| Nunc excutiamus qua causa feceris. Ante omnia gratias magistratibus | |
| ago quod, non deprehendisse contenti ea quae ostendebantur, aliquid | |
| et ipsi viderunt. Gratias ago etiam providentiae deorum inmortalium, | 5 |
| qui numquam ita opprimi veritatem voluerunt ut non magnis suis | |
| vestigiis emineret. Recitentur hae tabulae: 'abdicabo te.' Non lego | 7.1 |
| sequentia. Nego hanc esse fiduciam eius qui de adfectanda tyrannide | |
| cogitavit. An ille in iudicium vocare ausus fuisset et ignominia adficere | |
| adulescentem omnia scientem? Non enim tyrannis convincenda vestigiis | |
| erat neque argumentis eruenda: domi arma, domi apparatus. Et si hanc | 8.1 |
| causam abdicandi te non habuit, dicas oportet quam aliam habuerit. Non | |
| consentiebas consiliis eius? Hoc minus te debebat offendere: ille, si te | |
| tamquam indicem timuisset, potuit occidere. Satis ergo plenum vel hoc | |
| erat argumentum innocentiae, severitas et vindicta. Quid tamen adiectum | 9.1 |
| est? 'Si responderis, causas indicabo.' Quaerite nunc uter malae sit | |
| conscientiae. Ille minatur. Cur taceri voluit? Quoniam pater erat, | |
| quoniam numquam hi adfectus in tantum vincuntur odio ut non ad | |
| naturam suam tamen revertantur. Causas, quas ille se dicturum minatus | 5 |
| est, tu ostendisti. Haec arma detecturus erat si respondisses, hos ap- | |
| paratus protracturus in medium. | |
| Satis apparere omnibus arbitror adfectatam ab hoc esse tyrannidem. Ne | 10.1 |
| quem autem vestrum securum faciat hoc, quod oppressa, quod de- | |
| prehensa est tyrannis; apparatus enim iste testatur adulescentis mentem. | |
| Num latro innocentiam accipit si quis illi gladium extorqueat? Minatur | |
| aliquis moenibus flammas: num igitur facere securitatem civitati potest si | 5 |
| quis faces eius extinxerit? Non habet nunc arma, non habet apparatum: | |
| sed habet animum. | |
| Nec mihi hoc satis est adprobare, iudices, tyrannum futurum, nisi | 11.1 |
| illud quoque ante oculos vestros posuero, qualis sit futurus tyrannus. | |
| Ullius hic parcet corpori qui patrem trucidavit? Ullius hic criminis aget | |
| verecundiam qui parricidium professus est in contione, qui gladium | |
| illum cruentum stillantemque sanguine ostendere populo non recusavit? | 5 |
| Quid ille manibus imperabit alienis, tantum suis ausus? |