Spartana tellus nobile attollit iugum, 662
densis ubi aequor Taenarus siluis premit;
hic ora soluit Ditis inuisi domus
hiatque rupes alta et immenso specu 665
ingens uorago faucibus uastis patet
latumque pandit omnibus populis iter.
non caeca tenebris incipit primo uia;
tenuis relictae lucis a tergo nitor
fulgorque dubius solis adflicti cadit 670
et ludit aciem: nocte sic mixta solet
praebere lumen primus aut serus dies.
hinc ampla uacuis spatia laxantur locis,
in quae omne mersum pergat humanum genus.
nec ire labor est; ipsa deducit uia: 675
ut saepe puppes aestus inuitas rapit,
sic pronus aer urguet atque auidum chaos,
gradumque retro flectere haut umquam sinunt
umbrae tenaces. Intus immenso sinu
placido quieta labitur Lethe uado 680
demitque curas, neue remeandi amplius
pateat facultas, flexibus multis grauem
inuoluit amnem: qualis incertis uagus
Maeander undis ludit et cedit sibi
instatque dubius litus an fontem petat. 685
palus inertis foeda Cocyti iacet;
hic uultur, illic luctifer bubo gemit
omenque triste resonat infaustae strigis.
horrent opaca fronde nigrantes comae
taxo imminente, quam tenet segnis Sopor, 690
Famesque maesta tabido rictu iacet
Pudorque serus conscios uultus tegit.
Metus Pauorque, Funus et frendens Dolor
aterque Luctus sequitur et Morbus tremens
et cincta ferro Bella; in extremo abdita 695
iners Senectus adiuuat baculo gradum.
Am. Estne aliqua tellus Cereris aut Bacchi ferax?
Th. Non prata uiridi laeta facie germinant
nec adulta leni fluctuat Zephyro seges;
non ulla ramos silua pomiferos habet: 700
sterilis profundi uastitas squalet soli
et foeda tellus torpet aeterno situ.
[rerumque maestus finis et mundi ultima]
immotus aer haeret et pigro sedet
nox atra mundo: cuncta maerore horrida 705
ipsaque morte peior est mortis locus.
Am. Quid ille opaca qui regit sceptro loca?
qua sede positus temperat populos leues?
Th. Est in recessu Tartari obscuro locus,
quem grauibus umbris spissa caligo alligat. 710
a fonte discors manat hinc uno latex,
alter quieto similis (hunc iurant dei)
tacente sacram deuehens fluuio Styga;
at hic tumultu rapitur ingenti ferox
et saxa fluctu uoluit Acheron inuius 715
renauigari. cingitur duplici uado
aduersa Ditis regia, atque ingens domus
umbrante luco tegitur. hic uasto specu
pendent tyranni limina, hoc umbris iter,
haec porta regni. campus hanc circa iacet, 720
in quo superbo digerit uultu sedens
animas recentes. dira maiestas deo,
frons torua, fratrum quae tamen specimen gerat
gentisque tantae, uultus est illi Iouis,
sed fulminantis: magna pars regni trucis 725
est ipse dominus, cuius aspectus timet
quidquid timetur. Am. Verane est fama inferis
tam sera reddi iura et oblitos sui
sceleris nocentes debitas poenas dare?
quis iste ueri rector atque aequi arbiter? 730
Th. Non unus alta sede quaesitor sedens
iudicia trepidis sera sortitur reis.
aditur illo Gnosius Minos foro,
Rhadamanthus illo, Thetidis hoc audit socer.
quod quisque fecit, patitur; auctorem scelus 735
repetit suoque premitur exemplo nocens:
uidi cruentos carcere includi duces
et impotentis terga plebeia manu
scindi tyranni. quisquis est placide potens
dominusque uitae seruat innocuas manus 740
et incruentum mitis imperium regit
animoque parcit, longa permensus diu
felicis aeui spatia uel caelum petit
uel laeta felix nemoris Elysii loca,
iudex futurus. sanguine humano abstine 745
quicumque regnas: scelera taxantur modo
maiore uestra. Am. Certus inclusos tenet
locus nocentes? utque fert fama, impios
supplicia uinclis saeua perpetuis domant?
Th. Rapitur uolucri tortus Ixion rota; 750
ceruice saxum grande Sisyphia sedet;
in amne medio faucibus siccis senex
sectatur undas, alluit mentum latex,
fidemque cum iam saepe decepto dedit,
perit unda in ore; poma destituunt famem. 755
praebet uolucri Tityos aeternas dapes
urnasque frustra Danaides plenas gerunt;
errant furentes impiae Cadmeides
terretque mensas auida Phineas auis.
Am. Nunc ede nati nobilem pugnam mei. 760
patrui uolentis munus an spolium refert?
Th. Ferale tardis imminet saxum uadis,
stupente ubi unda segne torpescit fretum.
hunc seruat amnem cultu et aspectu horridus
pauidosque manes squalidus gestat senex. 765
impexa pendet barba, deformem sinum
nodus coercet, concauae lucent genae;
regit ipse longo portitor conto ratem.
hic onere uacuus litori puppem applicans
repetebat umbras; poscit Alcides uiam 770
cedente turba; dirus exclamat Charon:
'quo pergis, audax? siste properantem gradum.'
non passus ullas natus Alcmena moras
ipso coactum nauitam conto domat
scanditque puppem. cumba populorum capax 775
succubuit uni; sidit et grauior ratis
utrimque Lethen latere titubanti bibit.
tunc uicta trepidant monstra, Centauri truces
Lapithaeque multo in bella succensi mero;
Stygiae paludis ultimos quaerens sinus 780
fecunda mergit capita Lernaeus labor.