| Absente marito rumor et nuptiae | |
| Adulterum cum adultera liceat occidere. Uxor peregrinantis | 347.pr.1 |
| mariti mortem rumore cognovit. Heres inventa nupsit adulescenti | |
| cuidam et domum in dotem dedit. Supervenit maritus nocte, utrumque | |
| occidit. Reus est caedis. | |
| DECLAMATIO | |
| Adulteros fuisse in matrimonio constat: nemo negat. Legitimum | 1.1 |
| porro matrimonium nisi soluto priore esse non potest. Matrimonium | |
| duobus generibus solvitur, aut repudio aut morte alterius. Neque | |
| repudiavi et certe vivo. Meae igitur nuptiae manserunt, illae non fuere | |
| legitimae. | 5 |
| 'Sed rumor de morte venit.' Haec statim nupsit alio marito. Quid est | 2.1 |
| hoc aliud quam improbius adulterium? An opinione contenti sumus? | |
| Isto genere, etiamsi caedis absolvar, omnibus tamen periclitor bonis: | |
| quippe testamentum meum lectum est et uxor omnium bonorum heres | |
| inventa est et ego scilicet testamento meo exheredatus. Quod si ius | 5 |
| domini post hanc opinionem retinui, retinui etiam mariti. | |
| Mihi ad defensionem hoc satis est: licuit. Possitis occisorum fortasse | 3.1 |
| misereri quod decepti sunt, quod illos spes sua fefellit: adulteri tamen | |
| fuerunt etiamsi ignoraverunt. †An ego si ignorassem quod diceret non | |
| occidissem?† Utrum domum meam non fui intraturus, an me in aliud | 4.1 |
| cubiculum iuxta adulteros meos conlocaturus, an, cum venissem in | |
| cubiculum et iacentem cum adultero uxorem meam deprehendissem, | |
| excitaturus tantum? Quid deinde? Recepturusne an cessurus? Si talem | |
| habiturus eram animum, diis gratias ago quod nocte veni. Vos profecto, | 5.1 |
| dii coniugales, hanc illi mentem dedistis, ut domum in dotem daret, ut | |
| eadem familia excubaret, ut is ianitor esset qui me admitteret, ut | |
| reversus denique nihil novi invenirem praeter adulteros. | |
| Ergo uxor sic a me amata, testamento relicta heres, audita morte mariti | 6.1 |
| non inquisivit ubi perissem, non aliquos certiores nuntios, non rever- | |
| suros a supremis officiis servulos expectavit, sed festinato quoque | |
| nupsit, et in novae libidinis amorem mea iudicia protinus transtulit? In | |
| eadem domo, in eodem cubiculo, in eodem lecto, adeo mariti prioris | 5 |
| etiam memoria abierat? Desii ista mirari cum adulterum vidi iuvenem, | 7.1 |
| propter quem tamdiu vidua esse non posset quamdiu peregrinari | |
| poteram ego qui uxorem sic amavi. Temere profecto, temere in longius | |
| ituri iter coniuges nostras domi relinquimus: subito absentium oblivis- | |
| cuntur, et paene cum ipsis toris uxorum pectora refrigescunt. Mirer nunc | 8.1 |
| ego unde rumor, quae tam maligno mendacio causa, cui fingere istud | |
| expedierit? Ille profecto in causa fuit iuvenis qui ad domum meam | |
| inductus est: quaesitus est locus. Iam vero bonorum meorum dira | |
| populatio, sicut notissimo Graeciae duci, qui felicior tamen solam in | 5 |
| adulteris ultus est gulae voluptatem. | |
| Scio, iudices, quam difficile sit alienorum malorum imaginem capere; | 9.1 |
| sed tamen, quantum cogitatione permittitur, unusquisque se illo loco | |
| ponat, ac primum illa quae intra animum meum volvo mente concipiat, | |
| cum reverterer ex peregrinatione longa, quam mihi attulerit cogitationem | |
| primus aspectus. | 5 |