Liber Nonus
Seneca Novato, <Senecae>, Melae filiis salutem.
  Iam videbar promissum meum implesse; circum- 9.pr.1.1
spiciebam tamen num quid me praeterisset. Ultro
Votieni Montani mentionem intulistis; et velim
vos subinde aliqua nomina mihi offerre, quibus
evocetur memoria mea, quae quomodo senilis per se 5
marcet, admonita et aliquando lacessita facile se
colliget.
  Montanus Votienus adeo numquam ostentationis
declamavit causa ut ne exercitationis quidem decla-
maverit. Rationem quaerenti mihi ait: Utram 10
vis? honestam an veram? Si honestam, . . . , <si
veram>, ne male adsuescam. Qui declamationem
parat, scribit non ut vincat sed ut placeat. Omnia
itaque lenocinia [ita] conquirit; argumentationes,
quia molestae sunt et minimum habent floris, relin- 15
quit; sententiis, explicationibus audientis delinire
contentus est. Cupit enim se approbare, non
causam.
  Sequitur autem hoc usque in forum declamatores 2.1
vitium, ut necessaria deserant dum speciosa sectantur.
Accedit etiam illud, quod adversarios quamvis fatuos
fingunt: respondent illis et quae volunt et cum
volunt. Praeterea nihil est quod errorem aliquo 5
damno castiget; stultitia eorum gratuita est. Vix
itaque in foro futurus periculosus stupor discuti
potest, qui crevit dum tutus est. Quid quod lauda-
tionibus crebris sustinentur et memoria illorum ad-
suevit certis intervallis quiescere? Cum ventum est 10
in forum et desiit illos ad omnem gestum plausus
excipere, aut deficiunt aut labant.
  Adice nunc quod <memoria> illis nullius inter- 3.1
ventu excutitur: nemo ridet, nemo ex industria oblo-
quitur, familiares sunt omnium vultus. In foro, ut
nihil aliud, ipsum illos forum turbat. Hoc quod
vulgo narratur an verum sit tu melius potes scire: 5
Latronem Porcium, declamatoriae virtutis unicum
exemplum, cum pro reo in Hispania Rustico Porcio,
propinquo suo, diceret, usque eo esse confusum ut a
soloecismo inciperet, nec ante potuisse confirmari
<tectum> ac parietem desiderantem quam impetravit 10
ut iudicium ex foro in basilicam transferretur.
  Usque eo ingenia in scholasticis exercitationibus 4.1
delicate nutriuntur ut clamorem silentium risum,
caelum denique pati nesciant. Non est autem utilis
exercitatio nisi quae operi simillima est in quod exer-
cet; itaque durior solet esse vero certamine. Gladia- 5
tores gravioribus armis discunt quam pugnant;
diutius illos magister armatos quam adversarius
retinet. Athletae binos simul ac ternos fatigant ut
facilius singulis resistant. Cursores, quom intra
exiguum spatium de velocitate eorum iudicetur, id 10
saepe in exercitationem decurrunt quod semel de-
cursuri sunt in certamine. Multiplicatur ex in-
dustria labor quo condiscimus ut levetur quo decerni-
mus. In scholasticis declamationibus contra evenit: 5.1
omnia molliora et solutiora sunt. In foro partem
accipiunt, in schola eligunt; illic iudici blandiuntur,
hic inperant; illic inter fremitum consonantis turbae
intendendus animus est, vox ad aures iudicis per- 5
ferenda, hic ex vultu dicentis pendent omnium vultus.
Itaque velut ex umbroso et obscuro prodeuntes loco
clarae lucis fulgor obcaecat, sic istos e scholis in
forum transeuntes omnia tamquam nova et inusitata
perturbant, nec ante in oratorem conroborantur quam 10
multis perdomiti contumeliis puerilem animum
scholasticis deliciis languidum vero labore durarunt.
Lepidus, vir egregius et qui declamatorio non
studio . . .