| Tyrannicida volens dedi | |
| In duabus civitatibus vicinis tyranni erant. In altera cum quidam tyran- | 253.pr.1 |
| num occidisset, alter vicinae civitatis tyrannus petît eum in deditionem | |
| et bellum minatus est nisi darent. Fert ipse rogationem ut dedatur. | |
| DECLAMATIO | |
| Ut meo nomine sum vobis, Quirites, obligatus quod quamquam | 1.1 |
| necessarium et ad salutem pertinens civitatis remedium praesentis timo- | |
| ris respectu tamen mei praetermisistis, ita ipsius rei publicae nomine | |
| irascor neminem extitisse priorem qui pro salute communi me offendere | |
| auderet. Neque id satis est, sed invenio qui adulentur et ne a me quidem | 2.1 |
| latam hanc rogationem existiment respectu mei recipiendam. Cum qui- | |
| bus mihi consistere fortius atque etiam, si ita res exigat, acerbius necesse | |
| est, cum in id quoque periculum venire intellegam optionem meam, an | |
| hoc velim. | 5 |
| Satis erat mihi dicere: rogationem fero utilem civitati. Ista enim spe- | 3.1 |
| ciosa dictu et vana quadam imagine honesti circumdata non respiciunt | |
| praesentes necessitates; si tantas vires haberet civitas ut bella suscipere, | |
| ut frangere impetus tyranni posset, non tam diu servissemus, non illum | |
| cruentissimum dominum unus ex insidiis occidisset. Atque ego, etiamsi | 4.1 |
| plurimum esse virium in hac civitate spectarem, bene tamen redimi | |
| capite unius civis pacem putarem. Facile est ista in contionibus et con- | |
| ciliis despicere dicendo: iam si exercitus hostium intra fines nostros | |
| fuerit, si ardere villas, si frugifera succidi, si fugam rusticorum in urbem, | 5 |
| si compulsa intra muros pecora viderimus, si moenia oppugnabuntur, | |
| si turres quatientur, si ad dilectum ab amplexu matrum iuvenes rapien- | |
| tur, quam sero paenitebit tam caro uni pepercisse! Et si quid tamen | 5.1 |
| deforme habitura civitas fuit dedito (ut subinde dicitis) tyrannicida, id | |
| omne mea rogatione detractum est; omni pudore liberati estis: invitum | |
| non dedissetis. Quod ad vos pertinet, bellum suscipere maluistis. Sed | |
| hoc est praecipue quare ego hanc ferre debeam rogationem. Ego pro | 5 |
| civitate tam grata, pro populo tali, non subibo qualecumque periculum? | |
| Sed non solum rei publicae verum etiam mea interest hanc recipi | 6.1 |
| rogationem. Quem vultis enim ponite eventum: periculum mihi mortis | |
| est. Quid? ego non satis vixi? Non enim annorum numero nec spatio | |
| aetatis terminari certum est fortium virorum vitam, sed laude et fama | |
| et perpetuae posteritatis inmortalitate. Ita dii faciant ut magnum exem- | 7.1 |
| plum posteritati etiam poena dare possim. Satis videbitur mihi omnia | |
| facere fortuna ut tyrannicidium meum maius sit. | |
| Sed illud interim vereor, ne tyrannus ex me petat famam lenitatis. | |
| Habet enim apud malos quoque multum auctoritatis virtus, et forsitan | 5 |
| hoc ille ambitiose faciet, ut potestate contentus sit. Quidquid est, videat | 8.1 |
| me et illa civitas vicina: multum illis servientibus prodero. Videant quo | |
| vultu tyrannum feram, quam interritus tribunali eius adsistam, quam | |
| me nihil minae, nihil supplicia ipsa moveant. Potest fieri ut exhortetur | |
| illos hic animus meus, haec mea mens. Vobis quidem custodire pacem, | 9.1 |
| reddere quietem maius ipso tyrannicidio puto. Nam si bellum imminet, | |
| si periculum universa civitas habet, quod illum cuius nomine mihi gra- | |
| tias agitis occidi maximam vobis iniuriam feci. |