Liber Nonus
|
|
Seneca Novato, <Senecae>, Melae filiis salutem.
|
|
Iam videbar promissum meum implesse; circum-
|
9.pr.1.1
|
spiciebam tamen num quid me praeterisset. Ultro
|
|
Votieni Montani mentionem intulistis; et velim
|
|
vos subinde aliqua nomina mihi offerre, quibus
|
|
evocetur memoria mea, quae quomodo senilis per se
|
5
|
marcet, admonita et aliquando lacessita facile se
|
|
colliget.
|
|
Montanus Votienus adeo numquam ostentationis
|
|
declamavit causa ut ne exercitationis quidem decla-
|
|
maverit. Rationem quaerenti mihi ait: Utram
|
10
|
vis? honestam an veram? Si honestam, . . . , <si
|
|
veram>, ne male adsuescam. Qui declamationem
|
|
parat, scribit non ut vincat sed ut placeat. Omnia
|
|
itaque lenocinia [ita] conquirit; argumentationes,
|
|
quia molestae sunt et minimum habent floris, relin-
|
15
|
quit; sententiis, explicationibus audientis delinire
|
|
contentus est. Cupit enim se approbare, non
|
|
causam.
|
|
Sequitur autem hoc usque in forum declamatores
|
2.1
|
vitium, ut necessaria deserant dum speciosa sectantur.
|
|
Accedit etiam illud, quod adversarios quamvis fatuos
|
|
fingunt: respondent illis et quae volunt et cum
|
|
volunt. Praeterea nihil est quod errorem aliquo
|
5
|
damno castiget; stultitia eorum gratuita est. Vix
|
|
itaque in foro futurus periculosus stupor discuti
|
|
potest, qui crevit dum tutus est. Quid quod lauda-
|
|
tionibus crebris sustinentur et memoria illorum ad-
|
|
suevit certis intervallis quiescere? Cum ventum est
|
10
|
in forum et desiit illos ad omnem gestum plausus
|
|
excipere, aut deficiunt aut labant.
|
|
Adice nunc quod <memoria> illis nullius inter-
|
3.1
|
ventu excutitur: nemo ridet, nemo ex industria oblo-
|
|
quitur, familiares sunt omnium vultus. In foro, ut
|
|
nihil aliud, ipsum illos forum turbat. Hoc quod
|
|
vulgo narratur an verum sit tu melius potes scire:
|
5
|
Latronem Porcium, declamatoriae virtutis unicum
|
|
exemplum, cum pro reo in Hispania Rustico Porcio,
|
|
propinquo suo, diceret, usque eo esse confusum ut a
|
|
soloecismo inciperet, nec ante potuisse confirmari
|
|
<tectum> ac parietem desiderantem quam impetravit
|
10
|
ut iudicium ex foro in basilicam transferretur.
|
|
Usque eo ingenia in scholasticis exercitationibus
|
4.1
|
delicate nutriuntur ut clamorem silentium risum,
|
|
caelum denique pati nesciant. Non est autem utilis
|
|
exercitatio nisi quae operi simillima est in quod exer-
|
|
cet; itaque durior solet esse vero certamine. Gladia-
|
5
|
tores gravioribus armis discunt quam pugnant;
|
|
diutius illos magister armatos quam adversarius
|
|
retinet. Athletae binos simul ac ternos fatigant ut
|
|
facilius singulis resistant. Cursores, quom intra
|
|
exiguum spatium de velocitate eorum iudicetur, id
|
10
|
saepe in exercitationem decurrunt quod semel de-
|
|
cursuri sunt in certamine. Multiplicatur ex in-
|
|
dustria labor quo condiscimus ut levetur quo decerni-
|
|
mus. In scholasticis declamationibus contra evenit:
|
5.1
|
omnia molliora et solutiora sunt. In foro partem
|
|
accipiunt, in schola eligunt; illic iudici blandiuntur,
|
|
hic inperant; illic inter fremitum consonantis turbae
|
|
intendendus animus est, vox ad aures iudicis per-
|
5
|
ferenda, hic ex vultu dicentis pendent omnium vultus.
|
|
Itaque velut ex umbroso et obscuro prodeuntes loco
|
|
clarae lucis fulgor obcaecat, sic istos e scholis in
|
|
forum transeuntes omnia tamquam nova et inusitata
|
|
perturbant, nec ante in oratorem conroborantur quam
|
10
|
multis perdomiti contumeliis puerilem animum
|
|
scholasticis deliciis languidum vero labore durarunt.
|
|
Lepidus, vir egregius et qui declamatorio non
|
|
studio . . .
|
|