| PARS ALTERA | |
| DECLAMATIO | |
| Lex eum qui capitis accusarit neque damnaverit capite puniri iubet. | 331.15.1 |
| Capitis iudicia certa sunt et vim suam habent. Semper capitis iudicia sunt | |
| iis legibus constituta quibus nemo potest damnari plus quam semel. | |
| Habent suam formam, suum iudicium, numerum suum, quaesitorem | |
| suum, sua tempora, sua nomina. Responde igitur mihi tu qui accusatum | 16.1 |
| te capitis esse contendis, qua lege fueris reus. 'Iniuriarum.' Hic iam ipsos | |
| interrogare iudices possum an iniuriarum actio capitalis sit. Sed quid | |
| habeo quare interrogem iudices? Ex te ipso quaero iniuriarum damnatus | |
| utrum occidatur. Non ut opinor eius te futurum impudentiae ut hoc | 5 |
| contendas. Alioqui dicam: damnatus es semel, damnatus es iterum; | |
| non esse hoc capitis iudicium vel ex hoc solo apparet, quod vivis. | |
| 'Sed idem' inquit 'effectura res est quod si capitis damnatus essem, et | 17.1 |
| proximo iure utendum est et similitudine quadam legis.' Hic iam desinit | |
| privata esse lis. Nam si accusatori licet constituere iura et leges ferre, si | |
| quod antea fieri per populum, per senatum licebat, constituitur inter | |
| subsellia pro dolore cuiusque vel pro auctoritate, supervacua erunt | 5 |
| suffragia, supervacuus tantus ambitus in constituendo iure. Non de eo | 18.1 |
| quaeritur apud hos, an aequum sit; nos venimus in iudicium quaesituri | |
| hoc solum, an ego ista lege tenear. 'At oportet et iustum est ea quae | |
| similia sunt simili poena contineri.' Adhibe senatum, adhibe populum. | |
| Emendandum sit fortasse ius: hoc interim vivimus, hoc utimur. Multa | 5 |
| autem iura decipiunt, neque ideo conscripta sunt ut ignorantia fallant. |