Antidotos hiera Paccii Antiochi ad universa corporis
|
|
vitia, maxime ad lateris et podagram
|
|
Ad lateris dolorem, sive cum febre sive sine febre fuerit, com-
|
97.1
|
positio mirifica, non ignorata quidem antiquioribus propter effectus, sed
|
|
praecipue a Paccio Antiocho auditore Philonidis Catinensis usu inlustra-
|
|
ta: fecit enim magnos quaestus ex ea propter crebros successus in vitiis
|
|
difficillimis. sed ne hic quidem umquam ulli vivo se compositionem de-
|
5
|
dit; post mortem eius Tiberio Caesari per libellum scriptum ad eum data
|
|
et bibliothecis publicis posita venit in manus nostras, quam antea nul-
|
|
lo modo extrahere potuimus, quamvis omnia fecerimus, ut sciremus
|
|
quae esset. ipse enim clusus componebat nec ulli suorum committebat,
|
|
pluraque enim quam recipit ipsemet contundi iubebat pigmenta fallendi
|
10
|
suos causa. hanc postea nos scivimus, quod et sane in libello ipse fatetur,
|
|
non ab eo inventam sed usu exactiore comprobatam ad quae vitia et
|
|
cum quibus et quemadmodum data proficeret. est enim non ignota, pon-
|
|
deribus tamen antiquis aut adiecit aut detraxit, et res, quae in hac compo-
|
|
sitione sunt, non utique conveniunt ad antiquas. interdum enim earum
|
15
|
quaedam plures etiam numero accipiunt atque ideo non idem praestant,
|
|
cum interim haec mirifica temperatura composita mirificos effectus ha-
|
|
beat.
|
|
Facit hoc vero medicamentum non solum ad lateris dolorem,
|
98.1
|
sed etiam ad plura vitia efficaciter; quamobrem semper habeo id compo-
|
|
situm. percurram autem quam brevissime, ad quae vitia et qualiter da-
|
|
tum prosit, ut etiam in libello eius scriptum est et ego ex magna parte
|
|
iam expertus sum. sanat ergo morbo comitiali correptos, quos epilepticos
|
5
|
Graeci vocant, et furiosos, quos maenomenos dicunt.
|
|
Item sanat quibus subito tenebrae obversantur oculis cum verti-
|
99.1
|
gine quadam (scotomaticos hos Graeci appellant) nec minus diutino correp-
|
|
tos capitis dolore, quem cephalalgiam appellant. prodest data pondere 𐆖
|
|
duum ex aquae mulsae cyathis quattuor, cum remissi fuerint; et si fre-
|
|
quenter quidem corripiuntur, post binas ternasve accessiones danda erit
|
5
|
antidotos hiera. hoc nomen enim tribuit ei propter duas causas, ut existi-
|
|
mo: unam, ne nomen eius verum dicendo ostenderet, quae esset (dicitur
|
|
enim a quibusdam picra, quia amara est, a quibusdam diacolocynthidos);
|
|
alteram, quo magis sub tanta specie nominis commendaret medicamen-
|
|
tum. sed si ex longo intervallo accessionibus vexabuntur, in remissione
|
10
|
dolorum saepius dandum erit medicamentum: ita enim aut ex toto reme-
|
|
diatur aut certe minuitur cotidie impetus vitiorum et sedatur intervalla-
|
|
que maiora accipit et hoc ipso opportuniores fiunt ad veratri potionem,
|
|
qua maxime haec vitia tolluntur. dare autem his oportet secundum pur-
|
|
gationem (bis enim aut ter spumosa et glutinosa deiciunt) ptisanae cre-
|
15
|
morem, holera lenia ex urtica, lapathio, malva facta, torpedine interdum
|
|
admixta et cum exiguo pane, aquamque potui.
|
|
Facit bene haec compositio ad suspirium et ad vocis abscisionem et
|
100.1
|
subitas praefocationes ex qualibet causa ortas et ad eos, qui saepius ex-
|
|
istimantur ab incubone deludi; usque eo tamen vexantur, ut interdum
|
|
vitae periculum adeant: est enim vitium non contemnendum, utique in
|
|
processa aetate. quibus dandum erit medicamentum proximo die eius
|
5
|
noctis, qua correpti sunt, cum intervallum a somno fecerint et quod satis
|
|
est ambulaverint, ex aquae hysopum aut marrubium incoctum habentis
|
|
cyathis quattuor vel quinque pondere 𐆖 unius vel unius et victoriati,
|
|
prout res postulaverit; deinde post horas tres quattuorve cremor ptisanae
|
|
detur.
|
10
|
Facit et hoc medicamentum ad eos quorum musculi maxillares cum
|
101.1
|
maximo dolore tensi sunt adeo, ut aperire os nullo modo possint: tetanon
|
|
hoc vitium Graeci dicunt; item facit ad depravatam faciem in utramlibet
|
|
partem: cynicon spasmon hoc idem appellant genus morbi; praecipue
|
|
vero ad pectoris et lateris dolores prodest ex qualibet causa factos sive la-
|
5
|
tenti et occulta sive manifesta, ut ex ictu, casu, conatu aliquo supra vires
|
|
vel ponderis supra modum portatione vel contusione, quae frequenter gla-
|
|
diatoribus accidere solet in lusionibus et eorum maxime sauciatis, nec
|
|
minus arbore alta delapsis vel scalis devolutis, excussis a rheda vel cur-
|
|
riculo atque ita tractis. sed his, id est ex manifesta causa vexatis, cum
|
10
|
aceti cyathis tribus quattuorve danda erit antidotos; eis vero, qui ex oc-
|
|
culta causa laborant, ex aqua mulsa proderit. praeterea nervorum ten-
|
|
sionibus mirifice convenit. quamobrem facit et ad tremulos et ad sidera-
|
|
tione temptatos utralibet: una enim ex contractione, altera cum remis-
|
|
sione nervorum conspicitur; paralysim hoc utrumque vitium Graeci
|
15
|
appellant. ad quod etiam, cum correpti sunt, prodest ex aquae mulsae
|
|
cyathis tribus quattuorve datum medicamentum pondere 𐆖 I vel unius
|
|
et victoriati, admixto pondere victoriati castorei. prodest et ad ar-
|
|
ticularem morbum, quem arthritim vocant, et ad spinae totius lumbo-
|
|
rumque dolorem ex aqua mulsa datum ad vires cuiusque. item ad pod-
|
20
|
agram bene facit; nam et in praesentia detractione ipsa levat et in futu-
|
|
rum omni molestia liberat. dimidio enim celerius sanantur, qui accepe-
|
|
runt medicamentum, quam prius solebant.
|
|
Quid dicam duritias in mammis mulierum cum dolore consisten-
|
102.1
|
tis, quas nullum medicamentum levat, †quemadmodum† ex toto, in
|
|
perpetuum interdum sanat, quas plerique medicorum insanabiles adfir-
|
|
mant carcinomata et cacoethes appellantes? poteram nominare honestas
|
|
feminas, quas aut ille aut ego hoc medicamento sanavimus, nisi crederem
|
5
|
fidem te habere nobis: alioquin ipse tibi iam dixissem.
|
|
Illud vero supra omnium opinionem est, quod ad stomachicos
|
103.1
|
evidenter convenit, cum sit virosissimum medicamentum ac verum sto-
|
|
machus ne adversus lenia quidem et simplicia medicamenta apte sit dispo-
|
|
situs. sed videlicet in eiusmodi rebus potentior usus ratione est: expertus
|
|
enim unus quisque intelleget stomacho quoque hoc medicamentum ex-
|
5
|
imie prodesse.
|
|
Remediat enim eos, quibus frequenter inacescit cibus, et eos,
|
104.1
|
qui adsidue inflationibus urgentur vel dolore eius vexantur aut adsidue
|
|
nauseant aut saliva abundant vel inedia consumuntur stomachumque
|
|
ita solutum habent, ut ex eo varios liquores subinde exspuant consentiente
|
|
capite, ut nullum genus cibi continere possint. item ad bilem atram gene-
|
5
|
rantes, quos melancholicos vocant, bene facit. oportet autem non conti-
|
|
nentibus cibos secundum vomitum protinus oleo perunctis et diutius
|
|
presse fricatis dare medicamentum pondere 𐆖 I ex aquae cyathis tribus,
|
|
deinde artus constringere et interdum olfactariis reficere et commandu-
|
|
catione olivarum contusarum earumque rerum, quae stomachum con-
|
10
|
stringere solent, interim subrectos; recubantes deinde, cum deiecerint,
|
|
solutis vinculis rursus perungere et fricare totum corpus atque ita varie-
|
|
tate apta ciborum stomachum proritare, ut halica ex mulso malorum
|
|
Cydoneorum suco facto vel ex granatorum per se malorum suco vel, si
|
|
quos magis delectabit, ex frigida posca; secundum quae apala ova prod-
|
15
|
erint et intubi cocti vel crudi ex aceto, item lactucae, caules apio similis ex
|
|
posca decoctus, ungula madida, purpurae, murices, pelorides, vulva;
|
|
pomorum sorba, mala orbiculata, Scandiana, pira Crustumina, Segnina
|
|
olla reposita, item uvae ex olla. haec enim et huiusmodi quae sunt confir-
|
|
mant stomachum, quibus et insequentibus diebus uti oportebit paulatim
|
20
|
ad consuetudinem progredientes, donec prope omni molestia liberentur.
|
|
Est stomachi vitium, quod cum siccitate et ardore eius et siti in-
|
105.1
|
requiebili et, ut ita dicam, inextinguibili consistit: auonen Graeci vocant
|
|
ab eo, quod exsiccat omnem stomachi humorem. scimus quosdam urnas
|
|
aquae bibisse neque ideo sitim aliqua ex parte in praesentia compescuisse.
|
|
ad hoc 𐆖 p. I vel victoriati datum ex aquae cyathis tribus frigidae ita
|
5
|
prodest, ut facile abstinere ab aqua proximis diebus possint. lienosis vero
|
|
ex posca et iocinerosis duritiam habentibus diutinam ex aqua mulsa sa-
|
|
tis convenit nec minus hydropicis, quibus datur eadem ratione; sed his
|
|
per complures dies oportebit ptisanae cremorem sine ullo alio liquore
|
|
dari.
|
10
|
Prodest compositio haec et colo inflato et ceteris intestinis. futu-
|
106.1
|
ras quoque vel iam factas vomicas iisdem partibus aut discutit aut cele-
|
|
rius aperit; item menstrua movet mulieribus, quae difficulter purgantur.
|
|
dandum autem erit his ex aqua medicamentum, in qua decoquitur herba,
|
|
quae artemisia dicitur aut quam dictamnon appellant. etiam ad papulas
|
5
|
et sacrum ignem vel quam zonam vocant bene facit ex aqua mulsa detrac-
|
|
to prius sanguine, si res postulaverit, ut et in aliis omnibus superius dic-
|
|
tis faciendum est. omnia enim auxilia adhibenda sunt, quae ex usu prod-
|
|
esse eis comperta habemus, quia facilius adiuta antidotos adiuvabit et
|
|
effectus suos exhibebit. recipit autem haec: stycadis, marrubii, chamae-
|
10
|
dryos, quae herba similia quercus folia habet, agarici, cucurbitulae sil-
|
|
vestris, quam colocynthidam appellant, singulorum 𐆖 p. X, opopanacis,
|
|
sagapeni, petroselini, terrae mali, piperis albi, singulorum 𐆖 p. V, cinna-
|
|
mi, nardi spicae, myrrhae, folii, croci, singulorum 𐆖 p. IIII. in unum
|
|
omnia ponderata contunduntur et cribrantur, praeter opopanacem et
|
15
|
sagapenon: haec enim mortario teruntur adiecto melle tenui, id est quam
|
|
liquidissimo; deinde ceteris miscentur, quae et ipsa recipere debent tan-
|
|
tum mellis, quantum satis erit ad comprehendenda et continenda ea.
|
|
reponitur medicamentum vaso vitreo. datur, ut supra diximus, ad cuius-
|
|
que vires et est prorsus sacrum, ut auctor huius nominis appellat.
|
20
|
Si quando autem efficaciore eo voluerimus uti propter difficul-
|
107.1
|
tatme naturalem vitiorum aut diuturnitatem, ut in furiosis aut comitiali
|
|
morbo correptis vel lumborum perpetuum dolorem habentibus, pod-
|
|
agrave correptis vastius, cucurbitae silvestris adiciemus ad superius dicta
|
|
pondera 𐆖 p. XX, opopanacis atque sagapeni, singulorum 𐆖 p. III.
|
5
|
quamobrem utraque parata debent esse medicamenta, ut, cum opus
|
|
fuerit, usus alterius utrius in promptu sit. illud utique credas interim
|
|
velim mihi, dum in aliis expertus <tibi> persuadeas, hoc medicamentum
|
|
non solum non nocere stomacho, verum etiam reficere et confirmare eum
|
|
supra omnium opinionem.
|
10
|