| SERMO | |
| Summovimus peregrinum cadaver; restat ut inducamus filium. | 388.19.1 |
| DECLAMATIO | |
| 'Primus' inquit 'heres sepultus est.' Hic ergo quis est? Unde? Qua | 20.1 |
| fiducia? 'Aetas eadem est.' Quid si solet quidem hoc argumentum apud | |
| te valere? Sed cur ex aequalibus nemo alius hanc spem vindicat? Hoc | |
| argumentum transeo. 'Statura suffragatur.' Nec hoc me movet: et tu | |
| haec dicis. Sed haec valeant ubi confusus est vultus; ubi lineamenta oris, | 5 |
| oculorum et coloris proprietas capillorumque habitus, [omnia staturae] | |
| levia. 'At similitudo fecit illi animum.' Age, quid si ancilla cognoscit? | 21.1 |
| Est quidem humilis persona, et ei fortuna gravitatem detrahit. Sed saepe | |
| magnorum fides ex †magnis† venit. Quid si frugi, probata domino? Sunt | |
| etiam in his morum discrimina. Quid—ad fontem causae per gradus | 22.1 |
| venio—<si> libertus paternus agnoscit? Frugi servos libertos facimus: | |
| sortimur genus, non eligimus, nec ante nos nostri arbitrii sumus. Et | |
| nescio an maius sit facere genus. Libertus viri tui, mulier, cuius iudiciis | |
| gloriaris, qui te filio substituit, hunc etiam [a filio] manumisit. Quod | 5 |
| tibi dedit, nulli abstulit; quod huic, etiam filio subduxit: et facilius est | |
| viro placere quam domino. 'Sed pro se mentitus agnoscit patronum.' | 23.1 |
| Servitutem sibi manumissus imponit. 'Huic' inquit 'debeo manus, | |
| operas, testamentum.' Vindictam magno redimere solent. 'Colludit' | 24.1 |
| inquit 'cum avia.' Bene agis: dum evertere vis testem, alterum dedisti. | |
| 'Convenit' inquit 'illis.' Proba convenisse. Speraverunt effectum men- | |
| dacii: qui potuit esse sermo? 'Nepos meus periit fluctibus et sepultus est. | |
| Tu tamen vade, aliquem venalem adduc, ego agnoscam.' Perfectum est: | 5 |
| non timent deprehendi? Non omnia signa confusa sunt. Si odit, | 25.1 |
| testamentum potius dementiae accuset, dicat subiectum, dicat falsum; | |
| accuset te quod filium ad mare duxeris, dicat tua culpa perisse. Quare | |
| deinde tam sero, post annos, consilium initum est eiusmodi? Res inter | |
| initia urunt, et livor mora solvitur. Sed ad hoc proficiscitur: qua ratione | 5 |
| alienum servum evincit? | |
| Modo dicebam, libertum habeo; at iam praeiudicium habeo. Si testis | 26.1 |
| honestior iuraverit, conficitur controversia: at ego multos iudices iuratos | |
| dabo. Causa cognita, excussa et absoluta est. Nego solvenda esse iudicia: | |
| hunc esse puerum inventi sunt qui iurarent. 〚'Peregre' inquit. Illic, dicis, | 27.1 |
| ubi non gratia, * * * ubi citra haec omnia nuda veritas stabat. Hoc meum | |
| argumentum est.〛 Quid quod non tantum iudicatum sed etiam peregre | |
| iudicatum est, ubi non propinqui, ubi vix quisquam erat qui patrem | |
| huius nosset? At hercules quale domi iudicium est? Ibi solus libertus | 5 |
| vicit: hic et avia defendit. 'Dedit' inquit 'libertus pecuniam venaliciario | 28.1 |
| ut praevaricaretur.' Sane nec avia libertum timuerit nec libertus venali- | |
| ciarium: proba libertum habuisse pecuniam, tulisse, dedisse. Necesse est | |
| multum venaliciarius poposcerit: aestimavit enim non rem suam sed | |
| spem nostram. Age deinde, non timet libertus ne ille qui puerum | 5 |
| vendidit tibi vendat indicium, ne veniat, ne scribat? | |
| Si corruptum iudicium non probas, vici. Agnoscit avia, quae maiorem | 29.1 |
| temporum partem huius oblectatione consumpsit. 'Filius meus' inquit | |
| 'in hac aetate talis fuit.' †Digna† est testis notitia: de nepote dicit | |
| causam; nullum testamentum captat, etiam suum pignorat. 'Sero hoc | |
| placuit.' Hoc et meum argumentum est. Filium sustulit (pudicae | 5 |
| argumentum est), hunc curiose educavit, in nullum litus duxit. 'Sed filius | 30.1 |
| illam notavit.' Si merito, huius crimen; si inmerito, illius. Dic quare: | |
| immo noli mortuum illius criminari filium. Non queritur. 'Sed sperat | |
| pecuniam.' Primum eius aetatis est ut debeat contemnere. 'Odit me' | 31.1 |
| inquit. Quam habet iniuriam tuam? Nihil queritur, nisi quod filium | |
| tuum in litus duxisti. †Deo perierat† nimirum oscula sua †venaliciario† | |
| inquinat. 'Non debeo' inquit 'videri invita filium agnoscere: mater | |
| sum.' In multis nihil matris ultra titulum est: nec novercae omnes | 5 |
| <oderunt>. |