Cimon Ingratus Calliae
|
|
Adulterum cum adultera qui deprenderit, dum
|
9.1.pr.1
|
utrumque corpus interficiat, sine fraude sit.
|
|
Ingrati sit actio.
|
|
Miltiades, peculatus damnatus, in carcere
|
|
alligatus decessit; Cimon, filius eius, ut eum sep-
|
5
|
eliret, vicarium se pro corpore patris dedit.
|
|
Callias dives sordide natus redemit eum a re
|
|
publica et pecuniam solvit; filiam ei suam
|
|
collocavit, quam ille deprensam in adulterio de-
|
|
precante patre occidit. Ingrati reus est.
|
10
|
ALBUCI SILI Non movet me periculum meum:
|
1.1
|
semper nos in malis nostris non fortunam sed causam
|
|
spectavimus. Non dubito quin Callias redempturus
|
|
fuerit Miltiaden si iam habuisset filiam nubilem.
|
|
MUSAE Alius aliud pati non potest. Mihi adul-
|
5
|
terium carcer est.
|
|
ARELLI FUSCI patris Nihil, inquit, filiae plus
|
|
possum dare quam Cimonem virum. Quando mihi
|
|
ex eo contingent nepotes? Ferrum a lege mihi tra-
|
|
ditum ad vindictam pudicitiae proiciam? Perdidisti
|
10
|
pecuniam, Callia, si tales solvisti manus. Damnatus
|
|
peculatus nihil aliud heredi suo reliquit quam se
|
|
patrem.
|
|
CESTI PII Non potest generosus animus contumeliam
|
2.1
|
pati. Merito tu ex Cimone habere nepotes concupisti.
|
|
Quid magis in me probasti quam carcerem? Non
|
|
sum innocentior quam pater, ne infelicior quidem;
|
|
hoc unum interest inter parentis et fili fortunam quod
|
5
|
illius calamitatium exitus fuit carcer, mearum initium.
|
|
Exponam vobis quam in neminem meorum ingratus
|
|
sim. Unus Miltiadis census inventus est Cimon filius;
|
|
ne hic quidem quicquam habuit quod daret pro patre
|
|
praeter se. Poteram in Cynaegiri domo sperare
|
10
|
nuptias, poteram in Callimachi, nec verebar ne
|
|
Cynaegirus suas pluris aestimaret manus. Redemp-
|
|
tus Cimon redemptoris felicitas est.
|
|
VOTIENI MONTANI Facis iam ut dicam: non accepi
|
3.1
|
beneficium aut reddidi. Certius reddam cum tam
|
|
honeste desideraris quam dedisti. Ego adulteros dimit-
|
|
tam? quid aliud facerem si alligatas haberem manus?
|
|
Egit me attonitum dolor. Non mehercules me exo-
|
5
|
rasset Miltiades pater. Nihil Calliae debeo nisi
|
|
liber sum. Est vir egregius Callias, est misericors;
|
|
sed utinam tantum adversus bonos! Maior iniuria
|
|
est si nunc manus Cimonis alligantur quam fuit
|
|
beneficium quod tunc solutae sunt. Non iste ini-
|
10
|
quiore animo filiam amisit quam ego uxorem, sed
|
|
aequiore animo inpudicam pati voluit. Vis tu divi-
|
|
tias tuas abscondere cum in eos incideris qui men-
|
|
dicitate censentur? Nihil habet domus nostra
|
|
melius quod ostendat quam paupertatem. Da
|
15
|
pecuniam Miltiadi qua damnationem luat: nocens
|
|
erit; da Cimoni qua patrem redimat: pius non erit.
|
|
VIBI GALLI Nullo mihi felicior videor quam quod
|
4.1
|
Miltiadis pretium fui. Alligatus iacebat Persicae
|
|
potentiae vindex, libertatis publicae adsertor, alli-
|
|
gatus iacebat crimen ingratae civitatis. Adulteram
|
|
dimittam? patiar adulteram qui non tam glorior
|
5
|
quod filius sum Miltiadis quam quod vicarius?
|
|
Quid? tu poenam putas pro Miltiade alligari? Si
|
|
adulterum solum occidero, exulandum est. Quid
|
|
faciam? Occidam? plus quam praestitisti exigis: pro
|
|
carcere exilium. Non occidam? plus quam praestitisti
|
10
|
exigis: unum beneficium dedisti, duo petis. Uterque
|
|
magnum beneficium dedistis et statim dum datis recepis-
|
|
tis: Cimon quod Miltiadem redemit, tu quod Cimonem.
|
|
Videbatur mihi omnis maiorum meorum circa me
|
|
turba fremere dicentium: ubi sunt illae manus
|
15
|
quae solvere Miltiadem? Non mihi occurrit in-
|
|
dulgentia uxoris, non Callias socer, non ullius aut
|
|
rei aut benefici memoria; feci quod soleo, nihil aliud
|
|
respexi quam patrem.
|
|
MENTONIS Cogita adulteros esse pro quibus rogas,
|
5.1
|
cogita qualium misereri soleas: turpe est ab eodem
|
|
dimitti et adulteros et Cimonem. Ego sum qui referre
|
|
gratiam ne mortuis quidem desino: ita mihi veros habere
|
|
liberos contingat; quod quantum esset Miltiades ex-
|
5
|
pertus est.
|
|
PORCI LATRONIS Ego adulteros dimittam? Ar-
|
6.1
|
det cupiditate vindictae animus. Has manus con-
|
|
tinere non posset Miltiades, quas alligare potuit.
|
|
Si in hoc solutus sum, redde me carceri. Ille Grae-
|
|
ciae servator et vindex Persarum orientisque domi-
|
5
|
tor, cui modo tam insignem triumphum Fortuna de
|
|
hoste detulerat, damnatus est peculatus, ob hoc
|
|
videlicet ipsum, ut innocentia eius, quae alioqui
|
|
latere potuerat, ipsa damnatione ostenderetur.
|
|
Damnatus est innocens. Quisquis in civitate
|
10
|
misericors est, nunc occasio misericordiae venit:
|
|
Miltiades redimendus est. Redemi corpus tuum,
|
|
Miltiade, ne funeri quidem interfuturus in quod me
|
|
ipsum impenderam. Misereor accusatoris mei non
|
|
quia perdidit filiam sed quia habuit. Dignus erat
|
15
|
Callias tales habere quales redemit. Quodsi me in
|
|
hanc stuprorum patientiam redemisti, matrimonio
|
|
carcerem praefero. Honestius patri alligor quam
|
|
adultero solvor. Ut audivi esse qui pecuniam
|
|
numeraret, miratus sum fuisse in civitate nostra
|
20
|
quemquam qui Cimonem redimere quam Miltiaden
|
|
maluisset. Ego ne patrem quidem meum nisi
|
|
innocens fuisset redemissem.
|
|
BLANDI Obiciat licet vincula, numquam tamen
|
7.1
|
efficiet ut non magis carcere glorier quam matri-
|
|
monio. Diversi sunt hominum adfectus: tu for-
|
|
tasse, Callia, vincula non potes ferre; ego adulteram
|
|
uxorem. Effugient ergo adulteri tamquam alligatas
|
5
|
Cimonis manus?
|
|
ARGENTARI Redemptum me protinus appellare
|
|
coepit de filiae nuptiis. 'Statim' inquam 'Callias
|
|
experitur an gratus sim.' †Habes in Callias sine
|
|
Cimone.† Pro una rogat, duos eripit.
|
10
|
FULVI SPARSI Dic nunc: 'ego te carceri exemi,'
|
|
dum ego respondeam: 'ego me carceri tradidi.'
|
|
Numquam effici poterit ut melius actum putem quod a
|
|
Callia redemptus sum quam quod pro Miltiade alligatus.
|
|
Filia tua abstulit tibi generum Cimonem. Ductus
|
15
|
est pater meus in carcerem etiamnunc captivis suis
|
|
plenum.
|
|
IUNI GALLIONIS Beneficium, inquit, tibi dedi
|
8.1
|
quod filiam tibi collocavi. Nunc vere, Miltiade,
|
|
graviorem fortunam carcere sustines: Callias tecum
|
|
<nepotes> communicare dignatus est. Ego me
|
|
redemptum putabam; filiae istius emptus sum. Stete-
|
5
|
runt ante oculos meos maiorum imagines emissusque
|
|
sede sua Miltiades maiestate imperatoria refulsit
|
|
et iterum meas invocavit manus.
|
|
IULI BASSI Calliae filiam uxorem duxi: hanc tibi,
|
|
pater, iniuriam feci, dum ingratus esse nolo. Placeas
|
10
|
tibi licet et istas iactes divitias: tantidem tamen
|
|
redemi patrem quanti a te redemptus sum.
|
|
{⁴¹Divisio.}⁴¹ Latro in has quaestiones divisit: an non
|
9.1
|
quisquis gratiam non rettulit cum posset ingrati
|
|
teneatur. Multa, inquit, interveniunt propter quae
|
|
non debeam facere etiamsi possum. Si non tenetur
|
|
quisquis non rettulit gratiam cum posset, an hic
|
5
|
teneatur. Hoc in haec divisit: an possit ob id damnari
|
|
quod lege fecit; deinde: an facere debuerit; novis-
|
|
sume: an, si adfectu et indignatione ablatus non
|
|
fuit in sua potestate, ignoscendum illi sit. Hoc non
|
|
tamquam quaestionem sed, ut illi mos erat, pro
|
10
|
tractatione aut loco. Montanus Votienus quaestio-
|
10.1
|
nem hanc adiecit: an gratiam rettulerit Cimon Calliae.
|
|
Rettuli, inquit: filiam tuam uxorem <duxi>, filia
|
|
tua Miltiadis nurus facta est. Non putas beneficium
|
|
communes cum Miltiade nepotes?
|
5
|
Gallio illam quaestionem duram movit, sed dili-
|
|
genter executus est, quae solet esse in ingrati con-
|
|
troversiis prima: an beneficium acceperit. Non erat,
|
|
inquit, mihi poena in carcere esse: mea voluntate illo
|
|
perveneram. Ita putas me libentius in cubiculo meo
|
10
|
iacuisse? Nullus tunc erat locus Athenis honestior
|
|
quam qui Miltiaden habuerat. Deinde et illam
|
|
subiunxit quaestionem: an teneatur is qui beneficium
|
|
accepit quod non petit. Non rogavi, inquit, te;
|
|
dedisti istud iactationi tuae: putasti ad gloriam
|
15
|
tuam pertinere. Ita tu non accepisses beneficium
|
|
si tibi solvere Miltiaden contigisset?
|
|
Silo Pompeius a parte Calliae duo beneficia se dixit
|
11.1
|
dedisse, quod redemisset et quod egenti filiam con-
|
|
locasset. Hoc quod secundum posuit nemo alius pro
|
|
beneficio inputavit, in quo adeo non est dubium an
|
|
beneficium non dederit ut dubium sit an receperit.
|
5
|
Brutus Bruttedius illas praeterea quaestiones fecit:
|
|
an, si sua causa fecit hoc Callias, ut redimeret, Cimoni
|
|
sit beneficium. Beneficium enim est, inquit, quod
|
|
totum eius causa praestatur in quem confertur. Ubi
|
|
aliquis ex eo aut sperat quid aut praeparat, non est
|
10
|
beneficium, consilium est. Hoc diu executus est et
|
|
argumentis et exemplis. Deinde: an sua causa
|
|
Callias fecerit. Voluisti, inquit, opinionem sordium
|
|
inlustri facto effugere; petisti ex hoc aeternam me-
|
|
moriam. Non magis poterat ignotum esse a quo
|
15
|
Cimon solutus esset quam pro quo alligatus. Voluisti
|
|
habere generum nobilem, pium.
|
|
Hispo Romanius duram quaestionem fecit: an
|
|
rettulerit gratiam hoc ipso, quod occidit. Liberavi
|
|
te, inquit, summo dedecore; invito tibi beneficium dedi.
|
20
|
Non est quod mireris; nam et tu me non rogantem
|
|
redemisti. Hoc loco Verginios et illos patres qui filias
|
|
vitiatas occiderunt, qui incluserunt.
|
|
Color et Gallioni et Latroni et Montano placuit ut
|
12.1
|
nihil in Callian diceretur contumeliose, et redemptorem
|
|
et socerum et infelicem. Cestius multa <ut> in ava-
|
|
rum et feneratorem et mensularium et lenonem dixit,
|
|
dum vult illud probare, reddidisse se beneficium quod
|
5
|
talem socerum habere sustinuisset.
|
|
Latro dixit: Filiam tuam dimittam? Quid
|
|
adultero faciam? Pro una rogas, duos eripis. Hanc
|
|
Hybreas aliter dixit sententiam: σοὶ δέ, μοιχέ, τί
|
|
ποιήσω; μὴ καὶ σοῦ Καλλίας πατήρ ἐστιν; Haec tota
|
10
|
diversa sententia est a priore, etiamsi ex eadem est
|
|
petita materia.
|
|
Illa non est similis sed eadem quam dixit prior
|
|
Adaeus, rhetor ex Asianis non proiecti nominis,
|
|
deinde Arellius Fuscus: ἀχάριστός σοι δοκῶ, Καλλία;
|
15
|
οὐκ οἶδας ποῦ μοι τὴν χάριν ἔδωκας; Hanc sic
|
13.1
|
mutavit Arellius Fuscus: non dices me, Callia, in-
|
|
gratum: unde redemeris cogita. Memini deinde
|
|
Fuscum, cum haec Adaei sententia obiceretur, non
|
|
infitiari transtulisse se eam in Latinum; et aiebat non
|
5
|
commendationis id se aut furti, sed exercitationis
|
|
causa facere. Do, inquit, operam ut cum optimis
|
|
sententiis certem, nec illas corrumpere conor sed
|
|
vincere. Multa oratores, historici, poetae Romani a
|
|
Graecis dicta non subripuerunt sed provocaverunt. Tunc
|
10
|
deinde rettulit aliquam Thucydidis sententiam: δειναὶ
|
|
γὰρ αἱ εὐπραξίαι συγκρύψαι καὶ συσκιάσαι τὰ
|
|
ἑκάστων ἁμαρτήματα, deinde Sallustianam: res
|
|
secundae mire sunt vitiis obtentui. Cum sit praecipua in
|
|
Thucydide virtus brevitas, hac eum Sallustius vicit et in suis
|
15
|
illum castris cecidit; nam in sententia Graeca tam brevi
|
|
habes quae salvo sensu detrahas: deme vel συγκρύψαι vel
|
|
συσκιάσαι, deme ἑκάστων: constabit sensus, etiamsi
|
|
non aeque comptus, aeque tamen integer. At ex Sallusti
|
|
sententia nihil demi sine detrimento sensus potest.
|
20
|
T. autem Livius tam iniquus Sallustio fuit ut hanc
|
14.1
|
ipsam sententiam et tamquam translatam et tamquam
|
|
corruptam dum transfertur obiceret Sallustio. Nec hoc
|
|
amore Thucydidis facit, ut illum praeferat, sed laudat
|
|
quem non timet et facilius putat posse a se Sallustium
|
5
|
vinci si ante a Thucydide vincatur.
|
|
Cestius colorem pro Callia hunc habuit: obiecit
|
|
ultro Cimoni quod passus esset uxorem suam adulteram
|
|
fieri, quod non custodisset, quod expectasset dum super-
|
|
veniret pater ut spectator calamitatis suae fieret. Iam,
|
10
|
inquit, etiamsi dimiseris, ingratus es. Ego non
|
|
expectaveram dum rogarer.
|
|
Hispo Romanius hunc colorem secutus est: dixit
|
15.1
|
adulescentem tumidum et nobilitatis suae cogitatione
|
|
insolentem invisa habuisse beneficia sua, moleste
|
|
ferentem socerum suum dici Callian; itaque omnem
|
|
operam dedisse ut mores puellae in vitia non tantum labi
|
5
|
pateretur sed ipse impelleret, ut haberet iustam dimit-
|
|
tendi causam. Nanctum occasionem non intermisisse,
|
|
expectasse tamen dum superveniret pater. Hoc
|
|
secum cogitasse: expectat me; vult mecum pares
|
|
rationes facere. Fecisset, si non ostendisset patri
|
10
|
adulteram filiam.
|
|
Gargonius in hac controversia foedo genere caco-
|
|
zeliae usus dixit: istud publicum adulterium est, sub
|
|
Miltiadis trophaeis concumbere.
|
|
Dorion, cum descripsisset gloriae sibi fuisse
|
15
|
carcerem, numquam non se illam fortunam ostentasse,
|
|
dixit: ὅτε εἰσῆλθεν Καλλίας, τὰς πέδας ἀπεκάλυψα.
|
|
Hybreas dixit: συγγνώμην ἔχε μοι . . .
|
|