Andromacha Expone seriem caedis, et duplex nefas 1065
persequere: gaudet magnus aerumnas dolor
tractare totas. ede et enarra omnia.
Nvn. Est una magna turris e Troia super,
assueta Priamo, cuius e fastigio
summisque pinnis arbiter belli sedens 1070
regebat acies. turre in hac blando sinu
fouens nepotem, cum metu uersos graui
Danaos fugaret Hector et ferro et face,
paterna puero bella monstrabat senex.
haec nota quondam turris et muri decus, 1075
nunc saeua cautes, undique adfusa ducum
plebisque turba cingitur; totum coit
ratibus relictis uulgus. his collis procul
aciem patenti liberam praebet loco,
his alta rupes, cuius in fastigio 1080
erecta summos turba librauit pedes.
hunc pinus, illum laurus, hunc fagus gerit
et tota populo silua suspenso tremit.
extrema montis ille praerupti petit,
semusta at ille tecta uel saxum imminens 1085
muri cadentis pressit, atque aliquis (nefas)
tumulo ferus spectator Hectoreo sedet.
  Per spatia late plena sublimi gradu
incedit Ithacus paruulum dextra trahens
Priami nepotem, nec gradu segni puer 1090
ad alta pergit moenia. ut summa stetit
pro turre, uultus huc et huc acres tulit
intrepidus animo. qualis ingentis ferae
paruus tenerque fetus et nondum potens
saeuire dente iam tamen tollit minas 1095
morsusque inanes temptat atque animis tumet:
sic ille dextra prensus hostili puer
ferox superbit. mouerat uulgum ac duces
ipsumque Vlixem. non flet e turba omnium
qui fletur; ac, dum uerba fatidici et preces 1100
concipit Vlixes uatis et saeuos ciet
ad sacra superos, sponte desiluit sua
in media Priami regna.—
An. Quis Colchus hoc, quis sedis incertae Scytha
commisit, aut quae Caspium tangens mare 1105
gens iuris expers ausa? non Busiridis
puerilis aras sanguis aspersit feri,
nec parua gregibus membra Diomedes suis
epulanda posuit. quis tuos artus teget
tumuloque tradet? Nvn. Quos enim praeceps locus 1110
reliquit artus? ossa disiecta et graui
elisa casu; signa clari corporis,
et ora et illas nobiles patris notas,
confundit imam pondus ad terram datum;
soluta ceruix silicis impulsu, caput 1115
ruptum cerebro penitus expresso—iacet
deforme corpus. An. Sic quoque est similis patri.
Nvn. Praeceps ut altis cecidit e muris puer
fleuitque Achiuum turba quod fecit nefas,
idem ille populus aliud ad facinus redit 1120
tumulumque Achillis. cuius extremum latus
Rhoetea leni uerberant fluctu uada;
aduersa cingit campus et cliuo leui
erecta medium uallis includens locum
crescit theatri more. concursus frequens 1125
impleuit omne litus: hi classis moram
hac morte solui rentur, hi stirpem hostium
gaudent recidi. magna pars uulgi leuis
odit scelus spectatque; nec Troes minus
suum frequentant funus et pauidi metu 1130
partem ruentis ultimam Troiae uident:
cum subito thalami more praecedunt faces
et pronuba illi Tyndaris, maestum caput
demissa. 'tali nubat Hermione modo'
Phryges precantur, 'sic uiro turpis suo 1135
reddatur Helena.' terror attonitos tenet
utrosque populos. ipsa deiectos gerit
uultus pudore, sed tamen fulgent genae
magisque solito splendet extremus decor,
ut esse Phoebi dulcius lumen solet 1140
iamiam cadentis, astra cum repetunt uices
premiturque dubius nocte uicina dies.
stupet omne uulgus: [et fere cuncti magis
peritura laudant] hos mouet formae decus,
hos mollis aetas, hos uagae rerum uices; 1145
mouet animus omnes fortis et leto obuius,
[Pyrrhum antecedit; omnium mentes tremunt]
mirantur ac miserantur. Vt primum ardui
sublime montis tetigit, atque alte edito
iuuenis paterni uertice in busti stetit, 1150
audax uirago non tulit retro gradum;
conuersa ad ictum stat truci uultu ferox.
tam fortis animus omnium mentes ferit,
nouumque monstrum est Pyrrhus ad caedem piger.
ut dextra ferrum penitus exactum abdidit, 1155
subitus recepta morte prorupit cruor
per uulnus ingens. nec tamen moriens adhuc
deponit animos: cecidit, ut Achilli grauem
factura terram, prona et irato impetu.
uterque fleuit coetus; at timidum Phryges 1160
misere gemitum, clarius uictor gemit.
hic ordo sacri. non stetit fusus cruor
humoue summa fluxit: obduxit statim
saeuusque totum sanguinem tumulus bibit.
Hec. Ite, ite, Danai, petite iam tuti domos; 1165
optata uelis maria diffusis secet
secura classis: concidit uirgo ac puer;
bellum peractum est. quo meas lacrimas feram?
ubi hanc anilis expuam leti moram?
natam an nepotem, coniugem an patriam fleam? 1170
an omnia an me? sola mors uotum meum,
infantibus, uiolenta, uirginibus uenis,
ubique properas, saeua: me solam times
uitasque, gladios inter ac tela et faces
quaesita tota nocte, cupientem fugis. 1175
non hostis aut ruina, non ignis meos
absumpsit artus: quam prope a Priamo steti.
Nvn. Repetite celeri maria, captiuae, gradu:
iam uela puppis laxat et classis mouet.